جامعه پژوهی فرهنگی

شادی علت بسیاری از تفکرات و رفتارهای تکامل زاست و شاد بودن هنری است که از عوارض موجود عصر صنعتی می کاهد، اما از دیدگاه علمی و آکادمیک کمتر بدان توجه شده است. این که شادی چیست، چه مفهومی دارد، کدام شخص را شاد بنامیم و چه شخصی را غمگین و افسرده (ناشاد)، آیا شادی متغیری است تک بعدی یا چند بعدی، همگی، نیازمند مطالعة دقیق و علمی اند. شناخت شادی، به گونه ای علمی، آکادمیک، و عمیق، به دلیل تأثیرات فراوان آن در زندگی بشر، ضرورتی انکارناپذیر و مسلم در جهان امروز است و زمینه های مطالعاتی و پژوهشی فراوانی را می طلبد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر میزان سرمایة فرهنگی در میزان احساس شادی زنان جوان (15 - 24ساله) شهر اصفهان است.روش کار در این پژوهش پیمایشی است. جامعة آماری این تحقیق کل زنان 15 - 24 سالة شهر اصفهان است که، به گزارش مرکز آمار این استان، 239072 نفر هستند. با توجه به پراکندگی جامعة آماری در مناطق شهر اصفهان، حجم نمونه، بر اساس فرمول کوکران، با خطای 5 درصد، 200 نفر برآورد شده است. در این پژوهش از روش نمونه گیری متناسب در منطقه استفاده شده است؛ به طوری که نمونه ها از هر منطقه و متناسب با جمعیت آن منطقه انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد ارتباط سرمایة فرهنگی و شادی مستقیم است و این ارتباط در بعد شناختی، سپس در بعد احساسی، و در نهایت در بعد اجتماعی شادی قوی تر است. در حیطة ابعاد سرمایة فرهنگی، بیشترین تأثیر در بعد وسایل فرهنگی، سپس مهارت های فرهنگی، و در نهایت مدارک فرهنگی است. میانگین احساس شادی در بین زنان جوان (15 - 24 ساله) شهر اصفهان 53/54 بوده که به ترتیب بعد احساسی، بعد اجتماعی، و سپس بعد شناختی بیشترین میزان را به خود اختصاص داده اند. میانگین سرمایة فرهنگی57/27 است که براساس نتایج به دست آمده، مهارت فرهنگی دارای بیشترین فراوانی و مدارک فرهنگی دارای کمترین فراوانی است. از سوی دیگر، وسایل فرهنگی دارای بیشترین نابرابری و مهارت فرهنگی دارای کمترین نابرابری در بین زنان جوان است.

سرمایة اجتماعی مفهومی نسبتاً جدید در حوزة علوم اجتماعی است که به سرعت جایگاه خود را در حوزه های دیگری چون پزشکی، روان شناسی، اقتصاد، سیاست، برنامه ریزی شهری، و ... پیدا کرده است. این مفهوم، به خصوص ، در ارتباط تنگاتنگی با کیفیت زندگی قرار دارد. این ارتباط می تواند دروازة ورود مفهوم سرمایة اجتماعی به برنامه ریزی شهری باشد. موضوع اساسی، در این زمینه، نحوة سنجش سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر و به خصوص سطح محلات شهری است. در این پژوهش بر آنیم تا با ارائة روشی به اندازه گیری میزان سرمایة اجتماعی و همچنین میزان کیفیت زندگی شهروندان، البته از بعد ذهنی، بپردازیم و ارتباط این مفاهیم را بررسی نماییم. به این منظور، شهر جدید پردیس، به عنوان نمونة مورد مطالعه، انتخاب شده است. نتایج کلی بررسی، که با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون به دست آمده، نشان دهندة ارتباط معنی دار و قابل قبول این دو مفهوم در سطح شهر پردیس است.

امروزه «فرهنگ سازمانی»، تحت تأثیر سرمایة اجتماعی، در کنار سایر عوامل، می تواند نقش بسیار مهمی در زنده نگه داشتن سازمان ها ایفا کند. سرمایة اجتماعی با ایجاد و گسترش شبکه های روابط جمعی و گروهی و تقویت همبستگی میان افراد سازمان می تواند در گسترش و تثبیت فرهنگ سازمانی مطلوب نقش بسیار مؤثری ایفا نماید. در غیاب سرمایة اجتماعی، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست می دهند و بدون آن پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی در سازمان ها نا هموار و دشوار خواهد بود. این مطالعه با هدف شناسایی تأثیر سرمایة اجتماعی در فرهنگ سازمانی، در مراکز آموزش عالی استان گلستان، انجام شده است. سؤال اصلی این است: آیا بین سرمایة اجتماعی با فرهنگ سازمانی رابطه ای وجود دارد؟ روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی بوده و جامعة آماری آن شامل کلیة کارکنان آموزشی و اداری شاغل در مراکز آموزش عالی دولتی و غیر دولتی استان گلستان است. نمونة تحقیق شامل 460 نفر پاسخ گو است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و مطالعه شده است. در این مطالعه واحد تحلیل فرد و سطح تحلیل خُرد است. جمع آوری داده ها با استفاده از دو روش اسنادی و میدانی انجام شده است. سنجش فرهنگ سازمانی، با توجه به مدل مفهومی تحقیق، به کمک پرسش نامة استانداردشدة دنیسون انجام و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرانباخ تأیید شده است. داده ها در این مطالعه به کمک نرم افزار آماری SPSS پردازش و تحلیل شده اند. برای تحلیل داده ها از روش های پیشرفتة آماری، مانند ضریب همبستگی، مقایسة میانگین ها، تحلیل رگرسیونی، و تحلیل مسیر، استفاده شده است. نتیجة کلی تحقیق نشان داد که رابطة مثبت معنی داری بین سرمایة اجتماعی با فرهنگ سازمانی وجود دارد؛ همچنین این مطالعه نشان داد که 22 درصد تغییرات فرهنگ سازمانی به وسیلة متغیرهای مستقلی مانند اعتماد نهادی، اعتماد شخصی، اعتماد اجتماعی، کنش های یاری گرانه، و تعامل اجتماعی، که شاخص های تشکیل دهندة سرمایة اجتماعی اند، مورد تبیین است.

رشد و توسعه جامعه مرهون بررسی، برنامه ریزی مسائل، و مشکلات موجود و ارائه راهکارهای موجود به منظور پاسخ گویی به نیازهای جامعه است. بدیهی است سازمان ها و مؤسسات اجتماعی در زمینه های گوناگونی به فعالیت مشغول اند؛ مانند آموزش و پژوهش، آموزش عالی، بهداشت و درمان، محیط زیست. با توجه به تنوع، تعدد، و کلان بودن مسائل جامعه، مسئولان سازمان ها و قانون گذاران، پاسخ گویی به دغدغه های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی را، در قالب خط مشی ها و برنامه های پنج ساله فراگیر، تنظیم و تدوین کرده اند. بعد از اجرای هر برنامه، ضروری است برای بررسی عملکرد اجرایی گذشته و متغیرهای مرتبط با توجه به برنامه های اجراشده و درک وضعیت و ابعاد مشکلات و چشم اندازهای بلند مدت اثربخشی خط مشی اجراشده ارزیابی های جامعی صورت گیرد که دست اندرکاران با توانمندی بیشتری بتوانند نارسایی های محتمل را برطرف کنند و خلأ بین وضعیت مورد بررسی و اهداف پیش بینی شده را پر کنند و آن ها را به تحقق برسانند. در این پژوهش، که درباره دورة کارشناسی رشتة تحصیلی مدیریت دولتی است، در ابتدا مسائل آموزش عالی و جایگاه آن در پیشبرد علم و حل مشکلات جامعه بحث و بررسی می شود. در ادامه، اثربخشی سازمانی ارزیابی برنامة آموزش و نقش آن در بهبود عملکرد آموزشی و کیفیت آن تحلیل خواهد شد

در این پژوهش بررسی علل ناسازگاری و طلاق در خانواده های شهرستان ایذه در سال 1388 موضوع و هدف اصلی تحقیق قرار گرفت تا همبستگی و رابطة بین متغیرهای مستقل با ناسازگاری و طلاق زوج ها در قالب فرضیات بررسی شود. یافته های تحقیق نشان داد از کل نمونه مورد بررسی 43 درصد 20 - 30 سال داشتند و 3/83 درصد ساکن شهرستان ایذه بودند. زوج های جوان، که کمتر از پنج سال از ازدواج آن ها گذشته بود، 7/54 درصد از نمونه را شامل می شدند که 53 درصد هیچ گونه نسبت فامیلی با هم نداشتند، 50 درصد دوران آشنایی بسیار کوتاه، با همسر خود قبل از ازدواج، داشته اند، 7/80 درصد هیچ یک از اعمال دینی را انجام نمی دادند، در 5/67 درصد عشق و علاقة اولیه در زمان ازدواج فروکش کرده بود، 2/60 درصد فرزند نداشتند و 8/51 درصد مدعی رابطة نامشروع یا علاقه مندی همسرشان به دیگری شدند. در زوج های با سابقة ازدواج بیشتر از 20 سال، که 18 درصد کل نمونه بودند، 7/77 درصد اعلام کردند فرزندان بزرگسال آن ها جانب همسرشان را گرفته اند و باعث اختلاف آن ها شده اند. آزمون همبستگی پیرسون بین فرضیات نشان داد که بین ناهمسان همسری و دخالت والدین در خانواده های جوان و تازه تشکیل شده و همراهی و حمایت فرزندان از یکی از والدین در خانواده های با سابقه ازدواج بیشتر از 20 سال و مسائل اقتصادی، ناتوانی های جسمی و جنسی یکی از زوج ها با عوامل احساسی و ذهنیت منفی یکی از زوج ها، پرخاشگری و خشونت زوج ها و آرمان گرایی زوج ها و ناسازگاری زن و شوهر در خانواده در نمونة مورد بررسی با 05/0 > p رابطة معنا دار داشت و تمام فرضیات تأیید شدند.

مقالة حاضر با اشاره ای به شعر، به مثابه ابزاری برای کشف واقعیات روانی زندگی آدمیان، آغاز می شود و با پیشینة پژوهش به زندگی نامه و اظهارات نویسندگان و شعرای ایران دربارة پروین و گام های مقدماتی مربوط به طرح مسئلة کار در سروده های پروین اعتصامی می پردازد. آن گاه مقاله با عناوینی نظیر وفور واژگانی کار و ترکیبات آن در اشعار پروین، جدایی گفتار از کردار و کار، هستی در کار، تشویق به تلاش و صبوری در کار، نکوهش تنبلی و تن پروری، «رفوگری وقت» (فرصت اندوزی و مدیریت زمان)، انواع کار، کار بی رویه، کارکردهای کار، کارآموزی و آموزش کار، لزوم همکاری کار گروهی و کار تخصصی، و همکاری به شیوة دگریاری ادامه می یابد و سرانجام به نقش مور، نماد کوشندگی در شعر پروین، و به آسیب شناسی فرهنگ کار و دلایل شگفتی خود از کارِ به هنگام وی در زمانة نابه هنگام می پردازد و پژوهشگران ایرانی را به کاوش در سرچشمه های اندیشة پروین تشویق می کند.

قحطی در ایران سابقه ای به قدمت تاریخ این سرزمین دارد. ساکنان ایران زمین، از کهن ترین روزگاران، به صورت ادواری، با قحطی و کمیابیِ ارزاق دست به گریبان بوده و به کرات بر اثرِ آن قربانیان بسیار داده اند. دربارة اسباب و علل ایجادکنندة این قحطی ها سخن بسیار رفته است. بعضی از محققان، ساده اندیشانه و عجولانه، به سراغِ نزدیک ترین و سهل الوصول ترین عاملی که به نظرشان می رسیده ـ قهر طبیعت ـ رفته اند و مصایب بی شماری را که طیِ قرون متمادی بر اثر قحطی برای مردم ایران پدید آمده است، یک باره و یک سره، معلول بی مهری طبیعت دانسته اند. این تصور نه به کلی خالی از واقعیت است و نه تمامِ واقعیت را دربر دارد. تردیدی نیست که فلات ایران ـ در مقام مقایسه با بخش هایی از جهان نظیر اروپای غربی و شمالی، کانادا، و نیز در قیاس با متوسط کل جهان ـ از رطوبت و بارندگی کافی برخوردار نبوده و نیست؛ به همین دلیل، در طول تاریخ، بسیاری از قحطی های ایران از خشک سالی های متناوب نشئت گرفته است[i]. با وجود این، دور از منطق و واقعیت خواهد بود اگر نقشِ بسیار مؤثر و تعیین کنندة عواملِ گوناگونِ اجتماعی در ایجاد و سیرِ تحولِ قحطی های ایران نادیده یا دست کم گرفته شود. این عوامل گاه منشأ و علت شروع قحطی ها بوده اند (عوامل اولیه) و گاه عامل تشدید کننده و ادامه دهندة آن ها (عوامل ثانوی یا جانبی). در این مقاله بر آنیم تا تأثیر مشخصِ عوامل اجتماعی را در شکل گیری و تداوم عظیم ترین و دهشتناک ترین قحطی ایران در طول تاریخ بازنماییم ـ تأثیری که کم و بیش در اکثریت قحطی های ایران مشهود است. در این پژوهش، نخست به توصیف چگونگی شروع این قحطی و نقش عوامل طبیعی و جَوی در ایجاد آن، و نیز بررسی ابعاد و پیامدهای جمعیتی، سیاسی، و اقتصادی و ... آن می پردازیم و سپس به سراغ عوامل اجتماعی و فرهنگی می رویم