درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۳٬۸۸۱ تا ۱۳٬۹۰۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۱۳۸۸۱.

ارائه نظریه داده بنیاد برای تبیین فرایندهای جاری تربیت اخلاقی در مدارس متوسطه شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۱) ۱۴۷-۱۸۶

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی تبیین فرآیند دانش آموزان نوجوان مدارس نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۳۷۱
هدف اصلی این پژوهش تبیین فرآیندهای جاری تربیت اخلاقی در مدارس دوره دوم متوسطه است. بدین منظور 12 نفر از معلمان دوره دوم متوسطه، با استفاده از نمونه گیری ملاکی و گلوله برفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از فن مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد و در کنار آن، یادداشت های میدانی نیز مورد استفاده قرار گرفت. مرور و مقایسه متوالی داده های گردآوری شده، به استخراج 24 زیرمقوله و 8 مقوله ی اصلی منتج شد. تحلیل ساختار فرایندهای جاری تربیت اخلاقی در مدارس متوسطه، منجر به شکل گیری نظریه میانی شد. نتایج نشان داد که کم توجهی مدارس نسبت به تربیت اخلاقی دانش آموزان و در اولویت قرار ندادن آن به عنوان پدیده محوری مطالعه حاضر، زمینه ای مناسب برای بروز پیامد هایی نامناسبی نظیر شکل گیری روحیه لذت محوری افراطی در دانش آموزان، بروز اخلاق ابزاری و انفعال و بدبینی متولیان مدرسه فراهم می نماید. در این مقاله، نحوه شکل گیری نظریه میانی مورد بررسی قرار گرفته است
۱۳۸۸۲.

واکاوی مولفه های شادی در اسلام و اعتباریابی آن با هدف ایجاد و گسترش مدارس شاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) ۷-۵۲

کلید واژه ها: شادی اسلام مدرسه شاد اعتباریابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۳۳۲
مطالعه حاضر با هدف شناسایی مولفه های شادی در اسلام و اعتباریابی آن به منظور گسترش شادی در مدارس با استفاده از رویکرد ترکیبی پژوهش به انجام رسید. در مرحله کیفی پژوهش از روش تحلیل مضمون و در مرحله کمی از روش پیمایش استفاده گردید. در مرحله کیفی منابع و متون اسلامی و در مرحله کمی مدیران مدارس مقطع ابتدایی کشور به عنوان جامعه آماری پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. شیوه نمونه گیری در مرحله کیفی پژوهش هدفمند و در مرحله کمی نمونه گیری تصادفی است. داده های پژوهش در مرحله کیفی از طریق تکنیک تحلیل متن و با توجه به فرایند تحلیل داده در روش تحلیل مضمون (کدکذاری، استخراج مضامین و ترسیم شبکه مضامین) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در مرحله کمی به منظور اعتباریابی ابزار سنجش از رویکرد تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است. به منظور اعتباریابی داده ها در مرحله کیفی پژوهش از دو روش توصیف غنی و ثبت سوابق ممیزی و کدگذاران مستقل و در مرحله کمی از روش اعتبار محتوا (صوری و نسبت روایی محتوا) و اعتبار سازه استفاده گردید. یافته های پژوهش در مرحله کیفی نشان دهنده این است مفهوم شادی در اسلام در قالب سه مضمون فراگیر بینش معطوف به شادی (بینش الهی، متافیزیکی و مادی)، زیست معطوف به شادی (زیست مادی و معنوی) و کنش های معطوف به شادی (کنش های مناسکی، عاطفی و اجتماعی) سازمان دهی گردیدند. یافته های مرحله کمی پژوهش بیانگر این است که شاخص های اعتبار همگرا و ممیز دلالت بر اعتبار ابزار سنجش مولفه های مدرسه شاد اسلامی داشتند.
۱۳۸۸۳.

بررسی اقسام طلاق سنی به معنای اعم، از منظر فقه و حقوق اسلامی

نویسنده:
منبع: معارف فقه علوی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 96-109

کلید واژه ها: طلاق انواع طلاق سنت منفور طلاق شرعی بدعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۶ تعداد دانلود : ۳۷۴
طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن همسران از یکدیگر است و در پی آن، حقوق و تکالیف متقابلی که بین زوجین در هنگام ازدواج وجود داشته از میان می رود. طلاق معمولاً وقتی اتفاق می افتد که استحکام رابطه زناشویی از بین می رود و میان زوجین ناسازگاری و تنش وجود دارد. آنچه که در این تحقیق مورد نظر است، بیان اقسام طلاق سنی، بر اساس فقه و حقوق اسلانی است. لذا در این تحقیق، به جهت لزوم آگاهی از انواع طلاق صحیح که در سنت پیامیر (ص) جاری و ساری است و طلاق ناصحیح که بیشتر توسط ناآگاهان از فقه نبوی و مسائل شرعی و مغرضان دین مبین به آن وارد شده است، ابتدا در مبحث اول، به صورت کلی از اشکال صحیح و غلط آن سخن گفته و سپس در مبحث بعدی به اقسام طلاق صحیح سنت پرداخته و انواع هر یک را بیان می کنیم و در پایان دیدگاه حقوق موضوعه را در این مورد بیان می کنیم.
۱۳۸۸۴.

بازخوانی چیستی فرابشری بودن انبیاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 17-28

کلید واژه ها: پیامبران ابعاد بشری قرآن فرا بشری وحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۲۹۶
پرسش اصلی نگاشته حاضر چیستی نگاه قرآن به ویژگی های فرابشری پیامبران الهی است. چرایی طرح این مسئله به اندیشه برخی مستشرقان و دگراندیشان در نفی ویژگی ها و توانایی های فرابشری و ماورایی انبیاء و ارجاع این ویژگی ها به غلوِ غالیان بازگشت دارد. بر این اساس، پژوهشِ نظری و بنیادی پیش رو می کوشد با روش تحلیل متن و رویکرد تحلیل داده ها و یافته های قرآنی، به واکاوی دیدگاه های راجع به ابعاد فرابشری پیامبران پرداخته و ضمن تاکید بر جوهر بشری پیامبران، امتیاز ایشان از سایر افراد بشر را در جنبه معنوی جست وجو کند. تبیین و نقد قرائت های مطرح شده از چیستی ابعاد فرابشری انبیاء در قرآن محور مقاله پیش رو را شکل می دهد. با اثبات ژرفای اندیشه فرابشری انبیاء در نگاه اصیل قرآنی، خوانش مقابل ناموجه می شود. برآیند این تحلیل نشان دهنده بهره مندی انبیا از اوصاف فرابشری همساز در منطق وحی دارد.
۱۳۸۸۵.

رویکردی به تولید علم دینی از منظر آیت الله جوادی آملی و دلالت های آن در برنامه درسی آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 59 - 80

کلید واژه ها: علم اسلامی عالم عقل آیت الله جوادی آملی برنامه درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۲۵۷
هدف پژوهش حاضر، بررسی تفصیلی علم دینی از منظر ویژگی ها و هنجارهای عالِم یعنی یکی از جهات کلیدی مطرح شده در نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی است. برای این منظور ابتدا ضمن ارائه تقریری اجمالی از نظریه آیت الله جوادی آملی، باتوجه به جایگاه عقل در این نظریه و نیز نقش آن در ایجاد شایستگی هایی در عالِم، به تببین نقش هر دو نوع عقل نظری و عملی در تولید معرفت اسلامی با تأکید بر دیدگاه جوادی آملی پرداخته شده است. در ادامه ویژگی ها یا شایستگی های عالِم در دو طبقه «دانشی نگرشی» و «اخلاقی رفتاری» نیز تبیین شده است. سپس دلالت های این بحث برای تغییر برنامه های درسی دانشگاه ها به منظور تربیت عالمانی برخوردار از این ویژگی ها و به تبع آن، تولید علم و معرفت توسط این عالمان که متصف به صفت اسلامی باشد، پرداخته شده است. درپایان ضمن ارائه جمع بندی از مباحث مطرح شده، به دستاورد نظری این نوشتار در قابلیت جمع بین نظرات رقیب و پاسخ گویی به نظرات برخی منتقدان نظریه جوادی آملی نیز اشاره خواهد شد.
۱۳۸۸۶.

اعتبار سنجی خبر واحد در فقه و تفسیر، با تأکید بر نظر آیت الله فاضل لنکرانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 47 - 66

کلید واژه ها: خبر واحد حجیت خبر ظنی تفسیر فقه فاضل لنکرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
یکی از منابع استنباط احکام شرعی و اثبات آموزه های دینی، احادیث می باشد. احادیث متواتر و اخبار آحاد، کاربرد فراوانی در مسائل علم فقه، تفسیر، کلام، تاریخ و ... دارد و مورد بهره برداری دانشمندان این علوم قرار می گیرند. مسأله مقاله حاضر بررسی حجیت خبر واحد در علم فقه و تفسیر با تأکید بر نظر آیت الله فاضل لنکرانی می باشد. اگر چه در علم فقه، اکثر فقها بر حجیت و اعتبار خبر واحد در استنباط احکام شرعی صحه گذاشته اند، اما شمول این حجیت، در علوم دیگر؛ نظیر علم تفسیر، موجب پدید آمدن دیدگاه های متفاوتی میان اندیشمندان اسلامی شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، با هدف ارائه پاسخی درخور به سؤال مذکور، سامان یافته است. عمده دلیل مطرح شده مخالفان حجیت شمول خبر واحد در ابواب تفسیر، این است که خبر واحد موجب علم نمی گردد و دارای اثر شرعی نمی باشد؛ لذا نمی توان از آن در مسائل تفسیر آیات بهره جست. اما موافقان حجیت شمول از جمله آیت الله فاضل لنکرانی، در مقام پاسخ دهی برآمده و بیان کردند که مهم ترین دلیل حجیت و اعتبار خبر واحد، سیره و روش عقلا است و عقلا بدون توجه به اینکه آیا آن خبر، دارای اثر شرعی و عملی است یا خیر، شمول حجیت خبر واحد را به صورت مطلق پذیرفته اند. بنابراین از منظر آیت الله فاضل لنکرانی، خبر واحد در تفسیر قرآن نیز همانند فقه، از اعتبار و حجیت برخوردار می-باشد.
۱۳۸۸۷.

معنى تجنب الکریم الجائع واللئیم الشبعان (الحکمه ۴۱ من نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 139 - 156

کلید واژه ها: الحکمه ۴۹ من نهج البلاغه صوله کریم جائع لئیم شبعان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۷
ینصح الإمام علی (ع) بتجنب الکریم الجائع واللئیم الشبعان فی الحکمه ۴۹ من نهج البلاغه للوهله الأولى، تحیط بسبب هذا التحذیر، وخاصه بالنسبه للفرد الکریم، هاله من الغموض. لأن فضائل الکریم تتطلب منا أن نتوقع عکس ذلک فی مثل هذا الموقف. وفی حاله الشخص اللئیم، وعلى الرغم من أنه أقل غموضًا، فإنه بحاجه للتبریر. بشکل عام، هناک استخدامان، حقیقی وافتراضی لجوع الشخص الکریم. وخلال هذه الدراسه، واستنادًا إلى الأسباب اللغویه والأدبیه والعقلیه والنقلیه، رُفض الاستخدام الحقیقی لجوع الکریم وحظی استخدامه الافتراضی بالتأیید. ویجدر بالذکر أن المعنى الأصلی لهذه الحکمه لم یتوضح بالاستعمال الافتراضی الذی یتطابق مع عرف العرب بالبحث عنها فی المعاجم والشعر والأمثال. لکن یتضح من الروایات أن جوع الکریم فی الروایات هو موقف تعرض فیه للإهانه والتحقیر والذل مما أدى إلى تدنی مکانته عن قصد. وبطبیعه الحال، فإن تصرفه الشدید فی مثل هذا الموقف هو نتیجه لکیفیه تفاعل الآخرین معه بشکل غیر لائق، وإلا فإن سلوک الکریم نفسه بعید عن العنف والحده. لکن شبع اللئیم یستعمل بالمعنى الحقیقی والافتراضی. مع توضیح أن هذا التحذیر یجب أن یؤخذ فی الاعتبار فی جمیع الأوقات فیما یتعلق بالصفات التی یتسم بها اللئیم، ولکن فی ظروف الشبع والسلطه، یصبح الأمر أکثر ضروره.
۱۳۸۸۸.

تبیین سیره ی تربیتی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه با تأکید بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 27 - 53

کلید واژه ها: امام سجّاد(ع) سیره تربیتی صحیفه سجادیه سند تحول بنیادین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۴ تعداد دانلود : ۴۸۶
هدف از پژوهش حاضر تبیین سیره تربیتی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه است. برای تبیین بهتر این سیره، باید آن را در ابعاد مختلف تربیتی مورد بررسی قرار داد و از آنجا که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان سندی بالادستی در نظام تعلیم و تربیت کشور، تقسیم بندی جامعی از ابعاد تربیت آدمی نموده است، لذا سیره تربیتی امام سجاد(ع) بر اساس ابعاد این سند مورد تبیین قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر، توصیفی و به صورت تحلیل محتوای کیفی بوده، بدین صورت که ابتدا مؤلفه های سند تحول بنیادین در هریک از ساحت های شش گانه تربیتی مورد استخراج قرار گرفته و پس از اعتباربخشی توسط تعدادی از صاحب نظران، متن کامل صحیفه سجادیه با توجه به مؤلفه های ساحت های شش گانه تربیتی مورد تحلیل قرار گرفته و با استخراج مصادیق مرتبط با آنها، سیره تربیتی امام سجاد(ع) تبیین گردید. یافته ها حاکی از آن است که امام سجاد(ع) به تمام ساحت های تربیت آدمی(اعتقادی، عبادی و اخلاقی- اجتماعی و سیاسی- زیستی و بدنی- اقتصادی و حرفه ای- زیبایی شناختی و هنری- علمی و فناورانه) توجه داشته اند و از همین رو می توان سیره ی تربیتی ایشان را به عنوان اسوه ای حسنه، نه تنها در نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور بلکه در هویت بخشی به سبک زندگی افراد جامعه، به شمار آورد.
۱۳۸۸۹.

تحلیل مسیر تأثیر نظام آموزش وپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی (مبتنی بر تعلیم وتربیت اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۳ 27 - 55

کلید واژه ها: اقتصاد مقاومتی نظام آموزش وپرورش اقتصاد دانش بنیان سبک زندگی اقتصاد مردم پایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۵۹۱
هدف مقاله حاضر؛ بررسی، تبیین و تعیین میزان تأثیر نظام آموزش وپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی مبتنی بر تعلیم وتربیت اسلامی است. برای این منظور، از روش تحقیق آمیخته اکتشافی استفاده شده است. ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و فیش برداری کتابخانه ای  و سپس تجزیه وتحلیل آن و کدگذاری باز و محوری، مفاهیم مرتبط با نظام آموزش وپرورش و اقتصاد  مقاومتی شناسایی شد، سپس ازطریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان حوزه تعلیم وتربیت و اقتصاد مقاومتی، مفاهیم و مقوله های محوری مرتبط با توسعه اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی  ایران شناسایی شد.  یافته های بخش کیفی تحقیق نشان می دهد که  نظام آموزش وپرورش کشور به کمک متغیرهای میانجی (اقتصاد مردم پایه، اقتصاد دانش بنیان، فرهنگ عمومی و سبک زندگی) می تواند به توسعه اقتصاد مقاومتی، منجر شود. سپس برای انجام مرحله کمّی پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. در بخش کمّی با بهره گیری از مدل انعکاسی به تحلیل عاملی تأییدی پژوهش پرداخته شد. آزمون مدل های اندازه گیری انعکاسی ازطریق، آزمون پایایی مدل اندازه گیری، روایی همگرا و روایی واگرا مورد تبیین قرار گرفت. درادامه، میزان اثرگذاری متغیرها (اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم) با بهره گیری از نرم افزار پی ال اس صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهد که نظام آموزش وپرورش ازطریق متغیرهای میانجی رابطه مثبت و معنی داری با توسعه اقتصاد مقاومتی پیدا می کند.
۱۳۸۹۰.

بررسی ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا (علیه السلام) و مکاتب روان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 101 - 135

کلید واژه ها: کرامت انسانی امام رضا (ع) مکاتب روان شناسی شناخت انسان روان شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۳ تعداد دانلود : ۴۸۸
شناخت جایگاه انسان و بررسی ابعاد و ویژگی های مختلف او یکی از موضوعات محوری در تعالیم ادیان آسمانی به ویژه اسلام و مکاتب بشری شمرده شده و تلاش ها و راهکارهای فراوانی برای رسیدن او به سعادت نهایی اش که در گروِ کرامت و عزت است، صورت گرفته است؛ کرامت به معنای شرافت، عزت و ارجمندی، که محل بحث و نقطه برخورد دین مبین اسلام با علوم بشری است. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد و آثار کرامت انسانی در سیره امام رضا (علیه السلام) و روان شناسی بود که تلاش شد با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی، از نوع تحلیل محتوا، کرامت انسانی از منظر هر دو دیدگاه بررسی شود. نتایج پژوهش نشان داد، از دیدگاه امام رضا (علیه السلام) خاستگاه کرامت انسانی، ذاتی و وابسته به روح الهی بوده، جهت گیری معنوی و متعالی داشته و هدفش رسیدن به قرب الهی و خلیفه خدا شدن در زمین است که با تقوا و بندگی با محوریت خدا از قوه به فعل در می آید. اما در روان شناسی، عزت نفس از عوامل درون فردی و بیرونی حاصل شده، خاستگاه آن نیازها (کمبودها) و هدف رفع نیازها در محیط مادی و شکوفایی ظرفیت های انسانی جهت کسب موفقیت و پیشرفت است.
۱۳۸۹۱.

تحلیل استراتژی گفتمان ادبی خطبه شقشقیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و یکم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۲

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان گفتمان ادبی خطبه شقشقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۳ تعداد دانلود : ۴۵۵
خطبه شقشقیه به عنوان یکی از مهم ترین خطبه های امام علی علیه السلام همواره مورد توجه پژوهشگران و محققان ادبیات قرار گرفته است و ایشان عموماً با تمرکز بر واحدهای مستقل زبان و بدون در نظر گرفتن بافت موقعیتی ایراد خطبه به بررسی و کشف ابزارهای زیباسازی این اثر ارزشمند همت گماشته اند. تحلیل گفتمان که در واقع ادامه سبک شناسی با رویکرد تحلیل سخن در سطوح فراتر از جمله است، ساختارهای مختلف متون ادبی را با عنایت به بافت موقعیتی آن ها تحلیل کرده و خارج از بافت موقعیت، آن را غیرقابل تفسیر می داند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و از منظر تحلیل گفتمان ادبی به بررسی ساختارهای مختلف خطبه براساس بافت موقعیتی آن پرداخته است. نتایج نشان می دهد که موقعیت ایراد خطبه از قبیل انکار شایستگی های حضرت، اتهام کوتاهی ایشان در امر خلافت و قیاس های غیر منصفانه ایشان با خلفای سه گانه باعث شده که ساختارهای مختلف خطبه نه به عنوان صرفاً ابزار زیباسازی متن بلکه به عنوان ابزاری در جهت تبیین حقایق، رفع اتهامات و قیاس ها، اثبات حقانیت و برتری حضرت علیه السلام و نهایتاً اقناع مخاطب به خدمت گرفته شده اند.
۱۳۸۹۲.

بازکاوی اجتماع امر و نهی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال پنجم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۴ 39 - 60

کلید واژه ها: اجتماع امر نهی جواز امتناع سوء اختیار مضطر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶۵ تعداد دانلود : ۱۰۹۳
از جمله مسائل بسیار پیچیده و قدیمی در علم اصول، بحث جواز اجتماع امر و نهی است که علاوه بر فوائد علمی فراوان در علم اصول، دارای ثمرات فقهی و عملی مانند صحت یا بطلان خواندن نماز در مکان غصبی نیز می باشد. پس از بررسی مفردات و تنقیح محل بحث، با سه قول در این خصوص مواجه می شویم که جواز، امتناع و جواز عقلی و امتناع عرفی را می توان نام برد. نویسندگان در ادامه به نقل اهمّ دلایل مثبتین و نافین پرداخته است و سپس وارد بحث اضطرار با سوء اختیار شده که یکی از مباحث مهم در این زمینه است. اقوال و مبانی در زمینه کسی که با سوء اختیار، خود را مضطر نموده است تا شش مورد نیز گفته شده است که از آن جمله می توان به سقوط نهی به طور مطلق و باقی ماندن وجوب و ثبوت نهی فعلی و عدم وجوب اشاره نمود. نگارندگان پس از نقل و بسط اقوال در این خصوص، اشکالات هر یک از اقوال را با استفاده از آیات و روایات بررسی کرده و ثابت نموده که عنوان اضطرار از سوی شارع مقدس از باب حکومت تضییق گردیده است؛ از همین رو، هر اضطراری رافع حرمت نیست و در نهایت، با استفاده از ابواب دیگر فقهی، توانسته است قول به جواز اجتماع امر و نهی را ثابت نماید.
۱۳۸۹۳.

صلاحیت های حرفه ای مربیان تربیت دینی: ارائه چارچوبی همسو با حکمت 147 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۵

کلید واژه ها: تربیت دینی مربی صلاحیت های حرفه ای دانش بومی حکمت 147 نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۴۱۶
عوامل زیادی در فرایند تربیت دینی مداخله می کنند، یکی از این عوامل مداخله گر، مربی است. اهمیت مربی در این فرایند به قدری است که می توان تربیت را رابطه هدف مند دوسویه مربی متربی نامید. ازاین جهت، پاسخ به این مسئله که مربی چه صلاحیت های حرفه ای باید داشته باشد تا بتواند نقش و کارکرد خود را به درستی ایفا کند؟ می تواند ما را در کسب نتیجه مطلوب از فرایند تربیت و تحقق اهداف تربیتی یاری رساند. بدین جهت، در این پژوهش با نگاه تحلیلی استنباطی و با مدنظر قراردادن حکمت 147 نهج البلاغه که دلالت هایی در این رابطه دارد، به پاسخ مسئله پژوهش پرداخته و صلاحیت های حرفه ای مربی تربیت دینی را در دو طیف علمی و عملی شناسایی کرده ایم. طیف علمی صلاحیت هایی چون "اخذ، انتقال و مراقبت" بوده و طیف عملی صلاحیت هایی مانند سلبی (استیکال، استکبار، عدم ژرف اندیشی، لذت گرایی، ثروت اندوزی) و ثبوتی (خداگرایی، معرفت یقینی، صبر و استقامت و شهامت) را دربرمی گیرد.
۱۳۸۹۴.

تحلیل و نقد تأثیر مبانی کلامی در تفسیر قرآن کریم (مطالعه موردی سخن سیدمرتضی در تفسیر آیات نخستین سوره عبس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴)

کلید واژه ها: سید مرتضی سوره عبس عصمت پیامبر مبانی کلامی تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۳۹۹
تفسیر قرآن کریم و باورهای کلامی رابطه ای دوسویه دارند. از سویی باورهای کلامی به آیات قرآن مستدل می شوند، واز سویی دیگر باورهای کلامی به منزله قرینه صارفه موجب رفع ید از ظواهر برخی آیات قرآن وگذر از معنای حقیقی به معانی غیرحقیقی می شود. تحلیل و بررسی گستره تاثیر مبانی کلام در تفسیر، آسیب ها و نابسامانی هایی را آشکار می کند. سیدمرتضی (م436ه ) در آثار کلامی خویش، آیاتی از قرآن را تفسیر کرده است. وی در بیان گستره عصمت پیامبر و پاسخ به پرسش های مفروض، به تفسیر آیات نخستین سوره عبس پرداخته است، و از آن رو که عبوس کردن را کرداری نفرت انگیز می شمرد و پیامبران را از کردار نفرت آمیز معصوم می داند؛ عبوس کننده در آیات عبس را شخصی جز پیامبر می پندارد و البته خطاب های عتاب آلود موجود در این آیات را نیز به پیامبر متوجه نمی داند. بسیاری از مفسران شیعه از سخن سیدمرتضی پیروی کرده اند. تحلیل و نقد سخن سیدمرتضی آشکار خواهد کرد که در پیِ تطبیق باور کلامی بر آیات عبس خطاهایی روی داده است: بی توجهی به معنای ماده و ساخت "عَبَسَ"، نادیده گرفتن ویژگی باب مزید فیه (یَزّکّی)، و قرائن موجود در سیاق آیات، و روایات وارد در شأن نزول، و خطا در مقدمات استدلال کلامی. این آسیب ها ریشه در سیطره مبانی کلامی بر قواعد و اصول علم تفسیر دارد و توجه به آنها زمینه را بر حفظ حدود و قوانین هر یک از حوزه های تفسیر وکلام آماده می سازد و از آسیب های تفسیر کلامی آیات قرآن می کاهد.
۱۳۸۹۵.

بررسی عناصر اصلی در آموزش رسمی قرآن کریم دوره ابتدایی و وضعیت فعلی آن در ایران بر اساس اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت و نظرات کارشناسان ارشد و معلمان نمونه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 51-64

کلید واژه ها: آموزش رسمی قرآن کریم وضعیت فعلی دوره ابتدایی کارشناسان ارشد اسناد بالادستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۸۴
این تحقیق با هدف بررسی عناصر اصلی آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی و وضعیت فعلی آن در ایران، بر اساس اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت و نظرات کارشناسان ارشد و معلمان نمونه، با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. جامعه آماری، تمام اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت ایران و کارشناسان ارشد حوزه آموزش قرآن دوره ابتدایی و نیز کلاس های آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی، و نمونه آماری شامل کلاس های آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی استان قم بوده است. روش نمونه گیری هدفمند بوده و انتخاب افراد نمونه تا به حد اشباع نظری ادامه یافته است. روش گرد آوری داده ها نیز فیش برداری از اسناد و مصاحبه با کارشناسان ارشد این حوزه بوده است. از نتایج این تحقیق، تعیین نقش محتوای آموزشی و معلم به عنوان اصلی ترین عناصر آموزشی و فاصله نسبتاً زیاد این عناصراز استانداردها و شاخص های منتج از اسناد بالادستی و نظرات کارشناسان ارشد این حوزه است.
۱۳۸۹۶.

پوشش زنان در ادیان توحیدی شبه جزیره در صدر اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۳ «ویژه زن و خانواده»

کلید واژه ها: زنان اهل کتاب حجاب عربستان عصر رسالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۶ تعداد دانلود : ۴۲۰
یهودیت و مسیحیت هر کدام به دلایلی در جامعه عربستان عصر نزول از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند. نظام دینی یکتاپرست آنان از نظر اخلاقی از نظام های شرک و چندگانه پرستی متراکم تر بود. سنت دینی یهودیان و مسیحیان پوشش را برای زنان واجب دانسته و آن را نشانه عفت و پاک دامنی می داند. در حالی که روایت های مختلفی در باره پوشش زنان و دختران عرب وجود دارد، تا اندازه ای روشن است که زنان اهل کتاب پوشیده تر از زنان عرب بودند. اشعار، نقاشی ها، و ادبیات برجای مانده از آن دوران نشان می دهد که برخی از زنان اهل کتاب تمام بدن و نیز سر و صورت خود را می پوشاندند. "جلباب" که قرآن کریم پوشیدن آن را برای زنان و دختران مسلمان لازم دانسته است، یک واژه حبشی است که مسیحیان در آن جا ساکن بودند و این نشان می دهد که پیش از آنان که اسلام حجاب را بر زنان مسلمان واجب کند، پیروان اهل کتاب پوشش کاملی داشته اند.
۱۳۸۹۷.

پدیدارشناسی معنای «عاطفه» در انسان شناسی علامه محمدحسین طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 49 - 67

کلید واژه ها: عاطفه انسان شناسی جنسیت پدیدارشناسی واهمه اعتباریات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۳۴۴
محمدحسین طباطبایی، علاوه بر مباحث انسان شناسانه، در تفسیر آیات جنسیتی قرآن عبارتی بنیادی دارد: زندگی مرد، عقلانی و زندگی زن، احساسی و عاطفی است. با وجود توضیحات نسبتاً مفصل وی درباره عقل، اشتراک زن و مرد در انسانیت در عین تفاوت تکوینی دو جنس، اغلب واژه «عاطفه» بدون تعریف مشخص و در معانی گوناگونی در تفسیر المیزان به کار رفته است. پژوهش حاضر با روش پدیدارشناسی و طبق گام های پیشنهادی موستاکاس در پی آن است که معنا و جایگاه عاطفه را در نظام انسان شناختی طباطبایی روشن تر کند. لذا پس از تعلیق دانسته های قبلی و گردآوری کلیه کاربردهای «عاطفه» در تفسیر المیزان به افق سازی و تشکیل خوشه های معنایی پرداختیم. عاطفه به مثابه محصول واهمه، و عاطفه ذیل اعتباریات، دو مجموعه معنایی نهایی است. در انتها با ترکیب توصیف زمینه ای و ساختاری، اهمیت تأثیر بافت قرآنی و فلسفی در دریافت طباطبایی روشن می شود.
۱۳۸۹۸.

آموزه های قرآنی مدیریت مقاومت

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 38 - 63

کلید واژه ها: قرآن کریم مقاومت مدیریت مقاومت راهبرد امت وسط آفند و پدافند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۲۳
در قرآن کریم آموزه های مهمی درباره مقاومت و مدیریت آن وجود دارد؛ چراکه اسلام به عنوان آخرین دین وحیانی بیشترین چالش را با معاندان خود داشته و با منطق خاصی که امروزه ما آن را مقاومت می نامیم، با آنان برخورد کرده است. پیداست با توجه به جهان شمولی و جاودانگی قرآن، مقاومت در این منبع وحیانی بایستی در طرز و طراز جهانی مدیریت شود و نباید به صورت قبیلگی، عشیره ای، نژادی، خانوادگی و در سطح محدود منطقه ای باشد. مدیریت یعنی رساندن یک پروژه به اهداف از پیش تعیین شده به گونه ای که آسیبی به روند پروژه وارد نیاید و در سطح بهتر و ارتقایافته تری جریان یابد. درباره مدیریت مقاومت نیز باید همین انتظارات برآورده شود. درباره مقاومت، مفسران مطالبی بسیاری بیان کرده اند؛ ولی درباره مدیریت همه جانبه مقاومت پژوهشی صورت نگرفته است. در این مقاله با هدف تبیین مدیریت مقاومت از دیدگاه قرآن، با روش توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای روشن شده است اینکه غالباً ذهن ها به محض شنیدن کلمه مقاومت و مدیریت مقاومت، به سوی مسائل جنگی می رود، برداشت ناقصی است؛ زیرا براساس آموزه های قرآنی، مقاومت معنای اعمی دارد و درنتیجه مدیریت آن نیز اعم خواهد بود و مسلمانان باید عملیات چندمنظور ه ای را انجام دهند که افزون بر ایجاد آمادگی جنگی، به افزایش رشد صنعتی و رواج آداب شهروندی و دیانت اخروی آنان نیز کمک کند؛ درعین حال باید دشمن شناس باشند و به گونه ای با قدرت و عزت برخورد کنند که حتی دشمنان ناشناخته، مرعوب شوند.
۱۳۸۹۹.

تحقیق در ضبط حکمت ۲۵۲ نهج البلاغه: «و الإمامه نظاماً للأمه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 49 - 68

کلید واژه ها: امامت امانت حکمت شرایع نظام امت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۴ تعداد دانلود : ۳۰۶
در حکمت 252 نهج البلاغه آنجا که امیرالمؤمنین علی (ع) از فلسفه شرایع و احکام و حکمت آن ها با مطلع «فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک» سخن می گوید، عبارت «الامامه نظاماً للامه» آمده است که بر اهمیت مسئله امامت در رهبری امت دلالت دارد. اما در برخی نسخه های متأخر، این عبارت به صورت « الأمانه نظاما للأمه» ثبت شده است که به اهمیت امانتداری در حفظ نظام امت اشاره دارد. از سوی دیگر متأسفانه در سال های اخیر تحریف هایی از ناحیه برخی از ناشران و مصحّحان در شروح نهج البلاغه به عمل آمده است، به طوری که متن نهج البلاغه درج شده در ابتدای شروحی مثل ابن ابی الحدید و ابن میثم با متن شرح شده، توسط شارح مطابقت ندارد که از آن جمله است: عبارت «الامامه نظاماً للامه». در این مقاله با استناد به نسخه های کهن و شروح معتبر نهج البلاغه و نیز سیاق عبارت و روایات قریب المضمون دیگر اثبات شده است که ضبط «الامامه» صحیح است. امامت است که رکن اساسی در نظام امت را دارا می باشد و بر آن تأکید شده است نه «امانت» و بی گمان تمایلات کلامی برخی از شارحان هم چون محمد عبده و صبحی صالح در برگزیدن ضبط «الأمانه» مؤثر بوده است.
۱۳۹۰۰.

بازاندیشی نظریه فقهی پلیدی ذاتی انسانِ زاده شده از رابطه نامشروع

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و ششم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۰) 79 - 104

کلید واژه ها: پلیدی ذاتی زنازاده برابری عدالت تبعیض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۴۸۴
زنازاده به باور برخی از فقیهان امامیه با سرشت و طینتی ناپاک آفریده می شود. مستند این باور، روایاتی چند است. این روایات بر استنباطِ احکامِ زنازاده از منابعِ فقهی اثر گذاشته اند. برخی فقیهان برای توجیه احکامِ تبعیض آمیز در زمینه ارث، قضاوت، شهادت، مرجعیت، امامت جمعه و جماعتِ انسان زاده شده از زنا در کنار دیگر ادله به پلیدی ذاتی او هم استناد می نمایند. این مقاله با رویکردی تحلیلی انتقادی و تأکید بر اشتراک همه آدمیان در پاکی فطرت در پی نقد نظریه پلیدی ذاتی زنازاده است. مقاله در پی تقویت این دیدگاه است که به موجب دلایلی از قرآن مجید، سنّت و عقل، همه انسان ها از جمله زنازاده، با طینت و سرشتی پاک به دنیا می آیند. این دیدگاه انسان شناسانه درباره زنازاده، در ترسیم نظام حقوق و تکالیف وی مؤثر است؛ بدین سان تبعیض های پیش بینی شده برای طفل زاده شده از رابطه نامشروع، تا جایی که مستند آن ها نظریه خُبث ذاتی زنازاده است، نیازمند بازاندیشی اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان