درخت حوزه‌های تخصصی

در این نوشتار تحلیلی روان شناختی از حماسه‏ی کربلا شده که نتیجه‏اش پدیداری نگرش‏هایی متعالی در طول تاریخ و زمان بوده است، ابتدا اشاره شده که ما باید نگاهمان را به عاشورا از جنبه‏ی احساسی و عاطفی خارج نموده و به جنبه‏های عینی، تحلیلی (روان شناختی، جامعه شناختی و...) معطوف نماییم. در همین راستا از مسأله‏ی فلاح و رستگاری بحث شده، یعنی اگر افراد تربیت شده‏ای باشند، استعدادهای جوشان خودشان را در بستری متناسب قرار خواهند داد، امام حسین علیه‏السلام چنین الگویی است، او فرد تربیت یافته‏ای است که از روانی متعادل، مطلوب و تربیت شده برخوردار است، لذا چند خصلت عالی و بلند را دارا است. برخورداری از عقلانیت، برخورداری از بصیرت، تعهد به آموزه‏های متعالی دین، تعادل روحی و فکری و... از جمله خصلت‏های برجسته و ممتاز این شخصیت بزرگ الهی است و لذا امام حسین علیه‏السلام ، می‏شود الگو، الگویی که توانسته نگرش‏هایی متعالی را در طول زمان ایجاد کند. بدین صورت حماسه‏ی کربلا، کامل‏ترین درس بینش دینی، تعهد، مسؤولیت، بصیرت و عقلانیت، وارستگی، آزادی‏خواهی و آزادگی است و زیباترین و پرشکوه‏ترین جلوه‏های تربیتی را به ارمغان آورده است. این خصلت‏ها به یاران صمیمی و بی نظیر و به صحابه باوفای آن حضرت هم سرایت نموده و مجموعه‏ی رفتارها، اندیشه‏ها و عملکردهای آن یاران و صحابه موجب حیرت و شگفتی تاریخ است. مثلاً نماز خواندن ابوثمامه صائدی، اوج جان فشانی در راه هدف است و اوج جرأت و شجاعت و وفاداری برای ارزش‏ها و رهبری بصیر جامعه است. لذا کربلا و حوادث آن غنی‏ترین ذخیره و سرمایه‏ی گران‏بها برای بشریت خصوصا برای محافل دینی و اسلامی است.

در عصر امویان مراکز علمی وادبی فعال دوگونه بود:1- مراکزی که پیش از اسلام توسط اقوامی چون یونانیان‘ایرانیان و سریانیان درسرزمینهای همچون مصر ‘ ایران و شهرهای نصیبین و رها تأسیس شده بود وغالبأ به علوم عقلی و پزشکی می پرداخت . این مراکز در دوران اسلامی نیز تا سالها همچنان فعال بود وبدون هرگونه اتکایی به دستگاه خلافت اسلامی به رونق علمی وتحقیقات خود ادامه داد. 2- مراکزی که در اثر تلاشهای مسلمانان در دوره اسلامی رونق علمی پیدا کردو به مراکز علم و تمدن اسلامی تبدیل شد . در این مراکز بیش از هر چیز علوم اسلامی خصوصأ علوم قرآن (قرائت وتفسیر ) وفقه و حدیث تدریس می شد وعلوم دخیله کمتر موردتوجه بود. این مقاله به بررسی هردو دسته می پردازد.

در این مقاله سخن از ضرورت‏ها و بایدهاى مطالعاتى قیام امام حسین (ع) است; و این‏که بنا بر کدام بینش‏ها و روش‏هاى پژوهشى‏اى باید قیام امام (ع) را بررسى نمود؟ بر این اساس، نخست دو دیدگاه الهى (مابعدالطبیعى)، و انسانى - تاریخى از یکدیگر تفکیک و ملاحظات مربوط به هریک به اختصار بررسى شده است . در دیدگاه انسانى - تاریخى نیز هشت‏بینش و روش مطالعاتى به اهل تحقیق و نظر پیشنهاد شده است . در بررسى پیامدهاى قیام نیز به منظور پرهیز از طولانى شدن سخن، تنها به پیامدها و تاثیرات سیاسى و خصوصا روان‏شناختى قیام پرداخته شده است .