فلسفه غرب

در مجله‌ ذهن‌ شماره‌ 5 مقاله‌ای‌ تحت‌ عنوان‌ "توجیه‌ ترکیبی‌ در حکمت‌ سینوی‌ و صدرایی" به‌ چاپ‌ رسید. این‌ جستار حاوی‌ سخن‌ تازه‌ای‌ بود و آن‌ این‌ که‌ اگر به‌ میراث‌ عظیم‌ حکمت‌ اسلامی‌ نگاه‌ متدیک‌ و روش‌ شناسانه‌ داشته‌ باشیم‌ خواهیم‌ دید که‌ حکمت‌ اسلامی‌ در مساله‌ توجیه‌ از دو روش‌ مبناگروی‌ و انسجام‌ گروی‌ بهره‌ برده‌ است. این‌ نوشتار سعی‌ داشت‌ بر این‌ ادعا شواهدی‌ عرضه‌ کند و آن‌ را امری‌ پذیرفتنی‌ تلقی‌ نماید. اما در همان‌ مجله‌ شماره‌ 6 و 7 با نقدی‌ مواجه‌ شد. ناقد محترم‌ تلاش‌ کرده‌ است‌ تا چنین‌ بنمایاند که‌ حکمت‌اسلامی‌ تک‌ شیوه‌ای‌ است‌ و تنها از روش‌ مبناگروانه‌ تبعیت‌ می‌کند. این‌ مقاله‌ انتقادی، نقد خود را در دو بند گنجانده‌ است‌ که‌ در این‌ جا نخست‌ نقدهای‌ این‌ دو بند ارزیابی‌ می‌شود و سپس‌ نکاتی‌ چند به‌ منظور نقدِنقد یا تحکیم‌ اصل‌ مدعا بیان‌ خواهد شد.

۵۲۰۴.

‌معرفی‌ اصطلاحات‌ معرفت‌شناسی‌(مقاله پژوهشی حوزه)

منبع: ذهن ۱۳۸۰ شماره ۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی

تعداد بازدید : ۱۲۰۲

تلاش‌ ذهن‌ بر این‌ است‌ که‌ با یاری‌ خداوند از این‌ شماره‌ به‌ بعد بخشی‌ از حجم‌ نشریه‌ به‌ معرفی‌ برخی‌ از اصطلاحات‌ معرفت‌شناسی، اختصاص‌ یابد بی‌آنکه‌ دربارة‌ آنها داوری‌ و قضاوت‌ شود. در این‌ میان‌ ممکن‌ است‌ به‌ تناسب‌ بحث، در مواردی‌ آثار و چکیدة‌ آرای‌ بعضی‌ از معرفت‌شناسان‌ نیز معرفی‌ شود.

۵۲۰۵.

مجموعه مقالات فلسفه دین

نویسنده: جعفر قربانی

منبع: کتاب ماه دین شهریور و مهر ۱۳۸۰ شماره ۴۷ و ۴۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۱۱۷۵ تعداد دانلود : ۶۱۲

۵۲۰۶.

«اسطوره زدایی» از پیام مسیح (ع)

نویسنده: علیرضا شجاعی زند

منبع: کتاب ماه دین شهریور و مهر ۱۳۸۰ شماره ۴۷ و ۴۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۷۱ تعداد دانلود : ۸۷۰

۵۲۰۷.

جستارهایی در فلسفه دین

نویسنده: علی قنبری

منبع: کتاب ماه دین دی و بهمن ۱۳۸۰ شماره ۵۱ و ۵۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۱۰۱۲ تعداد دانلود : ۵۳۸

۵۲۰۸.

پلورالیسم برون‏دینى از منظر جامعه مدنى

نویسنده: محمود علیپور

منبع: رواق اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۲

پلورالیسم دینى از دو نگاه درون‏دینى و برون‏دینى قابل طرح است. آنچه در این نوشتار مورد مداقه قرار گرفته پلورالیسم برون‏دینى از دو منظر نسبیت‏گرایى و همزیستى مسالمت‏آمیز است. در رویکرد نسبیت‏گرایى، هر یک از ادیان سهمى از حقیقت و سعادت برده‏اند و حقیقت در میان ادیان توزیع شده است. چنین رویکردى با جامعه مدنى سازگار و قابل تفسیر بوده ولى با منابع و مبانى دینى ناسازگار است که در این گفتار به سه مورد آن خواهیم پرداخت. رویکرد همزیستى مسالمت‏آمیز در نگاه درون‏دینى هر چند که مورد پذیرش قرار گرفته است ولى دامنه چندان گسترده‏اى ندارد و تنها اقلیتهاى مذهبى آن هم با شرائط خاصى مى‏توانند همزیستى مسالمت‏آمیزى با مسلمانان داشته باشند و با یک قرارداد دو جانبه ملت واحدى را تشکیل دهند.

۵۲۰۹.

کثرت‏گرایى دینى

نویسنده: حسن معلمی

منبع: رواق اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۴۶

کثرت‏گرایى دینى از جمله مباحث مطرح در فضاى فرهنگى جامعه امروز ماست و مطالب متنوع و متفاوتى در باب تبیین و نقد و بررسى آن مطرح شده است. مباحث مذکور جهات مختلف بحث را روشن و آشکار کرده و به مقدار زیادى جهات مثبت و منفى نظریه مذکور را ارائه نموده است. ولى هنوز على‏رغم مباحث مذکور جهات مبهم در این بخش وجود دارد. سعى مقاله حاضر توضیح بعضى از جهات مبهم و نقد و بررسى نظریه مذکور است. در این نوشته ابتداء معانى کثرت‏گرایى دینى و سپس نقد و بررسى معانى مذکور و در ادامه اشاره به زمینه‏ها و علل پیدایش این نظریه و در نهایت نگاهى از منظر قرآن مجید به این بحث ارائه خواهد شد.

۵۲۱۰.

پیوند اخلاق و سیاست در اندیشه غزالى(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمدرضا احمدى طباطبایى

منبع: علوم سیاسى ۱۳۸۰ شماره ۱۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۹۵

۵۲۱۱.

شرح و نقد آرای لایب نیتس پیرامون زمان و مکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی ارشدریاحی

منبع: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۸۰ شماره ۳۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید دکارت تا کانت عقل باوری ( قرون 16 و 17)

تعداد بازدید : ۲۴۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۸۱

در این مقاله آرا لایب نیتس در مورد ماهیت زمان و مکان، ادله او برای ابطال زمان و مکان مطلق و چگونگی جمع بین قبول حرکت مطلق و اضافی دانستن مکان، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به این منظور به روش توصیفی – تحلیلی، مکاتبات لایب نیتس با کلارک، دبس، هویگنس، آرنو و...، و آثار شارحین او نظیر: راسل، لاتا، ایشیگورا و ... مطالعه شده، مطالب مربوط به زمان و مکان تجزیه، تحلیل و نقد شده است و این نتایج به دست آمده است:1- نظر نهایی لایب نیتس این است که مکان اضافه و ترتیب اشیا هم – وجود و زمان ترتیب حوادث متوالی است و لازمه این نظریه این است که زمان از تتالی آنات و مکان از مجموع نقاط تشکیل شده باشد؛ بنابراین نظریه لایب نیتس را نمی توان پذیرفت.2- لایب نیتس با دلیلی مبتنی بر اصل جهت کافی، به خوبی زمان و مکان مطلق نیوتن را ابطال می کند؛ اما ابطال نظریه نیوتن به معنای اثبات نظریه لایب نیتس نیست، زیرا، امر، فقط دایر بین دو احتمال نیست.3- لایب نیتس بدون تناقض گویی از یک طرف حرکت مطلق را در برابر حرکت نسبی می پذیرد و از طرف دیگر مکان مطلق را انکار می کند.

۵۲۱۲.

‌دو گونه‌ مبناگرایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: ویلیام آلستون سید حسین عظیمی دخت

منبع: ذهن ۱۳۸۰ شماره ۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی

تعداد بازدید : ۲۷۵۹

تعریف‌ رایج‌ معرفت‌ نزد فیلسوفان‌ غربی، باور صادق‌ موجه‌ است. تحلیل‌ هریک‌ از عناصر سه‌گانه‌ این‌ تعریف، بخشی‌ از مباحث‌ معرفت‌شناسی‌ معاصر را تشکیل‌ می‌دهد. در این‌ میان‌ مبحث‌ «توجیه» در کانون‌ توجه‌ معرفت‌شناسان‌ قرار دارد و مبناگرایی‌ و انسجام‌گرایی، دو گرایش‌ عمده‌ در این‌ مبحث‌ به‌شمار می‌آیند. مبناگرایان‌ معتقدند برخی‌ از باورها - که‌ آنها را باورهای‌ پایه‌ یا بنیانی‌ می‌نامند - در توجیه‌ خود بر سایر باورها مبتنی‌ نیستند و سایر باورها به‌واسطة‌ نسبتی‌ که‌ با این‌ باورها دارند، موجه‌ می‌شوند. ویلیام‌ آلستون، معرفت‌شناس‌ و فیلسوف‌ دین‌ معاصر در زمرة‌ مبناگرایان‌ قرار دارد. وی‌ در مقاله‌ حاضر، دوگونه‌ مبناگرایی‌ را از یکدیگر متمایز می‌کند: مبناگرایی‌ ساده‌ و مبناگرایی‌ مضاعف. براساس‌ مبناگرایی‌ ساده، باورهای‌ پایه‌ به‌هیچ‌ وجه‌ تردیدناپذیر، اصلاح‌ناپذیر و خطاناپذیر نیستند. آلستون‌ اینگونه‌ مبناگرایی‌ را تنها شکل‌ قابل‌ دفاع‌ این‌ نظریه‌ می‌داند و در این‌ مقاله‌ به‌ اثبات‌ ادعای‌ خویش‌ می‌پردازد.

۵۲۱۳.

عقل(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: رابرت آئودی مترجم: علی اکبر احمدی افرمجانی

منبع: ذهن ۱۳۸۰ شماره ۶ و ۷

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی

تعداد بازدید : ۳۵۶۸

بحث‌ و پژوهش‌ پیرامون‌ معرفت‌شناسی‌ و به‌طور خاص‌ توجیه‌ معرفتی‌ بستگی‌ تام‌ به‌ منابع‌ معرفت‌ همچون‌ عقل‌ و تجربه‌ و نیز اقسام‌ گزاره‌ها و تحلیل‌ آنها دارد. و از این‌رو مباحث‌ مذکور، جایگاه‌ ویژه‌ و درخوری‌ در این‌ دانش‌ دارند. در این‌ نوشتار، مولف‌ نامور، سعی‌ کرده‌ است‌ تا دیدگاههای‌ برجسته‌ و مطرح‌ معرفت‌شناسان‌ متأخر غربی‌ را در این‌ زمینه‌ تشریح‌ و تبیین‌ کند. وی‌ ضمن‌ بررسی‌ گزاره‌های‌ تحلیلی‌ - ترکیبی‌ و نسبت‌ آنها با گزاره‌های‌ پیشینی‌ و پسینی‌ از منظر کلاسیک‌ - که‌ از سوی‌ کانت‌ ابراز شده‌ است‌ - به‌ بیان‌ دو رهیافت‌ تجربه‌گرایانه‌ و قراردادگرایانه‌ در این‌ باب‌ می‌پردازد و نقاط‌ قوت‌ و ضعف‌ هر یک‌ را نشان‌ می‌دهد.

۵۲۱۴.

پلورالیسم و وحی از منظر صدرالمتألهین و پل تیلیش ‏

نویسنده: اعلی تورانی

منبع: خردنامه صدرا ۱۳۸۰ شماره ۲۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۴ تعداد دانلود : ۸۴۸

۵۲۱۵.

نگاهی به تئوری زیبا شناسی آدرنو

نویسنده: محمدحسین جواری

منبع: علامه ۱۳۸۰ شماره ۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۱۵

۵۲۱۶.

همیشه حقیقت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد راسخ

منبع: نامه مفید ۱۳۸۰ شماره ۲۵

کلید واژه ها: حقیقت مصحت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۷ تعداد دانلود : ۹۲۵

۵۲۱۷.

نشانه شناسی پرس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نرجس جوان دل

منبع: نامه مفید ۱۳۸۰ شماره ۲۶

کلید واژه ها: پرس معرفت‏شناسى نشانه‏شناسى زبان‏شناسى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۱۷۵

اهتمام نوشتار حاضر بررسى نشانه‏شناسى (Semiotics) از دیدگاه پرس است. نشانه‏شناسى پرس نظریه‏اى چند بعدى است که در زمینه مسائل معرفت‏شناسى، فلسفه ذهن، فلسفه زبان و متافیزیک کارآمد است. در نظر پرس اندیشه، خود، نشانه محسوب مى‏شود و با تفسیرى که از اندیشه و یا تصور دیگر به دست مى‏آید، معنادار مى‏شود. از نظر پرس هر نشانه داراى نسبتى سه گانه است که شامل خود نشانه (sign) مدلولش (opject) و تفسیر کننده (interprtant) است. بر همین اساس، پرس، سه تقسیم بندى از نشانه ارائه داد که نظام پایه‏اى سه مقوله‏اى هستى شناختى او را نشان مى‏دهد. او به ترتیب این سه مقوله را اولیت (firstness)، ثانویت (Secondness) و ثالثیت (Thirdness) نامید.

۵۲۱۸.

اخلاق شناسی علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود امید

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۸۰ شماره ۱۷۸ و ۱۷۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۹۹۷ تعداد دانلود : ۱۹۶۳

این مقاله در صدد ارائه آرای فلسفی علامه طباطبایی در باب اخلاق می باشد. این آرای فلسفی در دو اثر مهم ایشان، ( المیزان) و (اصول فلسفه و روش رئالیسم) . منعکس شده است. مقاله حاضر تلاش دارد تا دیدگاه اخلاقی علامه را به طور جامع ارائه دهد. نکات عمده ای که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است عبارتند از:تأملات فلسفی در المیزان و اصول فلسفه در باب اخلاقی، اخلاق و معرفت شناسی، هستی شناسی، روانشناسی و جامعه شناسی، مکاتب سه گانه اخلاق و تفاوت میان آنها، فطرت اخلاقی، مسأله حسن و قبح افعال الهی.

۵۲۱۹.

وحدت وجود: تجربه، تعبیر، تمثیل

نویسنده: قاسم کاکایی

منبع: اندیشه دینی تابستان و پاییز ۱۳۸۰ شماره ۸ و ۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۴۴ تعداد دانلود : ۷۸۹

۵۲۲۰.

قرآن و پلورالیسم دینى

نویسنده: علی ربانی گلپایگانی

منبع: رواق اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۰۷

نظریه پلورالیزم، حقیقت و رستگارى را منحصر در دین خاصى نمى‏داند و همه ادیان را به طور نسبى از حقیقت مطلق بهره‏مند مى‏داند. برخى از متفکران نیز این نظریه را برگزیده و به استناد بعضى از آیات قرآن که صراط مستقیم در آنها به صورت نکره آمده است‏بر اثبات تعدد و تکثر صراط مستقیم پاى فشرده‏اند، نگارنده در پى آن است که اثبات کند پلورالیزم دینى از دیدگاه قرآن مردود بوده و صراط مستقیم یگانه است و تعدد و تکثرى در آن راه ندارد. در این راستا به نقد نظریه صراطهاى مستقیم پرداخته و شواهدى از سخنان متفکران آورده و اثبات نموده است که با آمدن شریعت جدید الهى، شریعتهاى پیشین منسوخ گردیده و معیار حق و باطل، شریعت اسلام است که هم جهانى است و هم جاودانى.

درخت حوزه‌های تخصصی