درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه کتابخانه های علمی به طور فزاینده به نقش و اهمیت جنبه های مدیریتی در خدمات دهی بهتر به مراجعان و بهبود سطح عملکرد کیفی خود پی برده اند. در این میان، کتابخانه های دانشگاهی به دلیل داشتن نقش محوری در توسعة علم و دانش، تلاش دارند تا مهارتهای خود را در ارائه خدمت بهتر به مراجعان بهبود بخشند. تحلیل پوششی داده ها، یک نوع تکنیک از نوع برنامه ریزی خطی ناپارامتریک است که برای اندازه گیری میزان کارایی نسبی واحدهای سازمانی به کار میرود. در این مقاله، کارآیی نسبی کتابخانه های دانشگاه یزد بر اساس بررسی روابط بین داده ها و ستاده های کتابخانه ها بررسی و ارزیابی شده است. بدین منظور، در مرحله اول برای محاسبه کارآیی از مدلهای CCR ورودی محور، CCR خروجی محور و تحلیل پوششی داده های جمعی استفاده گردید و سپس در مرحله بعد با استفاده از تکنیک بُردا، نتایج حاصل از مدلهای قبلی ترکیب شده و رتبه بندی نهایی کتابخانه ها از لحاظ سطح عملکرد به دست آمد. در نهایت، بر اساس نتایج به دست آمده، راههای افزایش سطح عملکرد هر کتابخانه مشخص و پیشنهادهای لازم ارائه گردیده است

شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت مدیر و سازمان متبوع او، زمینه های لازم را برای پیشرفت سازمان فراهم میسازد. در پژوهش حاضر، با تکیه بر روشهای کتابخانه ای و پیمایشی و با استفاده از یافته های تحقیقات مرتبط و همچنین با انجام مطالعات کمّی بر روی سه مرکز ملّی اطلاعات علمی در ایران، تأثیر پنج عامل «ثبات مدیریت»،«فاصلة فیزیکی سازمان از مرکز»، «استقلال سازمانی مدیر»، «ارتباط تخصص مدیر با اهداف سازمان» و «استفاده از فناوری در امور آموزش کارکنان (تأثیر فناوری)» مورد مطالعه قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل یافته های کمّی تحقیق، از آزمون تحلیل واریانس، شفه و همچنین همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد هر یک از پنج عامل مذکور به صورت مجزّا و همچنین به صورت ترکیبی، در موفقیت مدیران مراکز ملّی اطلاعات علمی ایران مؤثرند و بین این عوامل همبستگی نیز وجود دارد

هدف: این تحقیق برای تعیین الگوی رفتار علمی پژوهشگران در چگونگی استفاده از منابع علمی، به تحلیل استنادی مقاله های ارائه شده توسط پژوهشگران پژوهشکده مهندسی در فاصله سال های 1370-1384 پرداخته است. روش: با استفاده از روش تحلیل استنادی از 547 عنوان مقاله موجود در آرشیو کتابخانه، 3642 استناد استخراج شد. همچنین از قانون برادفورد درخصوص نشریات ادواری مورد استناد استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد تعداد متوسط استناد در هر مقاله حدود 8 استناد است. بالاترین میزان استناد با 5/45 درصد مربوط به نشریات ادواری میباشد. 5/90 درصد از استنادها به زبان انگلیسی است. پروانه ثبت اختراعات با 5/16 سال بالاترین و منابع الکترونیکی با 1/2 سال پایین ترین میانگین نیم عمر را دارند. همچنین با استفاده از ضریب برادفورد 6 عنوان نشریه هسته نیز مشخص گردید.

هدف: این پژوهش رفتار اطلاعیابی دانشجویان دوره دکتری دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در استفاده از اینترنت ومنابع الکترونیک را بررسی میکند. روش: برای انجام این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. با تجزیه و تحلیل 61 پرسشنامه جمع آوری شده، ویژگیهای جمعیت شناختی و گرایش های تحصیلی جامعه مورد مطالعه مشخص گردیده است. یافته ها: نتایج نشان میدهد 100 درصد جامعه آماری از پست الکترونیک، پایگاه های الکترونیکی و موتورهای جستجو استفاده میکنند. بیشتر دانشجویان در محل کار از اینترنت استفاده کرده و نزدیک به نیمی از آنان روزانه یک ساعت در منابع الکترونیکی و اینترنت به جستجو میپردازند. 2/49 درصد افراد مورد پ ژوهش دارای تجربه بیش از سه سال آشنایی با اینترنت هستند. مهم ترین روش آشنایی آنها با اینترنت تجربه شخصی، آزمایش و خطا است. دانشجویان مورد بررسی، مهم ترین هدف را در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیکی، فعالیت های پژوهشی و مهم ترین دلیل را، حجم زیاد اطلاعات و مهم ترین منبع مورد جستجو را مجلات الکترونیکی تخصصی ذکر کرده اند. مهم ترین روش شناسایی این منابع توسط دانشجویان، استفاده از موتورهای جستجو است. از طرفی دانشجویان مشکلات گوناگونی در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیک دارند. مهم ترین آن ترافیک شبکه و پائین بودن سرعت است.

کتابخانه هایدانشگاهیبرایساماندهیودسترس پذیر کردناطلاعاتانبوهموجوددراینترنت،سعی دارند وب سایت و ایجاد انواع پیوندهای فرامتنی به اطلاعات مناسب را طراحی کنند. کتابخانه های دانشگاهی ایران نیز تلاش کرده اند تا از تعداد و انواع پیوندهای اطلاعاتی در وب سایت خود استفاده کنند. در عین حال، با توجه به اهمیت پیوندها در دسترس پذیر کردن اطلاعات، مشخص نیست که در وب سایتهای کتابخانه های دانشگاهی ایران تا چه میزان و از چه نوع پیوندهایی استفاده شده و این پیوندها به چه نوع منابعی داده شده است. مقاله حاضر به بررسی این مسئله در پنج وب سایت کتابخانه دانشگاهی ایران پرداخته است. داده ها به روش مشاهده و از طریق سیاهه های ارزیابیِ محقق ساخته،در پنج مقوله شامل منابع اطلاعاتی، سازمانها، راهنماها، پیوند به اشخاص و پیوندهای مربوط به خدمات کتابخانه،گردآوری شد. یافته ها نشان میدهد که در رشته های شیمی، روانشناسی، و مهندسی برق، پیوند به پایگاههای چکیده بیشتر از پایگاههای تمام متن و به دیگر منابع اطلاعاتی بیشتر از پایگاههای تمام متن است. تعداد کل پیوند به راهنماها در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران بسیار اندک است. این وب سایتها دسترسی کمی به مجله های الکترونیکی، منابع مرجع الکترونیکی، وپایگاههای اطلاعاتی (نمایه نامه ها، مقاله نامه ها، چکیده نامه و یا منابع تمام متن) فراهم کرده اند. همچنین، نتایج نشان داد که در هر یک از رشته ها، تعداد پیوندهای برون سایتی بسیار بیشتر از پیوندهای درون سایتی است. نتیجه کلی پژوهش حاضر در مورد پیوندها در وب سایتهای کتابخانه های دانشگاهی ایران نشان میدهد که این وب سایتها از الگوی مشخصی برای ایجاد پیوند استفاده نمی کنند و در زمینه ایجاد پیوند ضعیف عمل کرده و به این عنصر اطلاعاتی مهم در وب سایتها توجه کافی نداشته اند.

«ارزیابی درونی» یا «خود ارزیابی» یکی از روشهای ارزیابی مورد استفاده در مراکز آموزشی و پژوهشی است که توسط افراد متخصص در واحدهای آموزشی و پژوهشی صورت میپذیرد. هدف از این نوع ارزیابی، نگاه از درون به وضعیت موجود مجموعه و تلاش در جهت بهبود وضعیت واحدهای آموزشی و پژوهشی است. مقاله حاضر بعد از ارائه مقدمه ای کوتاه در خصوص ارزیابی درونی و ارزیابی بیرونی، به ارائه سؤالهای پژوهش پرداخته و در ادامه یافته های پژوهش را مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار داده است. این مقاله با ارائه یک روش برای ارزیابی درونی کتابخانه های دانشگاهی، به مدیران و برنامه ریزاناین گونه مراکز در راستای شناخت و بهبود وضعیت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاه یاری میرساند

به منظور ارزیابی میزان رضایت استفادهکنندگان ازمنابع موجود و خدمات ارائه شده در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در یک مطالعه توصیفی – پیمایشی 400 پرسشنامه توسط پژوهشگر، بین استادان و دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری مراجعهکننده به کتابخانه مرکزی توزیع گردید. این مطالعه در شهریور و مهرماه 1383 انجام پذیرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. یافته­­های پژوهش نشان داد منابع موجود در کتابخانه مرکزی جوابگوی نیازهای اطلاعاتی مراجعان نیست و به روز نبودن این منابع بیش از تعداد آنها موجب نارضایتی افراد مورد پژوهش می­باشد. ضمناً از منابع موجود نیز به دلیل ناتوانی برخی ازاعضای هیئت علمی و دانشجویان در انجام جستجوهای رایانه ای و یا دسترسی به منابع الکترونیک و احتمالاً دریافت نکردن کمک کافی، استفاده بهینه نمی­شود. لذا به منظور ارتقای بهره­وری در کتابخانه مرکزی و جلب رضایت مراجعه کنندگان، توصیه می­شود ضمن اصلاًح فرایندهای کاری، دوره­های کوتاه مدت آموزشی برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان و در زمینه آشنایی با منابع و امکانات موجود در کتابخانه و چگونگی جستجوهای رایانه ای برگزار گردد. همچنین، آموزش کتابداران و دستیاران آنها در کمک رسانی مؤثرتر به استادان و دانشجویان در زمینه جستجوهای رایانه ای توصیه میگردد.

در این نوشته کیفیت هوای مناسب داخل کتابخانه برای مراجعهکننده و منابع کتابخانه ای توضیح داده شده است . روشهای پیشگیری از آتش سوزی، سر و صدا، گرد و غبار و هوای آلوده و سمّی در محیط کتابخانه، همراه با ذکر جزئیات ارائه و ضرورت و نحوة تهیه روشناییمناسب، گرمای استاندارد، میزان رطوبت لازم و یکنواخت، تهویه و جابجایی هوا بر اساس استانداردهای کتابخانه ها ذکر گردیده است. همچنین، وضعیت هوای داخل ساختمان کتابخانه های دانشگاهی ایران و نوع وسایل و تجهیزات تأمینکننده شرایط هوای مناسب بررسی و در قالب جدولهایی ارائه شده است. با توجه به ارزان بودن قیمت انرژی در ایران، اکثر کتابخانه های مورد بررسی شرایط و امکانات لازم برای تأمین هوای مناسب در کتابخانه ها را فراهمکرده اند. از طرفی، نظر به اینکه کتابداران نقش و مسئولیت کمتری در طراحی و ساخت کتابخانه ها دارند، تهیه بعضی از امکانات مانند وسایل و تجهیزات کنترلکننده رطوبت و گرد و غبار درکتابخانه های دانشگاهی ایران کمترمورد توجه بوده است

در عصر اقتصاد دانش مدار، دانش به عنوان یک منبع حیاتی برای کسب برتری رقابتی شناخته شده است. برای اینکه سازمانها بتوانند به رقابت بپردازند، مدیریت داراییهای دانشی ضرورت یافته است. با وجود این، دانش هنگامی میتواند به بهبود و ارتقای عملکرد سازمانها منجر شود که در سطح سازمان به اشتراک گذاشته شود. بنابراین، اشتراک دانش به عنوان یک عنصر کلیدی در فرایند مدیریت دانش شناخته شده است. بر همین اساس، تحقیق حاضر به منظور مطالعه و بررسی وضعیت و بسترهای به اشتراکگذاری دانش در سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی انجام شده است. در اجرای این پژوهش از روش تحقیق موردی از نوع پیمایشی استفاده شده است. به منظور گردآوری اطلاعات، پرسشنامه و سیاهه وارسی بر مبنای الگوی «نوناکا و تاکه اوچی» که چارچوب این پژوهش را تشکیل میدهد، طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد در میزان بهره گیری کتابداران از این سازوکارها، میزان استفاده در دو مرحله اجتماعیسازی و ترکیب، از میزان استفاده از سازوکارهای موجود در مرحله برونیسازی بیشتر بود. از جمله پیشنهادهای پژوهش، فراهم کردن شرایط لازم برای ایجاد انگیزه از طرف مدیران برای مشارکت بیشتر کتابداران و استفاده از این بسترهاست.