علوم اسلامی

هدف این مقاله مقایسه‏ی دو سیستم بانکداری ربوی و بدون ربا، در ایران، از جهت مطابقت با موازین شرع و نیز کارایی آنها در تجهیز سپرده‏ها و به کار گیری آنها در فعالیت‏های اقتصادی می‏باشد. به این منظور علاوه بر بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی، در بخشی از مطالعه، از روش پیمایشی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که بانکداری ربوی در هر دو مرحله‏ی مهم جذب سپرده‏ها و نیز اعطای تسهیلات بانکی با پرداخت و یا دریافت ربا توام می‏باشد. در حالی که در بانکداری بدون ربا از جهت نظری پرداخت و یا دریافت ربا تحقق پیدا نمی‏کند. در اجرا نیز در مرحله‏ی تجهیز سپرده‏ها پرداخت ربا انجام نمی‏گیرد، ولی در اعطای تسهیلات با استفاده از بعضی از عقود مانند مضاربه، مشارکت مدنی و فروش اقساطی، کاستی‏های جدی وجود دارد که نیازمند اصلاح روش‏های اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا می‏باشد. از جهت کارایی به نظر می‏رسد، با توجه به این که بانکداری بدون ربا مستقیما به بخش‏های مولد تسهیلات اعطا می‏کند و خود را موظف به نظارت بر مصرف آنها می‏داند، نقش مهمی در تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی می‏تواند داشته باشد. به علاوه انتظار می‏رود در این سیستم نرخ تورم در سطح پایین تری نسبت به اقتصاد مبتنی بر بانکداری ربوی باشد.

۳۵۹.

‌امام‌ محمد غزالی‌ و خردورزی‌ و دین‌داری‌(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید یحیی یثربی

منبع: ذهن ۱۳۸۱ شماره ۱۱ و ۱۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلیات متکلمین

تعداد بازدید : ۴۴۶۳۸

غزالی‌ یکی‌ از شخصیتهای‌ مؤ‌ثر در فکر و فرهنگ‌ جهان‌ اسلام‌ است. در بزرگداشت‌ شخصیت‌ و آثار او همیشه‌ تلاش‌ شده؛ چنانکه‌ نقد و رد‌ عقاید و آرأ او هم‌ مدام‌ مورد توجه‌ عده‌ای‌ بوده‌ است. این‌ مقاله‌ بر آن‌ است‌ که‌ شخصیت‌ غزالی‌ و عقاید و افکار او را، نه‌ بروش‌ پیشینیان‌ که‌ غالباً‌ براساس‌ تعصب‌ مذهبی‌ و مجادلات‌ کلامی‌ بود، و حتی‌ نه‌ در ردیف‌ کار ابن‌ رشد و فلاسفة‌ دیگر؛ بلکه‌ براساس‌ معیارهای‌ عقلانی‌ و حقوقی، مورد ارزیابی‌ و نقد قرار دهد؛ تا بتوان‌ به‌ میزان‌ تأثیر مثبت‌ و منفی‌ وی، در ارج‌ و اعتبار انسان، اندیشه، دانش‌ و عدالت‌ پی‌ برد. هدف‌ مقاله‌ تبیین‌ عوامل‌ و عناصر مؤ‌ثر در انحطاط‌ فکری‌ و فرهنگی‌ مسلمانان‌ است. در برابر نیاز انسان‌ امروز به‌ معنویت‌ از طرفی‌ و مشکلات‌ مسیحیت‌ از طرف‌ دیگر، باید در شناخت‌ این‌ عوامل، بیش‌ از گذشته‌ حساس‌ و دقیق‌ باشیم. تا بتوانیم‌ فکر و فرهنگ‌ اسلامی‌ را به‌ جایگاه‌ شایسته‌اش‌ برسانیم. و نیز هدف‌ مقاله‌ کاستن‌ از سیطرة‌ شخصیتهاست‌ که‌ یکی‌ از موانع‌ رشد و نوآوری‌ جامعه‌ است. غزالی‌ در دو قلمرو (خردورزی‌ و دینداری)، براساس‌ تکیه‌ به‌ خردورزی‌ و مدارک‌ و اسناد واقعی، با توجه‌ به‌ عوامل‌ پیرامونیِ‌ زندگی‌ وی، بدور از هرگونه‌ تعصب‌ و تبعیت‌ از جو‌ موافق‌ و مخالف، و بیشتر براساس‌ اظهارات‌ صریح‌ خودش، ارزیابی‌ و نقد می‌گردد.

۳۶۰.

مقصود از موافقت و مخالفت حدیث با قرآن در روایات عرض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل سلطانی شورباخورلو

منبع: معرفت ۱۳۸۸ شماره ۱۳۶

کلید واژه ها: قرآن روایات روایات عرض حدیث موافق حدیث مخالف

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۴۵۹۲

در احادیثی از معصومان علیهم‏السلام، عرضه روایات بر قرآن کریم یکی از راه‏های بازشناسی روایات صحیح از غیر آن شمرده شده است. این احادیث با عنوان «روایات عرض» شناخته می‏شوند. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و با هدف تبیین مفاد روایات عرض، به بررسی متن روایات یاد شده می‏پردازد و با تحلیل متن روایات و دیدگاه دانشمندان در این زمینه، به برخی سؤالات پاسخ می‏دهد. با توجه به متن روایات عرض، مراد از «کتاب» که معیار سنجش روایات قرار گرفته، قرآن است و شامل سنّت و برهان‏های عقلی نمی‏شود. روایتی در ترازوی قرآن وزن سنگین‏تری دارد که مخالف قرآن نباشد. بر اساس یافته‏های این مقاله، اقسام روایت مخالف با قرآن بر سه دسته‏اند: 1. مخالفت به صورت تباین؛ 2. مخالفت با اصول کلی مستخرج از آیات قرآن؛ 3. مخالفت به تباین جزئی که قسم اخیر، مخالف محسوب نمی‏شود. عرضه حدیث بر قرآن، اختصاص به صورت تعارض دو خبر با یکدیگر ندارد، بلکه هر حدیثی را باید به قرآن عرضه کرد. اخبار عرض به لحاظ مضمون نیز دو دسته‏اند: بیانگر انکار صدور روایت مخالف کتاب از معصومان علیهم‏السلام و بیانگر نفی حجّیت روایات مخالف کتاب.

درخت حوزه‌های تخصصی