درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۸۲۱ تا ۱۰٬۸۴۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۰۸۲۱.

الآخر الشرقی من منظور الأنا الغربی فی روایه سباق المسافات الطویله لعبد الرحمن منیف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 259-286

کلید واژه ها: مابعد الکولونیالیه الاستشراق الشرق الغرب عبدالرحمن منیف سباق المسافات الطویله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۲۷۷
برز فی ثمانینیات القرن الماضی حقل معرفی جدید یهتم بالبحث الثقافی والسیاسی والتاریخی معاً، ضمن توجه جدید یؤکد على تداخل میادین المعرفه بإزاله الحواجز الافتراضیه بینها، اصطلح علیه بالدراسات مابعد الکولونیالیه (أو مابعد الاستعماریه). إن الشرق والغرب یعدان من المباحث الأساسیه للخطاب ما بعد الکولونیالی؛ فالتقابل بین الشرق والغرب وإن کان له أساس جغرافی إلا أنه تقابل حضاری.تعد روایه "سباق المسافات الطویله" هی السادسه بین روایات عبدالرحمن منیف تتناول القضایا الإنسانیه والمجتمع العربی، ومعالم مابعدالکولونیالیه، حیث إنّ الراوی یشیر إلی سیطره الغرب علی الدول الشرقیه وحصوله علی المصادر النفطیه فی هذه البلاد، ویصور نظره الغرب إلی الشرق. وهذا البحث ضمن المنهج الوصفی – التحلیلی ومن خلال قراءه مابعد کولونیالیه للروایه المذکوره، یهدف إلی الکشف عن ایدئولوجیات المستعمِر الوافد إلی الشرق وبیان نظرته إلیه ووصفه له وعدم إعطائه صوتاً. ومن نتائج البحث یمکن الإشاره إلی استمرار عملیه التشویه السلبی للآخر الشرقی، ومحاوله الأنا الغربیه الجاده لنهب ثروات أهل الشرق وإحکام سیطرته علیهم فی معزل عن التفاعل الإیجابی البنّاء والمثاقفه الطبیعیه القائمه علی الإحترام والإنصاف.
۱۰۸۲۲.

اعتبار و کاربرد قاعده ملازمه اذن در شئ با اذن در لوازم آن در عقد نکاح

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال دوم اسفند ۱۳۹۹ شماره ۲۰ 50 - 34

کلید واژه ها: قاعده ملازمه اذن در شئ اذن در لوازم عقد نکاح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۴ تعداد دانلود : ۴۰۵
طبق آیات قرآن و احادیث اهل البیت علیه السلام و سایر ادله، زن حق ندارد از منزل خارج شود بدون اذن شوهر خود؛ در واقع در اینجا شارع برای شوهر یک نوع حق از جهت اذن خروج دادن به همسر خود قائل شده است و وقتی شوهر از این حق متمتع شد و در صورت اذن دادن درباره چیزی به زن « اذن در شئ»، به حکم عقل به لوازم آن هم اذن داده است؛ به دلیل حاکم بودن دلیل قاعده ملازمه اذن در شئ با اذن در لوازم آن، در عقد نکاح و این امری بدیهی و عقلی است؛ حال سوال اصلی این است که قاعده ملازمه اذن در شئ با اذن در لوازم آن در عقد نکاح، اعتبار و کاربرد دارد؟ و در این تحقیق سعی شده است که به این سوال پاسخ داده بشود و نظر موافقین و مخالفین آن مطرح و بررسی بشود و در نهایت جمع بندی و نتیجه گیری صورت بگیرد.
۱۰۸۲۳.

تفکیک روایات «افتایی» و «تعلیمی»، قواعد و نمونه ها؛ با نگاهی به اندیشه های اصولی آیت الله سیستانی و میرزا مهدی اصفهانی(بخش نخست)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۱ بهمن و اسفند ۱۳۹۹ شماره ۶ (پیاپی ۱۸۶) 107 - 135

کلید واژه ها: روایات افتایی روایات تعلیمی تعارض ادلّه و اختلاف الحدیث آیت الله سیستانی میرزا مهدی اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۴۵۳
مسأله تعارض ادلّه و اختلاف احادیث از دیرباز مورد توجّه قرار داشته و حتّی می توان پیشینه آن را، همان طور که گزارش های متعدّد و همچنین برخی ابواب کتب روایی به خوبی نشان می دهند، تا زمان خود امامان(ع) پی گرفت. پس از آن نیز فقیهان و اصولیان یا در نگاشته های اصولی خود به این مسأله پرداخته اند یا به تدوین رساله هایی جداگانه با محوریت همین موضوع دست یازیده اند. بنا براین چنین به نظر می رسد که برداشت صحیح از روایات نیازمند آگاهی از این مسأله و تعیین موضع درباره شیوه تعامل با احادیث متعارض است. نکته و پرسش قابل توجّهی که می تواند در نوع نگاه به مسأله تعارض ادلّه، سرنوشت ساز باشد آن است که «ایجاد تعارض از سوی چه کسی است؟». گاه تعارض ریشه در خود روایات دارد و گاه به پیش فرض های خواننده و مفسّر متن باز می گردد. به عبارت دیگر لازم است که میان «تعارض» و «توهّم تعارض» تفاوت قائل شد. آِیت الله سیستانی یکی از فقیهانی است که به این مسأله توجّه نشان داده و تقریرات دروس ایشان با عنوان «تعارض الأدله و اختلاف الحدیث» بهترین گواه بر این مطلب است.  به پرسش مطرح شده می توان از زوایای گوناگون پاسخ گفت. برای نمونه توجّه به عنصر «تاریخ» و بستر صدور روایت، اختلاف نسخِ متون و مجموعه های کهن حدیثی و همچنین مسائل مرتبط با کتابشناسی می توانند به بخشی از این پرسش پاسخ دهند. آیت الله سیستانی علاوه بر توجّه به مسائل یادشده مبنای دیگری را نیز، احتمالا تحت تأثیر اندیشه های اصولی میرزا مهدی اصفهانی، مطرح نموده و تلاش کرده است تا تفکیکی میان روایات «افتایی» و «تعلیمی» انجام دهد. بنا بر این دیگر نمی توان یکسره همه روایات را در مقام تعلیم و تشریع به شمار آورد. بر پایه آنچه گذشت، نگارندگان تلاش نموده اند تا در دو بخش به تبیین این مسأله و اشکالات پیرامون آن، با مقایسه دیدگاه های آیت الله سیستانی و میرزا مهدی اصفهانی، بپردازند.
۱۰۸۲۴.

بررسی تأثیر پذیری موفقیت مسیر شغلی عینی و ذهنی از اخلاق حرفه ای اسلامی

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره اول بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 155 - 178

کلید واژه ها: اخلاق حرفه ای اخلاق اسلامی مسیر شغلی دانشگاه زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
یکی از شاخه های دانش اخلاق که به تازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزه اخلاق حرفه ای است. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفه ای، آموزه های دین مبین اسلام است. برای این منظور اصول اخلاق حرفه ای در منابع دینی شناسایی شده است. مدیریت منابع انسانی در هر سازمانی موظف است به علایق فردی وسازمانی در کنار هم توجه نماید؛ نیازهای مسیر شغلی کارکنان را در نظر گیرد؛ تا ضمن افزایش انگیزه های کاری، شاهد افزایش تولید و بهره وری سازمان خود باشد. هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی تاثیر پذیری موفقیت مسیر شغلی عینی و ذهنی از اخلاق حرفه ای اسلامی کارکنان دانشگاه زنجان است. به این منظور، 30 نفر از کارکنان به عنوان نمونه به طور تصادفی انتخاب شدند. روش جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. داده ها با استفاده از آزمون  t، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون در نرم افزار spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سطح پایبندی به اصول اخلاق حرفه ای اسلامی در سطح متوسط به بالا بود؛ یعنی کارکنان به رعایت این عوامل مقید هستند؛ موفقیت مسیر شغلی عینی خود را که شامل حقوق، مزایا و ترفیع است، متوسط به پایین ارزیابی کرده اند؛ اما نمره موفقیت مسیر شغلی ذهنی آن ها که شامل درک و رضایت آن ها از پیشرفت در کار، رشد و ترقی، استقلال، رسیدن به اهداف شغلی و داشتن احساس خوب نسبت به کار است، متوسط ارزیابی نمودند. در نتیجه، بین مولفه های اخلاق حرفه ای اسلامی و موفقیت مسیرشغلی عینی و ذهنی رابطه معنی دار و مستقیم وجود دارد.
۱۰۸۲۵.

بررسی اشتقاق وکاربردهای تربیت وربوبیت درقرآن در رهیافت به مفهوم تربیت قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۴ 25 - 48

کلید واژه ها: ماده تربیت ربوبیت همایی هم پوشانی قرآن واژه های همگرای تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۳۱۵
اصطلاح «رب و ربوبیت» از پر کاربردترین مفاهیم در قرآن کریم است. تحلیل کاربردهای این اصطلاح در قرآن و نسبتی که با تربیت به مفهوم اصطلاحی آن دارد وهم چنین بررسی مبدأ اشتقاق اصطلاح تربیت، نقش بسزایی در دست یابی به مفهوم تربیت در قرآن کریم داشته ومسیر آن را هموار می سازد.  مقاله حاضر با واکاوی آراء لغت شناسان و نیز مفسران قرآن کریم، با روش استناد به؛1- کاربردهای قرآنی ربوبیت و تربیت و فرض اشتقاق آن از چند ریشه «ربب و ربا و ربو» 2- و بانظر به هم پوشانی و قلمروهای مشترک معنایی 3- و همایی مفاهیم و اصطلاحاتی که ناظربه فرهنگ تربیتی قرآن اند و به نوعی در دست یابی به مفهوم درست «تربیت» و چگونگی و مراحل آن نقش دارند، سعی کرده آنها را به مثابه درآمد نظریه ومفهوم تربیت قرآنی معرفی نماید. در فرجام کار، مفهومی از تربیت بدست می آید که با نظر به چگونگی، مجاری و مراحل آن، بر گرفته از معنای اصلاح، رشد و فزونی و ریشه «ربو» بوده وبانظر به جهت گیری و غایت، بریافته از معنای «رب» و به معنای تدبیر و ربوبیّت مستمر و فراگیرالهی در همه اجزاء و نمودهای هستی و بویژه انسان، تعبیر و تحویل می شود.
۱۰۸۲۶.

احکام و آثار وطی به شبهه از دیدگاه فقهای امامیه و حنابله با تأکید بر دیدگاه صاحب جواهر و ابن قدامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷۲ 245 - 265

کلید واژه ها: ابن قدامه شبهه صاحب جواهر نکاح وطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۲۱۹
مسئله شبهه در همه ابواب فقه ازجمله باب نکاح کاربرد دارد. در مباحث فقهی تحت عنوان قاعده درء مطرح است. ازآنجاکه شبهه در نکاح دارای احکام و آثار مهمی است و بررسی آرای علما و فقهای شیعه و اهل سنت جایگاه ویژه ای در فقه دارد و از دیرباز مورد توجه بوده است، به بررسی احکام و آثار وطی به شبهه از دیدگاه فقه شیعه و حنبلی با تکیه بر آرای صاحب جواهر و ابن قدامه پرداخته شده است. با بررسی آرای این دو فقیه، این نتیجه به دست آمد که در بسیاری از موارد بین آنها شباهت وجود دارد که مهم ترین آن این است که هر دو اکثر احکام و آثار وطی به شبهه را ملحق به نکاح صحیح می دانند؛ ازاین رو زنابودن وطی به شبهه منتفی است؛ احکام نکاح ازجمله مصاهرت در طرفین شبهه، مهرالمثل و عدّه طلاق برای موطوئه به شبهه، الحاق نسب به کسی که شبهه بر او عارض شده، نفقه و ارث ولد شبهه و برداشتن حد از مشتبه در باب شبهه ثابت است. اختلافات بسیار کمی ازجمله در تداخل عده وجود دارد.
۱۰۸۲۷.

بررسی انگاره رؤیت خداوند در اندیشه وهابیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۵) 143-156

کلید واژه ها: رؤیت خداوند وهابیان ابن تیمیه تشبیه جسم انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۲۴۱
مکتب وهابیت از مکاتب نوظهور دنیای اسلام است که مانند دیگر مکاتب، دارای یک منظومه فکری است. یکی از مسائلی که با شدت تمام در منظومه فکری وهابیان از آن دفاع می شود، مسئله امکان رؤیت خداوند متعال از سویی، و وقوع آن در قیامت برای مؤمنان از سوی دیگر است. وهابیان در این مسئله متکی به ادله نقلی هستند. آنچه در این نوشتار می آید، بررسی نظریه و ادله آنهاست. براساس مهم ترین یافته های این تحقیق، نظریه وهابیان با ادله عقلی متقن باطل می شود. ادله آنها نیز هرچند گاه به لحاظ دلالی قابلیت اثبات مدعایشان را دارند، ولی با توجه به مسئله تأثیر پیش فرض های یقینی در فهم نصوص دینی، چاره ای جز تأویل آن نصوص نیست.
۱۰۸۲۸.

منطق تأثیرگذاری باورهای کلامی بر تاریخ پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۵) 157-176

کلید واژه ها: کلام تاریخ ارتباط کلام و تاریخ روش تاریخ پژوهی فلسفه علم تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۲۵۶
نسبت دانش کلام با تاریخ، مخصوصاً بررسی نقش دانش کلام در سیره پژوهیِ معصومان، بحثی مهم در حوزه تاریخ پژوهی به شمار می آید. در این نوشتار براساس روش عقلی تحلیلی، ذوابعاد بودن پدیده های تاریخی، حضور سلسله علل غیبی در تحولات تاریخی، و لزوم لحاظ کردن اصول موضوعه وچارچوب نظری در علوم به عنوان ادله جواز نقش آفرینی علم کلام در تاریخ پژوهی تبیین شدند؛ آن گاه ضرورت تأثیرگذاری نظام مند علم کلام بر تاریخ پژوهی اثبات شده و معیار تأثیرگذاری کلام بر تاریخ تبیین گردید و ترجیح ارزش معرفت شناختی به عنوان معیار تأثیرگذاری گزاره های کلامی بر گزاره های تاریخی معرفی شده، براین اساس درصورتی که گزاره کلامی یقینی، ولی گزاره تاریخی غیر یقینی باشد یا گزاره کلامی ظنی، ولی گزاره تاریخی احتمالی باشد (یعنی پنجاه درصد یا کمتر از آن احتمال صدق داشته باشد)، یا هر دو ظنی یا احتمالی باشند، ولی احتمال صدق گزاره کلامی بیش از گزاره تاریخی باشد، گزار، کلامی بر گزاره تاریخی ترجیح داده خواهد شد.
۱۰۸۲۹.

سبک شناسی سوره البلد (سطح آوایی، واژگانی، نحوی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۶) 121 - 141

کلید واژه ها: سبک شناسی سوره البلد لا أقسم نجدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۷۰۹
تمامی متون چه شعر باشد و چه نثر قابلیت نقد و تحلیل را دارد، قرآن نیز به عنوان یک متن آسمانی و فاخر از جنبه های مختلف و به ویژه سبک شناسی قابل بررسی و تحلیل می باشد. از این رو در این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی سعی شده است ساختار آوایی، واژگانی و نحوی سوره "البلد" با مبنا قرار دادن اصول سبک شناسانه تحلیل گردد. این سوره در سطح آوایی از یک نوع هماهنگی و توازن موسیقایی برخودار است که کاملا با معنا و مفهوم سوره مبارکه در تناسب است. این تناسب حتی در نوع گزینش واژگان و ساختار خاص آنها و همچنین در استفاده از ساختارهای نحوی ویژه بیانگر یک جهان بینی خاص است که همه این سطوح در فضای چند معنایی تجلی می یابد، به گونه ای که آغاز سوره نیز بر این امر صحه می گذارد. ابهام موجود در واژگانی چون «والد، ولد و نجدین» سبب دیدگاهای متفاوتی در این سوره گشته که در پیوند با ساختار کلی سوره تا حدودی قابل تحلیل و تاویل هستند از سویی ساختار واژگانی بر وزن «مفعله» همسو با قطعیت معنا بر تاکید و مبالغه دلالت می کنند. چنین گزینشهایی از همان ابتدا و با سبک ویژه، مخاطب را به تفکر و اندیشه وا می دارد که در واقع ژرف ساخت و سبک این سوره به صورت غیر مستقیم و پنهانی با کاربرد ساختار آغازین و متفاوت (لا أقسم) و ابهام واژگانی بر این امر تاکید وافر دارد و بیانگر اعجاز قرآن است.
۱۰۸۳۰.

تحلیل فقهی حقوقی مجازات مدعی دروغین مهدویت با تاکید بر ادله ارتداد(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۴ 95 - 124

کلید واژه ها: مدعی دروغین مجازات مهدویت کفر شرک ضروری دین ضروری مذهب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۷۲
در دوران غیبت امام زمان همواره عدهای از شیادان و نااهلان با سوءاستفاده از ایمان و اعتقادات شیعیان، با هدف کسب موقعیت اجتماعی و یا ثروت اندوزی، به دروغ، ادعای مهدویت و منجیگری نموده و تعدادی چند از شیعیان پاکدل و بیخبر از حقیقت را فریفته و به دور خود جمع مینمودند. این پدیده نابههنجار امروزه نیز هر از چند گاهی در جوامع شیعی اتفاق میافتد و اذهان افرادی را به خود مشغول مینماید. سخن این است از نظر فقهی و حقوقی، مجازات اینگونه افراد که با ادعای امامت، از احساسات پاک برخی شیعیان، سوءاستفاده نموده و آنان را از مسیر حق، به انحراف میکشانند، چیست؟ آیا میتوان حکم به ارتداد اینگونه افراد نمود؟ و در نتیجه آنها را محکوم به مجازات مرتد نمود؟ بر اساس این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی انجام گرفته، تنها انکار ضروری دین موجب ارتداد شخص میشود اما انکار ضروری مذهب _ به رغم نظر برخی فقهاء _ موجب ارتداد شخص نمیشود، بلکه صرفاً موجب خروج شخص از مذهب میشود. با این وجود طبق برخی روایات، انکار امامت امام حق یا ادعای دروغ امامت، چنانچه از روی جحد باشد در صورت عدم توبه _ نه از باب ارتداد _ مستوجب مجازات قتل است. همچنین اگر چنین فردی با اعمال و رفتار خود، باعث وقوع جرایم و ناهنجاریهای دیگر در جامعه شود به جهت افساد فی الارض و یا عناوینی شبیه آن، قابل مجازات میباشد.
۱۰۸۳۱.

ادله تعیّن حج تمتّع بر نائی در ترازوی نقد(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی تا اجتهاد سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۸ 5 - 34

کلید واژه ها: حجه الاسلام عمره روایات تمتع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۴۴
حجه الاسلام از ارکان اسلام است که بر هر مسلمان در طول عمر تنها یک بار واجب می گردد. تمتع، قران و افراد انواع حج اند. از این میان، مشهور فقها خصوص حج تمتع را بر کسی که از مکه دور است و نائی نامیده می شود واجب می دانند و برای اثبات دیدگاه خود به اجماع، کریمه «ذلِکَ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ أَهْلُهُ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» و روایات فراوان معتبر تمسک کرده اند. ناکارآمدی اجماع و کتاب در این زمینه دور از انتظار نیست. اما آنچه مهم می نماید روایات اند؛ چه آنکه در مقابل روایات انحصار حج تمتع بر نائی، روایات مستفیض نزدیک به متواتری گزارش شده اند که نافی وجوب تعیینی حج تمتع بر نائی بوده و افضلیت حج تمتع را برای نائی اثبات می کنند. در جمع میان این دو دسته روایت، چهار وجه بیان شده که عبارتند از: «وجوب تمتع و استحباب قران و افراد بدون کفایت از حجه الاسلام»، «حمل روایات افضلیت بر کسی که حجهالاسلام را به جا آورده»، «افضلیت تمتع مشروع بر افراد و قران مشروع» و «استحباب تمتع و کفایت غیر آن برای نائی». سه جمع نخست با ضعف هایی روبه رو هستند. در مقابل، برخی از روایات افضلیت تمتع، بر روایات تعین تمتع حاکم بوده، مفسر آنها است. حاصل این نگاه تفسیری، جواز انواع حج بر نائی و استحباب یا تأکد استحباب تمتع است.  
۱۰۸۳۲.

Directional Metaphors of the Word “Qurb” (Nearness to Allah) in the Holy Quran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 37 - 52

کلید واژه ها: Holy Quran Directional metaphors Word “Qurb nearness

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۱۹۸
Metaphor, as a part of humans’ verbal communication, is naturally used in the language of religion. Directional metaphors are formed based on the main directions as the original domain and are related to the concepts that indicate the direction and spatial location. Directional metaphors allocate spatial meanings to concepts and thus convey meaning based on humans’ sensory and cultural experiences. The present article employs a descriptive-analytical method to investigate the linguistic aspects of the directional metaphor of the word “qurb” (nearness to Allah) in the Quran, and makes this metaphysical concept understandable in the human mind through referring to its empirical and physical backgrounds. Spatial or local directions, as well as geometric illustrations, create a new understanding for humans. Although the Quran has used several words and phrases to convey the meaning in the application of the directional metaphors, the present study examines the directional metaphors of the word “qurb” (nearness to Allah). In the end, it is concluded that the directional metaphors used for this word are behind and in front, up and down, center and margin, as well as inside and outside.
۱۰۸۳۳.

بررسی و تحلیل جامعیت قرآن در تفسیر مفاتیح الغیب و المیزان

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۶) 7 - 30

کلید واژه ها: جامعیت فخر رازی علامه طباطبایی+ قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۶۷
یکی از ویژگی ها ی قرآن کر یم و باورها ی بنیاد ی مسلمانان، جامعیت کلام الهی است که همانند جهان شمولی و جاودانگی قرآن مورد توجه مفسران و قرآن پژوهان از گذشته تاکنون بوده است. فخر رازی (544-606ق) صاحب تفسیر مفاتیح الغیب و علامه طباطبایی (1281-1360ش) مؤلف تفسیر المیزان از جمله مفسرانی هستند که به موضوع جامعیت قرآن توجه کرده اند. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای به بیان این مطلب می پردازد که فخر رازی در تفسیر جامعیت قرآن رویکرد حداقلی دارد و قرآن را در حوزه اصول و فروع دین جامع می داند، با این دید که به نظر وی مسئله اشتمال قرآن با جامعیت تفاوت دارد. علامه طباطبایی در تفسیر جامعیت قرآن رویکرد اعتدالی دارد. ایشان جامعیت قرآن را به معنای کامل بودن آن می داند و آن را بر سه نوع تقسیم بندی می نماید: الف) جامعیت در بیان؛ ب) جامعیت در گستره موضوعات و مسائل؛ ج) جامعیت از هر دو جهت؛ هریک از موارد یادشده یا در مقایسه با کتاب های پیشین آسمانی لحاظ می شود یا فی نفسه. جامعیت فی نفسه قرآن در هریک از انواع نیز دو گونه است: در جمیع جهات؛ در محدوده خاص مانند نیازهای هدایتی که مجموعاً نُه قسم می شود. امروزه مطالعه و بازبینی اندیشه های متفکران مسلمان اعم از شیعه و سنی در حوزه پژوهش های قرآنی مورد نیاز است و از رهگذر این مطالعات، منشأ اصلی یک اندیشه و همچنین تحول موضوع های قرآنی آشکار می شود.
۱۰۸۳۴.

تأملی در حقیقت ادراک حسی بر اساس دیدگاه های شیخ اشراق و صدرالمتألهین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 7 - 36

کلید واژه ها: صدرالمتألهین شیخ اشراق علم حضوری علم حصولی ادراک حسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۳۱۰
شیخ اشراق ادراک حسی را- دست کم در محدوده ابصار- از مقوله علم حضوری می داند. صدرالمتألهین با نقد دیدگاه وی، تصویری حصولی از ادراک حسی را می پذیرد. ایشان بر این باور است نفس در ادراک حسی صورت هایی مجرد را که مماثل با صورت های موجودات مادی هستند در صقع خود انشا می کند. مطابق این بیان، محسوس بالذات از نگاه شیخ اشراق صورتِ خارجیِ مادی و از منظر صدرالمتألهین صورتِ ذهنیِ مجردِ مماثل با صورت خارجی مادی است. در این مقاله پس از تبیین مختصر دیدگاه شیخ اشراق درباره حقیقت ادراک حسی، شش اشکال عمده صدرالمتألهین بر دیدگاه مزبور را بررسی کرده و نشان داده ایم اشکالات مزبور دست کم با کمک مبانی حکمت متعالیه قابل پاسخ هستند. سپس با طرح برخی ایرادهای دیدگاه صدرالمتألهین ثابت کرده ایم دیدگاه ایشان گرچه می تواند برای ادراک خیالی تبیینی مناسب به شمار آید، برای توجیه ادراک حسی ناکافی است. هدف از این پژوهش آن است که نشان دهد دیدگاه شیخ اشراق در زمینه ادراک حسی با کمک مبانی صدرالمتألهین قابل دفاع است و اندیشه های این دو حکیم برجسته، بیشتر مکمل هم اند تا نافی یکدیگر.
۱۰۸۳۵.

فرایند وضع یا تدوین قانون جهان شمول از منظر ابن سینا و کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۴ 235 - 258

کلید واژه ها: ابن سینا آزادی بیرونی ضرورت نبوت فلسفه سیاسی قانون جهان شمول کانت مدارا با حاکمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۴۲۹
در آثار فیلسوفان صاحب نظر در حوزه فلسفه سیاسی، از دیرباز کلیدواژه مهم «قانون» وجود داشته است. تلقی و انتظار از قانون و نیز مراحل تدوین قانون نزد ایشان هرگز یکسان نبوده و گاه این تفاوت ها بسی جدی نمایان شده است. پژوهش پیش رو، به روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد مقایسه ای، در تبیین مبانی آراء ابن سینا و کانت برای وضع یا تدوین «قانون جامع جهانی» و برجسته کردن شباهت ها و تفاوت های لوازم آراء آنان می کوشد. دلیل اهمیت و انتخاب این دو فیلسوف، غایت مشابه آنان در اهتمام به قانون جهان شمول است، اما نقطه افتراق ایشان، ترسیم فرآیند تکون چنین ایده ای است. ابن سینا برای دست یابی به عدالت اجتماعی، علاوه بر پاک دستی کارگزاران حکومتی، بر قانون جامع و عادلانه تأکید فراوان دارد. او عموم انسان ها را به دو علت ضعف دانش و تزاحم منافع، شایسته قانون گذاری نمی داند و ازاین رو تدوین قانون جامع و عادلانه را به ضرورت نبوت و فهمِ قانون الهی پیوند زده است؛ اما کانت ضمن اقرار به آن دو کاستی نوع انسان، بر آن است که نخبگان اخلاق مدار باید متحمل امر قانون گذاری شوند و با تجربیات پیشین و تأکید بر آزادی بیرونی انسان ها، قانون جامع را تدوین کنند. توصیه مشترک هر دو فیلسوف در مواجهه با حکومت های ظالم تا پیش از تدوین و اجرای قانون جهان شمول، دو چیز است: نخست، مدارا با حاکمان و ترک اقدامات انتحاری علیه آنان تا امنیت در جامعه حفظ شود؛ دوم، بهره گیری از ظرفیت های قانونی برای سوق دادن مدیران جامعه به رعایت قوانین موجود و تصحیح آنها.
۱۰۸۳۶.

واکاوی آرای اصولیان معاصر در مورد حجیت و عدم حجیت قطع قطاع

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 52 - 30

کلید واژه ها: قطع قطاع حجیت و طریقیت ذاتی قطع طریقی قطع موضوعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۴۳۰
قطع قطاع یکی از مباحث مهم قطع به شمار می رود که از دیر باز حجیت آن بین دانشیان علم اصول مورد اختلاف واقع شده است. مشهور دانشیان علم اصول به حجیت قطع قطاع باورمندند، لیکن برخی مانند کاشف الغطاء نظر مشهور را برنتابیده و به عدم حجیت آن باورمند است. در این میان برخی مانند صاحب فصول قول به تفصیل را برگزیده است. در نوشتار حاضر سعی بر این است که ضمن تببین مفاهیمی هم چون قطع قطاع، حجیت، ذاتی، قطع طریقی و موضوعی و انواع آن، با مطالعه ای توصیفی – تحلیلی و انتقادی در گزارش آرای دانشیان علم اصول و مبانی آنان، قول برگزیده و صواب ارائه گردد. دقت و بررسی در آرای و دلایل دانشیان علم اصول به دست می دهد که در بحث قطع قطاع باید بین قطع طریقی و قطع موضوعی تفکیک قائل شد؛ با این بیان که اگر مراد کاشف الغطا از عدم حجیت قطع قطاع در قطع موضوعی باشد، این سخن قابل پذیرش است. لیکن اگر مراد وی از آن، در قطع طریقی باشد، قابل پذیرش نیست؛ زیرا از منظر عقل تفاوتی بین مقدمات متعارف و غیر متعارف قطع نیست.
۱۰۸۳۷.

مفهوم «وزن» در آیه «وَ الْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُ» (اعراف/ 8): بازخوانی انتقادی دیدگاه مفسران

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد آراء تفسیری سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 91 - 116

کلید واژه ها: وزن میزان ترازوی قیامت تاویل آیه 8 سوره اعراف امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۷۵
در آیه «وَ الْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُ» بیشتر مفسران شیعه و اهل سنت، «وزن» را به معانی: سنجش اعمال، دادرسی، جزای عمل، طاعت هر مطیع و حدود آورده اند و نیز «حق» را به معانی عدل و حقیقت، تفسیر نموده اند. ضمن این که غالب مفسران اهل سنت معتقد به وجود ترازویی در آخرت شبیه ترازوی دنیا هستند که دارای دو کفه و یک شاهین است. از سوی دیگر روایاتی نیز مبنی بر تأویل میزان اعمال بر امام علی (ع) وجود دارد. در این مقاله ضمن بررسی اصل مسأله به روش تحلیلی، تلاش شده تا تأویل صحیح «میزان» با استفاده از دلایل نقلی و تحلیل عقلی مورد موشکافی قرارگیرد. این مطالعه نشان می دهد میزان اعمال باید انسان کاملی باشد که برخوردار از عصمت و افضل امت پیامبر (ص) است؛ و این شاخصه ها برپایه چند دسته از روایات، منطبق بر حضرت علی (ع) است. هم چنین، کیفیت این سنجش مطرح شده و دو شبهه مرتبط که امکان تعدد میزان و طرح میزان بودن پیامبر (ص) بود، مورد تحلیل قرار گرفت.
۱۰۸۳۸.

اخلاق حرفه ای در رسانه های خبری تراز انقلاب اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ (پیاپی ۶۱) 117 - 144

کلید واژه ها: اخلاق رسانه خبر اعتماد مخاطب انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۶۴
آگاهی بخشی به مخاطبان مسئولیت خطیری است که بر عهده رسانه های خبری نهاده شده است. فرایند تولید و انتشار اخبار مستلزم رعایت سه اصل سرعت، صحت و دقت است و اخلاق مداری، مسئولیت پذیری و جلب اعتماد مخاطب در این فرایند بسیار اهمیت دارد. در چنین ساختاری، کارکرد رسانه های مبتنی بر ارزش های اسلامی و انقلابی با کارکرد رسانه های مبتنی بر معیارهای غربی متفاوت است. در نظام های سرمایه داری، رسانه ها اغلب به قدرت و نظام سیاسی وابسته اند. روشن است که انگیزه ها و مصلحت های جناحی، گردانندگان این رسانه ها را به عدول از اصول و ارزش های حرفه ای و اخلاقی وامی دارد. البته اصل اعتماد به رسانه و تأثیر بسیار آن بر مخاطب را نباید نادیده گرفت. هرچه میزان اعتماد مخاطبان به رسانه بیشتر باشد، میزان اثرگذاری آن رسانه بیشتر می شود. عواملی همچون بی طرفی در انتشار اخبار، پخش اخبار موثق، صداقت در اطلاع رسانی و حفظ حریم شخصی وحقوق شهروندی در جلب اعتماد یا بی اعتمادی مخاطبان به رسانه مؤثر است. مروری بر اندیشه ها و دیدگاه های امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری که بخشی از آن در این مقاله آمده است، معیارهای رسانه مطلوب دینی ترسیم می کند؛ شاخص هایی همچون امانت داری در انتشار اخبار، صحت و دقت در اطلاع رسانی، ترویج مبانی و ارزش های اسلامی، پرهیز از دروغ و شایعه پردازی، حفظ استقلال رسانه و اخلاق مداری که از ویژگی های رسانه خبری تراز انقلاب اسلامی محسوب می شوند. در واقع، رسانه خبری تراز انقلاب اسلامی، رسانه ای است که رعایت اخلاق حرفه ای شاخصه اصلی آن است و مهم تر از آن رسانه ای مرجع، قابل اعتماد و تأثیرگذار در مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه است. در این مقاله با تبیین ویژگی های رسانه اخلاق مدار، بایدونبایدهای رسانه های خبری و تأثیرگذاری آن در افزایش اعتماد مخاطب بررسی و تحلیل شده است. روش تحقیق در این مقاله، کتابخانه ای و نحوه تبیین داده ها توصیفی-تحلیلی است.
۱۰۸۳۹.

نقش علمای فارس در حرکت های اعتراضی منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۹ 31 - 54

کلید واژه ها: علمای فارس حرکت های اعتراضی مبارزات انقلابی استان فارس انقلاب اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۳
برنامه ریزی ها، اقدامات و رویدادهای گسترده و عمیقی دست به دست هم دادند تا بالاخره در بهمن 1357 با سرنگونی حکومت پهلوی، انقلاب اسلامی ایران پس از سال ها مبارزات مردمی به پیروزی رسید. در این میان طبقات، اقشار و گروه های مختلف جامعه به فراخور دیدگاه و جایگاه خود ایفای نقش کردند. علما و روحانیون به عنوان پیشگامان مبارزه در این نهضت از مهم ترین و مؤثرترین اقشار در پیروزی انقلاب اسلامی بودند، به شکلی که نه تنها در پایتخت، بلکه در شهرهای گوناگون به نقش آفرینی پرداختند؛ در این زمینه استان فارس به عنوان یکی از مهم ترین کانون های مبارزه در این عرصه محسوب شده است. این پژوهش با هدف بررسی نقش علمای فارس در حرکت های اعتراضی منتهی به انقلاب اسلامی با رویکرد توصیفی-تحلیلی و روش کتابخانه ای انجام شده است. سؤال اصلی این پژوهش این بوده است که: علمای فارس چه نقشی در شکل گیری و هدایت اعتراضات و اتفاقات منجر به انقلاب اسلامی در استان فارس به ویژه شهر شیراز داشته اند؟ یافته های پژوهش حاضر گویای این واقعیت اند که علمای فارس در طول مبارزات انقلابی مردم ایران در فاصله سال های 1342 تا 1357 به عنوان هدایت کنندگان انقلابیون در یکی از مهم ترین کانون های مبارزه (استان فارس) نقش و تأثیر قابل توجهی ایفا کرده اند. شخصیت هایی چون شهید آیت الله دستغیب، آیت الله محلاتی، آیت الله آیت اللهی، آیت الله پیشوا، آیت الله حائری و... به واسطه ی جایگاه معتبری که نزد مردم استان فارس داشته اند تصمیمات و اقدامات تأثیرگذاری در جریان مبارزات مردم فارس اتخاذ کردند که در حرکت های اعتراضی منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی بسیار مؤثر واقع شد.
۱۰۸۴۰.

تحلیل فقهی حقوقی برخی اسباب معافیت از مسئولیت مدنی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۱ 275 - 302

کلید واژه ها: ضمان اقدام احترام اعمال حق احسان علل موجّهه علل رافع مسئولیت مدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۷ تعداد دانلود : ۴۲۳
بر مبنای محترم بودن شئونات اشخاص، هر نوع تعرض به تمامیت جسمانی، حیثیت معنوی و اموال و اعراض اشخاص ممنوع است و اصولاً هر نوع زیانی، اعم از مادی و معنوی، در قلمرو اموال و اشخاص، با حکم وضعی ضمان مواجه است. هیچ کس حق اضرار به غیر ندارد و در صورت ایراد ضرر، موظف به جبران ضرر است. در عین حال، مواردی وجود دارند که در صورت تحقق، مسئولیت مدنی فاعل زیان برطرف، و او از جبران زیان معاف می شود که ممکن است ذیل علل موجهه فعل زیانبار یا اسباب معافیت از مسئولیت مدنی قرار گیرد. عناوین متعددی در قرآن وجود دارند که بر معافیت از مسئولیت دلالت دارند. دفاع مشروع، اعمال حق، اثبات حق و تظلم خواهی، احسان، اعمال مجازات از این جمله است. بر اساس تحلیل آیات مربوط، به نظر می رسد زوال عنصر احترام در هر کدام از عناوین یادشده (به طور مستقیم یا غیر مستقیم) و اخلال در تحقق «موضوع ضمان»، عامل موجهه فعل زیانبار و دلیل معافیت از مسئولیت مدنی است و تلقی غالب موارد به مثابه خروج تخصصی از شرایط ضمان، موافق تحلیل حقوقی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان