جامعه پژوهی فرهنگی

جامعه پژوهی فرهنگی

جامعه پژوهی فرهنگی سال یازدهم بهار 1399 شماره 1 (پیاپی 35) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

جراحی زیبایی مردان در تهران؛ بررسی دیالکتیکی عاملیت و ساختار مبتنی بر واقع گرایی انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جراحی زیبایی مردان واقع گرایی انتقادی پس کاوی مکانیسم های علّی پزشکی شدن زیبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۴۱۱
این پژوهش با تکیه بر پارادایم واقع گرایی انتقادی، به زمینه ها، ساختارها و مکانیسم های اجتماعی مولّد جراحی زیبایی مردان در تهران و رابطه دیالکتیکی آنها با عاملیت انسانی پرداخته است. روش شناسی پژوهش، بر مبنای روش سه مرحله ای توصیف، قیاس و پس کاوی «آمبر فلچر» استوار شده است. بدین منظور از دو دسته داده کمّی استخراج شده از پیمایش های ملّی پیشین و داده های کیفی به دست آمده از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته با جراحان زیبایی(10 نفر) و مردانی که خدمات جراحی زیبایی دریافت کرده اند(14 نفر)؛ استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که نارضایتی از تصویر بدنی، افزایش اعتماد به نفس، تأیید اجتماعی و ارتباطات اجتماعی در زمره انگیزه های درونی مردان برای اقدام به جراحی زیبایی بوده اند. زنان و چهره های مشهور به عنوان مشوّق های بیرونی مردان عمل کرده اند. مراکز جراحی محدود، کاهش شکاف بین هزینه های جراحی زیبایی و درآمد طبقات متوسط جامعه، فقدان تنوع در شیوه های پذیرفته شده ابراز هویت، رشد فزاینده شبکه های اجتماعی مجازی، بازار اقتصادی پررونق حوزه جراحی زیبایی و کاهش اهمیت اجتماعی دین، زمینه ها و شرایط اجتماعی لازم را برای جراحی زیبایی مردان فراهم کرده اند. ساختارهای اجتماعی و ساز و کار های علّی بروز و گسترش جراحی زیبایی مردان در تهران نیز عبارت بودند از: درحال گذار بودن جامعه ایران از سنت گرایی به مدرن گرایی، پزشکی شدن حوزه زیبایی، رشد فزاینده ارزش های مادی، سیاست رهاسازی فضای پزشکی جامعه توسط وزارت بهداشت، رشد خودگرایی و خودمحوری و زوال اعتماد تعمیم یافته.
۲.

مؤلفه های شکل دهنده ی هویت ملی ایران در فرایند تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت ملی ایران مؤلفه های هویت ملی هویت تاریخی ایران ایرانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۲ تعداد دانلود : ۵۸۸
هدف این مقاله بررسی مؤلفه های شکل دهنده هویت ملی ایران در سیر تحول تاریخی می باشد. به طورکلی کشور ایران دارای یک هویت ملی تاریخی و کهن می باشد که قرن ها پیش ایجاد شده و در فراخنای تاریخ توانسته است پایداری، پویایی و موجودیت خویش را حفظ کرده و تداوم بخشد. نکته اساسی در این جا این است که در این فرایند تاریخی، مؤلفه های مهمی در شکل گیری و استمرار این هویت نقش داشته اند که سرزمین ایران، تاریخ طولانی و کهن، دین و اعتقادات مذهبی(به ویژه اسلام)، میراث سیاسی و حکومت، فرهنگ غنی و پویا، زبان فارسی، اسطوره های ملی-ایرانی و عناصر عدالت خواهی، حق جویی و آزادی خواهی، اصلی ترین آن ها می باشند.این مؤلفه ها جامعه ایرانی را از گذشته های دور تا امروز، از یک هویت واحد برخوردار ساخته اند. مؤلفه های فوق در طول تاریخ، تحولات خاصی را طی نمودند و به عنوان سنگ بنا و ستون های مستحکم بنای ایرانی قوام یافته و صلابت خود را به عنوان مهم ترین نشانه های ایرانی بودن در فرایند بحران های گوناگون به آزمون گذاشتند و امروزه نیز مهم ترین نشانه های ایران و تعریف ایرانی بودن می باشند. مؤلفه های هویت ملی ایران موجب اشتراک و ارتباط ایرانیانِ امروز با نیاکان و هم عصران شان و نیز دلبستگی آنان نسبت به هویت ملی شان می گردند. لازم به ذکر است که در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده شده است.
۳.

برساخته های گفتمان غرب زدگی؛ بافته های جلال آل احمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غرب زدگی بازگشت به اصل تجدد استعمار روحانیت گفتمان هژمونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۶۴
این مقاله در صدد است به فرآیند شکل گیری و هژمون شدن گفتمان غرب زدگی در ایران بپردازد. در شناسایی سازوکارِ کشمکش ها و منازعات اجتماعی، نظریه گفتمان لاکلاو و موف یکی از کارآمدترین روش ها است که به عنوان چارچوب و استراتژی تحقیقِ پیش رو برگزیده شده است. با اتکا به این نظریه، پی می بریم گفتمان غرب زدگی تصویری که از گفتمان غربگرای تجدد خواه و مدرنیزاسیون ارائه می دهد، تصویری از شکاف ها و انشقاق های فزاینده هویتی سوژه هاست که طی سلطه پارادایمِ صنعتیِ غرب و وابستگی اقتصادی- سیاسی شکل گرفته است. پس از ارائه چنین تصویری و با استفاده از زمینه هایی که در ایجاد تزلزل و بی قراری در گفتمان حاکمیت به وجود می آورد، با بهره گیری از دال«اصالت و هویت»، به طرد و حاشیه رانی دال های گفتمان غرب گرای حاکمیت پرداخته و با غیریت سازی از غرب، شرایط لازم را برای ساختار شکنیِ همه جانبه گفتمانِ رقیب و هژمون شدن خود فراهم می کند.
۴.

بررسی تجارب زیسته مربیان و دانش آموزان دبیرستان های شهر پارس آباد از وندالیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وندالیسم تجارب زیسته گروه های کانونی وندالیسم سخت وندالیسم نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۴۱
ویران کاری (وندالیسم) یا تخریب ارادی اموال و متعلقات عمومی، یکی از آسیب های اجتماعی است که همواره خسارات هنگفتی بر جامعه و به ویژه بر مدارس وارد می سازد. در همین راستا؛ در پژوهش حاضر، تجارب زیسته مربیان و دانش آموزان دبیرستان های شهر پارس آباد از ویران کاری، با رویکردی جامعه شناختی مورد بررسی قرارگرفت و به روش کیفی و از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته، انجام شد. جامعه آماری مورد مطالعه؛ مربیان و دانش آموزان دبیرستان های شهر پارس آباد از توابع استان اردبیل بود که از این میان 56 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. این افراد ابتدا به روش نمونه گیری هدفمند و درادامه به روش گلوله برفی برای گروه های کانونی مربیان و دانش آموزان تا اشباع اطلاعات، برگزیده شدند. داده های پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شد. یافته های تحقیق نشان داد که از دید گروه های کانونی؛ ویران کاری به دو شکل فیزیکی (سخت) و غیر فیزیکی (نرم) در دبیرستان های شهر پارس آباد دیده می شود. همچنین؛ اصلی ترین عوامل آن از دید گروه های کانونی به ترتیب اهمیت عبارتند از: احساس اجحاف و تبعیض، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، پیوند افتراقی، میزان جامعه پذیری و عوامل فردی.
۵.

ناسیونالیسم، قومیت و قوم گرایی (مطالعه موردی شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ناسیونالیسم باستانی ناسیونالیسم مدنی ناسیونالیسم مذهبی قومیت قوم گرایی بجنورد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۵۴۵
در این مقاله رابطه ناسیونالیسم (باستانی، مدنی و مذهبی) با متغیرهای قومیت و قوم گرایی در میان گروه های قومی (تات، ترک، ترکمن، فارس و کرد) ساکن در شهر بجنورد مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام پیمایش و توزیع پرسشنامه نمونه ای به حجم پانصد نفر به شیوه نامتناسب از میان مردان و زنان هیجده سال به بالای ساکن شهر بجنورد انتخاب شد. نتایج نشان داد؛ از میان متغیرهای مورد آزمون تنها دو متغیر مذهب و فاصله نسلی با ناسیونالیسم باستانی رابطه معنادار دارد و سایر متغیرها رابطه معناداری ندارند. همچنین از میان متغیرهای مورد آزمون فقط رابطه میان دو متغیر فاصله نسلی و سطح تحصیلات با ناسیونالیسم مذهبی معنادار است. ناسیونالیسم مدنی با هیچ کدام از متغیرهای مورد آزمون رابطه معناداری ندارد. رابطه بین قومیت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، سطح تحصیلات و جنس نیز معنادار بود و سایر متغیرهای مورد نظر رابطه معناداری با قوم گرایی نداشتند. در پایان می توان گفت گرایش به ناسیونالیسم مدنی اولویت اول و غالب مردم شهر بجنورد است و سپس ناسیونالیسم باستانی و ناسیونالیسم مذهبی در اولویت های بعدی آنها قرار دارند. همچنین رابطه ضعیف و مثبتی بین قوم گرایی و گرایش های سه گانه ناسیونالیسم ایرانی وجود دارد.
۶.

تبیین جامعه شناختی والدگری رسانه ای فضای سایبری (مورد مطالعه: والدین تهرانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: والدگری رسانه ای والدین تهرانی جامعه پذیری رسانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۳ تعداد دانلود : ۵۴۷
ارتقاء سطح سواد رسانه ای در جامعه ایرانی به ویژه برای والدین در جهت آگاه سازی فرزندانشان در استفاده از فضای سایبر، یک نیاز و ضرورت برای فرهنگ، سیاست و امنیت ملی ما محسوب می شود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت داده ها توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش شامل والدین ساکن در شهر تهران که دارای فرزندان بین سنین 6 تا 18 سال بودند که نمونه ای 384 نفری به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و از ابزار پرسشنامه (محقق ساخته) استفاده شده و ابزار پایایی با روش آلفای کرونباخ بدست آمد. آموزش در 5 مؤلفه، ارتباط مؤثر و جامعه پذیری رسانه ای هرکدام در سه بعد مورد بررسی قرار گفت که به طور کلی میانگین بعد آموزش و جامعه پذیری رسانه ای از دیدگاه نمونه پژوهش در سطح خوب و بعد ارتباط مؤثر در بیش از حد متوسط قرار دارد. یافته ها نشان داد که بیشتر والدین تهرانی مطالعه شده زن، شاغل و دارای مدرک لیسانس و بالاتر بوده و هم چنین نتایج آموزش بر ارتباط مؤثر و جامعه پذیری رسانه ای تأثیر گذاشته و این بعد منجر به والدگری رسانه ای (Media Parenting) در میان والدین تهرانی شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۰