تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق)

در جریان دفاع مقدس نیروهای ایرانی با هدف رسیدن به مواضع مستحکم دفاعی، جلوگیری از تکرار تهاجم، تنبیه متجاوز و گرفتن یک امتیاز مهم برای میز مذاکره، عملیات های خود را با هدف ورود به خاک عراق طراحی و اجرا نمودند. درهمین راستا و پس از انجام چندین عملیات بزرگ و کوچک، درحالی که به نظر می رسید پیشروی در خاک عراق سخت و یا شاید ناممکن باشد، سپاه پاسداران در سال 1364 برای انجام عملیات والفجر 8  و با هدف بالا بردن ضریب موفقیت خود و غافل گیر کردن نیروهای عراقی، دو عملیات فریب در مناطق هورالعظیم و جزیره ام الرصاص انجام داد که در هر دو منطقه فریب، نیروهای تیپ 10 سیدالشهداء (ع) حضور داشتند. این نیروها به همراه دیگر یگان های شرکت کننده توانستند تمرکز آنان را از منطقه اصلی عملیات منحرف  کنند و در موفقیت نیروهای خط شکن برای فتح فاو نقش مهمی داشته باشند. در این پژوهش به نقش تیپ10 سیدالشهداء (ع) در این عملیات فریب به عنوان یکی از طرح های پشتیبانی از عملیات بزرگ والفجر 8 پرداخته می شود. روش گردآوری داده ها  در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است و پژوهش با کمک اسناد و مدارک آرشیوی، تاریخ شفاهی و منابع اصلی انجام شده است.

مقاله حاضر به دنبال یافتن علت فروپاشی ائتلاف سه کانونبازاریان مشهد، حکومت پهلوی و آستان قدس رضوی در سال های 1353 شمسی تا پیروزی انقلاب اسلامی در مشهد است. این پژوهش مدعی خصمانه شدن ارتباط بازاریان با حکومت و آستان قدس در سال های مورد بحث است. پژوهش با بررسی تاریخ آستان قدس به روش کتابخانه ای، اسنادی و مصاحبه با افراد درصدد پاسخ به این سؤال است که علت خصمانه شدن ائتلاف سه کانون مهم و قدرتمند این شهر چه بود؟ فرضیه پژوهش بیان می کند که سه گانه ارتباطی بازار، حکومت و آستان قدس با دخالت این دو نهاد قدرتمند در امور بازاریان (مبارزه حکومت با گران فروشی و نداشتن پروانه کسب و بدقولی های دیگر و آستان قدس با تخریب بازار بزرگ و نپرداختن سرقفلی بازاریان) در این پنج سال، سبب اعتراضات و اعتصابات از سوی بازاریان گردید. یافته پژوهش نشان می دهد که در طی پنج سال فشارهای جدی و آسیب پذیری به بازاریان وارد آمد. هم زمانی این دو طرح سبب عصبانیت بازاریان مشهد از حکومت و آستان قدس شد که باعث پیوستن به نهضت اسلامی گردید.

عدالت اجتماعی- اقتصادی از اهداف و آرمان های رهبران و قانون اساسی دو کشور ایران و کوبا بوده است. در پژوهش حاضر سه حوزه درآمد، آموزش و سلامت برای سنجش عدالت اجتماعی- اقتصادی در دوره 1979-2018 برای ایران و 1960-1999 برای کوبا ارزیابی شده اند. روش شناسی تحقیق از نوع تطبیقی- توصیفی است و روش پژوهش اسنادی و از داده های مرکز آمار، وزارت بهداشت و بانک مرکزی ایران، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و یافته های پژوهش های پیشین استفاده شده است. مطابق یافته های تحقیق، نسبت دانش آموز به معلم در ایران در سال 2018 (52/28) و کوبای 1999 (84/11) و ضریب رگرسیون برای 24 سال داده یکسان به ترتیب (290.-) و (608.-) است. هزینه دولت در آموزش به عنوان درصدی از GDP در ایران 2018 (3،96%) و کوبای 1999 (6،76%) و ضریب رگرسیون 11 سال به ترتیب (012.-) و (062.-) است. در سلامت، پرداخت از جیب در ایران 2014 (47،80%) و کوبای 1995 (9،77%) و ضرایب 5 ساله دهه چهارم به ترتیب (2،840-) و (200.-) است. پزشک به هزار نفر در ایران 2018 (58/1) و در کوبای 1999 (84/5) است و ضریب رگرسیون 34 ساله به ترتیب (038.) و (136.) است. تخت بیمارستانی به هزار نفر در ایران 2014 (50/1) و کوبای 1995 (6) و ضریب رگرسیون 25 ساله به ترتیب (005.) و (073.) بوده است. براساس ضریب جینی مبتنی بر هزینه، ایران پس از انقلاب در دسته کشورهای نسبتاً نابرابر (35/0-50/0) و کوبا بر اساس ضریب جینی مبتنی بر درآمد در سه دهه اول در دسته کشورهای نسبتاً برابر (20/0-35/0) و با افزایش نابرابری در دهه چهارم در دسته کشورهای نسبتاً نابرابر قرار گرفته است.

در این پژوهش دو گفتمان روشنفکری و روحانیت در دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. این دو گفتمان در طول تاریخ معاصر ایران گاهی با هم ائتلاف کرده اند و در برهه هایی رقیب هم بوده و رودرروی یکدیگر ایستاده اند. در جامعه ایران،گفتمان روشنفکری بدون گفتمان روحانیت راه به جایی نبرده و این روحانیت است که توانسته در بسیج منابع از پتانسیل خود استفاده نماید. روشنفکران نیز به این مسأله آگاهی داشته و در برهه های تاریخی از آن استفاده نموده اند ولی روحانیت با تجربیاتی که در طول تاریخ معاصر کسب نموده بود به این قدرت خود واقف  شده و لذا در انقلاب اسلامی توانست نقش برجسته تری را داشته باشد و بتواند جامعه را با خود همراه نماید و دیگر گفتمان ها را کنار زند و بر جامعه هژمونی یابد. در تهیه و تنظیم این مقاله از نظریه گفتمان و بسیج منابع بهره گرفته شده است. گفتمان ها به دنبال هژمونیک شدن بر جامعه هستند و برای این مهم به دنبال بسیج منابع می باشند.

از مهم ترین مسائل سیاسی کشور در آغازین سال های شکل گیری انقلاب اسلامی، حمله عراق به ایران است که سرانجام به دلیل مشکلات اقتصادی و نظامی ایران و قدرت گیری عراق به واسطه حمایت بین المللی، با قبول قطعنامه598 ازسوی ایران پایان یافت. اهمیت پذیرش قطعنامه و پایان جنگ، لزوم بررسی نقش تصمیم گیرندگان در این زمینه را طلب می نماید. برهمین مبنا، نوشتار پیش رو درصدد است با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای و مصاحبه، به نقش مجلس شورای اسلامی در تصمیم گیری درخصوص پایان جنگ بپردازد. پرسش اصلی این است که مجلس شورای اسلامی چه نقش و تأثیری در نحوه تصمیم گیری ایران در پذیرش قطعنامه 598 بر عهده داشته است؟ یافته پژوهش نشان می دهد وجود نهادهایی چون رهبری، شورای عالی دفاع و دولت با اختیارات ویژه در سیاست خارجی، شرایط حساس برهه زمانی و محرمانه بودن تصمیمات، کندی روال تصمیم گیری در مجلس به واسطه ویژگی های ساختاری و همچنین انفصال بین مجلس و نهادهای ذی نفوذ در بررسی موضوع، زمینه تأثیرپذیری مجلس از تصمیمات اخذ شده دیگر نهادهای سیاسی را فراهم نمود

پژوهش حاضر به صورت توصیفی به آرا و نظرات دوره ده ساله رهبری امام خمینی و مقایسه آن با سیاست های اقتصادی دوران حکومت پیامبر (ص) و امام علی (ع) پرداخته است. این پژوهش در پی پاسخ  به این پرسش است که سیاست های اقتصادی دوران ده ساله رهبری امام خمینی  با سیاست های اقتصادی دوران حکومت پیامبر (ص) و امام علی (ع) چه نسبتی دارد؟ و بر این مدعاست که هر سه حکوت شیوه تسویه ای را در برنامه خود داشته اند. یافته این پژوهش نشان می دهد که امام خمینی به عنوان رهبر انقلاب اسلامی ایران، الگوی جمهوری اسلامی را برگرفته از حکومت صدر اسلام می دانند و در معرفی الگوی انقلاب اسلامی به حکومت موفق صدر اسلام اشاره می کند و تمام هدف خود را از تشکیل حکومت برقراری عدالت اجتماعی می داند. بنابراین طبق بررسی های انجام شده هدف هر دو حکومت برقراری عدالت اجتماعی در جامعه بوده هر چند این دو حکومت از نظر زمانی و مکانی و بافت جامعه، ساختار و نوع حکومت و تأمین منابع مالی و روش های اقتصادی با هم تفاوت دارند. اما از نظر محتوایی هردو حکومت یک راه را دنبال می کردند و با توجه به یافته های به دست آمده، پژوهش مدعای خود را اثبات می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی است. آنچه ضرورت انجام این پژوهش را موجب گردید پراکنده نویسی درباره نقش عشایر استان در کتاب های مختلف به صورت بحث حاشیه ای و به شکلی متناقض بود. سؤال اصلی مقاله این است که آیا عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در دهه چهل به بعد و در مبارزه با رژیم شاه نقشی مستقل از روحانیت و دارای انگیزه های خاص مادی داشتند یا دارای نقشی همسو با نهضت اسلامی به رهبری روحانیت و دارای انگیزه های دینی بودند؟ فرضیه اصلی پژوهش به تجمیع انگیزه های مادی و دینی در عشایر برای رسیدن به خواسته های خود ذیل رهبری روحانیت اشاره دارد. برای انجام پژوهش از روش اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه محلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد برخلاف دو دیدگاه غالب که می کوشند این مبارزات را کاملاً مستقل یا کاملاً هم راستا ارزیابی نمایند؛ عشایر در دهه چهل و پنجاه مبارزات خود را با دو انگیزه مادی و مذهبی به شکل توأمان دنبال کرده و در شیوه های مبارزاتی آنان علیه شاه تغییرات جدی رخ داده است.