درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۵۴۱ تا ۲٬۵۶۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۲۵۴۱.

خدمات نظامی و اداری محمدولیخان خلعت بری تنکابنی در عصر ناصری (1263-1313 ه .ق)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 97-1.7

کلید واژه ها: قاجار ناصرالدین شاه محمدولیخان منصب نظامی اداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۲۲۹
شرایط اجتماعی و سیاسی حکومت قاجار به گونه ای بود که تنها وابستگان به خاندان قاجار، اشراف زادگان و طبقات مرفه جامعه شرایط مناسبی برای تصدی مناصب دولتی را داشتند. با توجه به اینکه خاندان محمدولیخان از همان اوایل دوره قاجار در دستگاه حاکمیت راه پیدا کرده و توانسته بودند موقعیت سیاسی و اجتماعی مناسبی برای خود بیابند، از این رو زمینه برای محمدولیخان که پدرش -حبیب الله خان- نیز در عرصه تشکیلات نظامی فردی شناخته شده بود فراهم گردید. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی بر آن است تا به خدمات نظامی و اداری محمد ولیخان و شرایطی که اسباب ورود وی را به این عرصه فراهم کرد بپردازد؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که کارنامه درخشان خاندان محمدولیخان در عرصه نظامی، زمینه ای برای ورود وی به خدمات نظامی شد؛ افزون بر این کارآمدی، شجاعت در میدان نبرد و کارآموزدگی در سرکوب ترکمن های شورشی نواحی شمال شرقی از اسباب موفقیت روزافزون وی بود. در عرصه اداری نیز تنها با تکیه بر روابط دربار، پرداخت رشوه و مبلغ تقدیمی به شاه که از رسوم رایج دربار بود توانست منصب اداری «ریاست ضرابخانه و امور مسکوکات» را خریداری و بدست بگیرد.
۲۵۴۲.

روش شناسی فرهنگی دعوت و جلب اطاعت در قیام عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 83 - 98

کلید واژه ها: قیام امامحسین(ع) دعوت در قیام عاشورا امامحسین و نگرشسازی امامحسین و گرایشسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۳۵۶
این پژوهش با تحلیل و هم سنجی گزاره های تاریخی موجود در منابع کهن، این مسئله را واکاوی می کند: در قیام عاشورا، برای دعوت و جلب اطاعت عموم جامعه چه روشی در پیش گرفته شد؟ براساس یافته های پژوهش حاضر، دعوتگران این قیام، یعنی شخص امام حسین(ع) یا پیروان و فرماندهان ایشان، در درجه نخست نگرش سازی می کردند و جایگاه امام را در نگره اجتماع تبیین می کردند؛ سپس مشروعیت حکومت یزید را در فرهنگ دینی بازنمایی می کردند و رویکرد ارزشی و هنجاری قیام را آشکارسازی می کردند. این روش ها با سه ابزار استدلال، تکرار و ایجاد ناهماهنگی شناختی و تبیین تناقض ها اجرایی شده است؛ نیز در این قیام، گرایش سازی پیگیری شده است و دعوتگران آن، امام گرایی مبتنی بر منافع ابدی، شهادت گرایی مبتنی بر ارزش جهاد و هشداردهی در برابر آسیب های اطاعت نکردن و رویارونشدن با امام را دنبال کرده اند. درنتیجه، مشخص شد قیام عاشورا حرکتی همه جانبه در عرصه دین و سیاست و اجتماع بود که نوعی از فرهنگ سازی فراعصری را در حکم فرهنگ معیار پدید آورد. حرکتی که دعوت آن در دو روش نگرشی و گرایشی ناظر به گونه گونی مخاطبان سامان پذیرفته است و نقطه مطلوب آن، در دو لایه حداکثری در همراهی با قیام عاشورا یا حداقلی در همراهی نکردن با دشمنان قیام لحاظ شده است.
۲۵۴۴.

نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی: پاسخی به یک شبهه تاریخی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال چهارم بهار - زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۷ و ۸) 179 - 206

کلید واژه ها: عشایر کهگیلویه و بویراحمد انقلاب اسلامی روحانیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۴۲۵
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی است. آنچه ضرورت انجام این پژوهش را موجب گردید پراکنده نویسی درباره نقش عشایر استان در کتاب های مختلف به صورت بحث حاشیه ای و به شکلی متناقض بود. سؤال اصلی مقاله این است که آیا عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در دهه چهل به بعد و در مبارزه با رژیم شاه نقشی مستقل از روحانیت و دارای انگیزه های خاص مادی داشتند یا دارای نقشی همسو با نهضت اسلامی به رهبری روحانیت و دارای انگیزه های دینی بودند؟ فرضیه اصلی پژوهش به تجمیع انگیزه های مادی و دینی در عشایر برای رسیدن به خواسته های خود ذیل رهبری روحانیت اشاره دارد. برای انجام پژوهش از روش اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه محلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد برخلاف دو دیدگاه غالب که می کوشند این مبارزات را کاملاً مستقل یا کاملاً هم راستا ارزیابی نمایند؛ عشایر در دهه چهل و پنجاه مبارزات خود را با دو انگیزه مادی و مذهبی به شکل توأمان دنبال کرده و در شیوه های مبارزاتی آنان علیه شاه تغییرات جدی رخ داده است. 
۲۵۴۵.

تعیین سن و جنسیت بقایای انسانی عصرمفرغ جدید محوطه شهرک فیروزه نیشابور

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ ۴۹-۶۳

کلید واژه ها: شهرک فیروزه بقایای انسانی انسان شناسی جسمانی جنسیت عصرمفرغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۸۸
مطالعه بقایای انسانی به دست آمده از بافت های تدفینی و غیرتدفینی را می توان ازجمله مطالعات انسان شناسی جسمانی برشمرد. مبحث مطالعات میان رشته ای در حوزه خراسان به دلیل نبود مدارک مادی تا دهه جاری، فاقد هرگونه پژوهشی بوده؛ هرچند که همواره به اهمیت خراسان در این چرخه اشاره شده است. در دهه اخیر با توجه به رویکرد پژوهشگران این حوزه، مبحث مطالعات میان رشته ای کمی رونق گرفته است. ازجمله اهداف پژوهش حاضر، تعیین سن و جنسیت بقایای انسانی محوطه شهرک فیروزه نیشابور است. پرسش های پژوهش عبارتنداز: سه نمونه اسکلت یافت شده از محوطه شهرک فیروزه نیشابور متعلق به چه گروه جنسی هستند؟ بقایای انسانی مربوط به چه رده سنی هستند؟ و آیا می توان بقایای یافت شده را متعلق به نژاد و قوم خاصی دانست؟ بدین منظور، ابتدا اسکلت های انسانی محوطه شهرک فیروزه که بین لایه های رسوبی قطور مدفون گشته بود، مورد پاکسازی قرار گرفت و درنهایت با مشارکت سازمان پزشکی قانونی اصفهان، تعیین سن و جنسیت نمونه ها براساس ریخت شناسی و مطالعات آنتروپولوژیستی صورت گرفت؛ سپس نمونه های دندانی این بقایا جهت استخراج DNA ایزوله شده (هسته ای و میتوکندریایی) به روش PCR برداشت شد. لازم به ذکر است که پژوهش حاضر بیانگر نتایج بخش اول مطالعات و مربوط به تعیین سن و جنسیت نمونه ها به روش ریخت شناسی است. نتایج پژوهش مشخص ساخت نمونه های موردمطالعه متعلق به افرادی از جامعه شهرک فیروزه است که ازلحاظ سنی در دو گروه نوجوان و بالغ (2 نوجوان و 1 فرد بالغ) طبقه بندی می شوند و ازنظر جنسی نیز متعلق به دو گروه مؤنث و مذکر (مردان و زنان) هستند. در رابطه با نرخ مرگ ومیر و میانگین جمعیت شناسی جامعه شهرک فیروزه نیز به دلیل حجم کم نمونه ها نمی توان به طور واضح اظهار نظر نمود، اما باتوجه به نمونه های فعلی و تعداد تدفین های به دست آمده، نرخ بالای مرگ ومیر در سنین پایین در محوطه شهرک فیروزه را نشان می دهد.
۲۵۴۶.

بررسی مقایسه ای جایگاه زنان در اندیشه های عبده، رشیدرضا، سید احمد خان هندی

نویسنده:
منبع: پژواک زنان در تاریخ سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 113-137

کلید واژه ها: زن سنت مدرنیته محمد عبده محمدرشیدرضا سید احمدخان هندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۲۶۹
نگاه به زن، در طول تاریخ و در تمدن ها و آیین های مختلف بشری، گاهی توأم با تحقیر بوده است. با ظهور اسلام، زن مسلمان از حقوق اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بهره مند گردید. با شروع عصر رنسانس و تعامل تمدنی بین اسلام و غرب، برخی مسائل دینی و فقهی زنان در اسلام مورد تردید روشنفکران غربی قرار گرفت. در این راستا، اندیشمندان اسلامی سعی نمودند تا از قوانین اصیل اسلامی، گرد و غبار زدوده و به پاسخ گویی به این شبهات برآیند. پژوهش پیش رو سعی کرده است تا بدین سؤال پاسخ دهد که جایگاه زنان در اندیشه های عبده، رشید رضا، سید احمد خان هندی چه تشابهات و تفاوت هایی دارد؟ نگارنده فرضیه خود را با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی، بر این پایه قرار داد که هر سه این اندیشمندان معتقد به حضور اجتماعی زنان بودند، اما تأکید سید احمد خان و عبده بر تعلیم و تربیت زنان بیشتر بود در حالی که رشیدرضا مشاغل زنان را تحت توجه قرار می داد. یافته های پژوهش نشان می دهد که همه اندیشمندان به دنبال تبیین جایگاه واقعی زن در جامعه هستند. تأثیرات هر کدام از سنت و مدرنیته و شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه آنان، باعث تغییر در آراء آنان در حوزه مسائل زنان گردیده است.
۲۵۴۷.

امپراطوری عثمانی و تجددخواهی امیرکبیر(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۹

کلید واژه ها: امپراطوری عثمانی امیر کبیر تجدد تنظیمات ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷
افکار تجدد خواهانه امیر کبیر و دوره تکامل آن،ریشه در مدت سفارت چهار ساله او در دیار عثمانی دارد، وی در این مدت با تنظیمات و تحولات اصلاح طلبانه جامعه عثمانی آشنا شد، تحولات نو گرایانه جامعه عثمانی برای امیر کبیر عبرت انگیزو آموزنده بود و باعث تحول فکری او شد، و زمانی که به صدارت رسید در اقدامات تجدد گرایانه خود از تنظیمات عثمانی الگو برداری کرد.این پژوهش کوششی است مستند با استناد به مدارک و اسناد معتبر تاریخی، با نگرشی پژوهش محور برای روشن شدن چگونگی تاثیر تحولات جامعه عثمانی در عصر تنظیمات بر افکار تجدد خواهانه میرزا تقی خان امیر کبیر به نگارش در می آید.
۲۵۴۸.

مواضع یهودیان عراق و شامات در مواجهه با حمله اعراب مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 55 - 72

کلید واژه ها: اسلام یهودیان عراق شامات اعراب مسلمان فتوحات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۵۳
با آغاز فتوحات اعراب در منطقه عراق و شامات، زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان ساکن در این سرزمین ها، واکنش های متفاوتی نشان دادند. در این پژوهش وضعیت جامعه یهودیان و مواضع ایشان در موقعیت حمله اعراب بررسی شود. براساس یافته های این پژوهش که مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی است، یهودیان در زمان فتوحات مسلمانان در مناطق مختلف با توجه به شرایط و موقعیت مکانی، میزان جمعیت مدافع در برابر اعراب و استحکاماتی که در آن سکونت داشته اند، واکنش های مختلفی نشان داده اند، از جمله جنگ، مقاومت در مقابل محاصره طولانی مدت، صلح و همکاری با اعراب. یهودیان در جامعه مسلمانان از نظر موقعیت اجتماعی، کمابیش وضعیت مشابهی همچون مسیحیان داشتند و با پرداخت جزیه به دولت اسلامی به حیات اجتماعی خود ادامه می دادند.
۲۵۴۹.

بررسی دو خوانش از مردم سالاری در جریان های اندیشه دینی معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 117 - 141

کلید واژه ها: دین مردم سالاری روشی مردم سالاری ارزشی مجتهد شبستری مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۴۱۱
در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به عنوان یکی از نوگرایان دینی و آیت الله مصباح یزدی به عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش های جدید برای تفسیر متون دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را دارد؛ تا به زعم خودش ایمان مؤمنان متناسب با شرایط روز حفظ شود. حاصل نگرش این اندیشمند دینی پذیرش دموکراسی ارزشی است. همزمان با وی، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی نماینده برجسته جریان فکری اسلام سیاسیِ فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی، به حفظ جایگاه دین در حوزه سیاسی و اجتماعی به منظور تأمین سعادت دنیوی و اخروی مسلمانان می اندیشد؛ به همین دلیل وی پرداختن به مفهوم مردم سالاری و تبیین آن براساس اصول اسلامی مورد فهم گفتمان فقه محور را ضروری می داند و  ضمن ردّ مردم سالاری لیبرال، از امتناع دین و این نوع از مردم سالاری سخن می گوید. البته وی مردم سالاری روشی را می پذیرد. در این نوشتار، از متدولوژی «کوئنتین اسکینر» در تحلیل فهم این دو اندیشمند از الگوی مردم سالاری بهره گرفته شده است.
۲۵۵۱.

جایگاه و عملکرد کلونی ها و پولیس ها در نظام اقتصادی سلوکی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۸۳-۹۶

کلید واژه ها: سلوکیان قلمرو شهرسازی پولیس کلونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۴
گستردگی قلمرو سلوکیان در شرق و نیاز آن به تسلط بر اتباع ایرانی، منجر به ایجاد پایگاه های حامی خود با مجبور ساختن اتباع یونانی-مقدونی به مهاجرت در درون سرزمین های شرقی شد. ساخت زنجیرگونه کلونی ها درطول مسیر های تجاری شرق و عملکرد سیاسی-اقتصادی آن ها سبب استحکام حکومت سلوکی و دوام بیشتر آن نسبت به حکومت اسکندر مقدونی شد. وجود کلونی های هلنیستی در آسیای مرکزی سبب شد تا جمعیت انبوهی از مهاجران یونانی-مقدونی به سوی این منطقه گسیل شوند که خود پنجره جدیدی به روی تجارت شرق به غرب باز کرد. مقاله حاضر، بر آن است تا با تکیه بر داده های باستان شناختی و متون تاریخی و به روش توصیفی-تحلیلی، نخست به روشن ساختن ماهیت شهرسازی سلوکیان و تفاوت کلونی ها و پولیس ها بپردازد؛ سپس علل ساخت و کاربرد کلونی ها در آسیای مرکزی و فلات ایران را شرح دهد. از آنجا که تمرکز پژوهش های گذشته بیشتر به نحوه ساخت و تجدیدبنای شهرهای سلوکی در سوریه و آسیای صغیر بوده است. پژوهش حاضر، سعی دارد تا بر این پرسش اصلی تمرکز کند که، هدف سلوکیان در ساخت کلونی ها و شهرهای مختلف چه بوده است؟ فرضیه تحقیق آن است که سلوکیان علاوه بر استفاده نظامی از این شهرها، به استفاده اقتصادی از آن ها نیز می اندیشیدند؛ چراکه جایگاه این کلونی ها که بعد ها به شهرهای بزرگ تبدیل شدند، درطول جاده های تجاری شرق بوده است که خود بر نقش اقتصادی آن ها افزوده است.
۲۵۵۲.

بررسی مفاهیم زیبایی شناسی در مثنوی معنوی بر اساس نظریات ژرف ساختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال نوزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 69 - 99

کلید واژه ها: زیبایی شناسی تناسب ذوق و لذت کمال ژرف ساختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۲۰۱
زیبایی شناسی یکی از مباحث مهم و بنیادین در ادبیات ملل است، از این رو بررسی این موضوع در آثار اصیل ادبیات فارسی و با استناد به دیگر نظریه های زیبایی شناختی در این خصوص ضرورت دارد. از مثنوی معنوی می توان به منظور شناخت مفهوم و کارکرد زیبایی، به آن توجه و استناد کرد. که مهم ترین مبانی زیبایی شناسی عرفانی تبیین شده است. مسئله مورد پژوهش، بررسی مفاهیم ژرف ساختی زیبایی شناسی بر اساس تناسب، کمال، ذوق و لذت در مثنوی معنوی است. در مفهوم «تناسب و هارمونی» از منظر مولانا، اصل وجود تمام مخلوقات هستی از جانب خداوند متعال است و موجودات نمونه ای از جان و روح الهی هستند، بنابراین در ذات آن ها تناسب و هماهنگی وجود دارد و در آفریده های خداوند کژی و عدم تناسب نیست و همه موجودات متعادل و سازوار آفریده شده اند. در مفهوم «لذت» نیز، مولانا به دو معنی از لذت ظاهری و باطنی قائل است. او لذت را به معنی حس خوشایند و مطلوبی که از معانی چیزی حاصل شده باشد، تعریف می کند و تنها لذت هایی را اصیل می داند که حاصل دریافت عقل تعالی یافته انسان باشد. در مفهوم «کمال»، مولانا زیبایی را قرین و مرتبه ای از کمال می داند. او کمال موجودات را در رسیدن آن به اصل و حقیقت وجودی خود می داند و هر قدر که به آن مرتبه نزدیک باشد کامل و زیباست. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده و روش گرد آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است.
۲۵۵۳.

تحولات عدالت اجتماعی- اقتصادی در ایران و کوبا: 40 سال پس از انقلاب

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال چهارم بهار - زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۷ و ۸) 51 - 95

کلید واژه ها: انقلاب عدالت اجتماعی- اقتصادی پژوهش تطبیقی-توصیفی ک‍وب‍ا ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۳۷۳
عدالت اجتماعی- اقتصادی از اهداف و آرمان های رهبران و قانون اساسی دو کشور ایران و کوبا بوده است. در پژوهش حاضر سه حوزه درآمد، آموزش و سلامت برای سنجش عدالت اجتماعی- اقتصادی در دوره 1979-2018 برای ایران و 1960-1999 برای کوبا ارزیابی شده اند. روش شناسی تحقیق از نوع تطبیقی- توصیفی است و روش پژوهش اسنادی و از داده های مرکز آمار، وزارت بهداشت و بانک مرکزی ایران، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و یافته های پژوهش های پیشین استفاده شده است. مطابق یافته های تحقیق، نسبت دانش آموز به معلم در ایران در سال 2018 (52/28) و کوبای 1999 (84/11) و ضریب رگرسیون برای 24 سال داده یکسان به ترتیب (290.-) و (608.-) است. هزینه دولت در آموزش به عنوان درصدی از GDP در ایران 2018 (3،96%) و کوبای 1999 (6،76%) و ضریب رگرسیون 11 سال به ترتیب (012.-) و (062.-) است. در سلامت، پرداخت از جیب در ایران 2014 (47،80%) و کوبای 1995 (9،77%) و ضرایب 5 ساله دهه چهارم به ترتیب (2،840-) و (200.-) است. پزشک به هزار نفر در ایران 2018 (58/1) و در کوبای 1999 (84/5) است و ضریب رگرسیون 34 ساله به ترتیب (038.) و (136.) است. تخت بیمارستانی به هزار نفر در ایران 2014 (50/1) و کوبای 1995 (6) و ضریب رگرسیون 25 ساله به ترتیب (005.) و (073.) بوده است. براساس ضریب جینی مبتنی بر هزینه، ایران پس از انقلاب در دسته کشورهای نسبتاً نابرابر (35/0-50/0) و کوبا بر اساس ضریب جینی مبتنی بر درآمد در سه دهه اول در دسته کشورهای نسبتاً برابر (20/0-35/0) و با افزایش نابرابری در دهه چهارم در دسته کشورهای نسبتاً نابرابر قرار گرفته است.
۲۵۵۴.

زنان غیرزرتشتی در دربار ساسانی و تاثیرآنها بر سیاستهای مرتبط با اقلیت های دینی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: ساسانیان زنان درباری غیرزرتشتی اقلیت های مذهبی سیاست های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۳۹۳
با قدرت گرفتن ساسانیان، این حکومت طی روندی تدریجی کوشید حکومت مرکزی را تحت لوای یکپارچگی دین و دولت گرد آورد و بدین ترتیب دین زرتشتی با وجود آیین نوظهوری چون آیین مانی، در این حکومت برتری یافت. رفتار با اقلیتهای مذهبی درحکومت ساسانی، اگر چه دردوران پادشاهانی چون شاپور اول با تسامح همراه بود، اما آزار وسختگیری هایی که تحریکات موبدان نیز در آن بی تاثیر نبود در دوره هایی از این سلسله گزارش شده است. از طرف دیگر شاهان ساسانی بنا برگواه منابع مکتوب تاریخی، علی رغم تاکید برکیش زرتشتی، زنانی یهودی و مسیحی در حرمسرای خود داشته اند. فرض این پژوهش بر این است که اغلب این زنان در قدرت نیز دخیل بوده اند. سوال اصلی این است که زنان غیر زرتشتی دربار ساسانی چه کسانی بودند و آیا نقشی در سیاستهای حکومت درقبال اقلیتهای دینی زمان خود داشته اند؟ برای انجام این پژوهش از روش توصیفی _تحلیلی بهره گرفته شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد وجود ملکه های قدرتمند غیر زرتشتی یا حامی ادیان غیر از دین زرتشت بر راس قدرت، باعث ایجاد بهبود در اوضاع اقلیتهای دینی در جامعه ساسانی شده است. به نظر می رسد این ملکه ها با اعمال نفوذ بر پادشاه و ارکان قدرت در بهبود شرایط همکیشان خود و یا پیروان ادیانی که خود حامی آن بودند، نقش داشته اند.
۲۵۵۵.

واکاوی تاریخی اجزاء و ارکان شهری کاشان در عهد صفوی (براساس منابع تاریخی و اسناد تصویری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ ۱۱۷-۱۴۴

کلید واژه ها: صفویه ساختار فضایی شهر کاشان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۲۹۵
کاشانِ عصر صفوی به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص میان دو شهر مهم صفوی، اصفهان و قزوین بیشتر مورد توجه شاهان قرار گرفت و مسیر آبادانی و پیشرفت را درپیش گرفت. این نوشتار می کوشد، ضمن پاسخ دادن به این پرسش، ساختار کالبدی فضایی شهر کاشان در عصر صفوی چگونه بوده است؟ به صورت نمونه وار تصویری از سیمای کالبدی شهر در دوره صفویان ارائه نماید و براین فرض استوار است که تحولات کالبدی شهر در این دوره متأثر از کاخ، شارستان، بازار، حصار و غیره بوده است. نوع مطالعه در این پژوهش تاریخی و روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (اسنادی) و میدانی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که توجه و علاقه شاهان صفوی به عمران و آبادنی شهرها سبب شد که در این دوره بناهای اقتصادی (بازار، کاروانسرا)، رفاهی (مهمانسرا، آب انبار، سد)، مذهبی (مسجد)، بهداشتی (حمام)، اقامتی (خانه) و تدفینی (آرامگاه و زیارتگاه) در کاشان ساخته شد و یا مرمت گردید.
۲۵۵۶.

معناشناسی نقوشِ ماه گُل در چادرشب گیلان

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 57 - 69

کلید واژه ها: چادرشب گیلان نقوش ماه گُل نماد باروری و برکت نساجی سنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۱۹
چادرشب یکی از بافته های بومی گیلان است که در زبان محلی به آن «چاشو » می گویند. این نوشتار تلاش دارد با بررسی نام و تحلیل نشانه های «ماه گُل ها » در چادرشب های منقوش گیلان به تفسیر مفاهیم نهفته در پس این نقش ها بپردازد. چهار نقش مورد پژوهش در این مقاله عبارتند از: ماهِ اُریب، شاخ ماه، ماه مَعجَری و ماه صندوقچه. با توجه به قدمت بافت چادرشب در منطقه، پرسش اصلی این پژوهش آن است که این نشانه ها به چه مفاهیم و باورهایی اشاره می کنند. در همین راستا برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده و تحلیل داده ها به صورت کیفی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نقوش ماه گُل در چادرشب گیلان نشان از مفاهیمی اغلب زنانه و مرتبط با برکت و فزونی باروری دارد و غالباً برگرفته از مفاهیم اسطوره ای ایران باستان و باورهای مردم منطقه گیلان دارد.
۲۵۵۷.

نشانه های جمع گرایی در غزل سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال نوزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 1-18

کلید واژه ها: غزل سعدی جمع گرایی مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۲۳
مضامین عاشقانۀ غزل، اغلب مربوط به عاشق و معشوق است و به ندرت مضامینی دربارۀ رقیب دیده می شود. مهم ترین مضامین غزل عاشقانه، توصیف عشق، احوال عاشق، وصف معشوقِ خوب رو و ممانعت ها و آزارهای رقیب است، اما در غزل های عاشقانه، خبری از مردم نیست یا حضور شان بسیار نادر است. در غزل سعدی مضامینی مشاهده می شود که در آن مردم حضور دارند، اما این مضامین در غزل دیگر شاعران، به ندرت دیده می شود. یکی از پرسش های مهم در بررسی شعر این است که چرا یک مضمون در شعر سخنوری کاربرد فراوان یافته است و علّت آن در کدام یک از مقوله های زبانی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و غیر آن باید جست وجو شود؟ در این تحقیق با روش تحلیلی- توصیفی، برخی ازمضامین و معانی غزل سعدی، بررسی می گردد تا معلوم گردد که دیدگاه جمع گرایانۀ سعدی، در آفرینش برخی مضامین مؤثر بوده است. بررسی غزل های سعدی نشان داد که مضمون های متعدّد دربارۀ اقوام، عوام، خویشان، همسایگان، ساربان و ورود و حضور معشوق در کوی و برزن و بازار و صحرا، از نشانه های توجه سعدی به مردم و اجتماع است.
۲۵۵۸.

بررسی علل ضعف تسنن در خراسان سده های پنجم تا نیمه قرن هفتم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 7 - 23

کلید واژه ها: تسنن حنفی شافعی حنبلی خراسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۲
تسنن مدت شش قرن، مذهب رسمی و اکثریت در خراسان بود. طی قرون پنجم تا اواسط قرن هفتم هجری، برخی عوامل باعث تضعیف این مذهب شده بود. شناسایی و تحلیل این عوامل، موضوع بررسی این مقاله است که با استفاده از منابع تاریخی، مذهبی، رجال و طبقات، کتابهای ادبی و جغرافیایی به آن پرداخته شده است. مهمترین چالش تسنن، رشد و گسترش تشیع بود که مقوله جداگانه و مستقلی برای بحث و پژوهش است و در این نوشتار به بقیه علل پرداخته می شود. برخی عوامل بیرونی و درونی در ایجاد چالش و تضعیف تسنن مؤثر بوده اند. این عوامل بیشتر در نیمه دوم قرن پنجم، قرن ششم و هفتم اتفاق افتاد. فرقه گرایی، درگیریهای تسنن با تشیع و مهاجرت علما، از عوامل درونی به شمار می روند و عوامل بیرونی همانند وابستگی به حکومتها، حمله غزان و حمله مغول بودند. البته حمله مغول عامل تسریع کننده افول تسنن در خراسان بود.
۲۵۵۹.

تحلیل الگوی مشارکت فعالانه شهروندان در نظام مردم سالاری دینی (با تأکید بر مقوله آتش به اختیار در اندیشه آیت الله خامنه ای مد ظله العالی)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 29-56

کلید واژه ها: آیت الله خامنه ای مردم سالاری اعتماد مشارکت فرهنگی آتش به اختیار نظریه مردم سالاری دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
تبارشناسی فرهنگ سیاسی ایران پیش از انقلاب، حاکی از نهادینه شدن فرهنگ سیاسی تبعی و پذیرش اقتدار سیاسی «بالا به پایین» در بین اکثریت جامعه بود. با نهادینه شدن «الگوواره مردم سالاری دینی» در ایران، مقوله آتش به اختیار بودن، بنا بر وضعیت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کشور، متأثر از مبانی دینی «امر به معروف و نهی از منکر» و تحقق مطلوب تر حقوق و مسئولیت های شهروندان از سوی رهبر انقلاب مطرح شد. برخی جریانات و گروه های معاند با سوءاستفاده از عنوان آتش به اختیار و بدون توجه به محتوا و اهداف آن، کوشیدند در فضای مجازی و نوشتاری افکار عمومی جامعه را نسبت به آن مغشوش کنند. محققان در پژوهش حاضر درصدد هستند با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از آثار و بیانات آیت الله خامنه ای به این سؤالات پاسخ دهند که شاخصه ها و مؤلفه های فرهنگ مشارکتی و تعاملات اجتماعی مطلوب در جهان بینی، اندیشه و کنش ایشان کدام اند؟ و نسبت و جایگاه مقوله آتش به اختیار در حاکمیت فرهنگ مسئولیت پذیری و نظارتی اقشار مختلف جامعه چگونه است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که رهبر انقلاب در دوره پساانقلاب، راهبرد آتش به اختیار را در تکمله تاکتیک های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و مشارکتی شهروندان به خصوص جوانان مطرح کردند. کار فرهنگی خودجوش و تمیز، شکوفایی ظرفیت فرهنگی، اعتمادزایی، تقویت روابط متقابل دولت و ملت، اصلاح نواقص و اختلالات بوروکراتیک در کشور ازجمله شاخصه های این تاکتیک اند.
۲۵۶۰.

نقش قدرت پشتِ گفتمانِ رژیم صهیونیستی در پیشبرد گفتمان صلح با امارات متحده عربی

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 103-133

کلید واژه ها: قدرتِ پشتِ گفتمان کنش اجتماعی پیمان ابراهیم (آبراهام) رژیم صهیونیستی امارات متحده ی عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۹۳
از زوایا و منظرهای مختلفی می توان به موضوع صلح میان رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی نگریست. از منظر تحلیل انتقادی گفتمان بخشی از ماجرا در زبان یا گفتمان رُخ می دهد و فهمِ آنْ مستلزم بررسی و تحلیل «قدرتِ در گفتمان» است و بخش دیگری از ماجرا واقعیت غیرگفتمانی را دربر می گیرد و برای فهمِ آنْ بررسی ابعاد و مؤلفه های «قدرتِ پشتِ گفتمان» ضروری است؛ چنین بررسی ای در سطح تبیین یا کنش اجتماعی صورت می گیرد. در این پژوهش، مؤلفه ها و ابعاد قدرتِ پشتِ گفتمانی رژیم صهیونیستی در پیشبرد «گفتمانِ صلح» بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که علاوه بر لابی های یهود و تأثیر آن بر سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه، وابستگی امارات به فناوری ها و تولیدات اسرائیلی (که بخشی از این وابستگی ها محصول پروژه ی ایران هراسیِ آمریکا و اسرائیل است)، شرکت های دولتی و همچنین شرکت های پیشرفته به ظاهر خصوصی اسرائیلی را به یکی از مهم ترین قدرت های پشتِ گفتمانی رژیم صهیونیستی در پیشبرد گفتمانِ صلح بدل کرده، به طوری که امارات در طی سالیان اخیر قراردادهای همکاری متعددی را در زمینه های مختلفی نظیر نظامی، سایبری، جاسوسی و اطلاعاتی، بهداشتی، کشاورزی، امنیت آبی و غذایی با آن ها منعقد کرده است.  

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان