درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۳٬۳۶۱ تا ۱۳٬۳۸۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۳۳۶۱.

تحلیلی بر منازعات گفتمانی «حجاب» در دوره جمهوری اسلامی (1360 تا 1392ش./ 1981- 2013م.)

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۹ 83 - 104

کلید واژه ها: حجاب جمهوری اسلامی گفتمان اسلام گرایی حد حجاب تکلیف حکومت در باب حجاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۷۳
ابهام پژوهش این است که علی رغم هژمونیک شدن حجاب اسلامی از اواسط 1358 ه . ش و به ویژه با حذف گفتمان سکولاریسم (وبه دنبال آن انگاره حجاب مورد نظر آن) و هژمون شدن گفتمان اسلام گرایی (به عنوان تنها گفتمان موجود که می توانسته انگاره ی خود از حجاب را بدون رقیب هژمون سازد) از سال 1360 ه ش، مسأله ی حجاب همچنان موجودیت داشته است. پرسش این است که: «چگونه و چرا مسأله ی حجاب در جمهوری اسلامی ایران ایجاد گشته و تداوم یافته است؟» پژوهش حاضر با روشی توصیفی – تحلیلی این فرضیه را به آزمون گذاشته است که «مسأله حجاب معلول قرائت های متفاوت خرده گفتمان های گفتمان اسلام گرایی (گفتمان های جنگ، سازندگی، اصلاح طلبی و اصول گرایی)، بر مبنای فضای گفتمانی خود، از انگاره ی حجاب اسلامی (حد حجاب شرعی (حد حجاب حداکثری و حداقلی) و تکلیف حکومت در الزام یا عدم الزام به حجاب) است». واکاوی منابع و داده های دست اول تاریخی و ردیابی فرآیند منازعات گفتمانی حجاب در این دوره، فرضیه ی طرح شده را اثبات می نماید.
۱۳۳۶۲.

وحی رؤیایی: بررسی نظریه رؤیاانگارانه وحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 71-82

کلید واژه ها: وحی رؤیاهای رسولانه سروش وحی رسالی مغالطات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۴۵۲
یکی از نظریات ارائه شده در پدیدارشناسی وحی، نظریه «رؤیاهای رسولانه» سروش است. این نظریه، وحی را گزارشات پیامبر از رؤیاهای وی می داند. پژوهش حاضر، این نظریه را از جهت توجیه و لوازم خودگفته نظریه پرداز، بدون پرداختن به دیگر لوازم و نتائج منفی آن، نقد و بررسی کرده است. به نظر می رسد مهم ترین اشکال نظریه، مربوط به مقام توجیه و ذکر دلایل ناکافی در اثبات مدعای اصلی آن یعنی رؤیاانگاری وحی است. این نظریه در مقام توجیه مرتکب مغالطات متعددی چون «خلط نسبت»، «دلیل نامربوط» و «تعمیم شتاب زده» شده است و جامعیت لازم را در رجوع به منابع و تحلیل ساختاری قرآن ندارد. علاوه بر اینکه با نظرات دیگر سروش، چون نظریه بسط تجربه نبوی در تعارض است. این نظریه نه تنها فواید برشمرده نظریه پرداز را ندارد؛ بلکه در عینِ نگشودنِ پیچیدگی های موجود در تفسیر قرآن، خود در غموضِ «تعبیر» افتاده است و نه تنها معضلات کلامی را حل نکرده است، بلکه معضلات جدیدتری چون چگونگی حجیت رؤیاهالای رسولانه ایجاد کرده است.
۱۳۳۶۳.

روابط عاطفی حضرت زینب(س) و امام حسین (ع) با تاکید بر واقعه عاشورا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۴

کلید واژه ها: حضرت زینب (س) امام حسین (ع) روابط عاطفی عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۳ تعداد دانلود : ۵۱۹
یکی از مسائلی که کمتر به آن توجه شده روابط عاطفی معصومان (ع) با اعضای خانواده و بستگان درجه اول و روابط عاطفی متقابل آنان با معصوم (ع) است. ازاین رو در این مقاله روابط عاطفی حضرت زینب (س)با امام حسین علیهما السلام در طول حیات حضرت زینب (س) بررسی شده اما تاکید مقاله بر واقعه عاشورا است. در این جستار با توجه به رعایت سیر تاریخی از ولادت حضرت زینب (س) تا اتمام واقعه عاشورا و وقایع پس از آن، حوادث به ترتیب توالی پیرفت ها مورد توجه بوده و روابط عاطفی از لابه-لای گزارش های تاریخی و روایی استخراج شده است . نتایج تحقیق نشان می دهد که این روابط عاطفی مبتنی برعقلانیت بوده و صرف احساس زنانه نبوده بلکه بروز عواطف در مواردی دارای جنبه های عقیدتی و سیاسی نیز بوده است.
۱۳۳۶۴.

نقش فطرت در جاودانگی آموزه های تربیتی قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 6 - 29

کلید واژه ها: قرآن کریم فطرت آموزه های تربیتی جاودانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۲۴۹
فطرت انسان نوعی از خلقت اوست که منشأ بینش ها و گرایش های متعالی است. با توجه به این نوع از آفرینش است که انسان آمادگی پذیرش تربیت و شکل گیری صفات مختلف را دارد. کمال طلبی، زیبایی گرایی، زیان گریزی و ... از جمله فطریات انسان به شمار می آیند که نقش مستقیم در تربیت انسان دارند. قرآن به عنوان کتابی جاودانه با آموزه های اعتقادی، اخلاقی، تربیتی و ...، متناسب با هر یک از این امور فطری، مبانی، آموزه ها و روش های تربیتی ارائه کرده و اهدافی را دنبال می کند. از آنجا که امور فطری بنابر حکم عقل و نیز تصریح آیات قرآن، جاودانه و تغییر ناپذیرند، آموزه های تربیتی قرآن نیز همیشگی و برای هر زمان و مکانی قابل استفاده، بلکه حجت است. آنچه قرآن به عنوان مبانی و اصول تربیت بر می شمارد و آنچه به عنوان ضوابط و روش های تربیت توصیه می کند و ساحت ها و قلمروی که برای آن تعیین می کند و نیز اهدافی که برای تربیت ترسیم می نماید، برای بشر امروز و هر زمان دیگر، الگویی تربیتی را تدوین می کند که سعادت دنیا و آخرتش را به دنبال دارد.
۱۳۳۶۵.

مبانی الزام حکومت به مبارزه با جرایم ضد اخلاق در کلام رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۷ 143 - 169

کلید واژه ها: کلام رضوی امنیت اخلاقی حکومت اسلامی تظاهر به منکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۸ تعداد دانلود : ۳۵۷
سیاست جنایی در قبال جرایم علیه اخلاق با توجه به اهمیت ذاتی آن از یکسو و حاکی بودن نوع و میزان حمایت حاکمیت از آنها بر جایگاه اخلاق در نظام سیاسی از سوی دیگر، دارای جایگاه خاص و ویژه ای می باشد که تلاقی دو عنوان حریم خصوصی و حقوق عمومی در این حیطه باعث پیچیده تر شدن و در عین حال حساس تر شدن آن می شود. سوال اصلی این نوشتار مبانی الزام حکومت در برخورد با جرایم علیه اخلاق است؟ در پاسخ به این سوال با تعمق در منابع فقهی و حقوقی خصوصا روایت معروف فضل بن شاذان از امام رضا(علیه السلام) و با روش توصیفی - تحلیلی مشخص می گردد که سیاست مذکور، یک سیاست ترکیبی متشکل از مردم و حکومت می باشد که در مقام عمل می توان آن را در ذیل اصل امر به معروف و نهی از منکر مشاهده و در قالب قاعده فقهی «التعزیر لکل عمل محرم» تبیین نمود و مبانی دیگری چون فلسفه تشکیل و وظایف حکومت اسلامی، حرمت تظاهر به منکر و شمول حدود نسبت به متعدیان از مرزهای الهی را بدان افزود که با توجه به این مبانی حکومت اسلامی موظف به ورود به حیطه امنیت اخلاقی است. مستند اصلی این نوشتار عبارت است از روایت ابن شاذان از امام رضا(علیه السلام) که در آن حضرت در پاسخ به این سوال که اگر کسی بگوید چرا خداوند اولی الامر قرار داده و مردم را به اطاعت آنان فرا خوانده؟ مطالبی را ناظر به مبانی پیش گفته فرمودند.
۱۳۳۶۶.

نقش اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 5 - 18

کلید واژه ها: تفسیر قرآن مفسران حقیقی اهل بیت (ع) جایگاه اهل بیت (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۳۱۰
پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم(ع) مفسران برگزیده خدای متعال هستند که از هر گونه خطا و نسیان در تفسیر قرآن کریم مصون میباشند. ایشان به معارف و معانی آیات الهی آگاهی کامل دارند. شناخت جایگاه اهل بیت (ع) و تبیین قلمرو دانش آنان و نقششان در توضیح و تبیین آیات الهی برای عامه مردم امری ضروری است. این مقاله با استفاده از آیات الهی و کتابهای تفسیری و روایی ضمن تبیین مفهوم اهل بیت به قلمرو دانش آنان در تفسیر آیات الهی پرداخته و و محورهای مهم روشنگری و آموزش آن بزرگواران را در تفسیر آیات الهی به روش توصیفی تبیین نموده است.
۱۳۳۶۷.

احکام ثانویه آرایش و زینت در فقه امامیه

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 61 - 76

کلید واژه ها: آرایش زینت حلیه فقه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۵۴۷
همه انسان ها به طور فطری دوست دار زیبایی هستند. با توجه به مبتلا بودن مسأله زینت و آرایش، بحث فقهی در این رابطه از اهمیت زیادی برخوردار است و تبیین جایگاه آرایش و زینت در فقه امامیه و احکام آن لازم است. این پژوهش به بیان احکام ثانویه آرایش و زینت و بررسی مصادیق جدید در این زمینه پرداخته است. با بررسی لازم این نتیجه حاصل شد که عناوین متعددی می تواند بر آرایش و زینت بیاید و موجب مترتب شدن حکم ثانویه شود. از جمله ضرر، مفسده، اسراف و فریب. حکم مصادیق جدید را می توان با توجه به احکام اولیه و ثانویه آرایش و زینت که مطرح شد، استخراج نمود.
۱۳۳۶۸.

تأثیر اعتقاد به مهدویت بر تکامل اجتماعى بشر

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 9 - 22

کلید واژه ها: مهدویت تکامل اجتماعی جامعه مهدی باور جامعه مهدوی کمال نهایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۴۳۵
کمالخواهی و سعادتجویی، از مشترکات فطری همه انسانهاست. با وجود تعبیرهای مختلف افراد از کمال، همه انسانها به دنبال دستیابی به تکامل و سعادت فردی و اجتماعی هستند. مقاله حاضر با محوریت اعتقاد به مهدویت، به واکاوی تأثیر این عقیده بر تکامل اجتماعی بشر میپردازد. این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی و باهدف تبیین اثر اعتقاد مهدویت بر تکامل جامعه بشری نوشته شده است. از نتایج به دست آمده در این تحقیق، بررسی نشانههای تکامل اجتماعی در جهان کنونی، تبیین عوامل تکامل در جامعه منتظر و ترسیم تکامل نهایی جامعه بشری در عصر ظهور امام مهدی (عج) است.
۱۳۳۶۹.

توتیایی از خاک پا (اهمیت قدمگاه های منسوب به اولیا از زاویه کلامی، عرفانی و ادبی)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۸ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۹) 7 - 28

کلید واژه ها: قدمگاه مقام توتیا تقدس تبرک ادبیات عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۲۲۰
در سرزمین های اسلامی، آثار و ابنیه ای وجود دارد که تاریخ با عظمتی را در خود جای داده است. حفظ و حراست از این آثار و نشانه ها بسیار ضروری است. اهمیت برخی از این ابنیه و آثار، به دلیل حضور و قدم گذاشتن برخی از اولیای دین است. این پژوهش، با محور قرار دادن اهمیت قدمگاه ها و مقامات منسوب به اولیای دین، مسئله را از زاویه کلامی، عرفانی و ادبی، بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که در طول تاریخ اسلام و حتی قبل از اسلام، توجه به قدمگاه و مقامات اولیا در اندیشه بشری وجود داشته و آیات قرآن بر این اندیشه مُهر تأیید زده است. توجه به مقام ابراهیم7 در قرآن و دستور به نماز خواندن در آن مکان، در همین راستاست. در آموزه های روایی نیز این توجه در قالب اهمیت نماز خواندن در مقامات موجود در مسجد کوفه، به خوبی دیده می شود. اهمیت جای پایِ محبوب در ادبیات عرفانی نیز نمود وسیعی داشته و بسیاری از شعرا از تعبیر «خاک پایت را توتیای چشمم خواهم ساخت» استفاده کرده اند. طبیعی است که این نگاه می تواند پاسخی محکم به دیدگاه دُگم و متحجرانه وهابیت در موضوع تبرک به آثار و ابنیه دینی و تقدس آنها باشد.
۱۳۳۷۰.

رابطه بین اعتیاد به تلفن همراه با میزان شادکامی در زنان خانه دار

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال اول شهریور ۱۳۹۸ شماره ۲

کلید واژه ها: اعتیاد به تلفن همراه شادکامی زنان خانه دار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۲۹۲
مقدمه: وابستگی و اعتیاد به تلفن همراه مشکلی جدی برای کار و زندگی اجتماعی و خانوادگی است و بر سازه های مختلف سلامت روان، ارتباطات بین فردی و ایجاد تنش در خانواده تأثیر می گذارد. هدف مطالعه تعیین رابطه اعتیاد به تلفن همراه و میزان شادکامی در زنان خانه دار است. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی، 100 زن خانه دار با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه اعتیاد به تلفن همراه سواری (1392) شامل 13 سؤال در سه حیطه خلاقیت زدایی(7سؤال)، میل گرایی(3سؤال) و تنهایی (3سؤال) و پرسشنامه شادکامی آکسفورد شامل 29 سؤال چهار گزینه ای بود. داده ها در نرم افزار SPSS20 وارد و با ضریب همبستگی پیرسون آنالیز شدند. یافته ها: بین اعتیاد به تلفن همراه و میزان شادکامی در زنان خانه دار رابطه ای منفی و معنادار وجود داشت. نتیجه گیری: اعتیاد به تلفن همراه می تواند منجر به کاهش میزان شادکامی در زنان خانه دار شود. بنا براین لازم است راهکارها و برنامه های لازم برای پیشگیری از آسیب پذیری آنان در جامعه پایه ریزی شود.
۱۳۳۷۱.

معناشناسی واژه ثله و مترادفات آن در قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 41-72

کلید واژه ها: معناشناسی ثله رهط طائفه عصبه فئه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۲۶۳
برجسته ترین وجه اعجاز قرآن کریم به عنوان معجزه ی پاینده پیامبر اکرم9 اعجاز بیانی و فصاحت و بلاغت آن است. از آنجایی که واژه گزینی قرآن، بی بدیل و شگف انگیز و براساس ظرافت های خاصی است لذا برای فهم بهتر این ظرافت ها باید با علم مفردات قرآن که یکی از مجموعه های علوم قرآنی است، آشنا شد. از این رو در این پژوهش سعی بر آن شده برای درک بهتر مفهوم آیاتی که در آن ها، معنای «جماعت و گروه» با الفاظ مختلف ذکر شده، مورد بررسی قرار بگیرد. جهت تحقق این امر از میان واژگانِ با این معنا، پنج واژه ی «ثله، رهط، طایفه، عصبه و فئه» ابتدا در کتب لغت با محوریت العین، معجم مقاییس اللغه، مفردات الفاظ قرآن، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز و التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم مورد بررسی قرار گرفته سپس ذیل تعدادی از آیات قرآنی مشتمل بر این الفاظ، به بررسی نظرات تفسیری حول این واژگان پرداخته شده است. قابل ذکر است که ذیل هر بحثی نتیجه گیری صورت گرفته است که این امر بر غنای محتوا می-افزاید. پس از بررسی های مختلف می توان گفت حق آن است که هر یک از این واژه های به ظاهر مترادف، در قرآن جایگاه خاص خود را دارد و هیچ یک نمی تواند به جای دیگری بنشیند.
۱۳۳۷۲.

بررسی تطبیقی دلایل حجیت خبر واحد در تفسیراز دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 31 - 46

کلید واژه ها: قرآن کریم حجیت خبر واحد تفسیر روایات تفسیری آیت الله فاضل(ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۴۰
پیرامون حجیت خبر واحد درتفسیر قرآن دودیدگاه وجود دارد: دسته اول کسانی که حجیت خبرواحد را مختص به آیات فقهی دارای اثرشرعی میدانند ودسته دوم کسانی که قائل به حجیت خبرواحد درآیات غیر فقهی ازجمله تفسیر نیز می باشند.ازآنجاکه روایات در تفسیر و تببین کلام الهی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و بخش قابل توجهی از این روایات از نوع اخبار آحاد می باشد، بررسی دیدگاه های هر کدام از صاحبان این دو قول ضروری می نماید؛بر این اساس در این مقاله دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی(ره)به عنوان یکی از موافقان حجیت خبر واحد در تفسیر بیان شده و ادله ایشان مبنی بر حجیت روایات تفسیری مورد ارزیابی قرار می گیرد.ایشان دراثر ارزشمند مدخل التفسیر که از آن به عنوان اصول التفسیر تعبیر شده است،برای اثبات مدعای خویش دو دلیل ذکر مینمایند؛ دلیل اول عمومیت سیره عقلا و دلیل دوم اطلاق ادله شرعی تعبدی می باشد.در نتیجه هر کدام از این ادله در اثبات حجیت خبرواحد مورد پذیرش قرار گیرد،به دلیل اطلاقشان،حجیت خبر واحد هم مطلقا باید پذیرفته شود.بنابراین خبر واحد درتفسیر هم حجت می باشد.در نتیجه اعتبار بخشی به روایات آحاد،گنجینه عظیم معارف اهل بیت(ع)در تفسیرآیات الهی به کار گرفته شده و بهره مندی از کلام الهی را دو چندان می نماید.
۱۳۳۷۴.

تعبد و تعقل در احکام شرعی از دیدگاه مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۱ 31 - 43

کلید واژه ها: تعبد تعقل احکام مذاهب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۳۵۵
مراد از تعبد آن است که احکام معنای غیرمعقول، و مراد از تعقل آن است که احکام معنای معقول داشته باشند. در خصوص تعبدی یا تعقلی بودن نصوص دو نظریه وجود دارد: نخست اینکه نصوص تعبدی هستند و تفسیر مضیق دارند. دوم اینکه نصوص تعقلی هستند و از تفسیر موسع برخوردارند. براساس قواعد اصولی، اصالت در غیرعبادات بر تعلیل است و در عبادات بر تعبد. عبادات از جمله مصادیق احکام تعبدی، و معاملات از جمله مصادیق احکام تعقلی است. در بخش حدود و تعبدی یا تعقلی بودن آن، براساس پژوهش انجام گرفته، از سوی فقها تصریحی صورت نگرفته است. این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی و با هدف مشخص نمودن مصادیق احکام تعبدی و تعقلی و مفاد این تقسیم بندی و بررسی تطبیقی آنها از دیدگاه مذاهب خمسه و نتیجه مترتب بر آن، سامان یافته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در احکام عبادات، جنبه تعبد غالب است و اصل بر تعبد است، اما در غیر آنها، اصل بر تعلیل یا همان تعقل است.
۱۳۳۷۵.

واکاوی مسئله شر در سامانه فکری فخررازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 19-34

کلید واژه ها: فخررازی شر عدمیانگاری شر شر ادراکی نظریة تقسیمی شرور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۳۴۱
نظریات فخررازی در بحث شر به چهار بخش کلی تقسیم می شود: 1. پیش فرض های الهیاتی مسئلة شر؛ وی در این موضع مدعی است که فلاسفه قائل به حسن و قبح شرعی اند و خداوند را فاقد اختیار می دانند. ازاین رو، شایستگی بحث دربارة این مسئله را ندارند؛ 2. نقد دیدگاه ثنویت و فلاسفه؛ وی در رویکردی مخالف با ثنویت، سرمنشأ شُرور را ذات الهی می داند و در عین حال، با دیدگاه فلاسفه، که قائل به مجعول بالعرض بودن شرور ند، مخالفت می کند؛ 3. طرح انتقاداتی به دیدگاه عدمی بودن شرور (دیدگاه منسوب به افلاطون)؛ که از جملة آنها، نقض این دیدگاه از طریق احساس درد و رنج است؛ 4. بیان اشکالاتی بر نظریة تقسیمی شرور (منسوب به ارسطو)؛ در این موضع، وی تصریح می کند که ملازمه ای میان عالم ماده و شرور نمی بیند. و از سوی دیگر، این پیش فرض را که عالم ماده دارای شر قلیل و خیر کثیر است، به چالش می کشد.
۱۳۳۷۶.

تحلیل اخلاقی «اقتدار استاد» براساس شاخص «حق مداری» در رساله حقوقیه امام سجاد علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 21-34

کلید واژه ها: اقتدار اخلاقی اخلاق استادی رساله الحقوق حقوق شاگردان اقتدار استاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۲۷۸
در پاسخ اینکه اقتدار استاد در آموزش از منظر اخلاقی چگونه است دیدگاه امام سجاد × راهگشاست. بررسی توصیفی تحلیلی دیدگاه امام سجاد × در رساله حقوقیه نشان می دهد نوع رابطه ای بین معلم و متعلم به واسطه ویژگی بهره مندی علمی و دانشی، هدایت بخشی و ارزشمندی معنوی در رابطه با متعلم دارای جایگاه ارزشی خاص است که به واسطه ایجاد «مسئولیت» برای استاد و «حق» برای شاگردان محقق می شود. براساس این دیدگاه می توان مرتبه ای از یک نوع «ولایت» علمی و معنوی را برای استاد منظور ساخت که اقتدار استاد را وارد نگاهی مسئولانه و امانت انگارانه می سازد که نتیجه اش دوری از آسیب هایی چون خودمحوری، تحکم و سوءاستفاده و بهره مندی از عناصر اخلاقی چون مهرورزی، دلسوزی و نگاه مسئولانه است. در پرتو چنین رابطه طرفینی بین معلم و متعلم است که مبتنی بر مبانی اسلامی مسیر تعلیم و تربیت به شکل توأمان طی شده و اهداف آموزش محقق خواهد شد.
۱۳۳۷۷.

چگونگی امکان معرفت از دیدگاه علامه طباطبایی و کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 91 - 104

کلید واژه ها: امکان معرفت من استعلایی شناخت حضوری کثرت ادراکات حصول مفاهیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۴ تعداد دانلود : ۶۷۸
کانت فیلسوف شهیر آلمانی در کتاب دوران سازش، نقد عقل محض، کوشیده است شرائط امکان معرفت کلی و ضروری را به دست دهد و در پی آن مرزهای دانستن را مشخص کند. از نظر کانت، حکم تالیفی پیشینی تنها زمانی امکان می پذیرد، که صورت های محض زمان و مکان، تمثلات داده شده در شهود را متعین کنند. او تلاش می کند نشان دهد شرط صدور حکم تجربی عینی، اطلاق صورت های محض فاهمه و مقولات 12گانه بر شهودهایی است که به تعینات زمانی و مکانی متعین شده اند. از دیدگاه او، همه شرط های شناخت نیز خود، مشروط به وحدت استعلایی ادراک نفسانی اند. من استعلایی کانت و تبیین او از شرائط امکان شناخت، دستمایه ای برای مقایسه دیدگاه او با آموزه ی معرفت حضوری و نظریه ی نحوه پیدایش کثرت در ادراکات در دستگاه فلسفی علامه طباطبایی دراختیار می نهد. او شرط امکان هر گونه دانستن، حتی دانش حصولی را وابسته به حضور معلوم نزد نفس فاعل شناسا و اتحاد و اتصال وجودی این دو می داند. او نخستین فیلسوف در سنت حکمت اسلامی است که تبیینی خلاقانه از پیدایش کثرت در ادراکات و چگونگی حصول مفاهیم بدیهی اولیه به دست داد. توصیف و تفسیر سازوکار معرفت شناختی امکان شناخت در دو دستگاه فکری کانت و علامه، مساله ای است که این مقاله درصدد توضیح آن است.
۱۳۳۷۸.

مجازات سبِّ معصومان و چگونگی رفع تعارض آن با سیره عملی ایشان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال پنجاه و یکم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱۷

کلید واژه ها: سب ّالنبی سب الائمه مجازات سب قتل شخصیت حقوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۱ تعداد دانلود : ۳۴۹
مجازاتی که فقها برای سبّ و شتم پیامبر و امامان با استناد به روایات بیان کرده اند وجوب قتل شخص دشنام دهنده و مهدورالدّم بودن اوست. به رغم این معنا در سیره عملی حضرات معصومان موارد گوناگونی وجود دارد که ایشان با شخص دشنام دهنده به رفق و مدارا برخورد کرده و اصحاب خود را از اینکه مجازات قتل را اجرا کنند بازداشته اند. این جستار در مقام رفع تعارض پیش گفته، مستندات روایی مجازات قتل دشنام دهنده را تحلیل و بررسی کرده و چنین نتیجه گرفته که قدر متیقن از ادله مورد اشاره، وجوب قتل دشنام دهنده ای است که مقام رسالت پیامبر را هدف قرار داده است. در فرض تسرّی مورد روایات به دشنام دهنده امامان، مجازات قتل مربوط به معاندان و نواصبی است که از سر علم و آگاهی شخصیت حقوقی و جایگاه امامت امام را مورد هتک قرار دهند. بنابراین میان حکم شرعی مجازات شخص سابّ و سیره عملی امامان معصوم در برخورد اخلاقی کریمانه با افرادی که از روی جهل به ایشان توهین کرده و از سر جهل با شخص حقیقی آنان در خصومت واقع شده اند، تعارضی وجود ندارد.
۱۳۳۷۹.

صداقت در عرصه تبلیغ دین؛ بررسی چند چالش اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴ (پیاپی ۵۶) 37 - 56

کلید واژه ها: تبلیغ دینی اخلاق کاربردی مبلغ چالش اخلاقی صداقت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۵۸۹
بی تردید اساسی ترین کارکرد نهاد تبلیغ دین، رساندن صادقانه پیام دین به جامعه دینداران است. ایفای این کارکرد گاهی با چالش یا دوراهی های اخلاقی مواجه می شود و مبلّغ را بر سر دو یا چند راهی تصمیم گیری اخلاقی قرار می دهد. مقاله پیش رو با هدف بررسی شماری از مهم ترین چالش های صداقت در عرصه تبلیغ دین سامان یافته است. برای دست یابی به این هدف به مهم ترین متون و منابعی که در زمینه تبلیغ دین نوشته شده است، مراجعه شد و درباره محتوای آن ها تحلیل کیفی انجام گرفت. یافته های این تحقیق نشان داد تبلیغ صادقانه اساساً گاهی با منافع شخصی مبلّغ در تعارض قرار می گیرد، گاهی جذب حداکثری مخاطبان، صداقت در تبلیغ را به مخاطره می اندازد، در بعضی مواقع نیز ضعف در شایستگی ها و صلاحیت های مبلّغ مانع تبلیغ صادقانه می شود و درنهایت، نگرش جزئی مبلّغ به دین نیز ممکن است از دلایل ضعف صداقت در تبلیغ دین باشد.
۱۳۳۸۰.

بازپژوهی نظریه فقهی نفی عدالت از مخالفان مذهبی و رمی آنان به فسق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال پنجم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۵ 77 - 116

کلید واژه ها: عدالت فسق متجاهر به فسق عادل فاسق مخالفان مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۵۵۴
مشهور فقهای امامیه، تحقّق عدالت شرعی در مخالفان مذهبی را به دلیل انحراف از مذهب حق منتفی دانسته و به فسق آنان حکم کرده اند، ولی شماری از فقیهان، نفی عدالت از مخالفان و رمی آنان به فسق را منوط به موردی دانسته اند که مخالفت شان با مذهب حق عامدانه و عالمانه باشد و به تقصیر ایشان مستند شود. پژوهش حاضر پس از بررسی تحلیلی مفهوم عدل و فسق، ادله دال بر فسق همه مخالفان را مورد نقد قرار داده و با تبیین دلایل معتبر بر امکان تحقق عدالت در عموم مسلمانان، دیدگاه فقیهانی که فسق مخالفان را به حالت علم و آگاهی آنان از مرام حق و ستیز عامدانه با آن اختصاص داده اند، تقویت نموده است. بر این اساس، مقتضای اصول لفظی و عملی در فرض شکِ در صدق عنوانِ فاسق بر مصادیق خارجی مخالفان، انطباق عنوان عادل بر آن هاست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان