لیلا زارعی شهامت

اعتقد الاقتصادیون لفتره طویله من الزمن أن رأس المال المادی کعنصر من العناصر المکونه لثروه الدوله. ولکن الیوم یعتقدون، إن افتقار الاستثمار فی القوى العامله عامل رئیسی فی تدنی مستوى التنمیه الاقتصادیه فی البلدان النامیه؛ لن یکون رأس المال المادی أکثر إنتاجیه إلا عندما تمتلک الدوله القیم اللازمه لتطویر مؤشر التنمیه البشریه. منذ عام ۱۹۹۰، دخل مؤشر التنمیه البشریه فی الاقتصاد التقلیدی حیث یقاس هذا المؤشر حسب المتغیرات الثلاثیه یعنی طول العمر والمعرفه ومستوى المعیشه اللائق. بالنظر إلى أن مؤشر التنمیه البشریه فی معظم البلدان الإسلامیه، أقل بکثیر من معظم دول العالم، لذلک من خلال الاعتماد على المعاییر المستنده إلى کلمات الإمام علی (ع) یمکن مقارنه هذا المؤشر بالتعالیم العلویه. فالسؤال الذی یجیب عنه هذا البحث هو: ما هی مکونات مؤشر التنمیه البشریه الفعال فی التنمیه الاقتصادیه القائمه على التعالیم العلویه؟ تحاول الدراسه الحالیه البحث عن مؤشر التنمیه البشریه ومطابقته بالتعالیم العلویه من خلال المنهج الوصفی التحلیلی. أظهرت نتائج الدراسه أن التعالیم العلویه تسهل تحقیق التنمیه البشریه وهناک توافق بین مکونات التنمیه البشریه مع التعالیم العلویه والسیاسات العامه فی المجالات الثلاثه للصحه والتعلیم والرعایه الاجتماعیه فی المجتمع لها علاقه إیجابیه وهامه بالتقدم الاقتصادی وتؤدی إلى تحسین التنمیه البشریه. ومن ثم، عند مراجعه مؤشر التنمیه البشریه من منظور أمیر المؤمنین علی (ع)، تم النظر فی مکونات العباده، والأخلاق، والصحه البدنیه والعقلیه، والعلم والبصیره، ومستوى المعیشه اللائق الذی یجب أن تؤخذ فی الاعتبار.

ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ یک ﺳﻠﺴﻠﻪ از حقوق ﻃﺒیﻌی اﺳﺖ کﻪ همه افراد بشر از آن جهت که انسان هستند دارای آن می باشند. به منظور حفظ این حقوق، پدیدآورندگان اﻋﻼﻣیﻪ ی ﺟﻬﺎﻧی ﺣﻘﻮق بشر، مواد اعلامیه مذکور را تنظیم و به تصویب اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد رساندند. درباره ی حقوق بشر در منابع اسلامی نکات گوناگونی وجود دارد. در این مقاله دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه محور کار قرار گرفت؛ زیرا هم می توان در آن مبانی حقوق بشر در اسلام را یافت و هم چگونگی اجرای آن را مشاهده کرد. در این پژوهش سعی بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر کتاب شریف نهج البلاغه دیدگاه حقوق بشر امام علی (ع) با موادی از حقوق مطرح شده در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر مورد مقایسه قرار گیرد. ﻧﺘیﺠ ﻪ ی این ﻣﻘﺎیﺴﻪ ایﻦ اﺳﺖ کﻪ بین ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ و اﻋﻼﻣیﻪ ی ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺑﺮﺧی از ﺣﻘﻮق اﺷﺘﺮاکاتی وﺟﻮد دارد؛ اﻣ ﺎ به دلیل ﺗﻔﺎوت در ﻣﺒﺎﻧی ﺣﻘﻮﻗی ﻫﺮ یک، در ﺑﺮﺧی از ﺣﻘﻮق نیز ﺗﻔﺎوت ﻫﺎیی وﺟ ﻮد دارد. هدف این تحقیق تطبیق گزاره های از حقوق بشر نهج البلاغه با موادی از حقوق مطرح در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر است تا از این رهگذر نقاط ضعف و قوت اعلامیه حقوق بشر روشن شود.

تعتبر إثاره الفتن من المقولات الاجتماعیه والسیاسیه التی تواجهها الحکومات الإسلامیه والتی یمکن لها أن تنشأ فی ظروف اجتماعیه وسیاسیه معیّنه. ولکی یتجاوز المسلمون الجوّ الذی امتزج فیه الحق والباطل وأصبح مضلِّلًا ومظلمًا، علیهم أن یعرفوا العوامل التی سبّبته، حتى یتمکّنوا من إنقاذ أنفسهم من عواقبه. وبما أنّ الفتنه یمکن أن تظهر فی جمیع الأوقات، فإن هذه الدراسه ضروریه من أجل نشر التوعیه بین الناس فی المجتمع. ویرتکز هذا البحث علی النصوص الدینیه، بما فیها القرآن ونهج البلاغه، فضلًا عن الکتب التأریخیه للسنه والشیعه. وتسعى هذه المقاله إلى البحث فی مفهوم الفتنه وجوانبها بالاعتماد على المنهج التحلیلی الوصفی، واکتشاف طرق مواجهتها والتخلص منها. وقد أظهرت نتائج البحث أن أهمّ خصائص مثیری الفتن تتمثل فی العوده إلى عصر الجاهلیه وتقویض مبادئ الدین وأُسسه والشک والطغیان والاستبداد. وتتجلى أهمّ طرق التخلص من الفتن فی اتباع تعالیم القرآن الکریم والنبی (ص) وأهل بیته (ع) والتحلی بالبصیره والوعی فی مواجهه مثیری الفتن وطاعه القائد وغیرها.

همان گونه که قرآن کریم معجزه الهی و از طریق وحی بر زبان پیامبر اکرم (ص) جاری شده است، نهج البلاغه نیز بخشی از معجزه علوی است که با الهام از قرآن و تعالیم رسول الله (ص) از زبان امیرمؤمنان (ع) بیان شده است. به عبارتی اگر بخواهیم تالی قرآن را درکلام اولیای الهی بیابیم، نهج البلاغه بارزترین نمونه است. مولوی در اشعارش بیشترین تأثیر را بعد از قرآن و کلام پیامبر اکرم (ص) از نهج البلاغه پذیرفته است. به نظر می رسد او در بیان احادیث معصوم از سخنان حضرت علی(ع) بیشترین بهره را برده باشد. تأثیرپذیری فراوان او از این کتاب گران سنگ در ابعاد مختلف مبحث معاد، زمینه مناسب برای انجام پژوهش پیش رو در زمینه ی قیامت و رستاخیز است. این مقاله در پی آن است که با روش تحلیلی– توصیفی اقتباس مولوی در باب قیامت را، از کتاب شریف نهج البلاغه در مثنوی معنوی و دیوان شمس تبریزی تبیین نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد مولوی در زمینه اثبات معاد از طریق ادله فطری و اقناعی، نقد منکران معاد، گواهان رستاخیز، حقیقت مرگ، عظمت و سختی روز حساب از کتاب گران سنگ نهج البلاغه امیر بیان اقتباس کرده است.