درخت حوزه‌های تخصصی

مقدمه: ارزیابی های کمی از معیارهای مناسب جهت تأیید یا رد انتخاب منابع اطلاعاتی کتابخانه ها به شمار می روند. از طریق این ارزیابی ها می توان تناسب بین منابع انتخاب شده با نیازهای جامعه ی استفاده کننده ی کتابخانه را با توجه به میزان استفاده ی آنان از منابع بررسی نمود. هدف از پژوهش حاضر، تعیین هزینه- سودمندی کتاب های فارسی مربوط به رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی در دانشگاه علوم پزشکی اهواز بود. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بود که پس از توصیف و بررسی وضعیت موجود، به ارزیابی کمی استفاده از کتاب های مربوط به رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی موجود در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و تحلیل هزینه- سودمندی آن ها پرداخته شد. جامعه ی آماری را کلیه ی کتاب های فارسی مربوط به رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی در کتابخانه های دانشگاه مورد نظر تشکیل می داد (109 عنوان و 508 نسخه). ابزار جمع آوری داده ها، سیاهه ی محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن توسط متخصصان کتابداری تأیید شد. داده ها با استفاده از نرم افزار کتابخانه ای جمع آوری شدند. آمار مورد استفاده، آمار توصیفی و استفاده از فرمول هزینه- سودمندی بود. یافته ها: میانگین هزینه ی تمام شده برای هر بار استفاده از کتاب های مورد بررسی 4589 ریال بود که هزینه ی به نسبت زیادی به حساب می آید. کمترین هزینه (2913 ریال) برای هر بار استفاده، به کتاب های دارای سال نشر 1381 و بیشترین هزینه (31413 ریال) نیز به کتاب های منتشر شده در سال 1384 اختصاص داشت. هزینه- سودمندی کتاب ها بر حسب موضوع نشان داد که کمترین هزینه- سودمندی مربوط به کتاب های مربوط به مجموعه سازی کتابخانه ها می باشد (755 ریال) و پس از آن به ترتیب موضوعات مرجع شناسی (2777 ریال)، مدیریت کتابخانه (2877 ریال) و سازماندهی (5693 ریال) در رده های بعدی قرار دارند. نتیجه گیری: بررسی هزینه- سودمندی کتاب های مورد بررسی نشان داد که هزینه ی هر بار استفاده از این کتاب ها برای کتابخانه گران تمام شده و مقرون به صرفه نیست. از نظر موضوعی نیز کتاب های مربوط به درس مجموعه سازی نسبت به قیمت تمام شده ی آن ها، میزان استفاده ی بیشتری توسط استفاده کنندگان داشته اند، بنابراین نسبت به سایر کتاب های فارسی مربوط به رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی بیشتر مقرون به صرفه بوده اند.

این مقاله به تشریح توسعه رویکردی عملی درفراهم سازی تسهیل دانش در یک سازمان پژوهشی بزرگ میپردازد. مقاله از نوع مطالعه موردی است که با بررسی آزمایشگاه علوم و فناوری و صنایع نظامی انگلیس (آفصا) و رویکرد بخش خدمات دانشی آن، به تسهیل سازی دانش پرداخته است. از یافته ها میتوان به در دسترس بودن آسان متخصصان موضوعی/اطلاعاتی سازمان، همچنین شکل گیری غیر رسمی شبکه های دانشی موازی با شبکه های رسمی درون سازمان اشاره کرد که باعث میشود جمع آوری و استفاده از اطلاعات به نحو مؤثرتری انجام گیرد. در این پژوهش خدمات مؤثر، فلسفه و ابزار بهبود استفاده مؤثر و مجدد از اطلاعات و دانش واحد معرفی میشود. علاوه بر این، حرکتی ثابت از تدارک خدمات استاندارد به سوی یک فضای کارشناسی اطلاعاتی وجود دارد. از مفاهیم نو ارائه شده در این مقاله، ارائة تعریفی مجدد از نقش خدمات کتابخانه و اطلاع رسانی است که با نیازهای قرن بیست و یکم تطابق بیشتری دارد

یکی از چالش های بنیادی نظام آموزش عالی در ایران، همخوانی ضعیف آن با نیازهای بومی جامعه است. از پیامدهای این وضعیت، فاصله یا شکاف میان پژوهش های دانشگاهی، به ویژه پایان نامه ها، با نیازهای جامعه است. این شکاف را می توان به روشنی در عدم استفاده از یافته ها و نتایج پژوهش ها در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مانند آنها مشاهده کرد. در طول چند دهه اخیر که آموزش عالی در ایران رو به گسترش بوده است، انتقادها و واکنش های بسیاری در این مورد از سوی اندیشمندان از یکسو و نیز کارفرمایان صنایع و اقتصاد از سوی دیگر مطرح شده است. گسترش کمی دانشگاه ها و افزایش پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری باعث شده است تا ظرفیت و توانایی استادان، بیشتر صرف آموزش گردد. در مقابل، عرصه پژوهش شاهد دوباره کاری های بسیار بوده است که دلیل عمده آن، عدم توانایی دانشجویان و یا استادان راهنما در یافتن مساله پژوهش در حوزه های موضوعی مورد نیاز جامعه است. بارها شاهد آن بوده ایم که دانشجویان دچار نوعی سرگشتگی در یافتن مساله مناسب برای تحقیق بوده اند و نتوانسته اند موردی را بیابند که ارزش کاربردی برای پژوهش داشته باشد. دکتر محمدحسین دیانی در سرمقاله خود در فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی به این نکته مهم اشاره دارد که جامعه دانشگاهی به جای توانایی در «مساله یابی»، دچار «مساله سازی» شده است.1 دلیل این امر را می توان دور شدن برنامه های درسی از نیازهای بومی و رویکرد نظام آموزشی به نیازهای بومی دانست که خود متاثر از عوامل گوناگون است. نکته قابل تامل آنکه، بیشتر دانشجویان، پس از فراغت از تحصیل و جذب بازار کار شدن، به ندرت دست اندرکار استفاده از دستاوردهای پایان نامه خود در محیط کاری می شوند. این وضعیت نیز یک انقطاع میان نظام آموزش عالی، پژوهش و جامعه به شمار می رود.

امروزه محققان جهت دسترسی به منابع علمی با مشکلات عدیده ای رو به رو هستند. در واقع، مسئله ارتباطات علمی هنگامی مطرح شد که افزایش قیمت نشریات و کاهش بودجه اختصاص یافته به کتابخانه شدت گرفت: یا به بیان دیگر، بحث نشریات ادواری در مجامع دانشگاهی مطرح گردید. راه حل نهایی برای رفع چنین مشکلی پیدایش نهضتی در زمینه دسترسی آزمان به منابع علمی است که توسط بسیاری از موسسات دانشگاهی پدید آمده است. در مقاله حاضر، سعی شده است که با بررسی مسائل و مشکلات ارتباطات علمی از مجرای مجلات و ارائه راهکارها، گامی در جهت برقراری ارتباط علمی میان محققان و نهادهای دانشگاهی برداشته شود.