فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۲۷٬۰۰۶ مورد.
۲۱.

جنگ و آسیب های زیست محیطی آن در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنگ آسیب های زیست محیطی صفویه خسارات جانی و مالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۹۹
   دوران صفویه یکی از دوره های پر چالش تاریخ ایران است که طی آن منازعات خارجی بخش عمده ای از فضای ایران را تحت تأثیر قرار داد. در این دوران، جنگ های گسترده ای در مناطق غربی و شرقی کشور با عثمانی ها و ازبکان رخ داد. این جنگ ها علاوه بر وارد آوردن خسارات جانی و مالی، تأثیرات تخریبی قابل توجهی را نیز به همراه داشت. مقاله حاضر آسیب های زیست محیطی ناشی از جنگ های این دوران را بررسی می کند. سوال پژوهش این است که جنگ های دوران صفویه چه تأثیرات زیست محیطی را در پی داشتند. نتایج بررسی ها نشان می دهد که حملات گسترده عثمانی ها یا ازبکان به سرزمین ایران و همچنین برخی از سیاست های دفاعی صفویان در برابر این حملات، منجر به تخریب منابع آب و آسیب های جدی به منابع تغذیه شد؛ و این امر باعث بروز قحطی و بروز بیماری های مختلف در جامعه شد. با توجه به گستردگی جنگ ها و تعداد زیاد نبردها، این قحطی ها و بروز بیماری ها اجتناب ناپذیر بود. بنابراین، مشخص است که جنگ های دوران صفویه تأثیرات گسترده و عمیقی روی فضای زیست محیطی ایران داشته است.
۲۲.

نقش نخبگان و ادیبان ایرانی در نهضت علمی ادبی عصر اکبرشاه گورکانی(1556-1605)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: هند گورکانیان اکبرشاه ایرانیان علم و ادب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
اکبر شاه به عنوان بزرگترین پادشاه گورکانی هند، در تکمیل سیاست آزاد اندیشی و تسامح دینی خود در جامعه چند مذهبی و چند قومی هند، جهت آشنایی با ادیان و دانش ملل هندی دستور داد آثار برجسته هندو ، مسیحی ، بودایی و دیگر ادیان در زمینه های دینی ، تاریخی و ادبی به زبان فارسی برگردانده شود، به این ترتیب در روزگار وی نهضت ترجمه ای به راه افتاد که ایرانیان مقیم هند سهم بی بدیلی در آن داشتند، به طوری که نخبگان و مترجمان و ادبای ایرانی را می توان پیشگامان اصلی این نهضت ترجمه دانست. هدف این مقاله مطالعه نقش نخبگان ایرانی در نهضت علمی ادبی عصر اکبرشاه است و به تبع آن سوال اصلی پژوهش این است که نخبگان ایرانی در چه عرصه و رشته هایی در نهضت علمی ادبی عصر اکبرشاه نقش آفرین بودند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ایرانیان ساکن هند نه تنها از پیشرانان علم و ادب در دوره اکبر و فرمانروایان بعدی گورکانی بودند، بلکه به رشد ، گسترش و تعمیق زبان فارسی در هند بسیار یاری رساندند. روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی تحلیلی است و گردآوری اطلاعات در آن به شیوه کتابخانه ای است.
۲۳.

تاثیر تنزل نظام تیمارلی در ساختار امپراتوری عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عثمانی تنزل تیمارلی سواره نظام زمین دار تیمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۰
در حالیکه در امپراتوری عثمانی نظامیان از اهمیت قابل توجهی برخوردار بودند و غالب سپاهیان را سواره نظام تشکیل می داد، این حکومت با مشکل کمبود فلزات و نقدینگی جهت تامین هزینه سپاه مواجه بود. بمنظور رفع این مشکل اراضی ای بعنوان تیمار به سپاهیان سواره-نظام واگذار گردید. تیمارلی ها که جزء تشکیلات نیروهای ایالتی به شمار می رفتند و نقش مهمی درتثبیت قدرت عثمانی ایفا کردند از اواخر قرن شانزدهم میلادی ضعیف گردیدند و از تعدادشان کاسته شد. برخی از مورخین تنزل و کاهش نظام تیمارلی را از عوامل مهم انحطاط عثمانی می دانند. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از ابزار مطالعه کتابخانه ای، در پی تبیین این مساله است که کاهش جایگاه نهاد تیمارلی چه تاثیری در ساختار حکومتی امپراتوری عثمانی داشت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تنزل تیمارلی آسیب دیدگی شدید تشکیلات نظامی و دفاعی عثمانی ها را در پی داشت و بسترساز آشوب-های سپاهیان و در نهایت ضعف امپراتوری گردید. به این معنا که عثمانی ها نه تنها تیمارلی ها-ی سواره نظام را بعنوان پایه اساسی ساختار نظامی خود از دست دادند بلکه با تنزل تیمارلی زمینه شورش و اعتراض سپاهیان قاپی قولو اعم از سپاهی سواره نظام و ینی چری پیاده نظام را نیز مهیا کردند.
۲۴.

وجوبِ پذیرش مصالحه مالی با اولیای دم از سوی محکوم به قصاص نفس با رویکردی به آرای امام خمینی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انتحار خودکشی قتل عمد قصاص وجه المصالحه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۶۱
وجوب حفظ جان و حرمت خودکشی – چه به صورت فعل یا ترک فعل از ضروریات دین است و آیات و روایات متعدی بر آن دلالت دارند؛ درعین حال، در شمول حکم یادشده نسبت به برخی مصادیق اختلاف نظر است؛ ازجمله، در مواردی که اولیای دم حاضرند در قبال گرفتن وجه از قصاص صرف نظر نمایند، وجوب پذیرش این پیشنهاد از سوی محکوم به قصاص موردتردید است؛ البته مشروط به آنکه پرداخت وجه برای محکوم به قصاص مقدور باشد. امام خمینی وجوب این مسئله بر محکوم به قصاص را نپذیرفته اند. در این نوشتار، ادله موافقان و مخالفان با رویکرد به مبانی نظر امام خمینی موردنقد و بررسی قرار می گیرد؛ این ادله طیف فراوانی از آیات، روایات، ادله عقلیه، استناد به توالی فاسد و... در خود دارد. حاصل آنکه ادله باورمندان به عدم وجوب، پذیرفتنی تر می نماید؛ اما با توجه به برخی قواعد و اصول، احتیاط در مسئله یاد شده نیکوست و از این طرق می توان میان نظرات موافق و مخالف، راه میانه ای برگزید.
۲۵.

جایگاه و نقش نمادین قلمدان در بستر تاریخ اجتماعی قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قلمدان نقاشی لاکی زندگی روزمره هنر قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۵۰
اشیاء و آثار هنری هر دوره می توانند راوی تاریخ و سبک زندگی مردمان آن دوره باشند. ازجمله این اشیاء قلمدان است که کارکرد و جایگاه مهمی در متن زندگی اجتماعی و فرهنگی ایرانیان دوران قاجار داشت. ازاین رو مسئله این پژوهش واکاوی نقش قلمدان در متن زندگی اجتماعی و فرهنگی ایرانیان در عصر قاجار است، اینکه چگونه می توان از طریق بررسی جایگاه  و کاربرد  قلمدان های لاکی در میان اقشار مختلف جامعه ایران، بخشی از تاریخ و سبک زندگی مردمان آن دوران را روایت کرد. آنچه با کنکاش در گزارش ها و شواهد تاریخی به آن پرداخته می شود. طی دوران قاجار به شکل قابل توجهی سبک زندگی ایرانیان باسواد و صاحب منصب با قلمدان پیوند می خورد. از بعد اجتماعی قلمدان بیش از هر چیز نمایانگر طبقه اجتماعی میرزاها بود. از سوی دیگر قلمدان به شکلی نمادین در سپهر سیاسی قاجار نشانی از شأن و اعتبار و مقام بود؛ جز هدایای سلطنتی نفیس و در بالاترین سطح نشانه صدارت بود؛ اما هرچه به پایان دوران قاجار نزدیک می شویم با تغییر الگوهای فرهنگی و اجتماعی به خصوص تغییرات سبک زندگی، به تدریج این شیء ارزش ها  و دلالت های نمادین خودش را از دست داد و به مانند بسیاری اشیای فرهنگی به تاریخ پیوست.
۲۶.

بررسی و شناسایی باستان شناختی شهرستان درمیان، خراسان جنوبی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بررسی باستان شناختی شهرستان درمیان خراسان جنوبی دوره پیش از تاریخی دوره تاریخی دوره اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۵۶
شرق ایران به ویژه خراسان جنوبی یکی از مناطقی است که تحقیقات باستان شناسی محدودی در آن انجام شده است و با وجود داشتن آثار تاریخی فراوان، سیمای باستان شناسی آن ناشناخته باقی مانده است. شهرستان درمیان یکی از مناطق استان خراسان جنوبی است که نسبت به سایر شهرستان های استان کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این شهرستان در شرق استان قرار گرفته و هم مرز با کشور افغانستان است. با توجه به بررسی باستان شناسی که در سال ۱۳۹۴ و در سطح شهرستان صورت گرفت، تعداد ۲۱۳ اثر تاریخی در آن شناسایی شد. این آثار شامل محوطه های تاریخی، مسجد، قلعه، برج، حمام، آرامگاه، آسیاب ، آسباد، حوض انبار، قبرستان، غار های تاریخی و سنگ نگاره است که قدمت آن ها به دوره های پیش از تاریخ (هزاره سوم پ.م) تا دوران اسلامی متأخر (پهلوی) باز می گردد. بیشترین تعداد این محوطه ها مربوط به دوران اسلامی بوده و کهن ترین آنها، محوطه شاه ولی، مربوط به هزاره سوم پ.م است. نظر به این که بسیاری از آثار تاریخی این شهرستان برای نخستین بار شناسایی شده بودند، ضرورت داشت که در پژوهشی مستقل به بررسی و تحلیل آن ها پرداخته شود. بدین سبب، هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل آثار تاریخی شناسایی شده شهرستان درمیان است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی بوده که داده های آن از طریق بررسی میدانی و مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که آثار تاریخی این شهرستان، نسبت به برخی از مناطق هم جوار از قدمت کمتری برخوردار است، اما عموماً با حوزه های فرهنگی شمال شرقی و جنوب شرقی ایران ارتباطات نزدیکی داشته است. علاوه بر این، چنین مشخص شد که شهرستان درمیان در دو بازه زمانی دوره اشکانی و سده های میانی اسلامی از اهمیت و رونق زیادی در منطقه برخوردار بوده است.
۲۷.

Identifying the Mobility Patterns of Human Societies in the Hawraman Cultural Landscape Based on the Ethnoarchaeological Approach

کلید واژه ها: Ethno-archaeology Neolithic Semi-Sedentary Hawraman

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۳۲۶
The lifeways of mobile human societies are a field investigated by anthropologists and archaeologists. Mobility is considered an effective way of foraging and resource production among human societies (for hunter-gatherers, pastoralists, and farmers, respectively). Various classifications regarding the mobility patterns of human societies have been proposed so far. As of today, the majority of archaeologists use Murdock’s multi-purpose classification which divided mobile human societies into four groups: (1) Nomadic societies, (2) semi-nomadic societies, (3) semi-sedentary societies, and (4) sedentary societies. But some societies have characteristics that do not allow them to be placed in one of these groups. For identification of these unclearly defined societies, the authors will refer to 5 criteria of demographic dimensions: Mobility, number of movements, movement distance, residential criteria, and lifeway. For instance, it was not until 2003 that archaeologists began to recognize the intermediate trajectory of nomadic pastoralism from early village-based herding to the formation of full-fledged pastoralism in the western part of Central Zagros. Extensive study of pastoralist communities, however, can be used for the identification of several intermediate stages of the 5 criteria. Current archaeological evidence in most of the early Neolithic sites in Central Zagros such as Qazanchi, Sheikhi Abad, Sarab, Asiab, and Guran, unlike the Levant region which was settled in the Epipaleolithic (Natufian) period, indicates that these sites are seasonal. So how can we explain the mobility of human societies in the proto-Neolithic period of Zagros? As a result, the authors try to use these criteria to identify the intermediate stages of sedentarism in Zagros, from mobile societies in the Epipaleolithic period to sedentary societies in the late Neolithic period. For this purpose, the authors have studied the mobility patterns and residential criteria of human societies in the cultural landscape of Hawraman. The research was conducted in two seasons, in the summer of   2016 and the summer of 2018, respectively. At first glance, the patterns of mobility and lifeways of human societies seemed homogeneous and identical in the cultural landscape of Hawraman. But with a deeper analysis, Four main mobility patterns were identified. The patterns include (1) single-stage agriculturalist residential mobility in Koh-e-Takht, (2) multistage pastoralist residential mobility in Kosalan and Shahu Mountain, (3) logistical mobility (transhumance) in Javeh River, and (4) logistical mobility (based on cultural exchanges) all over the Hawraman. The patterns show that the Zagros societies did not become sedentary in a single stage. Therefore, semi-sedentary societies with residential mobility and semi-sedentary societies with logistical mobility can be placed in the intermediate stages.  
۲۸.

نشانه شناسی تمبرهای ایرانی روز جهانی کودک ۱۳۵۸ تا ۱۴۰۲ (با رویکرد نشانه شناسی پیرس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نشانه شناسی تمبر ایرانی روز جهانی کودک گرافیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۴۵
چکیده تمبر سندی ملی و نمادی فرهنگی است که به عنوان سفیری کوچک وظیفه انتقال فرهنگ کشورها را به اقصی نقاط جهان برعهده دارد و عهده دار پرداخت هزینه های پستی است. روز جهانی کودک یکی از مناسبت های مهم جهان است که به آگاهی بخشی حقوق کودکان می پردازد. تمبرِ روز جهانی کودک معیاری برای سنجش سطح فرهنگی کشورها به شمار می آید؛ بنابراین نشانه شناسی کیفیات بصری آن اهمیت دارد. هدف : شناخت مضامین و نشانه شناسی کیفیات بصری و گرافیکی تمبرهای ایرانی روز جهانی کودک. روش/ رویکرد پژوهش : این پژوهش با شیوه توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتاب خانه ای نوشته شده است. یافته ها و نتیجه گیری : در این پژوهش، چهار نمونه تمبر ایرانی روز جهانی کودک (۱۳۵۸، ۱۳۶۹، ۱۳۷۸، ۱۳۹۴) طبق نظریه نشانه شناسی پیرس تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که مضمون ها و کیفیات بصری طراحی شده، با مفاهیم روز جهانی کودک بسیار سازگار است و تصاویر، نشانه ها و رنگ ها، متناسب با کودکان، طراحی شده اند. با گذر زمان، از کیفیات بصری و اهمیت تمبرها کاسته شده است و بعداز سال ۹۵ دیگر پست ایران تمبر روز جهانی کودک را چاپ نکرده است.
۲۹.

نقش شاعران در پیدایش و گسترش باورهای شیعی در دوره تیموری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تیموریان دیوان شعر تشیع دوازده امامی مدح و منقبت شاعر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۶۳
در دوره تیموریان (حک 771-913ق) آموزه های شیعی بیش ازپیش گسترش یافت به طوری که زمینه ای برای رسمیت یافتن تشیع در سده بعد توسط صفویان شد. گرایش تیموریان به تصوف که آموزه تسامح از عقاید آنان بوده است در این رویکرد تأثیر بسزایی داشته است. ضمن اینکه وجود شاعران شیعی به رشد این پدیده افزوده است. نقش شاعران شیعه و سنّی در پیدایش و گسترش باورهای شیعی سؤال این پژوهش تاریخی است. یافته ها برمبنای بررسی آماری و تحلیل اشعار تعدادی از شاعران شیعه و سنّی در دوره تیموریان مشخص کرد: در این دوران، شاعران شیعه مذهب با سرودن دیوان هایی سرشار از باورهای شیعی، مدح و منقبت امامان دوازده گانه، رعایت ادب و تسامح نسبت به باورهای اهل سنّت و شاعران اهل سنّت با سرودن اشعار فراوان در مدح و منقبت امامان و ستایش حداقلی خلفای سه گانه نقش مؤثری در پیدایش و تحکیم باورهای شیعه و گسترش آن مذهب داشتند. به نظر می رسد سرودن شعر در ستایش بزرگان تشیع، نشانه فضل، و کم کاری در این باب، نشانه کم مایگی شاعر تلقی می شد و عدم اقبال عمومی اشعار را در پی داشت.
۳۰.

تبیین انگیزه های جنگ های صلیبی متأخر بر مبنای دو صلح نامه بیبرس و قلاوون مملوکی با صلیبیان (شهسواران مهمان نواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنگ صلیبی شهسواران مهمان نواز بیبرس و قلاوون صبح الأعشی نِهایَهُ الأِرَب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۵۳
در نیمه ی دوم سده هفتم هجری، سلسله جنگ های ممالیک مصر برضدّ آخرین حاکمان صلیبی شام به شکست های صلیبیان و برچیده شدن بیشتر پایگاه های آنان از شام انجامید؛ طی این جنگ ها، دو صلح نامه میان طرفین منعقد شد. تحلیل انگیزه های این دوره از جنگ های صلیبی برمبنای این دو صلح نامه مسأله اصلی این پژوهش است. این صلح نامه ها میان دو سلطان مملوک یعنی َبیبَرس (حک: 658- 676ق) و قَلاوون (حک: 678- 689ق) با دسته ای از صلیبیان موسوم به شهسواران مهمان نواز یا بیت الاسبتاریه بوده است و متن آن ها در نهایه الأرب نویری (677 – 732ق) و صبح الأعشی قلقشندی (756-791ق) آمده است. روش این پژوهش تاریخی– تحلیلی است و شیوه آن کتابخانه ای یعنی مراجعه به متن صلح نامه ها در این دو منبع و بهره مندی از سایر منابع مرتبط تاریخی و نیز پژوهش های این حوزه است. این پژوهش نشان داده است که برخلاف دوره اول جنگ های صلیبی که انگیزه های اروپاییان به عنوان آغازگران جنگ، دینی (مسیحی) روایت شده است، در دوره متأخر، انگیزه ها عمدتاً اقتصادی (تجارت)، توسعه طلبی ارضی و تلاش برای حفظ اقتدار سیاسی- نظامی بوده است.
۳۱.

معرفی و تحلیل بنای آتشکده شیان، اسلام آباد غرب(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: آتشکده شیان چهارتاقی اسلام آباد غرب دوره ساسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۸۰
آثار معماری دوره ساسانی شامل بناهای مذهبی و غیرمذهبی است. با توجه به اینکه آیین زرتشتی، دین رسمی ایران در دوره ساسانی بوده است، بناهای مذهبی مرتبط با این دوران از جایگاه مهمی برخوردار بوده اند. آتشکده شیان نمونه ای از آتشکده های دوره ساسانی استان کرمانشاه است که ویژگی معماری آن عبارت است از یک چهارتاقی با راهروهای پیرامونی و مصالح معماری بنا شامل قلوه سنگ، لاشه سنگ، گچ وملات گچ است. ابعاد بنا ۱۴/۵×۱۴/۵ متر و با پلان مربعی شکل است. تاکنون هیچ گونه گزارش و مطالعه دقیقی در مورد این بنا به چاپ نرسیده و اندک اطلاعات منتشر شده، از طریق نوشته ها و مدارک موجود در پرونده ثبتی بنا و برخی گزارش های کاوشگران بنای شیان است. در این پژوهش کلیه مدارک موجود گردآوری و اساس کار بر فعالیت میدانی متمرکز گردیده است. همچنین، بنا از نظر پلان، مصالح و دیگر ویژگی های معماری به دقت  بررسی و مطالعه شد. هدف این پژوهش، معرفی بنای آتشکده شیان به عنوان نمونه شاخص آتشکده های کمتر شناخته شده غرب کشور است. شناسایی دقیق مشخصات این اثر می تواند بازسازی آتشکده های غرب ایران را هموارتر سازد. به علاوه، بررسی این بنا در تعیین گاهنگاری و کاربری بناهای مشابه این منطقه نیز مؤثر است. با توجه به ویژگی های معماری بنای شیان، مصالح و اجزای به کار رفته در معماری، همچنین سایر یافته های منقول و غیرمنقول به دست آمده، می توان این بنا را یک نیایشگاه مذهبی یا آتشکده ای از دوره ساسانی قلمداد نمود.
۳۲.

نقش بریتانیا در سرنوشت سیاسی ظل السلطان پس از خروجش از ایران (1326-1334ق) بر اساس اسناد وزارت امور خارجه بریتانیا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ظل السلطان انقلاب مشروطه اسناد آرشیوی بریتانیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۴۶
هدف : این پژوهش در نظر دارد با تکیه بر اسناد وزارت امور خارجه بریتانیا، سیاست های اتخاذشده ازسوی این دولت درقبال ظل السلطان، «پس از» خروج اجباری او از کشور را بررسی و تبیین کند. روش/رویکرد پژوهش : این پژوهش رویکردی توصیفی-تحلیلی دارد و برمبنای اسناد آرشیوی و کتاب خانه ای انجام شده است. یافته ها و نت جه گیری : حمایت کردن و حمایت نکردن بریتانیا از بازگشت ظل السلطان به ایران طی دوران اقامتش در اروپا، به عوامل متعددی وابسته بوده است. امید بریتانیا به برخوردارشدن از حمایت ظل السلطان از منافع این دولت درمقام فرمانداری مقتدر در فارس یا اصفهان، جلوگیری از نفوذ روزافزون آلمان در جنوب ایران در خلال جنگ جهانی اول، و نیز مقابله با اقدامات سلطه جویانه روسیه در این مناطق، ازجمله مهم ترین عوامل حمایت بریتانیا از حضور مجدد ظل السلطان در ایران بوده اند. عمده ترین دلیل حمایت نکردن بریتانیا از بازگشت ظل السلطان را نیز می توان مخالفت خان های بختیاری با حضور ظل السلطان در اصفهان و تهدیدشدن بریتانیا ازسوی این خان ها دانست.
۳۳.

نظریه ای درباره جنگ و شهادت طلبی به مثابه روش اصلی در قیام سیدالشهدا(ع): سنجش شواهد تاریخی موافق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیدالشهدا (ع) قیام کوفه شهادت طلبی تشکیل حکومت IBE

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۱
 در برابر نظریه های ارائه شده برای توضیح معقول و موجه از چرایی (علت غایی) قیام سیدالشهدا(ع)، در مقاله حاضر تلاش شده است با استفاده از روش استنتاج بهترین توضیح، از نظریه ای با صورت بندی زیر، برای تبیین چرایی و چگونگی قیام سیدالشهدا (ع) دفاع شود : امام(ع) از آغاز، با آگاهی کامل و با اراده خود، روش جنگ و شهادت طلبی را نه به عنوان هدف، به مثابه روش اصلی برای رسیدن به اهداف خود انتخاب کرد و روش های دیگر چون تشکیل حکومت، مذاکره و صلح را روش های فرعی در خدمت این روش اصلی به کار گرفت. برای رسیدن به این هدف، نشان داده می شود که رخدادهایی چون قیام در زمان حکومت یزید، نه در زمان معاویه، رفتن امام (ع) به کوفه با وجود مخالفت بسیاری از صاحب نظران و آگاهی از پیمان شکنی کوفیان، همراه بردن خانواده، ادامه حرکت به کوفه حتی پس از، از بین رفتن احتمال موفقیت در تشکیل حکومت و رفتن امام(ع) به سمت کوفه با وجود اطلاع از سست عنصری و پیمان شکنی مردم کوفه، برخی از شواهد تاریخی اند که نظریه برگزیده در قیاس با نظریه های رقیب، توضیح به مراتب بهتر و معقول تری را از آ نها ارائه می دهد؛ از این رو، باور به صدق نظریه برگزیده در قیاس با نظریه های رقیب، موجه و معقول است.
۳۴.

تبارشناسی هم ریخت شدن فضاهای آموزشی نوین در ایران عصر قاجاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سیاست فرهنگی مدارس در نظام آموزشی حصار شبکه بندی قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۱۰۴
رهیافت های نوین راجع به نسبت قدرت با معماری، به بازاندیشی درباره چگونگی برساخته شدن فضاها و سازوکارهای جاریِ قدرت در آنها انجامیده است. در تاریخ ایرانِ دوره قاجار، شکل گیری نظام آموزش نوین هم گام با ایجاد و تأسیس فضاها و مکان های خاص آموزش بود و در نوع خود، گسستی از آن گذشته تاریخی اش محسوب می شد که در آن همواره از فضاهای بسیار متنوع و ناهم ریخت برای آموزش استفاده می شد؛ از این رو هدف و مسئله مقاله حاضر، تجزیه و تحلیل تبارشناسانه ریخت شناسی فضای نوین آموزشی و مناسبات قدرتی است که ازطریق معماری، سامان دهی و چیدمان عناصر آموزش، کارکرد خاصی به این فضاهای نوین بخشیده بود. به این منظور و با الهام از تبارشناسی فوکویی در پی واکاوی زمینه ها و دامنه هم ریخت شدن این مدارس، گزارش های مورخانه و اسناد آرشیوی تجزیه و تحلیل و در پایان نتیجه گرفته شد که فهم جدید از انتظام و انضباط امور و هم سانی عناصر که پیش تر در خواستِ ارتش متحدالشکل و دولت مقتدر نمود یافته بود، خواسته یا ناخواسته به مهم ترین شاخصه فضاهای آموزشی نوینی تبدیل شد که در حال شکل گیری بود. به این ترتیب تکنولوژی قدرت انضباطی با حصار بندی، شبکه بندی و کارکردی کردن فضاها و بهره بردن از ردیف، تلاش کرد تا ازطریق معماری، چیدمان ذهن و بدنِ سوژه های نظام آموزشی را به صورت همسان تحت نظارت و مراقبت قرار دهد و آنان را برای نظم نوینی آماده کند که در حال شکل گیری بود. بعدها سوژه ها با ایفای نقش به ابزاری برای پیشبرد برنامه ها و اهدافی تبدیل شدند که تا چند نسل پیش تر، برای دولت مردان و جامعه تصورشدنی نبود.
۳۵.

تبیین مبادلات تجاری و مالی ایران با آمریکا در دوره قاجاریه (با تکیه بر اسناد منتشر نشده در ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آمریکا عصر قاجار تجارت مالیه جنگ جهانی اول مناسبات اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۳۸
ایالات متحده امریکا در آستانه سده بیستم میلادی پیشرفته ترین تجارت جهان را در اختیار داشت. این موضوع از نگاه تیزبین روشنفکران و متجددان ایرانی دوره قاجار دور نماند و آنها با وسواسی مثال زدنی چگونگی روند شکوفایی اقتصاد این کشور نویافته را دنبال کردند. پژوهش حاضر تلاش دارد در پرتو اسناد منتشرنشده آرشیوی در ایران به این پرسش ها پاسخ دهد: روشنفکران و ترقی خواهان چگونه به معرفی اقتصاد و وضعیت مالیه امریکا پرداختند؟ این شناخت ها چه نتایجی برای ایران به دنبال داشت؟ و جنگ جهانی اول تا چه اندازه در افزایش یا کاهش تبادلات تجاری و مالی ایران و امریکا نقش داشت؟ یافته های این مطالعه که مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی است، نشان می دهد روشنفکران برای نشان دادن اهمیت تجارت امریکا در گام نخست با نگاهی انتقادی به مقایسه بهره برداری از منابع زیرزمینی در امریکا و ایران پرداختند و از این طریق اهمیت و ضرورت گسترش مناسبات تجاری با این کشور را به مقامات دولت ایران گوشزد کردند. در ادامه آنها در گزارش های خود وضعیت مطلوب تجارت امریکا را در دوران جنگ جهانی اول و سال های پس از جنگ در مقایسه با سایر کشورهای جهان به نمایش گذاشتند. این آگاهی ها سبب شد مناسبات تجاری ایران با امریکا رشد چشمگیری پیدا کند. علاوه بر این، نخبگان سیاسی ایران در واشنگتن وضعیت مالیه و بودجه امریکا را بررسی کردند و با ارسال گزارش ها و کتابچه های گوناگون دلایل موفقیت و ترقی اداره مالیه و وضعیت مطلوب بودجه این کشور را بازتاب دادند. این امر منجر به تبادل اطلاعات مالی ایران با امریکا و استخدام مستشار از این کشور شد.
۳۶.

ائتلاف شکننده؛ تحلیلی بر پیروزی کاندیدای حزب توده از حوزه انتخابیه اصفهان در انتخابات مجلس چهاردهم شورای ملی (۱۳۲۲ش/ ۱۹۴۳م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حزب توده انتخابات مجلس چهاردهم اصفهان تقی فداکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۱۰
در پی اشغال ایران به دستِ متفقین در شهریور ۱۳۲۰ هجری شمسی و با استعفای رضاشاه، انتخابات مجلس چهاردهم در فضایی کاملاً متفاوت برگزار شد. حزب توده در این دوره توانست نمایندگانی را از مناطق عمدتاً شمالی کشور که تحت اشغال نظامی ارتش سرخ بود روانه مجلس کند. در بین نامزدهای حزب توده، وضعیت تقی فداکار به عنوان داوطلب نمایندگی از اصفهان تا حدودی متفاوت بود. نخست آنکه اصفهان در مرکز کشور و خارج از حوزه نفوذ همسایه شمالی قرار داشت؛ دوم اینکه توفیق یک کاندیدای چپ گرا در حوزه انتخابیه ای که به داشتن فرهنگی سنتی و محافظه کار شناخته شده بود، امری بعید می نمود؛ ازاین رو بررسی انتخابات مجلس چهاردهم در اصفهان تحقیقی مجزا می طلبد. پژوهش حاضر در پاسخ به پرسش که موفقیت نامزد حزب توده در این انتخابات تابع چه عواملی بود این فرضیه را مطرح می کند که عامل اصلی کامیابی تقی فداکار در رسیدن به نمایندگی اصفهان، ائتلافی شکننده با دو نامزد محافظه کار بود که از قضا به شدت با حزب توده زاویه داشتند. در این راستا با تلفیق دو روش کمی و کیفی و استخراج داده های مربوط به انتخابات مجلس چهاردهم در حوزه انتخابیه اصفهان از اسناد منتشرنشده آرشیو مجلس شورای ملی، تحلیلی آماری از نتایج شمارش آرا ارائه می شود. یافته ها نشان می دهد که برخلاف باور رایج، بخش عمده رأی فداکار مربوط به توده های روستایی توابع حوزه انتخابیه بود و نه جامعه کارگری شهر اصفهان، به گونه ای که راهیابی وی به مجلس، بدون این ائتلاف و رأی روستاها عملاً امکان پذیر نبود.
۳۷.

بحران در کمیسیون های کمک به مستمندان و تشکیل سازمان اردوهای کار (331- 1338ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مستمندان تکدی گری کمیسیون های کمک به مستمندان عوارض بنزین سازمان اردوهای کار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۲۱
در دهه 1320ش. با هجوم انبوهی از افراد مستمند از شهرهای کوچک و مناطق روستایی به شهرهای بزرگ، برنامه ها و سیاست های اجتماعی مختلفی به منظور رسیدگی به این افراد در دستور کار قرار گرفت. با این حال، اصلی ترین مشکل رسیدگی به این مستمندان، نبود منابع مالی مشخص برای این منظور بود؛ به همین دلیل در آذر 1331ش. یک لایحه قانونی به تصویب رسید که براساس آن از هر لیتر بنزین مصرفی داخلی کشور، بیست دینار عوارض برای جمع آوری و به کار گماردن متکدیان أخذ می شد. با تأمین منابع مالی لازم، در سال 1331ش. در شهرهای مختلف کشور نهادهایی با عنوان کمیسیون های کمک به مستمندان، به منظور رسیدگی به این افراد تشکیل شد. با وجود این اقدامات، در دهه 1330ش. بحران حضور مستمندان در شهرهای بزرگ تشدید شد و این امر موجب انحلال این کمیسیون ها در سال 1338ش. و جایگزین شدن نهادی تازه تأسیس با عنوان «سازمان اردوهای کار» به جای آنها شد. بر این اساس، پرسش اصلی نوشته حاضر این است که چرا چنین کمیسیون هایی نمی توانستند مشکل مستمندان را در سطح کشور حل کنند و چرا سازمان اردوهای کار جایگزین این نهاد شد. با توجه به این مقدمات، در این نوشته ابتدا تشکیل این کمیسیون ها و تغییرات صورت گرفته در آنها تا سال 1338ش. بررسی شده است. سپس سعی شد با توجه به این توصیف، مشکلات این کمیسیون ها در این فاصله زمانی شرح داده شده و در آخر نشان داده شود که چرا ساختار و خدمات چنین کمیسیون هایی به سبب شدت داشتن بیکاری پنهان در مناطق روستایی، نمی توانست مشکل مستمندان را در سطح کشور حل کند.   
۳۸.

رابطه امنیت اقتصادی در امان نامه جوهر صقلّی با شورش های سیاسی دوره اول خلافت فاطمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مصر فاطمیان امنیت اقتصادی شورش های سیاسی امان نامه جوهر صقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
امنیت به عنوان نیاز اساسی جوامع، در طول تاریخ ابعاد مختلفی پیدا کرده و بُعد اقتصادی آن به عنوان هدفی میانی برای ملل مسلمان، همواره از اولویت بیشتری برخوردار بوده است. امان نامه جوهر صقلّی فرمانده سپاه فاطمیان به مردم مصر، یکی از مهم ترین اسناد تاریخی درباره توجه مسلمانان به موضوع امنیت اقتصادی است. مصر در آستانه ورود فاطمیان، بر اثر بحران های سیاسى متعدد، در شرایط اقتصادی نامتعادلی قرار داشت و همین امر سبب شد جوهر صقلّی بتواند با تنظیم امان نامه ای مکتوب که در آن تأمین امنیت، به ویژه امنیت اقتصادی مصریان تضمین می شد، زمینه های فتح این سرزمین را بدون مقاومت و خون ریزی فراهم آورد. مقاله حاضر تلاش دارد با تحلیل محتوای این امان نامه، وعده فرمانده فاطمیان برای تأمین امنیت اقتصادی در مصر را مورد بررسی قرار دهد و به این سؤال اساسی پاسخ دهد که چه ارتباطی میان شورش های سیاسی دوره اول خلافت فاطمیان در مصر (358-487ق) با موضوعات مطرح شده در این سند، به منظور تأمین امنیت اقتصادی وجود دارد؟ یافته های پژوهش مبتنی بر روش توصیف و تحلیل داده های تاریخی و همچنین تحلیل محتوای متن امان نامه، نشان می دهد که شورش های سیاسی این دوره، براساس علل شکل گیری آنها، در شش سنخ کلی قابل طبقه بندی می باشند که همگی با مضامین امان نامه در زمینه تأمین امنیت اقتصادی مرتبط اند.
۳۹.

سفارت در دوره تیموریان؛ تشریفات استقبال و بار یافتن سفرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تیموریان سفارت سفیر آداب و تشریفات باریابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۴
آداب و تشریفات سیاسی از مباحث بسیار مهم در امر سفارت است. پذیرش سفیر در هر دوره ای آداب و رسوم خاصی داشت که از باورها و اعتقادات حاکم بر دربار نشأت می گرفت. پژوهش حاضر به روش تاریخی، مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از آثار تاریخ نگارانه و منشآت دوره تیموریان، در پی پاسخ به این پرسش است که: سفارت و آداب استقبال و بار یافتن سفیران در عصر تیموریان چگونه و بر مبنای چه اصول و قواعدی بوده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که با وجود خصلت تهاجمی حاکمیت تیمور، او از کارکردهای تبادل سفیر غافل نبوده و سفارت های متعددی در زمان او و جانشینانش با اهداف متنوعی صورت گرفته است. از دیگر سو، آداب و تشریفات سفارت در دوره تیمور، متمایل به آداب مغولی بوده و به وسیله قانون یاسا حمایت می شد. در دوره شاهرخ، ابوسعید و سلطان حسین بایقرا، آداب و تشریفات سفارت به آداب ایرانی-اسلامی تمایل داشته است. شاهرخ قوانین یاسا در زمینه بار یافتن را از اعتبار انداخت. در تشریفات سفارت، آوردن هدیه برای خان و امرا تقریباً به صورت یک اصل ثابت بود و اگر سفیران هدیه به همراه نداشتند، در انجام مأموریت خود با مشکل روبه رو می شدند. امیران تیموری نیز اغلب به فرستادگان هدایایی می دادند. اسب، خلعت و زر یا پول، عنصر ثابت همه هدایا بوده است. سلاطینی چون شاهرخ، ابوسعید و حسین بایقرا، در مناسبات خود از کتاب نیز به عنوان هدیه استفاده می کردند تا ضمن هنردوست نشان دادن خود، هنر و خلاقیت درباریان خود در زمینه کتاب آرایی را به رخ بکشند. در این دوره، سفیران از مزایایی چون مصونیت سیاسی، برخورداری از معافیت های مالیاتی و تسهیلات دیگری از جمله امکانات اقامتی، غذایی و چاپاری برخوردار بودند. پذیرش سفیر در این دوره مانند دوران مغول، در انحصار فرمانروا نبود. امیران تیموری از آداب و تشریفات سفارت، به عنوان ابزاری برای نشان دادن عظمت و شکوه قدرت خود بهره می بردند.
۴۰.

درآمدی بر عملکرد دولت کارگزار محور رضاشاه در قبال ساختار ایلی کشور براساس نظریه «ساخت یابی گیدنز» (مطالعه موردی ایلات و عشایر لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضاشاه ایلات و عشایر گیدنز نظریه ساخت یابی تمرکزگرایی لرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۶
در این مقاله سعی شده است با استفاده از نظریه «ساخت یابی» گیدنز، زمینه های اجرای سیاست سرکوب ایلات و عشایر (با تأکید بر ایلات و عشایر لرستان) در قالب نظریه جامعه شناسانه گیدنز مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. بر اساس نظریه «ساخت یابی» گیدنز به نقش کارگزار (به عنوان نمونه موردی، رضاشاه) در بستر (نمونه موردی، جامعه ایلات و عشایر) و ارتباط دوسویه (متعامل یا متقابل) ساختار- کارگزار توجه می کند. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی بر مبنای روش شناختی جامعه شناسی- تاریخی به طرح این پرسش پرداخته که براساس نظریه ساخت یابی گیدنز، خط مشی پهلوی اول در قبال ایلات و عشایر لرستان چگونه قابل ارزیابی و تحلیل است؟ رهیافت پژوهشی مقاله آن است که درباره عملکرد رضاشاه در قبال ایلات و عشایر لرستان، هیچ یک از نظریات مطرح شده- که در متن مقاله به آن پرداخته می شود- به تنهایی نمی توانند بیانگر تمام واقعیت باشند و در تحلیل عملکرد وی، باید به رابطه میان ساختار- کارگزار و تعامل دوسویه آنها توجه کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان