فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴٬۵۸۱ تا ۱۴٬۶۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۴۵۸۱.

مفهوم الفتنه من منظور نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الإمام علی (ع) نهج البلاغه الفتنه مثیرو الفتن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
تعتبر إثاره الفتن من المقولات الاجتماعیه والسیاسیه التی تواجهها الحکومات الإسلامیه والتی یمکن لها أن تنشأ فی ظروف اجتماعیه وسیاسیه معیّنه. ولکی یتجاوز المسلمون الجوّ الذی امتزج فیه الحق والباطل وأصبح مضلِّلًا ومظلمًا، علیهم أن یعرفوا العوامل التی سبّبته، حتى یتمکّنوا من إنقاذ أنفسهم من عواقبه. وبما أنّ الفتنه یمکن أن تظهر فی جمیع الأوقات، فإن هذه الدراسه ضروریه من أجل نشر التوعیه بین الناس فی المجتمع. ویرتکز هذا البحث علی النصوص الدینیه، بما فیها القرآن ونهج البلاغه، فضلًا عن الکتب التأریخیه للسنه والشیعه. وتسعى هذه المقاله إلى البحث فی مفهوم الفتنه وجوانبها بالاعتماد على المنهج التحلیلی الوصفی، واکتشاف طرق مواجهتها والتخلص منها. وقد أظهرت نتائج البحث أن أهمّ خصائص مثیری الفتن تتمثل فی العوده إلى عصر الجاهلیه وتقویض مبادئ الدین وأُسسه والشک والطغیان والاستبداد. وتتجلى أهمّ طرق التخلص من الفتن فی اتباع تعالیم القرآن الکریم والنبی (ص) وأهل بیته (ع) والتحلی بالبصیره والوعی فی مواجهه مثیری الفتن وطاعه القائد وغیرها.
۱۴۵۸۲.

تحلیل العناصر البیانی للخطاب الذکوری والأنوثی اعتمادًا على منهجیه رابین لیکاف فی خطب الإمام علی (ع) التسع والخطبه الفدکیّه لفاطمه الزهراء (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه الخطبه الفدکیه الإمام علی (ع) فاطمه الزهراء (س) علم الاجتماع اللغوی رابین لیکاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۰۰
تعدّ اللغه من أهمّ العناصر فی تحدید الأسلوب الکلامی ومن أهمِّ المباحث فی دراسه لغه الجنس وعلاقته بالنص الأدبی. کان رابین لیکاف أول منظِّر فی مجال علم اللغه والذی تناول علاقه اللغه بالکلام الأنوثی فی الخطاب، حیث یرى أن الفصل بین اللغتین الأنوثیه والذکوریه یظهر فی الکلام أکثر منه فی الکتابه. ومن هذا المنطلق قامت الباحثتان خلال هذه الدراسه بمقارنه عدّه خطب من خطب نهج البلاغه بالخطبه الفدکیه لفاطمه الزهراء (س) نظرا لما بینها من الاشتراک فی الموضوع على أساس منهج رابین لیکاف. فتمت الموازنه بین الخطب على أساس المستویات الثلاثه: الصوتی واللغوی والنحوی إلى جانب العاطفی، معتمدتین على منهجیه وصفیه – تحلیلیه – إحصائیه. بناء على المستویات المذکوره وعلى ما قدمه لیکاف من العناصر اللغویه فی دراساته، حصل الباحثتان على أن هناک فوارق شتی بین الخطابین الذکوری والأنوثی، منها: اختلاف الخطابین فی استخدام السجع والجناس والصفات والجمل الاستفهامیه والتوازن النحوی، کما کانت الوجوه الأخرى التی أصبحت على نقیض رأی لیکاف فیما ذهب إلیه من منهجیه، کالمؤکدات والأحلاف أو الأیمان والتابو أو اللامساس وما إلى ذلک، الأمر الذی یدل على عدم انطباق هذه النظره الغربیه فی مجال تحدید الأسلوب الکلامی، حیث أنّ عنصر الجنس لم یکن من الأسباب الهامه فی تحدید الأسلوب الکلامی، على نحو ما نثبت خلال المقاله، ولعله کان للمخاطب والظروف المحیطه به والسیاق الأثر الأکبر فی ذلک.
۱۴۵۸۳.

معادل فارسی ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم﴾ در ترجمه های قدیم و جدید قرآن

نویسنده:

کلید واژه ها: بسمله ترجمه فارسی ترجمه های کهن قرآن ترجمه آیه بسم الله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۷۷ تعداد دانلود : ۳۱۶۷
آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» به عنوان اولین آیه قرآن موضوع ترجمه و تفسیر مترجمان و مفسران فارسی نویس قرآن بوده است. گوناگونی مشرب فکری و ذوق ادبی مترجمان باعث شده، ترجمه های متفاوتی از این آیه ارائه شود. در بخش نخست مقاله با معرفی سیزده اثر کهن در ترجمه فارسی قرآن، به نقد و بررسی ترجمه های آنها از این آیه پرداخته و ضمن معرفی کوتاهی از صاحبان این آثار تاریخی، به تبیین امتیازات، نوآوری ها و بعضا به ملاحظات آنها نسبت به ترجمه آیه مزبور به صورت دقیق ورود پیدا کرده است. اولین ترجمه فارسی از بسمله مربوط به ترجمه تفسیر طبری است که آن را با جمله «بنام خدای بخشاینده مهربان» بیان نموده و همین عبارت به عنوان قدیمی ترین و شایع ترین عبارت برای ترجمه آیه مبدل شده است. از نظر مقاله حاضر بهترین و دقیق ترین ترجمه بسمله، از اهل سنت ترجمه میبدی و از تشیع ترجمه کاشفی سبزواری است. در بخش دوم مقاله به بیان ترجمه های معاصران پرداخته شده است.
۱۴۵۸۴.

اوراق پریشان 10

نویسنده:

کلید واژه ها: حافظ حافظ پژوهی کتاب فرهنگ جامع زبان فارسی کتاب شرح شوق کتاب حافظ به روایت شهریار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۳۹۸
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب نهمین سلسله انتشارات با عنوان اوراق پریشان، چندین مسئله را مطرح کرده است که بدین شرح اند: - تکرار قافیه در حافظ - حافظِ شهریار - بدین ترانه - آدمی در فرهنگ جامع زبان فارسی - این اشعار از حافظ نیست
۱۴۵۸۵.

حدیث هول قیامت

نویسنده:

کلید واژه ها: جامع الحکایات نصرالله بن شهرالله ترمذی نسخ خطی نسخه های خطی معرفی کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۱ تعداد دانلود : ۴۲۴
جامع الحکایات حاوی دویست حکایت در احوال پارسایان، اثر نصرالله بن شهرالله ترمذی از جمله نفایس نسخه های خطی منحصر به فرد کتابخانه مجلس شورای اسامی است که با گزینش و تصحیح علیرضا ذکاوتی قرا گزلو در سال 1396 توسط انتشارات حقیقت به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در نوشتار پیش رو در راستای معرفی کتاب مذکور، نخست، باب های کتاب را فهرست وار بیان داشته و برخی حکایات آن را ذکر می کند و سپس، پاره ای غلط های راه یافته به کتاب را همراه با شماره صفحه متذکر می شود.
۱۴۵۸۶.

گفتمان کاوی تفسیر شیعه در کوفه؛ بازپژوهی اندیشه های تفسیری "سعید بن جبیر"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سعید بن جبیر تاریخ تفسیر امامیه تفسیر روایی کوفه گفتمان کاوی تاریخی گفتمان محمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۵۲۳
کارکرد موثر روش "گفتمان کاوی تاریخی" در حوزه ی مطالعات دینی و به طور خاص در حوزه ی تفسیر قرآن، ما را بر آن داشت تا به تحلیل گزاره های تفسیری سعید بن جبیر در جایگاه یکی از مفسران تاثیرگذار شیعه در کوفه بپردازیم. کاربست این روش، نشان داد روح حاکم بر تفسیر سعید گفتمان های "تاریخی" و "فقهی" است که با مضامین شیعی پیوند خورده، ساخت بیانیِ این گفتمان ها نیز یا پرسمانی و یا غیرتاویلی است؛ اولی ناظر به ویژگی آغاز فرهنگ پرسش گری و ایجاد زمینه ای برای مرجعیت زایی کلام پیامبر و قرآن در این مقطع زمانی که مورد هجمه قرار گرفته بود و دومی بیانگر هیمنه ی خوانش عرفی و قرائت استاندارد بر تفسیر سعید که البته برخی از مفاهیم بنیادین تشیع از آن استثنا شده، این خوانش عرفی، همان طور که می دانیم، بعدها تحت عنوان فهم پذیری قرآن، تبدیل به بحثی کاملا علمی گشته است. کلمات کلیدی: سعید بن جبیر، تاریخ تفسیر امامیه، تفسیر روایی، تفسیر کوفه، گفتمان کاوی تاریخی، گفتمان محمد، نبوت شناسی.
۱۴۵۸۷.

سقط جنین ناشی از تجاوز به عنف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حق حیات جنین سقط جنین تجاوز به عنف قاعده لاحرج حقوق کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴۰ تعداد دانلود : ۲۱۱۵
جرم تجاوز به عنف به موجب بند «ت» ماده 224 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مستوجب اعدام زانی است و وفق قانون آیین دادرسی کیفری باید از قربانی جرم، حمایت های قانونی لازم به عمل آید تا ضمن دادرسی عادلانه و اعمال مجازات متجاوز، خسارات بدنی، عاطفی و روانی وی نیز جبران گردد. مع الوصف تجویز سقط جنین ناشی از این رابطه به سادگی امکان پذیر نیست؛ هرچند برخی فقها با استناد به مبانی فقهی مانند قواعد لاحرج، لاتضار والدها بولدها، دفاع مشروع و... رفع حرمت سقط جنین را با لحاظ شرایط روحی و روانی زن، اکراه و عدم رضایت وی در تحقق جرم و بارداری و نیز تحمیل شرایط نامساعد اجتماعی و خانوادگی بر وی جایز دانسته اند؛ لکن این امر با نظر مشهور فقها مغایرت داشته و با حق طفل بر بهره مندی از کلیه حقوق انسانی، از جمله حق حیات(پیش و پس از تولد)، نیز در تعارض است؛ زیرا طفل صرف نظر از نژاد، رنگ، مذهب، منشأ تولد، اقدامات والدین و... واجد حق تمتع از تمامی حقوق انسانی است و به واسطه اعمال خلاف قانون والدین یا یکی از ایشان، نمی توان حق اولیه وی بر حیات را سلب کرد.
۱۴۵۸۸.

الگوهای اخلاقی بازگشت به خانواده در جهان معاصر با تأکید بر نظریه شهید مطهری(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: خانواده الگوی اخلاقی جهان معاصر استاد مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۲ تعداد دانلود : ۴۲۹
خانواده رکن بنیادین جامعه انسانی است، اما با افول و ضعف رویکرد اخلاقی به زندگی، این رکن دچار مشکل شده و محبت، مودت و رحمت، در میان مردم، روبه کاهش است. الگوهای متعددی برای ایجاد علاقه به خانواده ارائه شده که به نظر می رسد الگوی اخلاقی ای که استاد مطهری با تکیه بر تعالیم الهی به دست داده، بهترین راه برای تحکیم بنیان خانواده است. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، در پی تبیین این الگو و نظریه است. هدف پژوهش این است که نشان دهد روند فعلی اوضاع فرهنگی جامعه جهانی، مشکل بزرگی برای جامعه اسلامی است. این مشکل در عرفی شدن دین و اخلاق، تبلیغات غرب و ترویج شهوت ریشه دارد. با تبلیغات فرهنگی غرب، هدف از تشکیل خانواده برای انسان معاصر مبهم شده است؛ چنان که نمی داند، آیا براساس فطرت خود به همسر، فرزند و والدین و محبت به آن ها نیازمند است و نیازهای جنسی ابزاری برای کمک به رفع این نیاز فطری است یا خانواده فقط بهانه ای برای رفع نیاز شهوانی است و حرمت، قداست و ارزش دیگری ندارد؟ گروهی نظر دوم را پذیرفته اند، اما اندیشمندان الهی، مانند شهید مطهری، نظر اول را ارائه می کنند و معتقدند تنها راه سعادت بشر بازگشت به اصل خانواده است و چنین بازگشتی با الگوی فطرت، یعنی میل فطری زن و مرد به تشکیل خانواده، مهرورزی به یکدیگر، گرایش فطری به همزیستی عاطفی با عزیزان و... دیر یا زود محقق می شود.
۱۴۵۸۹.

تفسیر باطنی آیه وَ فَدَیْناهُ بذبْحٍ عَظیمٍ

کلید واژه ها: آیه 107 سوره صافات امام حسین (ع) تفسیر باطنی ذبح عظیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۶۷ تعداد دانلود : ۶۶۱
بسیاری از آیات قرآن کریم، افزون بر تفسیر ظاهری، معنای باطنی نیز دارند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین(ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات که می فرماید: "وَ فَدَیْناهُ بذبْحٍ عَظیمٍ" نیز از جمله این آیات است. پرسش پژوهش حاضر این است که مقصود از تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات چیست؟ این پژوهش در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، با نگاهی بر تفسیر ظاهری آیه، به تفصیل پیرامون تفسیر باطنی آن بپردازد. دستاودهای پژوهش حاکی از این مطلب است که تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات بر امام حسین(ع) ناظر است. حضرت ذبح عظیمی است که از نسل حضرت ابراهیم(ع) متولد می شود. این تفسیر باطنی برخاسته از روایتی تفسیری نقل شده از امام رضا(ع) است که با سند صحیح در برخی کتاب های معتبر و متقدم شیعه نقل گردیده است و معیارهای یک تفسیر باطنی ضابطه مند را دارد.
۱۴۵۹۰.

التعلیم الدینی ما بین الماضی والحاضر وتأثیر الفضاء الإلکترونی على نشر العلوم الدینیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: التعلیم الدینی تکنولوجیا المعلوماتیه الفضاء الإلکترونی الواقع الإفتراضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۵۱
کرّم الله عز وجل الإنسان على سائر المخلوقات ورفعه من خلال العقل، والذی بواستطه استحق أن یکون «خلیفه الله فی الأرض»، وقد خلقه وخلق معه أدواتٍ مکنته من التفکر والتدبر والتعبد، وقد حُث على إعمال العقل وطلب المعرفه والعلم، لأنه بالعلم وحده یعرف الله عز وجل ویوحد لیصل الى تحقیق دوره فی هذا الاستخلاف، فأول ما نزل به القرآن الکریم کان الدعوه إلى القراءه والعلم: «اقْرَأْ باسْمِ رَبّکَ الَّذی خَلَق». وقد حُدّدت غایات العقل بتوجیهه نحو معرفه علمیه بالکون والطبیعه والإنسان من خلال التبصر والنظر، وقد وجب على البشر تشغیل العقل فی معرض تنظیم شؤون دنیاهم من خلال ما جاء به نبی الإسلام9 من تشریعات، وقد رفع فی بدایه دعوته شعار إلزامیه التعلم، وأن العلم لیس من باب المستحب، بل هو من الفرائض، فقد اشتهر عنه قوله: «العلم فریضه على کل مسلم ومسلمه»، وفی سیرته نجد أنه جعل فداء الأسرى تعلیم الأمیین القراءه والکتابه، وجعل مهر المرأه تعلیمها آیات القرآن، کما بیّن وأهل بیته: مکانه العلم وآثاره الدنیویه والأخرویه. فالعلم والتعلیم لهما أهمیه کبرى لا یمکن إنکارها، وهما من العوامل الرئیسیه التی تساهم فی تطویر الفرد والمجتمع: اقتصادیا، اجتماعیا، ثقافیا، وسیاسیا، وعلى مر التاریخ البشری فرضت التطورات الطارئه على المجتمعات واقعا جدیدا، وامتد غزو تکنولوجیا المعلوماتیه لیستوعب کافه مناحی وشؤون الحیاه، کل ذلک ترک آثارا عمیقه على مستوى الإنسانیه کافه لا سیما على المناهج والأسالیب التعلیمیه لیؤدی بالنتیجه إلى تمایزه ما بین الماضی والحاضر. فی هذه المقاله نسلط الضوء على أهمیه التعلیم الدینی، والتغییرات الطارئه على الأسالیب التعلیمیه فی ظل الثوره التکنولوجیه، ودخول العالم الالکترونی على خط تحصیل العلوم الإنسانیه والدینیه، وإتاحه فرصه اکتساب العلوم ونشرها عن طریق الفضاء الافتراضی أو ما یسمى بالدراسه عن بعد وما تحمله معها من خصائص ومنافع.
۱۴۵۹۱.

بررسی و تحلیل مبانی مشروعیت سیاست گذاری در اقتصاد اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اقتصاد اسلامی سیاست گذاری اقتصادی ملاک حکم حکم ثابت حکم متغیر حکم اولی حکم ثانوی حکم تکلیفی حکم وضعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۲۳۵
شکل گیری سیاست گذاری در اقتصاد اسلامی که در این مقاله از آن به اقتصاد سیاستی اسلامی یاد می کنیم، به عنوان بخش عملیاتی دانش اقتصاد اسلامی، که نتیجه ترکیب وضعیت موجود در جامعه اسلامی و آرمان های مطلوب اسلامی است، منوط به تحقق مقدماتی از جمله تعیین نحوه انتساب سیاست های اقتصادی به اسلام است. این مقاله در سه حوزه جایگاه، آثار و محتوا، نسبت سیاست های اقتصادی را با اسلام می سنجد. از حیث جایگاه و آثار، اسلامی بودنِ اقتصاد سیاستی یعنی سیاست از شناخت وضعیت جامعه اسلامی نشئت بگیرد و هنجارها و اهداف اقتصادی اسلام را پیگیری کند. از حیث محتوا و ساختار، احراز اسلامی بودن سیاست های اقتصادی در صلاحیت دانش اصول فقه است. در این تحقیق، پنج دوگانِ اصولی حکم ملاک، ثابت متغیر، اولی ثانوی، تکلیفی وضعی، و درجه یک درجه دو معرفی می شود. طبق یافته های تحقیق، سیاست اقتصادی (صرف نظر از برخی استثناها) درپیِ حفظ ملاک های اسلام در اقتصاد و از سنخ حکم متغیر است؛ با کاربست سیاست های اولی در منطقه الفراغ، به تأسیس عقود و نهادهای موردنیاز با استفاده از احکام وضعی می پردازد و با تعریف تکالیفی برای هر نهاد، رفتارها را شکل می دهد. هر سیاست، از عناوین درجه یک برای کشف ملاک ها و از عناوین درجه دو برای حفظ ملاک ها استفاده می کند.
۱۴۵۹۲.

بررسی رد مظالم در فقه امامیه

نویسنده:

کلید واژه ها: رد مظالم مظالم مال مجهول المالک فقه امامیه حق الناس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۸ تعداد دانلود : ۳۵۵۵
یکی از اتفاقاتی که ممکن است برای هر شخصی در زندگی رخ دهد طلب و دینی است که بر عهده او می ماند و گاه این طلبکاری به دلایل مختلفی مغفول واقع شده و حتی صاحبانش از دنیا می روند و یا به هر دلیل دیگری امکان ادای این دین فراهم نخواهد شد. از منظر دین مبین اسلام این موضوع باعث برطرف شدن این حق نخواهد شد و این دین کماکان بر گردن شخص خواهد بود و چون منشأ به دست آمدن آنها ظلم و تجاوز عمدى یا سهوى بوده است، به آن ها مظلمه و مظالم عباد گفته اند. این موضوع در مقوله ای به نام "رد مظالم" پاسخ داده می شود. در این اثر گردآورنده ضمن بررسی واژه مظالم در لغت و اصطلاح،به بیان مباحثی از قبیل ضرورت و اهمیت رد مظالم، تفاوت مظالم با مال مجهول المالک،حدود و موارد مظالم، جایگاه حقوق مردم در قرآن و روایات، تعریف مظالم در لسان فقها، برخی احکام فقهی رد مظالم، و نظر برخی از مراجع معظم تقلید در این باره می پردازد.
۱۴۵۹۳.

بررسی ارتباط نماز با تربیت فرزندان و تقویت بنیان خانواده بر ارتقاء احساس امنیت و سلامت روانی و اجتماعی

نویسنده:

کلید واژه ها: نماز تربیت خانواده امنیت سلامت روانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۵ تعداد دانلود : ۴۰۵
نماز به عنوان یکی از بهترین عبادات بر تربیت فرزندان، آثار بسیار قابل توجهی اعم از تأثیر بر اخلاق فرزندان، اجتماعی شدن فرزندان، در حل مشکلات و رفع اضطراب فرزندان، همکاری و اتحاد، رعایت حقوق اجتماعی، تمرین اعتماد به نفس و وقت شناسی را دارد که با حضور در محضر خدا و انس با نماز انواع فضایل و کمالات برای خانواده نیز مهیا می گردد، از سویی انسان ها به آرامش و سلامت روانی نیاز دارند، زیرا در سایه آرامش می توانند به رشد و کمال، اهداف عالی و سجایای اخلاقی برسند. در این تحقیق سعی شده است که به بررسی اجمالی و مختصری در رابطه با ارتباط نماز با تربیت فرزندان و تقویت و تحکیم بنیان خانواده بر ارتقاء احساس امنیت و سلامت روانی و اجتماعی آن پرداخته شود. این پژوهش با روش کتابخانه ای انجام شده است، لذا در این راستا نظرات دانشمندان دینی داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته و هم چنین آراء حضرت امام خمینی نیز بیان شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که میان این متغیرها با هم رابطه وجود داشته و از هم جدا نیستند، به گونه ای که این رابطه مستقیم بوده و بین وضعیت فرد نسبت به خواندن نماز و ارتقاء سلامت و بنیان خانواده و تربیت آن رابطه معناداری وجود دارد. با این توضیح هر اندازه فرد ایمانش قوی تر و پایبندی اش به فرایض دینی بالاتر باشد، سلامت روانی، اجتماعی و احساس امنیت بالاتری داشته و به درستی تربیت فرزندان و ارتقاء و تحکیم بنیان خانواده خواهد رسید.
۱۴۵۹۴.

نقش سیاق و عناصر درون متنی در کشف غرض سوره مریم(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۷ تعداد دانلود : ۵۶۵
تبیین هدف کلی سوره و کشف محور اصلی سوره های قرآن یکی از مباحث مهم در تفسیر آنهاست که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. مطالعه حاضر با رویکرد کشف غرض سوره مریم، سعی در یافتن الگویی برای تبیین غرض اصلی سوره های قرآن کریم دارد. در این راستا، این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا دیدگاه های مفسران درباره هدف سوره مریم را مورد بازخوانی قرار داده است. در ادامه با بررسی سیاق سوره و ارکان آن، محور اصلی سوره مریم تبیین و تحلیل شده است. مهم ترین یافته های این مطالعه از رهگذر سیاق سوره مریم این است که هدف این سوره، «رحمت الهی» با زیرمجموعه های «عبودیت» و «بشارت و انذار» است که با سیاق مجموعه آیات سوره هماهنگی دارد. در حقیقت مضمون اصلی سوره بدین گونه است که با رحمت آغاز شده و در آیات پایانی، بشارت و انذار بیان شده و در آیات میانی سوره، عبودیت خداوند راه رسیدن به سعادت معرفی شده است. این محور با معیارهای درونی شناخت محور سوره مریم نیز هماهنگ است. ارتباط آغاز و پایان سوره، اسماء الحسنی، کلمات پرتکرار و تک کاربرد و داستان های سوره، مهم ترین معیارهای کشف محور سوره مریم است که با مجموعه سیاق و مضامین آن نیز منطبق است.
۱۴۵۹۵.

تحلیل دیدگاه غزالی در باب وحیانی بودن منطق(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۳۰۵
غزالی یکی از بزرگ ترین متکلمانی است که برای منطق منشأ وحیانی قائل است. او خدا را معلم اول، جبرئیل را معلم ثانی و پیامبر اکرم6 را معلم ثالث می شمرد. مهم ترین ابتکار غزالی در علم منطق، استخراج قیاس های منطقی از قرآن کریم است که با مثال های اصولی و اسلامی آمیخته و آنها را در کتاب «القسطاس المستقیم» آورده است. از دیدگاه غزالی، قرآن کریم نور است و از آن جهت نور خوانده می شود که مشتمل بر موازین منطقی است. قرآن کریم تمامی حقایق عالم را به صورت مجمل و مضمر داراست. او بین منطق و آموزه های قرآنی از طریق ارجاع قیاس های منطقی به پنج میزان قرآن کریم، رابطه عمیق برقرار کرده است. او برای جایگزینی اصطلاحات یونانی، از مثال های شرعی فقهی و کلامی استفاده نموده است. این رابطه بدین گونه است: میزان تعادل بر «قیاس اقتران حملی»، میزان تلازم بر «قیاس استثنایی متصل» و میزان تعاند بر «قیاس استثنایی منفصل» منطبق است. میزان تعادل خود بر سه گونه است: میزان اکبر (شکل اول)، میزان اوسط (شکل دوم) و میزان اصغر (شکل سوم) که در مجموع به پنج مورد خلاصه می شود. پیامد نظریه غزالی این است که منطق را به جای امامت گذاشته و روی این مسأله تأکید کرده است که با وجود منطق، به امام معصوم نیازمند نخواهیم بود. در مقاله حاضر به انطباق این موازین با قیاس های منطقی پرداخته ایم.
۱۴۵۹۶.

واکاوی مراد از «الذکْر» در آیه 44 سوره نحل(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۵۱۲
بسیاری از مفسران و مترجمان، مراد از«الذکر» در آیه 44 سوره نحل را قرآن می دانند. معتقدان این دیدگاه به دو دسته تقسیم می شوند: گروه اول که طیف وسیعی از مفسران را تشکیل می دهند، قاطعانه این نظر را بیان می کنند. گروه دوم ضمن پذیرش مفهوم قرآن برای «الذکر»، به دنبال حل مشکل ظاهری ناشی از این دیدگاه هستند. از سوی دیگر برخی مفسران مقصود از «الذکر» را سنت پیامبر6 دانسته اند. بررسی دلایل این دیدگاه ها بیانگر کاستی دقت آنان در سیاق و ظاهر الفاظ آیه است. ازاین رو نوشتار حاضر پس از اعتبارسنجی دلایل دیدگاه های ارائه شده مفسران، با تدبر در ظاهر و سیاق آیه و نیز واکاوی واژه «الذکر»، ثابت کرده که قائلان دیدگاه اول با ایجاد تغییر در ساختار آیه و خروج از معنای ظاهری، و قائلان دیدگاه دوم به دلیل عدم ارائه مستندات کافی، نتوانسته اند فهم صحیحی از «الذکر» ارائه کنند. در نهایت نگارندگان این پژوهش، به جهت سازگاری با ظاهر آیه، «وحی تفسیری» را مراد از «الذکر» در این آیه دانسته که به نظر می رسد در آیات دیگر با «حکمت» از آن نام برده شده است. با پذیرش دیدگاه «وحی تفسیری» برای «الذکر»، این مطلب اثبات می شود که در این آیه، «الذکر» غیر از «ما نُزّل الیهم» است و مشکل ظاهری آیه حل می شود.
۱۴۵۹۷.

بررسی مفهوم خودشناسی در دیدگاه امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان انسان محوری خودشناسی شناخت خود خودکاوی خودپنداشت معرفت نفس امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۱۲ تعداد دانلود : ۱۷۶۶
شناخت خود ازجمله مطالب و موضوعات مهم و مورد توجه در مکاتب مختلف الهی و غیرالهی است. امام علی (ع) برای اشاره به این موضوع از عبارت «معرفت نفس» استفاده کرده اند که مقایسه و تطبیق با دیگر کلمات و عبارات متعدد مترادف در این باره، دقت و نکته سنجی حضرت را به تصویر می کشد. خودشناسی بر دیگر انواع متصور شناخت مقدم است؛ در اهمیت آن، همین بس که غایت علم و معرفت، برترین عقل و حکمت ها، فوز اکبر و ... نام گرفته است. تأکیدات و توصیفات فراوان درباره خودشناسی، وقوع آن ممکن ساخته، لکن واقعیت جاری زندگی انسان، نمایان گر چیز دیگری است. سهل بینی، خودمحوری و خویشتن پسندی، نیکوپنداری، تحویل و تحصیر، راحت طلبی، خدافراموشی و جهل و نادانی، ازجمله موانع خودشناسی به شمار می رود که در کلام امام علی (ع)به آنها اشاره شده است.
۱۴۵۹۸.

چگونگی و ساختار رابطه ابتنایی دوسویه اخلاق و دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: دین اخلاق رابطه دین و اخلاق ابتنای اخلاق بر دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۴۳۱
در باب رابطه دین و اخلاق صورت های مختلفی تصویر شده است؛ ازجمله رابطه عینیت، تعامل، ابتنا یا تعاند و ضدیت که هرکدام نیز اقسامی دارد. مقصود اصلی مقاله، تأکید بر ابتنای اخلاق و دین بر عقل است. از این ناحیه دین حق و معقول، پایه و اساس اخلاق و ضمانت اجرای آن و اخلاق صحیح و معقول، روح دین و جزء دین و یکی از اهداف دین حق است. پس اگر عقل معیار حق و باطل باشد، نه احساس و عاطفه صرف و نه تعبد محض، آنگاه دین حق و اخلاق معقول به نحوی بر یکدیگر مبتنی هستند.
۱۴۵۹۹.

بررسی ضرورت دین از چشم انداز نظریه پردازی ایدئولوژی در اندیشه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایدئولوژی دین فرهنگ باورها عقاید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۳۲۷
در حوزه اندیشه اجتماعی، اندیشمندان بسیاری ایدئولوژی را به عنوان نظام ایده ها یا باورها و عقاید جوامع در رابطه با دین وفرهنگ تحلیل کرده اند. این پژوهش با بررسی برخی نظریات درباره ایدئولوژی به این موضوع می پردازد که تعریف ایدئولوژی تحت تأثیر رویکردهای ساختارگرایانه و کارکردگرایانه در علوم اجتماعی منجر به تعریف کارکردی از دین شده است. تعریف های کارکردگرایانه به چشم اندازی نظری وابسته اند که در صدد تبیین باورها بر مبنای نقشی کارکردی است. بنابراین، یا دین را مساوی ایدئولوژی گرفته اند یا هر گونه نظام ارزشی و باورداشتی را که چنین جنبه های کارکردی ای دارند در این مقوله جای می دهند. اما برخلاف رویکردهایی که عمدتاً بر کارکردهای دین تأکید دارند، رویکرد فرهنگی نمادین به شیوه ای تفسیری و معناگرا بیان می کند که هر جامعه ای می تواند الگوهای فرهنگی خاص خود را داشته باشد که ممکن است دینی، علمی یا ایدئولوژیک باشد. رویکردهای معناگرا نیز کاشف از حقایق دین نیستند اما می توانند با کشف و تفسیر الگوهای فرهنگی به درک عمیق تری از باورهای مذهبی مردم دست یابند.
۱۴۶۰۰.

دلالتهای فلسفی کلام امام رضا (علیه السلام) در مسئله توح ید ذات ی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دلالت های فلسفی توحید ذاتی توحید احدی توحید واحدی امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۴ تعداد دانلود : ۵۰۸
«توحید» اساسی ترین اصل اعتقادی اسلام است و دیگر معارف اعتقادی و معارف ارزشی انسان از آن نشأت می گیرد. توحید ذاتی مهم ترین نوع توحید و زیربنای تمام مراتب توحید است. امام رضا (علیه السلام) نیز بسان سایر معصومان (علیهم السلام) به این مسئله اساسی توجّهی ویژه داشته اند. دو پرسش اساسی این مقاله عبارت است از: موضع امام رضا (علیه السلام) درباره توحید ذاتی چیست و چگونه می توان بر اساس نگاه فلسفی، دلالت های پنهان دیدگاه توحیدی امام رضا (علیه السلام) را آشکار کرد؟ نتایج به دست آمده هم به این قرار است: در کلام امام رضا (علیه السلام) سه تبیین از توحید ذاتی مشاهده شده است: 1. اثبات احدیت بدون ابتنا بر واحدیّت 2. اثبات واحدیّت بدون ابتنا بر احدیت 3. اثبات واحدیّت بر مبنای احدیّت. برهان نفی تحدید از خداوند در کلام امام رضا (علیه السلام) از سویی وابسته به واحدیّت نیست و مستقل از آن اثبات می شود. بنابراین، از این جهت، برهان یادشده همان صورت اول توحید است و از سوی دیگر، همین نفی تحدید از خدا مقدمه اثبات واحدیّت می شود و از این جهت، این برهان، صورت سوم را رقم می زند و صورت دوم در قالب چهار برهان در بیانات این امام همام (علیه السلام) ظهور می یابد که عبارتند از: نفی صفات مخلوقات از خداوند، ازلیّت و قدیم بودن خداوند، برهان تمانع، و مسبوقیت دوگانه پرستی به توحید. در این پژوهش سعی شده به مدد میراث فلسفی سنت اسلامی، برخی دلالت های پنهان روایات امام رضا (علیه السلام) نیز در فقره توحید آشکار و لوازم و فروع آن تحلیل و استنباط شود بدون آنکه درصدد تحمیل فلسفه بر روایات برآییم. 

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان