درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۱۸۱ تا ۴٬۲۰۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۴۱۸۱.

عملکرد فرهنگی یاران ایرانی امام هادی(ع) در علم الحدیث با تکیه بر کتب اربعه شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 135 - 162

کلید واژه ها: یاران ایرانی ائمه (ع) امام هادی (ع) علم الحدیث روایت کتب اربعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۴۲۷
یکی از مظاهر فرهنگی عصر ائمه(ع)، توجه به نگارش آثاری در باب حدیث بوده است. علاوه بر ائمه(ع)، یاران آنها نیز در نقاط مختلف جهان اسلام به این جنبه فرهنگی توجه داشته اند. در این میان، اصحاب ایرانی امام هادی (ع) نیز جهت نشر معارف اهل بیت(ع) در این علم، علاوه بر اینکه دست به تألیف اثر زده اند، روایات بسیاری را که بیشتر بُعد فقهی داشته و مورد استفاده مردم قرار می گرفته است، نقل کرده اند. بسیاری از این روایات را می توان در کتب روایی، به ویژه کتب اربعه شیعه مشاهده کرد. در این پژوهش، با روش توصیفی آماری برآنیم تا با تکیه بر کتب اربعه شیعه (الکافی کلینی ، التهذیب و الاستبصار طوسی و من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق) به عنوان کتاب های مهم روایی شیعه که نقش بسزایی در انتقال روایت ائمه(ع) ایفا کرده اند، به عملکرد فرهنگی یاران ایرانی امام هادی(ع) در علم الحدیث پرداخته شود.
۴۱۸۲.

مولفه ها ی قدرت نرم فرهنگی هویت ایرانی در عصرجهانی شدن فرهنگ

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۸

کلید واژه ها: جهانی شدن فرهنگ هویت ملی ظرفیت های فرهنگ ایرانی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۴۵۳
جهانی شدن امری اجتناب ناپذیر است که همه جنبه های زندگی بشر اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را دربر گرفته است و از این رو برخی کشورها را با مشکلات جدی مواجه کرده است. جهانی شدن نقش مرزهای جغرافیایی را در تصمیم گیری های کلان و فعالیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انسان ها کاهش داده و منافع تک تک افراد و کشورها، بیش از همیشه با منافع تمامی مردم و کشورهای جهان مشترک گردیده است. لذا این تاثیرات به ایفای نقش بازیگری ایران و نخبگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران و سیستم کلان مدیریتی کشور بستگی دارد. در این راستا همواره متولیان سیاستگذاری های کلان کشور در تکاپو بوده اند تا میان هم گرایی با فرهنگ جهانی از یک سو، حفظ فرهنگ اصیل و غنی ایرانی- اسلامی از سویی، به نقطه تعادل برسند. با این اعتقاد که هویت ها و فرهنگ های غنی و قدرتمند نظیر فرهنگ ایرانی که از استمرار و دوام گروه های مختلف قومی شکل گرفته و به طور مسالمت آمیز در طول تاریخ در داد و ستد با فرهنگ های گوناگون بوده است، به راحتی در مواجه با جهانی شدن چه به مثابه پروژه و پروسه نه تنها مستحیل نشده بلکه شکوفاتر می شوند. بنابراین با فرض تعامل و پیوستگی فرهنگ ایرانی با فرهنگ جهانی، شناخت ظرفیت ها و قابلیت های فرهنگی و تمدنی ایران اسلامی در عصر کنونی و در تعامل با آن نقش بسزایی خواهد داشت، درغیر این صورت به حذف فرصت ها و تهدیدی جدی برای هویت و امنیت ملی بدل خواهد شد.
۴۱۸۳.

پیوند فروهر و وحدتِ وجود

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال سوم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۲

کلید واژه ها: فروشی وحدت وجود عالم ذر طباع تام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۵۲۵
در این بررسی با پرداختن به تعریف و تعبیر عرفا از وحدت وجود از یک سو و نگرش به پرتو اهورایی موجودات یعنی فْرَوَهر و نیز نفخهٔ الهی مورد اشارهٔ قرآن کریم از سویی دیگر، تلاش خواهد شد برآیندی پیش رو قرارگیرد که نخست، وحدت وجود همیشه، چه پیش از اسلام و چه پس از آن، در این سرزمین مطرح بوده و وجودِ فروهر یا نفخهٔ الهی، به نوعی در ساختار منش خداجویانه عرفا موثر بوده است. این جستار با تعریف و ریشه شناسی واژهٔ فروهر، آغاز و سپس با تعریف و برداشت از وحدت وجود نزد عرفا و برداشت قرآنی عالم ذرّ و ارائه برداشت حکمت اشراق از این موضوع، پیگیری و با رجوع به ادبیات پربار این سرزمین نمونه هایی از بازخورد این نگرش به دست داده می شود.
۴۱۸۴.

پزشکان جُندی شاپور

نویسنده: مترجم:
منبع: جندی شاپور سال سوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰ 52-65
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۲۸۳
یک زمانی پزشک فقیری از اهالی بغداد به نام اَسَد بن گَنی بود که هرگز بیماران کافی و حتی یک بیماری واگیردار در طول دوره اش نداشت تا با آن خرج زندگی اش را درآورد، زیرا او فاقد ۳ صفت بود که هرکسی خواهان آن بود: او نه اهل سوریه و نه مسیحی بود و همچنین از محصلان دانشگاه جندی شاپور نبود: اول از همه به بیماران پاسخ می داد، من مسلمانم و این قبل از اینکه من پزشک بشوم و حتی قبل از تولدم آشکار بود، زیرا مسلمانان در علم پزشکی موفق نیستند. علاوه بر این من به جای صلیب، گابریل، یوحّنا یا بِرا، اَسَد نام دارم. عنوان افتخارآمیز من «اَبوالحَریت» است، در حالیکه باید «اَبوعیسی، اَبوزَکَریا یا اَبوابراهیم» باشد. من لباس سفید پنبه ای می پوشم، اگرچه باید پیراهن ابریشمی سیاه بپوشم. من به جای معرفی خودم با زبان مردم جندی شاپور به زبان عربی صحبت می کنم.
۴۱۸۵.

تأثیرپذیری جهان شناسی اسماعیلیه از زروانیه

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷ «ویژه نامه تاریخ اسلام»

کلید واژه ها: جهان شناسی انسان اسماعیلیه آفرینش زروانیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۲۵
آیین زروانی یکی از مکتب های فکری ایران باستان است که بسیاری از باورهای آن در اسماعیلیه بازتاب یافته است. پیروان زروانیه عقیده دارند که از ابتدا تا انتهای عالم همه چیز به خواست زروان خدای زمان اتفاق می افتد و همه موجودات فقط به راهی می روند که از پیش ما معین شده است. زروان یا ایزد زمان، آیین کهن ایرانی است که مفاهیم توجه برانگیزی در پیدایش هستی و پایان آن، منشأ عالم، زمان و وضع انسان در هستی و ... در آن بیان شده است؛ مسائلی که در فلسفه و اندیشه سیاسی هم همواره مطرح بوده است. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده، در ابتدا بعد از بررسی آئین های زروانیه و اسماعیلیه به تأثیرپذیری جهان شناسی اسماعیلیه از زروانیه پرداخته و نتیجه می گیرد که جهان شناسی اسماعیلیه متأثر جهان شناسی از زروانی است.
۴۱۸۶.

بررسی جایگاه جاده ی ابریشم در دوران ساسانیان

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۸

کلید واژه ها: تجارت ساسانیان بیزانس جاده ی ابریشم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۴۹ تعداد دانلود : ۲۲۸۴
جاده ی ابریشم؛ راه بازرگانی است که در هزاره ی اول میلادی چین و اروپا را به هم متصل می کرد. این جاده یکی از بزرگ ترین و طولانی ترین مسیرهای زمینی بود که تجارت چین با کشورهای غربی از طریق آن امکان پذیر می شد. ایرانیان از عواید این جاده استفاده زیادی می نمودند و در امن نمودن آن می کوشیدند. بسیاری از جنگ های دو امپراتوری ساسانی و روم شرقی بر سر جاده ابریشم بود. مقاله حاضر بر آن است که با رویکردی توصیفی تحلیلی به جایگاه جاده ابریشم در دوره ساسانی و نقش آن در مناسبات این حکومت با امپراطوری بیزانس بپردازد. بر این اساس تحقیق حاضر به این نتیجه دست یافته که ساسانیان سلطه ی سیاسی و نظامی برجاده ابریشم داشتند و دستیابی بر موقعیت استراتژیکی و سیاسی و اقتصادی جاده ی ابریشم یکی از مهم ترین دلایل روابط تجاری و همچنین کشمکش های نظامی این حکومت با بیزانس بوده است. بیزانسی ها برای استیلا بر این جاده کوشیدند که مسیر آن را عوض نمایند که موفق نشدند.
۴۱۸۷.

بررسی شیوه های تدفین در تاریخ ایران باستان

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 145 - 164

کلید واژه ها: تدفین تابوت دخمه دین زرتشتی پیش از تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۲۱۶
اعتقاد به روح و روان و زندگی پس از مرگ به اشکال گوناگون در سراسر نقاط و مراکز جهان باستان از جمله ایران وجود داشته است. بررسی آداب و رسوم تدفین یکی از مسائل فرهنگی و اجتماعی در هر جامعه ای می باشد و از آنجا که نمودی از باورها و فرهنگ دینی آن جامعه به شمار می آید در شناسایی و بازسازی فرهنگ جوامع باستان از اهمییت ویژه ای برخوردار است. در ایران باستان از آنجا که از دوره های مختلف تاریخی آن منابع مکتوب و غیر مکتوب در زمینه اعتقادات و باورهای دینی و زندگی اجتماعی بسیار کمیاب است توجه به شیوه های تدفین و رفتار با مردگان می تواند بسیاری از ابهامات و تاریکی درباره دین ایران باستان را بزداید. از این رو در این مقاله الگوهای تدفینی هر دوره به طور مجزا مورد بررسی قرارگرفته تا بتوان به ادیان و باورهایی که در جامعه آن دوره جاری بوده است پی برد.
۴۱۸۸.

بازتاب نمادهای اساطبری در هنر هخامنشی

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 15 - 30

کلید واژه ها: هخامنشی هنر نمادها بازتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۱۳۲
هنر هخامنشی تجسمی از شیوه تفکر هخامنشی است، زیرا که تلاش آنها برای برای سازماندهی یک امپراطوری عظیم و ایجاد ارزش های جهانی، این هنر را به هنری منسجم، ایستا، برنامه ریزی شده و دارای الگوهایی متعالی تبدیل کرده بود. هخامنشیان با آمیزش هنرهای مختلف سبک ویژه ای در معماری و شمایل نگاری در خاستگاه خویش، پارس، بنیان نهادند. در نقش برجسته های تخت جمشید صحنه هایی از مراسم و مناسک رایج در پایتخت شاهان هخامنشی وجود دارد که عموماً پیکره پادشاه، کانون اصلی هر صحنه است. در این کنده کاری های زیبا که بر دل کوه نقش بسته دسته های آورندگان هدایا، صحنه بار عام پادشاه و دیگر نقوش برجسته مربوط به آرامگاه به نمایش گذارده شده است. این کنده کاری کاری ها درعین حال که همگی حکایت از تبحر و مهارت سنگ تراشان دارند هر یک گوشه ای از مراسم و وقایع سیاسی مذهبی آن دوران را به نیز نمایش می گذارند.
۴۱۸۹.

پارس، کانون اصلی پایداری و پشتوانه تداوم اندیشه سیاسی ایران شهری در دوره اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 31 - 50

کلید واژه ها: ایران شهر پارس ساسانیان اندیشه سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۹۱
با فروپاشی امپراتوری ساسانی، بسیاری از مبانی نظری اندیشه سیاسی ایران شهری با چالش جدی مواجه شد. نظام فکری اعراب مهاجم به هیچ روی با سنت های سیاسی و آداب ملک داری ساسانیان سازگاری نداشت. پیشینه قومی و قبیله ای و اینک آموزه های اسلامی، فرهنگ سیاسی اعراب را از خصایصی برخوردار می نمود که آنان را از پذیرش مفاهیم سیاسی ایرانیان دور می ساخت. اما فتح ایران به دست اعراب و از میان رفتن وحدت سیاسی و سازمان دولتی ساسانیان به معنی نابود شدن اندیشه قوام یافته منسجم ایرانیان در حوزه سیاست و ملک داری نبود؛ بلکه این نظام فکری از طریق مبادی فرهنگی و با تلاش بخش های مختلف مردم در جریان بود. در این میان ایالت پارس به جهت نقشی که در تبیین و بازتولید مفاهیم و مبانی نظری اندیشه سیاسی ایران شهری ایفا نمود، اهمیتی بسزا دارد و این به دلیل موقعیتی بود که سرزمین مزکور در تاریخ و خاطره جمعی ایرانیان داشت. یافته های این پژوهش نشان می دهند که ماندگاری آیین زرتشت، روحانیت زرتشتی، اشراف و خاندان های بزرگ پارسی در این بخش از ایران زمین، موقعیت ممتازی را برای پویایی و بازآفرینی اندیشه ایرانی بدان بخشید. روش پژوهش در این تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است .
۴۱۹۰.

نقش و نگار ایران بر تار و پود چکامه های پاول فلمینگ (قرن هفدهم میلادی)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۶ 55 - 77

کلید واژه ها: پاول فلمینگ آدام اولئاریوس ایران شناسی شرق شناسی دوره ادبی باروک آلمانی زبان لاتین چکامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۲۰
هنگامی که نام یک سرزمین و توصیف آن در آثار یکی از نامدارترین شاعران سرزمین دیگر نمایان می شود، به امری قابل توجه و حائز اهمیت مبدل می گردد. توصیف ایران در اشعار پاول فلمینگ نمونه ای از این دست است. پاول فلمینگ، شاعر بلندآوازه دوره ادبی باروک آلمانی در قرن هفدهم، به همراه یک هیئت بازرگانی از ایالتی در شمال آلمان، آهنگ سفر به ایران کرد. وی در طول مدت اقامتش در ایران که هفده ماه به طول انجامید، تلاش کرد برخی از مشاهدات خویش و نیز اتفاقاتی را که در طی این مدت برای وی و همراهانش رخ داده و همچنین برداشت خود از ایران زمین را با ظرافت و ذوق شاعرانه اش در قالب چکامه هایی به زبان آلمانی و به زبان لاتین بیان نماید. وی علاوه بر اینکه بارها به نام ایران، شهرها و طبیعتش اشاره نموده، از پیشینه تاریخی و باستانی و برخی از چهره های سرشناس ایران نیز سخن به میان آورده است. نگارنده نوشتار حاضر تلاش نموده ایران و توصیف آن را در میان برخی از چکامه های پاول فلمینگ که به زبان لاتین سروده شده است، مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.
۴۱۹۱.

بررسی روابط خاندان سلطنتی زند و خوانین بیرانوند در لرستان از جنگ سیلاخور تا سرکوب محمدخان زند

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلید واژه ها: زند کریم خان سیلاخور میرزا احمد بیرانوند خاندان سلطنتی زند

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی زندیه سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۲۱۲۵ تعداد دانلود : ۲۰۰۵
بعد از فرار کریم خان زند از مقابل لشکر آزادخان افغان، خانواده وی نیز فراری و به میان ایل بیرانوند در دشت سیلاخور در لرستان پناهنده شده و کریم خان نیز به دنبال آن ها راهی این منطقه شد. سرداران آزادخان افغان به دنبال کریم خان تا سیلاخور آمده بودند. کریم خان دست یاری به سوی عشایر آن سامان، که از نظر نژادی و قومی با وی قرابت داشتند، دراز کرد. لشکر افغان با کریم خان و حامیانش در سال 1131. ش در سیلاخور به هم آویختند. کریم خان و متحدان او شکست خورده و متواری شدند. آنچه در این میان مهم است؛ پناهندگی خانواده کریم خان به یک خانواده سرشناس از ایل بیرانوند در سیلاخور است است. بنابر روایات شفاهی و گفته نسابان محلی لرستان؛ این خانواده که به آوارگان زند پناه داد خانواده شمس الدین بود که بعد از تثبیت سلطنت، کریم خان به عنوان انعام دختر یا به روایتی خواهرش را به دوست احمد، پسر شمس الدین داد. با این وصلت بود که پسری به نام میرزا احمد متولد شد و بعد از آن اعقاب او همواره ادعای نسبی به زندها را داشته و با این عنوان از سرکردگان ایل بیرانوند بودند.
۴۱۹۲.

سیری در شکل گیری و تحولات قالی بافی مدرسه اسلام در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۲

کلید واژه ها: تهران قاجار قالی مدرسه اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۸۲
در دوران حکومت مظفرالدین شاه با گسترش آزاداندیشی و ترقی طلبی در ایران، مدارس جدید یکی پس از دیگری در تهران و سپس شهرهای دیگر مانند تبریز آغاز به کار کردند. در این میان، تنها چند مدرسه خاص وجود داشت که هنر و صنعت در آنها در کنار آموزش نظری مورد توجه قرار گرفت. مدرسه اسلام در تهران شاخص ترین این مدارس بود که هنر قالی بافی در آن به اوج رسید و اکنون یک جفت قالیچه از بافته های آن در مجموعه موزه فرش ایران محفوظ است. مقاله حاضر با روش پژوهش تاریخی به کنکاش در اسناد و نوشته های دوره قاجار و تحلیل آنها پرداخته و از این طریق به چگونگی توجه به هنر قالی بافی در این مدرسه و نتایج آن دست یافته است. مدرسه اسلام به دست سید محمد طباطبایی که خود از سران مشروطه و از روحانیون مشهور بود، با این هدف سربرآورد که نفوذ شخصیت او پایه های مدارس جدید را استوار سازد و ادامه حیات این مراکز را تضمین کند. مؤسس و مسئولان مدرسه که از شناخته شده ترین روشنفکران و دگراندیشان آن زمان بودند، هنر قالی بافی را به صورت هدفدار وارد برنامه آموزش مدرسه کردند تا از این طریق شاگردان را در هر دو حوزه علم و صنعت پرورش دهند. در کمتر از دو سال قالی های این مدرسه به چنان درجه و لطفی رسید که پای آن به دربار باز شد و سپس به عنوان هدیه در عرصه روابط بین الملل از آن بهره گرفته شد. اما با اوج گرفتن مشروطه و درگیری بیش از پیش طباطبایی و اطرافیانش در سیاست، مدرسه اسلام و قالی باقی آن به حاشیه رانده شد و سپس از رونق افتاد.
۴۱۹۳.

علل مهاجرت از مرزهای خراسان به افغانستان (دوره پهلوی اول)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلید واژه ها: افغانستان خراسان مهاجرت مرز دوره پهلوی اول

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا آسیای مرکزی
تعداد بازدید : ۲۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۲۷
خراسان از قدیم الایام تاکنون ، بستر فعالیت های بشری و یکی از مراکز پر اهمیت جمعیتی ایران و مستعد تغییرات اجتماعی بسیار بوده است. تغییرات جمعیتی از دگرگونی های محسوس در تاریخ این منطقه محسوب می شود. این منطقه به دلیل موقعیت ویژة جغرافیایی (منطقه ای مرزی) و امکانات اقتصادی بیشتر نسبت به همسایگان خارجی، نقش مهمی در روند مهاجرت برون مرزی ایران و مهاجرت اقوام کشورهای همسایه به ایران داشته است. در دورة پهلوی اول، شمار زیادی از ساکنان مرزنشین خراسان به افغانستان مهاجرت کردند. در این مقاله به چرایی این امر پرداخته شده است. نتیجه تحقیق بیانگر آن است که مهاجرت اجباری ساکنان مرزی ایران به افغانستان و اسکان گروهی از قوم خاوری به دلیل شرایط اجتماعی منطقه (اشتراکات قومی و فرهنگی با مرزنشینان افغانستان و دوری گزیدن از اصلاحات اجتماعی دولت ایران)، شرایط جغرافیایی و طبیعی منطقه ( کمبود باران، قحطی) و مشکلات اقتصادی زمینه ساز آن شد که مهاجرت در رمزهای خراسان افزایش یابد. این تحقیق با مطالعة مدارک تاریخی ازجمله اسناد دیپلماسی دورة پهلوی اول و به روش کتابخانه ای و آرشیوی صورت گرفته است.
۴۱۹۴.

نقش مأمون در مناظره های بین الادیانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۱ 1-26

کلید واژه ها: دوره ی عباسی مناظره غیرمسلمانان آزاداندیشی مأمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۸ تعداد دانلود : ۴۶۶
در دوره ی خلافت عباسیان، به ویژه در دوره ی مأمون، مناظره هایی با غیرمسلمانان اعم از اهل کتاب و غیر آنان انجام می شد که به زعم برخی از نویسندگان این مناظره ها گویای عصری درخشان و آزاداندیشی مأمون عباسی و اعتقاد او به تکثر عقیدتی بوده است. اما تحلیل کنش ها و گفت وشنودهای خلیفه و مناظره کنندگان نشان دهنده ی وضعیت دیگری است. این تحقیق بر پایه ی روش کیفی تفسیری (مبتنی بر توصیف و تحلیل) در پی بررسی این مسئله است که به لحاظ روانی چه فضایی بر مناظره کنندگان، به ویژه غیرمسلمانان، حاکم بوده و تا چه اندازه در بیان باورهای خویش خودسانسوری می کرده اند و حضور مأمون چه تأثیری بر برگزاری مناظره ها داشته است. مدعای پژوهش حاضر این است که با توجه به برخوردهای خلیفه با مناظره کنندگان هدف از برگزاری این جلسات غلبه و سرکوب این گروه ها و پیروزی فکری مسلمانان بر آنان بوده است.
۴۱۹۵.

گورهای عصرآهن I گورستان گیلوانِ خلخال

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال اول زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 37-58

کلید واژه ها: شمال غرب ایران گورستان گیلوان عصرآهن I قبور چاله ای تسلسل فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۱۲۱
گورستان گیلوان یکی از بزرگ ترین گورستان های باستانی ایران است که در جنوب استان اردبیل و در دشت میان کوهی خلخال واقع شده است و به لحاظ یافته های باستان شناختی یکی از شاخص ترین محوطه های شمال غرب ایران به شمار می آید، زیرا قبوری از سه دوره باستان شناسی عصرمفرغ میانی، عصرآهن و دوره پارتی را ارائه داده است. چهار فصل کاوش علمی در آن انجام گرفته که نتایج فصل اول آن به طور کامل انتشار یافته است. در این پژوهش به قبور عصر آهن که در فصل دوم مورد کاوش قرار گرفته اند پرداخته شده است. در طی این فصل 5 گور باستانی مورد کاوش قرار گرفت که با شماره های 26، 27، 28، 29 و 31 مشخص گردیده اند. گور شماره 29 در عصرمفرغ میانی، قبور 26، 28 و 31 در عصرآهن I و گور 27 در دوره پارتی تاریخ گذاری شده اند. گورهای این گورستان به صورت چاله ای بوده که تدفین در آن ها به صورت تک نفره و دونفره صورت گرفته است. در پژوهش حاضر قبور عصرآهن به لحاظ کیفی به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد مقایسه ای مورد مطالعه و به لحاظ یافته های تدفینی با آثار سایر محوطه های شمال غرب و مناطق هم جوار مورد مقایسه قرار گرفته است. مقایسه های انجام گرفته مانند نتایج مطالعات قبور فصل اول این گورستان یک ارتباط فرهنگی را با محوطه های عصرمفرغ میانی و جدید و عصرآهن I و II نشان می دهد که این موضوع بیانگر تسلسل فرهنگی از عصرمفرغ میانی تا اواخر عصرآهن II است که در نقطه مقابل نظریه پویایی فرهنگی قرار می گیرد.
۴۱۹۶.

مطالعه ی تطبیقی پیشانی بند طلایی موزه آذربایجان

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال اول زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 59-75

کلید واژه ها: پیشانی بند نقوش نمادین درخت زندگی بزکوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۵۴۰
موضوع پژوهش حاضر تحلیل و مقایسه نسبی پیشانی بند طلایی به دست آمده از منطقه خلخال، موجود در موزه آذربایجان است که از طریق کاوش های غیرمجاز به دست آمده است. باتوجه به اینکه هیچ گونه کار پژوهشی بر روی این شئ صورت نگرفته، لذا انجام چنین پژوهشی در این زمینه به منظور مشخص کردن کارکرد، شیوه ساخت، مقایسه، تاریخ گذاری نسبی و تجزیه و تحلیل نقوش نمادین به کار رفته بر روی این اثر هنری ضروری به نظر می رسد. روش شناسی این مقاله به صورت مطالعه تطبیقی و به صورت تحلیلی-توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات آن نیز به دو روش کتابخانه ای و میدانی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در کاربست نقوش این پیشانی بند، طرز تفکر و اعتقادات هنرمندان تأثیر به سزایی داشته است. درواقع این نقوش به صورت آیینی و مظهری از خدایان بودند که توسط هنرمندان بر روی سفالینه ها و گاهی بر روی زیورآلات نقش شده اند تا بدین وسیله خود را تحت حمایت خدایان قرار دهند. با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه شیوه ساخت، شیوه تزئین و تجزیه و تحلیل حاصل از مقایسه نقوش با نمونه های تزئینی مشابه مانند سینه بند زرین و عاج های زیویه، جام طلای لرستان، جام زرین مارلیک و پیشانی بند حسنلو، نتایج تاریخ گذاری مبین آن است که پیشانی بند مورد مطالعه را می توان در محدوده زمانی بین اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول ق.م. تاریخ گذاری کرد.
۴۱۹۷.

ملانصرالدین و انقلابِ مشروطیت ایران (تحلیلی بر چرایی و چگونگیِ بازتابِ انقلابِ مشروطیتِ ایران در مجله ملانصرالدین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: انقلاب مشروطیت مطبوعات قفقاز ملانصرالدین جلیل محمد قلی زاده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار مشروطه
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ مطبوعات
تعداد بازدید : ۵۰۸۹ تعداد دانلود : ۱۴۷۳
انقلابِ مشروطیتِ ایران در مطبوعاتِ خارج از ایران به درجات بازتاب هایی داشت. در بین مطبوعاتِ خارج از ایران جرایدِ منطقة قفقاز انقلاب مشروطیت را از وجوهِ گوناگون مورد توجه قرار دادند. یکی از مهمترین نشریات قفقاز در ربع اولِ قرن بیستم میلادی هفته نامة طنزِ ملانصرالدین بود که تحولات انقلاب مشروطة ایران را در مقیاسی نسبتاً وسیع منعکس می کرد. به رغمِ انعکاسِ گستردة تحولاتِ ایران در ملانصرالدین و تأثیر آن بر سپهر سیاسیِ ایران و نیز بر تعدادی از نویسندگان و نشریاتِ ایران در دورة مشروطه هنوز دربارة بازتابِ تحولاتِ مشروطه خواهیِ ایرانیان در این نشریه پژوهش درخور اعتنایی در زبان فارسی انجام نشده است. پژوهش حاضر، در پیِ بررسیِ چرایی و چگونگیِ انعکاسِ اخبارِ تحولات مشروطیتِ ایران در هفته نامة ملانصرالدین است. یافته های پژوهش نشان می دهد سردبیر، نویسندگان و کاریکاتوریست های ملانصرالدین تحولات ایران را به دلیلِ سیاستِ کلانِ هفته نامه در حمایت از جنبش های سیاسیِ سرزمین های اسلامی، حضورِ گستردة مهاجرانِ ایرانی در قفقاز و نیز پیوندهای قومیِ برخی از نویسندگانِ ملانصرالدین با ایرانیان مورد توجه قرار دادند. ملانصرالدین، انقلاب مشروطة ایران را از منظرِ مفهومِ مشروطه در بینِ گروه های فرودستِ جامعة ایران، آسیب شناسیِ رفتارِ مشروطه خواهان، موانعِ تحققِ آرمان های مشروطیت در ایران و نتایجِ انقلابِ مشروطه بازتاب داده است.
۴۱۹۸.

زمینه ها و علل روی آوری جنبش جنگل به بلشویک ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: جنبش جنگل همکاری روابط بلشویک ها میرزا کوچک خان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار شخصیتها
تعداد بازدید : ۱۵۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۴۷
یکی از رویدادهای سرنوشت ساز در تاریخ جنبش جنگل، اتحاد و همکاری آن با بلشویک ها بود. اما این  همکاری نه تنها در دست یافتن جنبش به اهدافش کمکی نکرد، بلکه منجر به تضادهای سیاسی- ایدئولوژیک گردیده و در نهایت از توان و پویایی جنبش کاست. از دیگر پیامدهای این همکاری، آسیب های بسیاری بود که در پی جنگ های بی نتیجه بلشویک ها به مردم منطقه وارد شده بود. لذا، این پرسش در اینجا بررسی می شود که چه عواملی سبب سوق دادن جنبش به همکاری با بلشویک ها گردیدند ؟ در پاسخ، چند عامل مؤثر مورد مطالعه قرار گرفتند : یکی روابط دوسویه ای که از همان دوران انقلاب روسیه، بین بلشویک ها و جنبش برقرار شده بود. عامل دیگر تحلیل رفتن قوای جنبش در جنگ با نیروهای انگلیسی - دولتی بود. سومین عامل، رشد بلشویسم در ایران، در پی انقلاب 1917 روسیه بود. مجموعه این عوامل سبب شدند تا جنبش به همکاری با بلشویک ها روی آورد.
۴۱۹۹.

تحلیلی بر مناسبات نظام های اقتصادی و شیوه های تولیدی در تاریخ ایران؛ با تأکید بر عصر سلجوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۵ (پیاپی ۱۲۵)

کلید واژه ها: تاریخ ایران عصر سلجوقی اقتصاد دامداری اقتصاد زراعی اقتصاد پیشه وری پیوستگی های درونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۳۵
در تاریخ ایران پیشاسرمایه داری، نظام های اقتصادی و شیوه های تولیدی مستقل و دارای قدرت اثر گذاری تعیین کننده، وجود نداشت بلکه در عمل منظومة اقتصادی واحد، با سطوحی از نظام های اقتصادی و شیوه های تولیدی و معیشتی به هم پیوسته، حاکم بود. شیوه های معیشتی و تولیدی موسوم به دامداری، زراعی و پیشه وری، اساس اقتصاد جامعه ایرانی در عرص ة تاریخی بود. نظام های اقتصادی مذکور هرچند از لحاظ شکلی و ابزارهای تولیدی، متفاوت و به ظاهر مستقل بودند ، اما همگی از حیث مبانی و منابع و کارکردهای اقتصادی، به هم پیوسته محسوب می شوند. چرا که در یک زمینه تولیدی و اقتصادی مشترک شکل گرفته و دارای پیوستگی های درون ساختاری و کارکردی عمیق بودند. چنین شرایطی موجب آن شده بود تا زمان ورود مظاهرِ اقتصاد سرمایه داری در دوره معاصر، همواره در طول تاریخ جامعه ایرانی، هر سه شیوة تولیدی دامداری، زراعی و پیشه وری، در قالب یک منظومه واحد اقتصادی همزیستی داشته و موجودیت یکدیگر را تقویت و استمرار بخش ند . در پژوهش حاضر براساس ویژگی ها و مناسبات نظام های اقتصادی و شیوه های تولیدی رایج در جامعه ایران عصر سلجوقی، به تبیین چرایی و زمینه های پیوستگی و همزیستیِ وجوه مختلف منظومه واحد اقتصادی مورد بحث، پرداخته شده است.
۴۲۰۰.

هایدن وایت:ورای کنایه

نویسنده: مترجم:
منبع: خردنامه سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۸
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ فلسفه تاریخ روش شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ فلسفه تاریخ تعاریف و کلیات
تعداد بازدید : ۱۶۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۲۷
اوا دومانسکا (متولد 1963) دانش آموخته رشته تاریخ و استاد دانشگاه آدام میسکویچ در پوزنان لهستان و هم چنین دانشگاه استنفورد است. زمینه مطالعاتی گسترده او، شامل حوزه های انسان شناسی، نظریه در تاریخ و تاریخنگاری، روش شناسی در تاریخ و هم چنین رویکردهای تازه به اومانیسم می باشد. رساله دکتری او با موضوع تاریخنگاری در پرتو روایت و اومانیسم پست مدرن زیر نظر بزرگانی چون هانس کلنر و فرانک انکراسمیت به انجام رسید. این مقاله، به همراه چند اثر دیگر او، از آن دسته آثار ارزشمندی است که بر تفکر هایدن وایت متمرکز شده است. اما در این آثار بینش هایی درباب وایت یافت می شود که، برخلاف بنیان های معرفتی و روشی این متفکر، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. جان مایه این مقاله، سویه های فلسفه تاریخ نظری در اندیشه یک نظریه پرداز پست مدرن است. دومانسکا در سراسر مقاله پیش رو، در حال ارائه تفاسیری از اثر معروف وایت، فراتاریخ، است و طرح این مسئله مهم که چگونه نظریات زبانی و روایتی پست مدرن در تفکر وایت با دیدگاه های کل باور او به تاریخ کنار هم می آیند و منجر به تأسیس نوعی فلسفه تاریخ نظری با بنیان های اخلاقی می گردد. از سوی دیگر این مقاله، راه را برای علاقه مندان این حوزه در مطالعه، فراتاریخ، هموار می سازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان