جامعه پژوهی فرهنگی

جامعه پژوهی فرهنگی

جامعه پژوهی فرهنگی سال چهارم تابستان 1392 شماره 2 (پیاپی 8) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

رابطة بین مؤلفه های هوش هیجانی و اعتیاد به اینترنت در بین دانش آموزان دبیرستان های شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانش آموزان هوش هیجانی تهران اعتیاد به اینترنت دبیرستانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی هوش هوش هیجانی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی مطالعات فضای مجازی
تعداد بازدید : ۳۹۲۳ تعداد دانلود : ۱۷۰۸
هدف این تحقیق بررسی رابطة بین اعتیاد به اینترنت و هوش هیجانی در بین دانش آموزان دبیرستان های تهران است. جامعة آماری این تحقیق شامل همة دانش آموزان دبیرستانی تهران در سال تحصیلی 1391 - 1392 و شامل 972 نفر است که به ترتیب زیر انتخاب شده اند. نخست، از بین مناطق 22 گانة شهر تهران (مناطق شهرداری تهران) از هر منطقه 4 دبیرستان (2 غیر دولتی (یک دخترانه و یک پسرانه) و 2 دولتی (یک دخترانه و یک پسرانه)) به تصادف انتخاب شدند و در هر یک از مدارس انتخابی نیز از هر مقطع یک کلاس (کلاً 4 کلاس از هر دبیرستان) انتخاب شد. سپس، از دانش آموزان این کلاس ها خواسته شد که پرسش نامه های اعتیاد به اینترنت یانگ، پرسش نامة اطلاعات دموگرافیک و نیز پرسش نامة هوش هیجانی بار ـ آن را تکمیل کنند (تکمیل پرسش نامه ها از طریق سایت محقق به آدرس www.beheshtiyan.ir انجام می شد). تعداد دانش آموزانی که پرسش نامة اعتیاد به اینترنت یانگ را تکمیل کردند 8342 نفر بودند که از بین آن ها 4967 نفر پرسش نامة هوش هیجانی را نیز تکمیل کردند. از کل دانش آموزان 573 نفر معتاد به اینترنت تشخیص داده شدند که از بین آن ها 486 نفرشان پرسش نامة هوش هیجانی را تکمیل کرده بودند. بر همین اساس، از بین افراد غیر معتاد نیز به تصادف 486 نفر انتخاب شدند که پرسش نامة هوش هیجانی را تکمیل کرده بودند. پس از اجرای پرسش نامه ها، نتایج با آزمون t مستقل تحلیل شد. تحلیل نتایج نشان داد که رابطة مثبت و معنی داری بین مؤلفه های هوش هیجانی و اعتیاد به اینترنت برقرار است. بر اساس نتایج این تحقیق، می توان گفت که با افزایش هوش هیجانی در دانش آموزان می توان از ابتلای آن ها به اعتیاد اینترنتی جلوگیری کرد.
۲.

بررسی سیر تحول اجتماعی نهادهای فرهنگی و دانشگاهی در اروپا (از سده یازده تا پانزده میلادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم آموزش دانشجو دانشگاه قرون وسطی کلیسا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶۷ تعداد دانلود : ۶۹۲
چگونگی پیدایش و سیر تحول و شکوفایی نهادهای فرهنگی و دانشگاهی در غرب موضوع پیچیده و دشواری است که به سختی تن به پژوهش می دهد. در این مقاله نخست، با استناد به منابع معتبر، آرای چند مورخ برجستة تاریخ علم و قرون وسطی شناس صاحب نظر دربارة نحوة پیدایش و تأسیس نهادها و مراکز دانشگاهی بررسی می شود و تاریخ نسبتاً دقیقی در خصوص شکل گیری آن ها به دست می آید و سپس اجمالاً به رابطه استادان با دانشجویان و برنامه و مواد درسی و آموزشی آن ها اشاره می شود. در همین زمینه به بررسی کشمکش ها و جدال های فکری و دینی در محیط های دانشگاهی پرداخته و از سوی دیگر به مواضع و رفتار ارباب کلیسا در این مورد اشاره می شود. سرانجام به آمیزه عقلانی و علمی حاصل از این مناقشه ها، که در اواخر قرون وسطی دست مایة پیشرفت تمدن اروپایی و سپس انقلاب علمی شد، اشاره می شود.
۳.

عوامل و انگیزه های جامعه شناختی ورود طلاب به حوزة علمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حوزه علمیه نظریة زمینه ای عوامل ورود به حوزه علمیه انگیزه های طلاب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی گروه های ویژه اسلام پژوهی، حوزه ها و مراکز اسلامی
تعداد بازدید : ۴۹۵۹ تعداد دانلود : ۲۰۶۴
حوزة علمیه یکی از مهم ترین نهادهای دینی جامعة ایرانی است که برخی افراد با قصد و انگیزة طلبه شدن وارد آن می شوند. انتخاب طبلگی یکی از مهم ترین انتخاب های جوانان با نتایج و پیامدهای دامنه داری است که، به رغم وجود دیگر امکان ها و انتخاب ها، برخی این مسیر را برای زندگی خود در پیش می گیرند، اما چه عواملی زمینه ساز اجتماعی تصمیم جوانان برای طلبه شدن را رقم می زند و آنان با کدام انگیزه ها به دنیای طلبگی روی می آورند؟ این مطالعه با روش کیفی و با استفاده از نظریة زمینه ای به جست وجوی پاسخ می پردازد. به همین منظور، با 54 نفر از طلاب شاغل به تحصیل در حوزة علمیة قم مصاحبة عمیق صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن اند که دو صورت از عوامل درونی و بیرونی در پیدایش انگیزه های افراد برای طلبه شدن مؤثرند؛ عوامل درونی به قرارگرفتن روحانیت در موضع گروه مرجع جوانان و بسترها و شبکه های معنوی ای اشاره دارد که آنان در آن زیست می کنند. عوامل بیرونی شامل زیست در شبکة روحانیت و همچنین افراد مذهبی تأثیرگذار است. در مجموع این عوامل چهار انگیزة مختلف را برای طلبه شدن در افراد پدید می آورند که شامل انگیزه های علمی، معنوی، اجتماعی، و ابزاری است تا در نهایت آنان تصمیم به طلبه شدن می گیرند. در نهایت، این یافته ها در قالب یک مدل نظری علّی/ فرایندی ارائه شده اند.
۴.

گونه شناسی بازدیدکنندگان مناطق جنگی ایران و نقش آن در انتقال فرهنگ پایداری دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انگیزش دفاع مقدس راهیان نور فرهنگ پایداری بازدید از مناطق جنگی گونه شناسی بازدیدکنندگان (visitors typology)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ
تعداد بازدید : ۱۴۹۲ تعداد دانلود : ۷۱۳
جمهوری اسلامی ایران، پس از تجاوز رژیم بعثی عراق، در سال 1359 درگیر جنگی طولانی شد. این دفاع مقدس، علاوه بر آثار و برکات بیرونی، دستاوردهایی نیز درون نظام اسلامی بر جای گذاشته است. تبیین دستاوردهای فرهنگی این دفاع مقدس از ضروریاتی است که می تواند بن مایة تعیین کنندة استراتژی حرکت و روند آتی انقلاب تلقی شود. یکی از اثربخش ترین روش های آشناسازی جوانان نسل سوم انقلاب با دستاوردهای جنگ تحمیلی و ترویج فرهنگ پایداری دفاع مقدس، حضور آنان در مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس، مشاهدة آثار به جای مانده از آن دوران از نزدیک، و درک فضای معنوی این مناطق است. به استناد ارقام موجود، اشتیاق جوانان به چنین سفرهایی، که در کشور ما «راهیان نور» و در ادبیات علمی «گردش گری مناطق جنگی» خوانده می شوند، در سال های اخیر بیش از پیش افزایش یافته است. این مقاله، با هدف بررسی انگیزة گردش گران از سفر به مناطق جنگی و طبقه بندی آنان، به منظور کمک به انتقال فرهنگ پایداری تهیه شده است. اطلاعات لازم از منابع کتاب خانه ای، مصاحبه با کارشناسان، و پرسش نامة تکمیل شدة بازدیدکنندگان به دست آمده است. جامعة آماری پژوهش شامل همة ایرانیانی است که از مناطق جنگی کشور بازدید کرده اند و به کمک روش نمونه گیری گلوله برفی 152 نفر از آنان به منزلة نمونه پرسش شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهم ترین گروه بازدیدکنندگان مناطق جنگی ایران را گردش گران زیارتی ـ یادبودی و گردش گران فرهنگی ـ میراثی تشکیل می دهند. عمدة این گردش گران با انگیزه های ملی و مذهبی به بازدید مناطق جنگی می روند و علاقة وافری به شنیدن رشادت های جنگاوران و ناشنیده ها دربارة آن دارند. نتایج این تحقیق می تواند در مدیریت گردش گران و برنامه ریزی برای ارتقای دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی گردش گری جنگ، کاربرد داشته باشد.
۵.

تأثیرگذاری ارزش های تجدد بر فرهنگ های غیر غربی (مورد ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نوگرایی فرهنگ ارزش های تجدد جوامع غربی پویایی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۳ تعداد دانلود : ۴۷۹
در اواسط قرن نوزدهم، با گسترش روابط با جهان مدرن، گرایش به وجه زندگی غربی در بخشی از جامعة ایرانی شدت گرفت. در عمل، به کارگیری الگوی مزبور به تقلیدی انجامید که، به علت نامتجانس بودن ارزش های تجدد با مجموعة سیستم اجتماعی، از جای گرفتن در کل جامعه ناتوان ماند. در عین حال، موفق نشدن در پیش برد بسیاری از طرح های نوگرایی را می توان، به میزان وسیعی، ناشی از نوع سیاستی دانست که در کشور برای توسعه به کار گرفته شده بود. همچنین، جایگاه اجتماعی کسانی که بانی و مجری تغییرات بودند به خوبی نشان دهندة این واقعیت است که تا چه حد اراده تغییر از بطن جامعه به دور بوده است
۶.

شکل گیری نظام وظیفه در پیوند با پروژة ملت سازی حکومتی دورة پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت ملی پهلوی اول تاریخ اجتماعی ارتش خدمت اجباری نظام وظیفة عمومی ارتش جدید

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره پهلوی اول و دوم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سازمان
تعداد بازدید : ۲۳۷۵ تعداد دانلود : ۱۵۲۳
نظام وظیفه نخستین بار در چهارچوب ارتش های پادشاهی و دولت های مستقل از کلیسا در اروپای غربی تأسیس شد و توانست واسطه ای بین دولت و ملت در ابتدای مدرنیته و وسیله ای برای بسط نظامی گری حاکمان و سلاطین باشد. تقسیم کار اجتماعی، پیشرفت تکنیکی، و صنعتی شدن در کنار هم سبب شد تا ارتش های مدرن شکل بگیرند که از اولین نهادهای بوروکراتیک نیز به شمار می آمدند. اما این پدیده که در غرب پس از مجموعه تحولات اندیشه ای و اجتماعی پدید آمده بود، در ایران دوره پهلوی اول به منزلة بخشی از پروژة مدرن سازی و تثبیت حکومت استبدادی رضا خان شکل گرفت. بسط عناصر هویتِ ملی گرایانه و مطیع کردن نیروهای سنتی جامعة ایران در برابر استبداد مطلقة حکومت، از طریق آموزش ها و هنجارسازی عمومی و فراگیر، یکی دیگر از کارکردها و کارویژه های ارتش و نظام خدمت اجباری در کنار تأثیرات و خدمات سیاسی و نظامی دیگرش در تأسیس و ابقای حکومت پهلوی بود. نظام وظیفه، در کنار خلع سلاح عمومی، به حکومت پهلوی اول این امکان را می داد که با گسترش اقتدار نظامی پایه های حکومت خود را مستقر کند. تشکیل ارتش یکپارچه و خدمت اجباری عمومی را باید یکی از اولین تلاش های سامان مند و همه جانبه برای خلق شهروندان نظام جدید مبتنی بر ایدة دولت ـ ملت در تاریخ ایران دانست.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۰