درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۶۰۱ تا ۱۱٬۶۲۰ مورد از کل ۷۳٬۸۶۰ مورد.
۱۱۶۰۱.

بررسی اثربخشی تربیت بر سازندگی فرد و اجتماع از منظر قرآن مجید با نگاهی به عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 210 - 231

کلید واژه ها: خودسازی تربیت انسان اجتماع قرآن عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۶۶
سازندگی فردی یا خودسازی اخلاقی و استکمال نفس، غایت رسالت نبی اکرم(ص) بوده است آنجا که می فرماید انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. از سوی دیگر خداوند در قرآن مجید هدف از خلقت را عبودیت دانسته است. رابطه عبودیت با استکمال نفس و خودسازی اخلاقی با توجه به اثربخشی تربیت اسلامی برآن در قرآن مجید هدف اصلی این تحقیق بوده و در این بین نگاهی نیز به عرفان شیعه در مبحث انسان شناسی داشته ایم. نتیجه حاصل تحقیق نشان می دهد جهان بینی و معرفت شناسی عرفانی که خود یک قالب و روش و شاید ابزار شناخت روش در تربیت اسلامی است همواره در تلاش برای ایجاد فضایی دو طرفه برای شناخت موجودیت انسان و لوازم انسان بودن و طی مراتب کمال او بوده است. عرفان اسلامی در واقع در صدد جهت بخشی به تعاملات معرفتی، انسان شناسی و جامعه شناسی بوده و در این بستر به رشد و تعالی انسان اندیشیده است و برای آن برنامه دارد. بنابه دیدگاه عرفان اسلامی، هدف نهایی از کوشش انسان، رسیدن به شناخت و معرفت است. این نوع معرفت احتیاج به بسترسازی دارد ، یعنی قلب انسان که مکان روح الهی وی می باشد ، باید از زشتی ها، پلیدی ها و کلا هر نوع آلودگی کاملا پاک و منزه شده باشد تا نور حقیقت بتواند بر آن بتابد . میان مفاهیم عرفانی و تعلیم و تربیت از جنبه هدفی اشتراک بسیاری دیده می شود . در تعلیم و تربیت نیز ، هدف به نوعی فراهم آوردن شرایطی است که متربی به آگاهی و شناخت دست یابد.
۱۱۶۰۲.

معیارهای صحت متن روایات در تفسیر اطیب البیان

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 244 - 217

کلید واژه ها: صحت صدور متن نصوص قرانی سنت ادله عقلی وقایع تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۱۱
آیه الله عبدالحسین طیب اصفهانی در تفسیر وزین اطیب البیان از تفاسیر معاصر شیعه، با بهره گیری نسبتا گسترده از احادیث معصومین(ع) به تبیین معارف قرآنی و غالبا دفاع از مبانی و اصول کلامی و اعتقادی شیعی برآمده و علاوه بر نقد و بررسی اسناد بسیاری از روایات ، به نقد و تحلیل محتوایی و متنی آنها نیز پرداخته است. اولین مرحله نقد متنی، بررسی صدور یا عدم صدور آن متن از معصوم(ع) است که به عبارتی واقعی و یا احتمالا جعلی بودن آن را اثبات می کند. از مهم ترین ملاک های مفسر اطیب البیان در تبیین صحت صدور متن روایات می توان به، عدم مخالفت متن حدیث با قرآن کریم، عدم مخالفت متن حدیث با عقل، عدم مخالفت متن حدیث با سنت قطعی، عدم مخالفت متن حدیث با گزارش های مسلم تاریخی و عدم متن حدیث با مبانی کلامی شیعه اشاره نمود. در مواجهه با احادیث متعارض نیز آیه الله طیب روایاتی را که با قرآن کریم هماهنگ و یا به معصوم(ع) منتسب هستند، بر روایات مخالف آن ترجیح می دهد.
۱۱۶۰۳.

امکان سنجی اعمال خیار شرط منفصل از دیدگاه مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 28 - 34

کلید واژه ها: خیار شرط متصل منفصل مذاهب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۰۸
خیار شرط از جمله نهادهای حقوقی پرکاربرد در فقه و حقوق اسلامی و تأثیرگذار در روابط بین متعاقدین قراردادها می باشد که فقهای مذاهب اسلامی کم و کیف و شرایط و ضوابط آن را تبیین کرده اند. یکی از مباحث مهم و اختلاف برانگیز پیرامون این خیار، آن است که آیا مدت خیار، حتماً متصل به عقد باشد، یا اینکه می تواند منفصل از آن هم باشد؟ همه مذاهب اسلامی اصل خیار شرط را پذیرفته اند؛ جمهور فقهای اهل سنت، منفصل بودن آن را صحیح نمی دانند، اما فقهای امامیه و ابویوسف حنفی شرط منفصل را صحیح می دانند. یافته های این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، نشان می دهد که نظریه امامیه و ابویوسف به دلیل وجود مصلحت عقلایی و اطلاق دلایل مشروعیت خیار شرط و عموم روایت «المؤمنون عند شروطهم» و عدم تخصیص یا تقیید آنها و نیز شمول فلسفه مشروعیت خیار شرط، از قوت بیشتری برخوردار است. در نتیجه، قرارداد شرط منفصل صحیح خواهد بود.
۱۱۶۰۴.

تاثیر عمل صالح در شفاعت شافعان روز جزاءاز منظرقرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۷ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۲۹ 1 - 16

کلید واژه ها: مقام محمود شفاعت کبری ماذون الهی وافی به عهد الهی محدوده شفاعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶ تعداد دانلود : ۳۷
شفاعت، یکی از ضروریات دین و عنصر موئر آن، شفیع است . در معارف اسلامی، این عطیه الهی برای انبیاء اولیاء و مومنان خاص، مقرر گردیده و در هر عصری، افرادی در خور این مقام وجود دارند. آگاهی از ویژگی های شافعان روز قیامت، علاوه بر اسوه قراردادن آنان در حیات دنیوی، موجب می شود انسان، رابطه قلبی و معنوی خاصی با آنان در عالم فانی یابد و همین امر، زمینه شفاعت آنان را فراهم می سازد. این پژوهش که به روش کتابخانه ای و با پردازش توصیفی - تحلیلی سامان یافته است، نشان می دهد تجسم نهایت شفاعت با عنوان مقام محمود برای وجود مبارک پیامبر اعظم ید است. مومنان غیر نبی ی با داشتن صفاتی همچون ماذون الهی بودن، وافی به عهود الهی و عامل به اعمال متصف به صفت شافع بودن هستند. همچنین دامنه شفاعت شافعان غیر نبی یذ با توجه به رتبه آنان در سبقت به اعمال صالح خواهد بود.
۱۱۶۰۵.

واکاوی تطبیقی منبعیت خبر واحد در حوزه احکام و تفسیر قرآن از دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 9 - 30

کلید واژه ها: خبر خبر واحد حجیت تفسیر قرآن و آیت الله فاضل لنکرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۱۴۷
بحث از منابع تفسیر قرآن از زمان های گذشته مورد توجه مفسران و قرآن پژوهان بوده است. در این میان، «منبعیت خبر واحد معتبرِ غیرمحفوفِ به قرائن» به دلیل عدم قطعیت مفاد آن، معرکه آراء و أنظار دانش مندان گذشته و حاضر می باشد. آن چه در این نوشتار مورد توجه نگارنده قرار گرفته، تبیین دیدگاه فقیه اصولی و قرآن پژوه معاصر آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی بوده که به روش نقلی توصیفی به تبیین و تحلیل آن پرداخته شده است. در نوشتار حاضر، این حقیقت روشن می شود که آیت الله فاضل از میان قائلانِ به حجیت مطلق خبر واحد و منکرانِ مطلق حجیت آن، دیدگاه میانی را در تفسیر تمام گونه های آیات قرآن می پذیرد و آن را با روش اجتهادی اصولی به اثبات می رساند.
۱۱۶۰۶.

معاد جسمانی از منظر صدرالمتألّهین و استیفین تی. دیویس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره نوزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۷۰ 125 - 144

کلید واژه ها: معاد جسمانی بدن عنصری بدن مثالی صدرالمتألهین استیفن تی. دیویس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۷۱
در اصل مسئله ی معاد بین اندیشمندان الهی اختلافی وجود ندارد، اما در کیفیت آن اختلاف نظر است. حقیقت آدمی، معیار هویت شخصی وی و شبهات مطرح در معاد جسمانی، محققان و متفکران را به موضع گیری های مختلف سوق داده است. در این میان، صدرالمتألهین و استیفن تی. دیویس جایگاه ویژه ای دارند؛ در این مقاله اختلاف نظر میان این دو فیلسوف معروف شرق و غرب عالم و قرابت تفکر آن دو به تصویر کشیده شده و رویکرد هر دو دیدگاه، به بوته ی نق د گذاش ته شده است. این دو شخصیت بزرگ از جهت قرابت فکری، معاد جسمانی و روحانی را پذیرفته اند، اما در چگونگی آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند؛ صدرالمتألهین از نگاه شریعت، به معاد جسمانی با بدن عنصری اعتقاد یافته، اما از نگاه فلسفی، معاد جسمانی با بدن مثالی را پذیرفته و استیفن دیویس مدعی است که معاد جسمانی از هر دو نگاه، با بدن عنصری و مادی است. مبنای اختلاف دیدگاه فلسفی آن ها بر پایه ی حل دو مسئله ی حقیقت آدمی و معیار هویت شخصی وی استوار است؛ از نگاه صدرالمتألهین حقیقت آدمی همان نفس یا روح است و معیار هویت شخصی وی نیز در تمامی تحولات دنیوی و اخروی، نفس است و از منظر استیفن دیویس حقیقت انسان جسم مادی و روح غیرمتجسد است و معیار هویت شخصی وی نیز جسم و روح توأمان است. در سخن پایانی این نوشتار به این نتیجه دست خواهیم یافت که معاد و حشر انسان، هم ازنظر دینی و هم ازنظر عقلی، جسمانی و با بدن مادی و عنصری خواهد بود.
۱۱۶۰۷.

بررسی نظریه اتّباع از دیدگاه وهابیت

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و ششم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۰) 148 - 164

کلید واژه ها: اجتهاد تقلید اتباع وهابیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۲۸۸
وهابیت در نقد تقلید از مذاهب اربعه، هرگونه تقلید از مفتیان را غیرمشروع می داند و آن را تبعیت از قول غیر خدا و رسول معرفی می کند. این فرقه درمقابل از نظریه اتّباع طرفداری می کند. وهابیان اتباع را قسیم تقلید نام برده اند و تقلید را اخذ قول بدون دلیل و اتباع را به معنای «اخذ قول همراه با دلیل» معنا کرده اند. آنان مسئله اتّباع را داخل در اقسام تکلیف مکلفان دانسته اند و سه قسم تکلیف «اجتهاد، اتباع و تقلید» را مطرح کرده اند. به نظر آنان، اتباع دایره بسیار گسترده ای دارد و اکثریت مردم را دربرمی گیرد. وهابیان با طرح مسئله اتباع، دایره اجتهاد و تقلید را محدود و تقریباً حوزه تقلید را تعطیل کرده اند و از باب اضطرار از آن سخن گفته اند. در این جستار بعد از تبیین دیدگاه وهابیت در باب اجتهاد و تقلید، نظریه اتباع آنان بیان و ادله شان در طرح این مسئله نقد و بررسی می شود.
۱۱۶۰۸.

ارزیابی نظریه های تقلیل گرا در حوزه فطرت انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 143 - 159

کلید واژه ها: فطرت انسان تقلیل گرایی فطرت اولیه ادراکات بدیهی قوای نفسانی غرایز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۳۵۲
فطرت یکی از مباحث مهم انسان شناختی است که اندیشمندان از دیرباز بر آن تأکید داشته اند. البته همه آنها به یکسان درباره فطرت انسان نمی اندیشیدند. برخی از آنها دیدگاه هایی را مطرح کرده اند که فطرت انسان در آنها ابعاد محدودتری دارد. تحت تأثیر این دیدگاه ها امروزه ابعاد فطرت انسان به حوزه ادراکات بدیهی، وجدانیات، قوای نفسانی و حتی غرایز کاهش یافته است. کاهش فطرت به ادراکات بدیهی، فطرت اولیه انسان را در برابر فطرت ثانویه انکار می کند. تفسیر فطرت به وجدانیات، ابعاد فطرت را از قسم پیشین نیز بیشتر تقلیل می دهد. بر این اساس، حتی ادراکات بدیهی جزء ابعاد فطرت نیست. دو تفسیر اخیر از فطرت نیز آن را به حوزه قوای نفسانی یا غرایز انسان محدود می کند. گونه اول منکر هر نوع ادراک بالفعل فطری حتی بعد از تولد انسان است و از این منظر همه ادراکات انسان، اکتسابی محسوب می شود. گونه دوم نیز تحت تأثیر نظریه تکامل، فطرت را به قوای غریزی از نوع حیاتی یا شهوانی محدود می کند. اما بر اساس بینش دینی هیچ یک از این دیدگاه ها تصویر درستی از فطرت ترسیم نکرده اند؛ زیرا از این منظر فطرت انسان ابعاد مختلفی دارد و فطرت اولیه، ادراکات بدیهی و قوای فطری (در ابعاد مختلفش)، همگی از ابعاد فطرت انسان به شمار می آید.
۱۱۶۰۹.

چیستی علم دینی از منظر غزالی: بازخوانی یک مینیمالیسم اخباری- عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره نوزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۷۳ 117 - 130

کلید واژه ها: غزالی علم دینی مینیمالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۳۸۴
غزالی پیش و بیش از هر اندیشمند دیگری در تاریخ تفکر اسلامی، به مقوله ی علوم دینی و تعیین حدود و ثغور آن همت گماشته است؛ تلاش های پیگیر او در این زمینه، برخاسته از خطری بود که پیشِ روی علوم ناب اسلامی احساس می کرد؛ این وضعیت مهم ترین انگیزه ی آغاز پروژه ی عام «احیاء علوم دین» بود که طیف وسیعی از تلاش های غزالی، از مبارزه ی فکری با جریان های ضددین و بدعت گذار تا تعریف علم دینی و بیان اقسام آن را شامل می شد؛ این تلاش ها هم زمان به معنای تغییر در پارادایم و گفتمان اندیشه ی اسلامیان پیرامون علم دینی نیز بود؛ به نحوی که می توان ظهور غزالی را مبدئی برای دوره ای نوآیین از علم شناسی اسلامی قلمداد کرد؛ این دوره که به طور مشخص در برابر جریان عقل گرایانه و فلسفی قرار می گرفت، با رویکردی شریعتمدارانه – صوفیانه، نگاهی مینیمالیستی را تبلیغ می کرد که برای توسعه ی علوم مشخصی که در عداد علوم دینی قرار نمی گرفتند، حد مشخصی می گذاشت. به این ترتیب، در این بافتار فقط علمی مجوز و امکان ترویج و توسعه را می یافت که در دنباله ی مسیر «سلف صالح» قرار می گرفت و فرد و جامعه را در مسیر آبادانی آخرت قرار می داد.
۱۱۶۱۰.

قدرت های منطقه ای و آینده جهان اسلام

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 1 - 16

کلید واژه ها: قدرت های منطقه ای ایران ترکیه عربستان سعودی و جهان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۳۰۴
کشورهای مهم جهان اسلام ایران، ترکیه و عربستان سعودی با سه گفتمان شیعی، اخوانی و وهابی هریک در صدد تأثیرگذاری بر مسلمانان و کسب رهبری جهان اسلام هستند. سه کشوری که با سیاست های خود تلاش می کنند با ایجاد نظم نوین منطقه ای، هژمون مسلط بر جهان اسلام شوند. ایران با داشتن ذخایر عظیم انرژی، موقعیت مهم ژئوپولتیکی و استراتژیکی، تأکید بر دین و انقلاب اسلامی، عربستان سعودی با منابع بزرگ نفتی، حرمین شریفین و زادگاه اسلام و ترکیه به دلیل اهمیت استراتژیکی و گفتمان نوعثمانی گرایی هریک سیاست های خاص خود را در منطقه اعمال می کنند. این سه رقیب تلاش می کنند وزنشان را در معادلات منطقه و جهان از طریق افزایش قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی و فرهنگی افزایش دهند تا بر تصمیمات جهان اسلام تأثیرگذار باشند. در این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که آینده جهان اسلام چگونه توسط قدرت های منطقه ای که با یکدیگرسازگاری ایدئولوژیک ندارند، رقم خواهد خورد. از دیدگاه آینده پژوهی، شناخت و معرفت از روندهای مستمر در منطقه جهان اسلام باعث تأثیرگذاری بر این جهان خواهد بود. در واقع آینده جهان اسلام وابسته به این است که قدرت های اسلامی و امت مسلمان در چارچوب اندیشه ها و خواسته های خود چه تصمیمات می گیرند و چه اقداماتی را در این راستا انجام خواهند داد.      
۱۱۶۱۱.

بایسته های فرهنگی و اجتماعی زیارت مرقد مطهّر رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 71 - 99

کلید واژه ها: فضایل اهل بیت(ع) ضرورت معرفت امام رضا (ع) مهندسی فرهنگی و زیارت مردم شناسی زیارت بایسته های فرهنگی و اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۲۴۶
بارگاه مقدس رضوی هرچند خود منشأ ظهور فرهنگ رضوی و نیز استمرار فرهنگ مودت اهل بیت (علیهم السلام) است و در در مقاطع حساس تاریخ، جولانگاه حرکت های مذهبیِ بسیار موثر در ثبات و همچنین گسترش فرهنگ شیعه بوده است، لیکن عظمت و شأن این بارگاه چنانکه شایسته است، رعایت نشده است. در این میان، آنچه بیش از همه مشهود است، ضعف آموزش های فرهنگی و آداب زیارت حرم حضرات معصومین (علیهم السلام) است. همه ساله خیل مشتاقان زیارت حرم امام رضا (علیه السلام) فرصت بسیار مغتنمی را در اختیار مسئولان و متولیان فرهنگی کشور قرار می دهد که از طرفی عشق و محبت شیعیان زمینه بسیار مساعدی برای فرهنگ پذیری ناب قرآنی و اهل بیتی ایجاد می کند که توجه، برنامه ریزی و آموزش های لازم، موجب رشد و تعالی فرهنگی و خشنودی اهل بیت (علیهم السلام) و کسب رضایت و توفیق الهی است؛ و از طرف دیگر غفلت از این امر بسیار مهم، تضییع حق اولیاء الله و بی احترامی به ساحت قدسی این بزرگواران، موجب محرومیت از فلاحت و عدم بهره مندی از توفیقات الهی می شود. این پژوهش با استناد به آیات قرآن و تصریحات معصومین (علیهم السلام) و به روش تحلیلی، در مرحله اول درصدد تبیین ضرورت شناخت امام معصوم (علیه السلام) و نیاز جدی به ارائه آموزش های معرفت افزا نسبت به مقام اهل بیت (علیهم السلام) و نیز بررسی وجوه مختلف مردم شناسی زیارت و تأثیر آن بر فرهنگ عمومی و انسجام اجتماعی است و به صورت خاص، لزوم توجه شایسته به «بایسته های فرهنگی و اجتماعی» و رعایت آداب زیارت مرقد مطهر امام رضا (علیه السلام) را بررسی می کند.
۱۱۶۱۲.

متن فلسفی تازه ای از یحیی بن عدی : تکمله ای بر «فهرست توصیفی » اندرس

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ خرداد و تیر ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۷۶) 97 - 111

کلید واژه ها: رساله فلسفی رساله های فلسفی یحیی بن عدی فهرست توصیفی اندرس مجموعه فلسفی مروی دوران صفوی تفکر فلسفی عصر صفوی اندیشه فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۳۸۵
مجموعه فلسفی مروی اثری است که اخیرا با همت انتشارات کتاب رایزن و با همکاری مرکز مطالعات اسامی دانشگاه مک گیل و مرکز دایره المعارف بزرگ اسامی در 554 صفحه در قطع رحلی منتشر شده است. این اثر نسخه برگردان دست نویس شماره 19 کتابخانه مروی تهران است. مجموعه مذکور را می توان به دوازده بخش تقسیم کرد. بخش نخست که مهم ترین بخش مجموعه است، مجموعه ای از رساله های یحیی بن عدی است. در مجموعه حاضر 53 رساله از یحیی بن عدی موجود است که به مسائل گونا گون فلسفی مربوط می شود و 23 مقاله از آنها تا کنون مفقود فرض می شده است. نوشتار حاضر ترجمه مقاله ای از روبرت ویسنوفسکی است که در آن، همین 23 نسخه معرفی شده است. گرهارد اندرس در اثر خود به نام فهرست توصیفی، اطلاعات این و دیگر آثار مشابه را گرد آورده و تحلیل کرده و با مجموعه ای از نسخه های موجود مقایسه و مقابله کرده است. در میان 53 اثر فلسفی یحیی بن عدی که مجموعه فلسفی مروی دربردارنده آنهاست، 23 رساله از نظر اندرس مفقود شمرده شده اند. نویسنده در نوشتار پیش رو، با آوردن آغاز و انجام این رساله های  مفقود و شماره برگ آنها در نسخه مجموعه مروی، تکمله ای بر اطلاعات اندرس آورده است.
۱۱۶۱۳.

تحلیلی انتقادی به رویکرد تقلیل گرایانه نظریه معروف و معهود رجعت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 83-98

کلید واژه ها: رجعت بازگشت مردگان علمای شیعه قیامت حشر ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۲۲۸
رجعت از اعتقادات اختصاصی شیعه امامیه است. در این بازگشت اولیای بزرگ الهی همانند پیامبر اسلام(ص)، امیرالمومنین(ع) و سیدالشهدا(ع) حضور دارند. آیاتی از قرآن و روایات شریف به عنوان مستندات این نظریه مطرح شده است که به بررسی آنها در مقاله پیش رو پرداخته شده است و نظرات دانشمندان فرق اسلامی مورد استشهاد و نقد قرار گرفته است. اصل رجعت مورد قبول اکثر علمای شیعه است ولی در جزئیات آن اختلاف نظر وجود دارد و تاویلهایی نیز برای انصراف از معنای متبادر مطرح شده که در متن مقاله واکاوی شده است. فرضیه معهود مشیر به بازگشت عده ای از وفات یافتگان صالح و طالح است و دارای خدشه دلالتی است و نظریه تاویلی مبنی بر بازگشت دولت و گفتمان اهل بیت(ع) در حکومت حضرت حجت(عج) با ظواهر و مفاد روایتهای انبوه ناسازگار است. یافته های این پژوهش نظریه معهود رجعت را به عنوان اخبار غیبی و ملاحم بدون دلایل توجیهی، تایید می کند.
۱۱۶۱۴.

سبک شناسی نحوی تشبیهات بلیغ در خطبه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰

کلید واژه ها: تشبیه بلیغ نحو خطبه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۶ تعداد دانلود : ۷۷۸
تشبیه بلیغ از زیباترین و پربسامدترین تشبیهات بکار رفته در خطبه های نهج البلاغه است؛ به گونه ای که حدود دوسوم تشبیهات خطبه ها را دربرمی گیرد، و ازآنجایی که نحو پایه و اساس کلام است و تشبیهات بلیغ در ساختارها و شیوه های متنوع نحوی ارائه شده است و هر یک کارکرد و دلالت ویژه ای را دربردارد، ازاین رو پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به سبک شناسی تشبیهات بلیغ خطبه های نهج البلاغه در لایه نحوی می پردازد. ساختمان جملات تشبیهات بلیغ در خطبه های نهج البلاغه در مواضع مختلف، با توجه به مقتضای کلام و نقش مشبه به در پنج اسلوب نحوی واقع شده است. در بیشترین بسامد مشبه به مفعول مطلق نوعی واقع شده است که به دلیل جناس اشتقاق موجود در آن موسیقی دل انگیزی دارد. در ساختارهای بعدی به ترتیب کاربرد، مشبه به خبر، اضافه تشبیهی، مفعول به دوم و حال واقع شده است. کاربرد فراوان ساخت های همپایه در تشبیهات بلیغ جمع، یکی از ویژگی های سبک نحوی امیر مؤمنان (ع) است که بستر برخی از صنایع بدیعی مانند تکرار، سجع، تقابل، موازنه و ... شده است و همین مسئله سبب ارتقای ارزش هنری و به ویژه ارزش موسیقایی تشبیهات گردیده است.
۱۱۶۱۵.

تحلیل انتقادی مقاله ی «تفسیر از طبری تا ابن کثیر، معضلات توصیف یک گونه ی ادبی با استناد به داستان ابراهیم»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیایی ۱۱) 1-18

کلید واژه ها: نورمن کالدر تفسیر طبری قرطبی ابن کثیر فخر رازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۱۹۶
نورمن کالدر با تبیین ساختارهای اصلی سنت تفسیر، در بازه ی زمانی طبری تا ابن کثیر، به تحلیل این سنت پرداخته است. وی با استفاده از آن دست رویکردهای هرمونوتیکی که معتقدند متن به خودی خود بی مسأله و بی معناست، متن قرآن را زمانی معنادار می-داند که در کنار ساختارهای بیرون از متن که مستقلا وجود دارند، قرار گیرد. کالدر سه ویژگی ساختاری برای گونه ی ادبی تفسیر در این بازه ی زمانی مطرح می کند و در نهایت به این نتیجه می رسد که تفسیر قرطبی بهترین معیاری است که سنت تفسیر می توانست به آن دست یابد. پژوهش حاضر با نقدِ تحلیلِ کالدر و نتیجه ای که به آن رسیده، نشان می دهد نکاتی از دید او مغفول مانده و در مواردی برداشت های نادرست داشته است و جایگاه هر مفسر را متناسب با منهج تفسیری و بارزه ی شخصیت علمی او مد نظر قرار نداده است. این پژوهش با شیوه تحلیلی– انتقادی نشان می دهد که قرطبی هم همانند سایر مفسران زیر چتر اجماع قرار دارد و باید هر مفسر را در رشته ی مدرسی خود سنجید و با توجه به مقدماتی که مفسر به عنوان منهج خود معرفی نموده است آن را ارزیابی نمود.
۱۱۶۱۶.

رثاء الإمام الحسین (ع) فی أشعار الصنوبری والشریف الرضی دراسه أسلوبیه إحصائیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 1 - 14

کلید واژه ها: الأسلوب معادله بوزیمان رثاء الإمام الحسین (ع) الصنوبری الشریف الرضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۶ تعداد دانلود : ۶۰۳
یرتبط الأسلوب بالنظام اللغوی. والمنهج الإحصائی أحد المناهج اللغویه فی التحلیل الأسلوبی. قد استحسن کثیر من الباحثین دخول الدراسه الإحصائیه فی علم الأسلوب. من هذه الأسالیب الإحصائیه تلک التی اقترحها لأوّل مرّه الباحث الألمانی بوزیمان فعرفت باسمه. هذه المعادله تدرس عدد الأفعال والصفات التی یستفید الکاتب أو الشاعر فی إبداعه الأدبی. والعدد الذی یحصل من نسبه الأفعال إلى الصفات یشیر إلى انفعالیه الأدیب أو علمیته. فإنّ ارتفاع هذه النسبه یدلّ على انفعالیته کما أن انخفاضها یدلّ على علمیته. تستهدف هذه المقاله دراسه المراثی الحسینیه فی شعر الشاعرین الصنوبری والشریف الرضی على أساس معادله بوزیمان دراسه أسلوبیه إحصائیه. ودراسه الأس لوب على أساس هذه الطریقه هی دراسه کمیه ولیست کیفیه، وأسلوب الشاعرین على أساس هذه المعادله أدبی والدرجه الانفعالیه تختلف فی مراثیهما. أهمّ النتائج التی انتهى إلیها البحث تدلّ على أنّ مراثی الصنوبری الحسینیه أکثر انفعالاً بالنسبه لمراثی الشریف الرضی الحسینه، لأنّ العاطفه لها دور هامّ فی ارتفاع نسبه الفعل إلى الصفه. یعتبر الحزن والفرح والغضب و ... من العواطف والأحاسیس. یوجد الحزن وذکر المصائب الوارده على الإمام 7 وإظهار الغضب على أعدائه فی مراثی الصنوبری الحسینیه أکثر نسبیاً من مراثی الشریف الرضی الحسینیه ویلعب التکرار والصور الخیالیه خاصّه الجناس دوراً مهما فی کونه أقرب إلى الانفعال. وأمّا المسأله الهامّه التی أدّت إلى أنّ مراثی الشریف الرضی الحسینیه تکون أقلّ أدبیه بالنسبه إلى ما نجده عند الصنوبری من هذا اللون الشعری فهی تعدّد الکلمات وتنوّعها عند الشریف الرضی الذی دفعه إلى الفکر العمیق وتنقیح الأفکار، وهذه الموضوعات المذکوره ترجع إلى الصیاغه. ومن المؤثرات التی ترجع إلى المضمون هی (العمر)، وهو یؤثّر على ارتفاع ن ف ص، عند الشاعرین.
۱۱۶۱۷.

تحلیلی بر ظرفیت تأثیرگذاری کشفیات نجع حمادی بر تاریخ و الهیات مسیحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۰)

کلید واژه ها: نجع حمادی برادران سمان انجیل های اپوکریفا انجیل توماس انجیل حقیقت انجیل فیلیپ انجیل مصریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۱ تعداد دانلود : ۴۳۹
در سال 1945م اسنادی کهن در منطقه نجع حمادی مصر کشف شد که قدمتی معادل سنّ اناجیل عهد جدید یا حتی بیش تر از آن دارد. مقایسه این اسناد با کتاب مقدس مسیحیان و باورهای مسیحی امروز، ناسازگاری هایی بنیادین میان محتوای آنها را آشکار می سازد؛ ناسازگاری در مسائلی همچون هویت و الوهیت عیسی، صلیب و نجات، حجیت و مرجعیت کلیسا، و نفی شریعت. پرسش این است که آیا این اسناد می تواند بر تاریخ و الهیات مسیحی تأثیر بگذارد؟ هدف این مقاله، واکاوی میزان اعتبار دینی و تاریخی کشفیات نجع حمادی برای تأثیرگذاری بر تاریخ و الهیات مسیحی است. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، نشان می دهد کشف این اسناد می تواند با ممکن ساختن دسترسی اطلاعاتی مستقیم و گسترده تر به گنوسیان و مسیحیانِ متأثر از آنها، موجب آشنایی بیشتر با اناجیل و باورهای گوناگون در صدر مسیحیت شود؛ اما وجود موانعی همچون تردید در اعتبار تاریخی این اسناد، اعلام های رسمی کلیسا و پذیرش اهل بدعت بودن گنوسیان، سبب می شود که نگرش متفاوت مکشوفات نجع حمادی نتواند تأثیر مستقیم و فراگیری بر الهیات مسیحی داشته باشد؛ اگرچه تأثیرگذاری بلندمدت و غیرمستقیم آنها بر مسیحیت، دور از انتظار نیست.
۱۱۶۱۸.

تحلیل دیدگاه توماس آکوئیناس درباره «سعادت» با استفاده از نظریه «زبان نمادین» تیلیش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: سعادت حقیقی فیض فضایل القایی زبان نمادین آکوئیناس تیلیش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۴۰۷
از نظر پل تیلیش، «زبان نمادین» تنها ابزار مناسب برای بیان، تحلیل و بررسی موضوعات دینی است که از توانایی و محدوده الفاظ متعارف دنیوی و نیز زبان مفهومی فلسفه فراتر است. هدف پژوهش حاضر نشان دادن امکان تحلیل مسائلی همچون «فیض الهی»، «فضایل القایی» و «رؤیت مسرت بخش» در الهیات فلسفی توماس آکوئیناس با رویکرد «زبان نمادین» است. نظریه «زبان نمادین»، به سبب داشتن ویژگی های متناقض نما و قطبی، فهم سعادت اخروی، فیض الهی و فضایل القایی را در بستر خود فراهم می آورد. همچنین این موضوعات را نمادهایی می داند که به منزله پاسخ هایی مناسب برای مسائل اساسی و وجودی انسان هستند. بر این اساس، می توان گفت که فیض الهی پاسخی به موضوع «گناه ذاتی» و نقایص طبیعت بشری است. فضایل القایی پاسخی به کافی نبودن فضایل اکتسابی در جهت رسیدن به سعادت فوق طبیعی است. رؤیت مسرّت بخش پاسخی به میل آدمی برای شناخت کُنه و مبدأ هستی است. نیز سعادت حقیقی در بهشت، پاسخی به تمایل طبیعی [و امید] انسان به جاودانگی همراه با آرامش و بهجت است.
۱۱۶۱۹.

مرگ از دیدگاه ابن سینا و فلوطین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم تیر ۱۳۹۸ شماره ۲۵۹ «ویژه فلسفه»

کلید واژه ها: ابن سینا فلوطین مرگ زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۴۱۳
فلسفه مرگ و اضطراب ناشی از آن، یکی از معماهای حیات بشری و از جمله مسائلی است که گفت وگوهای بسیاری میان متفکران مختلف برانگیخته است. در این میان ابن سینا و فلوطین از جمله فیلسوفانی هستند که نظریات متفاوتی در این باره ارائه داده اند و معتقدند نوع نگاه آدمی به فلسفه آفرینش و معنای زندگی، ارتباط مستقیمی با برداشتِ وی از مرگ دارد و بدون دستیابی به فلسفه حیات نمی توان درک درستی از مرگ داشت؛ ازهمین رو، میان معنای زندگی و مرگ ارتباط عمیقی وجود دارد. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع معتبر، سعی شده دیدگاه ابن سینا و فلوطین درباره مرگ و زندگی بررسی شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که به باور این دو متفکر، بدون تفسیر انسان و هستی نمی توان معنای درستی برای مرگ یافت و با توجه به تفاوت مبانیِ نفس شناسی از دیدگاه آنها، به دنبال یک هدف مشترک، که همان رسیدن به خداست، می توان درک متفاوتی از زندگی و مرگ داشت.
۱۱۶۲۰.

بررسی جایگاه روح در انسان شناسی یهودیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم مرداد ۱۳۹۸ شماره ۲۶۰ «ویژه ادیان»

کلید واژه ها: روح انسان شناسی یهودیت کتاب مقدس عهد عتیق مجرد جاودانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۹ تعداد دانلود : ۴۵۳
بنیان هر دینی بر آموزه های آن دین استوار است. یکی از آموزه های مهم در یهودیت، انسان شناسی است. یهودیت اهمیت کلیدی برای انسان قائل است؛ تا جایی که این امر بر آموزه های دیگر یهودیت تأثیرگذار می باشد. یکی از ابعاد بسیار مهم وجود انسان که مورد توجه همه فلاسفه، متکلمان، عرفا و اندیشمندان بوده است، بحث روح و ویژگی های آن است. توجه به این بُعد وجودی و ترسیم جایگاه آن در انسان می تواند کلید حل اختلافات بین ادیان باشد. این مقاله به صورت تحلیلی توصیفی و با استفاده از تحقیقات، کتب، اسناد و منابع کتابخانه ای مرتبط، تدوین شده است. حاصل آنکه با نگاهی به تاریخ یهودیت و کتاب مقدس و بعدها با تأثیر اندیشه های فلسفی یونان توسط فیلون، فیلسوف یهودی، دوساحتی بودن انسان و تأکید بر ساحت روحانی و مجرد به عنوان امری جاودانه در اعتقاد یهود، ثابت می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان