درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: به منظور توسعه خدمات کتابخانه های دانشگاهی و ارائه خدمات نوین با عنوان «مدیریت داده های پژوهشی» برای کمک به اعضای هیئت علمی و پژوهشگران در مدیریت داده های پژوهشی خود و بهره مندی از داده های پژوهشی دیگران، این مقاله به دنبال شناسایی مؤلفه های مدیریت داده های پژوهشی در کتابخانه های دانشگاهی است. از نتیجه پژوهش می توان به منزله مدلی برای پیاده سازی مدیریت داده های پژوهشی به طور نظام مند و مؤثر استفاده کرد. روش: این پژوهش در دو مرحله انجام شد. گام نخست تحلیل محتوای کیفی برای شناسایی مؤلفه های مدیریت داده های پژوهشی بود. در گام دوم با استفاده از مؤلفه های شناسایی شده پرسش نامه ای تهیه و در دو دور دلفی بین ۲۰ نفر از متخصصان ایرانی در این زمینه برای اعتبارسنجی و پالایش توزیع شد. برای اطمینان از پایایی پرسش نامه و همسانی درونی پرسش ها، ضریب آلفای کرونباخ با نتیجه ۰/۹۷ محاسبه شد. یافته ها : در گام نخست ۶۹ مؤلفه برای شش مرحله فرایند مدیریت داده های پژوهشی شناسایی شد: ۱) برنامه ریزی؛ ۲) اصول اخلاقی و قانونی؛ ۳) سازمان دهی، مستندسازی، تولید فراداده؛ ۴) ذخیره سازی و تهیه نسخه پشتیبان؛ ۵) نگه داری، حفاظت، و حذف داده ها؛ و ۶) اشتراک گذاری، و انتشار داده ها . سپس متخصصان دو مرحله جدید ۱) آموزش و مشاوره و ۲) فنی را به شش مرحله قبلی افزودند. همچنین برخی از مؤلفه ها حذف، اصلاح، ادغام و جابه جا شدند و درنهایت بر 56 مؤلفه در هشت مرحله تأکید شد.

هدف: کتابخانه های عمومی همچون سایر سازمان های درگیر با اضطراب ناشی از شیوع کرونا رویکردهای مختلفی را برای انجام فعالیت های خود در پیش گرفته اند. یکی از مهم ترین چالش ها، سازگاری شغلی و مدیریت تغییر در دوران شیوع ویروس کرونا است. این تحقیق به بررسی تأثیر اضطراب ناشی شیوع ویروس کرونا بر مدیریت تغییر و نقش میانجی سازگاری شغلی در کتابخانه های عمومی پرداخته است. روش . نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات، توصیفی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان کتابخانه های عمومی استان چهار محال و بختیاری در سال 1400 (160 نفر) می باشند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، 115 نفر به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شده اند. جهت گردآوری داده ها، از پرسشنامه ترکیبی شامل: ارزیابی اضطراب ناشی از کرونا (علیپور، قدمی، علیپور و عبدالله زاده،1398)، سازگاری شغلی (دیویسولافکوایست، 2011) و مدیریت تغییر (آرمناکیس، برنرث، پیت و والکر، 2007) استفاده شده است. در این تحقیق به کمک تحلیل عامل تأییدی و با استفاده از تکنیک حداقل مربعات جزئی به تعیین تأثیراضطراب ناشی از شیوه ویروس کرونا بر سازگاری شغلی و مدیریت تغییر در میان کارکنان کتابخانه های عمومی پرداخته شده است. نرم افزارهای مورد کاربرد جهت تحلیل داده ها اس پی اس اس و اسمارت پی ا ل اس هستند. یافته ها . اضطراب ناشی از ویروس کرونا (اضطراب روانی و جسمانی) می تواند تأثیری منفی بر سازگاری کارکنان و مدیریت تغییر داشته باشد. اما یکی از نکات مهم که در آزمون فرضیه های تحقیق به دست آمد تأثیرگذاری سازگاری شغلی بر مدیریت تغییر است. با توجه به این که در دو سال اخیر فضای سازمان ها با چالشی اساسی به نام شیوع ویروس کرونا رو به رو بوده است؛ نتایج تحقیق نشان می د هد که در چنین شرایطی بهبود سازگاری شغلی کارکنان می تواند یک گزینه مناسب برای کاهش اثرات منفی ناشی از اضطراب کرونا باشد. اصالت و ارزش. بررسی تأثیر اضطراب ناشی از شیوع کرونا بر سازگاری شغلی و مدیریت تغییر در کتابخانه های عمومی استان فارس برای اولین بار مورد مطالعه قرار گرفته است و از این نظر دارای نوآوری است.

هدف: شیوع ویروس کووید-19 به تعطیلی طولانی مدت کتابخانه های دانشگاهی و افزایش میزان دورکاری کتابداران منجر شد. در پژوهش حاضر رضایت شغلی و ابعاد آن (ارتباطات، ارتقای شغلی، پاداش ها، حقوق و مزایا، سرپرستی، شرایط کاری، ماهیت کار، و همکاران) در دوران دورکاری در جامعه کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بررسی شده است. روش: هدف پژوهش حاضر کاربردی و از نوع هم بستگی است. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (دانشگاه اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، و دانشگاه صنعتی اصفهان) به تعداد 118 نفر در سال 1400 بوده است (n=90(. نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انجام شده است. به منظور جمع آوری نظریات افراد، از پرسش نامه محقق ساخته دورکاری و پرسش نامه رضایت شغلی براساس مقیاس استفاده شد. در تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آماری مانند کلموگروف اسمیرنوف، هم بستگی پیرسون، و آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها : میان دورکاری و رضایت شغلی در دوران کووید-19 رابطه معنا دار وجود داشت (05/0p<). تمامی مؤلفه های رضایت شغلی کتابداران نیز با دورکاری همبستگی دارند. نتیجه آزمون رگرسیون چندگانه نشان داد در میان مؤلفه های رضایت شغلی، فقط مؤلفه «سرپرستی» توان پیش بینی دورکاری را دارد (518/0>r). نتیجه گیری : رضایت شغلی  در دوران دورکاری می تواند به بهبود ارائه خدمات به کاربران منجر شود. همچنین مؤلفه سرپرستی بیشترین رابطه را با دورکاری نشان داد و با توجه به اهمیت این مؤلفه در پیش بینی دورکاری، یافته های این پژوهش می تواند به تغییراتی مفید در سازمان ها، به ویژه در سبک مدیریتی کتابخانه های دانشگاه منجر شود.

هدف: رابط کاربر نخستین نقطه تماس کودک و نوجوان با یک وبگاه است. چنانچه محتوای وبگاه، به ویژه نمادهای متنی و گرافیکی آن، با ویژگی ها و توانایی های ایشان در هر گروه سنی متناسب نباشد، به احتمال بسیار وبگاه را ترک خواهند کرد. پژوهش حاضر درک پذیربودن نمادهای متنی و گرافیکی رابط کاربری یک پرتال کودک و نوجوان را برای این دو گروه سنی سنجیده است. روش: جامعه آماری این پیمایش 600 نفر کودک و نوجوان عضو فعال سه مرکز فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در شهر بیرجند بوده اند. از میان آن ها 115 نفر به صورت تصادفی طبقه ای غیرنسبی انتخاب شدند و به پرسش نامه محقق ساخته پاسخ دادند که با بررسی پیشینه های نظری و پژوهشی مرتبط و مطالعه محیط رابط کاربر پرتال های کودک تهیه شد. در پژوهش حاضر، از واژگان استاندارد این اصطلاح نامه برای تهیه پرسش نامه متن به متن استفاده شد. پرتال استفاده شده، کودک 24 نام دارد و متعلق به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. یافته ها : توانایی کودکان و نوجوانان در شناسایی نمادهای متنی و گرافیکی از حد مط،وب بیشتر بود؛ اما توانایی ایشان در ترکیب نمادها متغیر بود (سطح معناداری برابر با 000/0 و کوچک تر از 05/0 است). در شناسایی نمادهای متنی و گرافیکی بین گروه سنی (10 تا 12) و (14 تا 16) سال اختلاف معنی دار یافت شد. میانگین توانایی شناسایی نمادهای گرافیکی در گروه سنی 10 تا 12 سال 82/71 و در گروه سنی 14 تا 16 سال 76 به دست آمد. میان توانایی دختران و پسران تفاوتی مشاهده نشد. نتیجه گیری : واژگان به کاررفته در پرتال کودک و نوجوان ساده، فهم پذیر و استاندارد است. اگر در طراحی رابط کاربری به توانایی های ذهنی و شناختی کودکان و نوجوانان و همچنین نیازهای آن ها توجه شود، شناسایی نمادهای گرافیکی و متنی رابط کاربری و استفاده از بخش های مختلف وب سایت ها برای کودکان و نوجوانان راحت و جذاب خواهد بود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان کاربرد فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایران انجام شد. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی و به صورت توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 8 نرم افزار کتابخانه دیجیتالی سیمرغ، پیام مشرق، پارس آذرخش، پیام حنان، رسا، تبیان، سامان و پاسارگاد بود. ابزارگردآوری داده ها سیاهه وارسی است که در زمینه کاربرد فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی بر اساس نظر متخصصان و با روش دلفی در سه بخش معماری فناوری معنایی، ابزارهای فناوری معنایی، فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات و سطوح پیاده سازی آن ها مورد استفاده قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS 25، آنالیز واریانس و انحراف معیار استفاده شد. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد که کتابخانه های دیجیتالی از نظر کاربرد فناوری معنایی در معماری فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات وضعیت مطلوبی ندارند و نیازمند لایه هایی فراتر از طراحی اولیه خود هستند. همچنین در خصوص ابزارهای معنایی و استفاده از مؤلفه های فناوریی معنایی و سطوح پیاده سازی آن ها نیز عملکرد مناسبی نداشته و با توجه به اهمیت این بخش در بازیابی اطلاعات، نیاز به بازنگری جدی از سوی طراحان نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی دارند.

هدف: یکی از مهمترین شناسه هایی که کاربران هر نظام اطلاعاتی در جستجوهای خود از آن بهره می برند، شناسه نام پدیدآور است. بنابراین طراحان و مدیران هر نظام اطلاعاتی همواره در پی آن هستند تا کیفیت بازیابی محتوا را بر اساس جستجوی نام پدیدآورنده بهبود بخشند. محتوای مخازن اطلاعاتی و کیفیت ارائه خدمات در آن ها متأثر از کیفیت و چگونگی ذخیره و بازیابی نام های اشخاص است. هدف مقاله حاضر، بررسی مشکلات و چالش های جستجوی نام اشخاص در مخازن سازمانی دانشگاهی از جنبه کاربردی آن است. روش: به منظور بررسی چالش های عملی جستجوی نام پژوهشگران در مخزن سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد، از روش ارزیابانه و مشاهده استفاده گردید. در این روش، از اندازه گیری عملکرد که نوع اختصاصی تری از پژوهش ارزیابانه است، استفاده شده است. بر این اساس، در این پژوهش تلاش شده است تا عملکرد موتور جستجوی سامانه مخزن دانشگاه فردوسی مشهد از جهت جستجوی نام اشخاص دارای ابهام مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها: با وجود حجم نسبتاً کم اطلاعات در این مخزن در مقایسه با مخازن سازمانی خیلی بزرگ، بررسی جستجو بر اساس نام پدیدآور در این مخزن سازمانی نشان داد مسائل و چالش های مربوط به جستجوی نام در این مخزن نیز وجود دارد. درصد بالایی از نام های خانوادگی مشابه نشان داد که کاربران مجبورند در بسیاری از جستجوها علاوه بر نام خانوادگی از نام کوچک افراد نیز آگاه باشند. حدود 40 درصد از اسامی چندبخشی یا مرکب بودند که به دلایل مختلف باعث ایجاد بازیافت نامربوط یا کم مربوط می گردند. نتیجه گیری: مستندسازی اسامی پژوهشگران در سطح ملی و بین المللی از جمله مهمترین و اثرگذارترین راهکارهای برون رفت از چالش جستجوی نام ها است. ضروری است تا از پژوهشگران خواسته شود اطلاعات خود را با دقت در سامان ه ای جامع وارد نمایند و کتابداران نیز به صورت دستی نام آن ها را کنترل و مستند نمایند. به این ترتیب نظام ملی کنترل مستند نام های پژوهشگران ایرانی به زبان فارسی و انگلیسی پدید می آید که می تواند استفاده های فراوانی داشته و مشکلات جستجو بر اساس نام را تا حدود زیادی مرتفع سازد.

با پیشرفت جامعه بشری و فناوری اطلاعات و ارتباطات، اینترنت اشیا در ابعاد مختلف زندگی روزمره مردم و صنایع نفوذ کرده است. اینترنت اشیا با وجود تمامی تسهیلات، به دلیل ساختار ضعیف امنیتی تبدیل به یکی از اهداف هکرها شده است. فناوری نوظهور بلاکچین با توجه به ویژگی های ذاتی از قبیل توزیع شدگی، امنیت، تغییرناپذیری و قابل بررسی بودن تبدیل به راه حلی مناسب برای تأمین امنیت اینترنت اشیا شده است. با وجود این، ادغام اینترنت اشیا و بلاکچین دارای چالش هایی مانند تأخیر، گذردهی، مقیاس پذیری و محدودیت توان دستگاه است. روش های یادگیری ماشین در حل مسائل پیچیده که برای انسان دشوار است، کارایی مناسبی از خود نشان داده و به همین دلیل، به تازگی به عنوان یکی از راه های حل چالش های بلاکچین در اینترنت اشیا مطرح شده اند. در این پژوهش برای بهبود چالش های بلاکچین در اینترنت اشیا یک مدل جدید مبتنی بر عامل توصیه گر ارائه داده ایم. هدف این مدل بهبود چالش گذردهی پایین بلاکچین در اینترنت اشیا و محدودیت منابع دستگاه های اینترنت اشیا برای استفاده از بلاکچین است. برای بهبود گذردهی عامل توصیه گر که از یادگیری تقویتی عمیق استفاده می کند، بلاک با تنظیم اندازه و زمانِ ساخت می تواند گذردهی را بهبود بخشد. همچنین، عامل توصیه گر با دریافت توان محاسباتی دستگاه اینترنت اشیا و میزان انرژی مورد نیاز برای فرایند استخراج، رویکرد بهینه را از بین انجام فرایند استخراج در دستگاه اینترنت اشیا و یا واگذاری به لایه لبه محاسباتی انتخاب می کند. رویکرد بهینه در این پژوهش رویکردی است که میزان تأخیر و انرژی مصرفی فرایند استخراج را کمینه سازد. در این پژوهش افزون بر ارائه معماری منطقی، به گردش کار عناصر مدل پیشنهادی نیز با جزئیات پرداخته شده است. طراحی مدل پییشنهادی با استفاده از روش اصل واحد برای حل چالش های بلاکچین در اینترنت اشیا مورد بررسی قرار گرفته و نقاط ضعف و قوت مدل بیان شده است.

امروزه، محیط های کسب و کار و سازمان ها نیازمند استفاده از منابع پردازشی، ذخیره سازی و نرم افزاری متعددی برای دستیابی به اهداف مشخص شده خود هستند. پیدایش محاسبات ابری شیوه دستیابی به منابع ذخیره سازی و پردازش اطلاعات را دگرگون نمود. وجود ویژگی های دسترسی آسان از طریق مکانیسم های استاندارد ارتباطی شبکه و افزایش خودکار موجب علاقه وافر سازمان ها به استفاده از خدمات ابری شده است. با وجود این، انتخاب خدمت مناسب به دلیل افزایش تنوع خدمات ابری از نظر قیمت، مکان خدمت و پارامترهای کیفیت خدمات موجب شده است که فرایند انتخاب خدمت ابری در سازمان ها با دشواری فراوان همراه باشد. از الزامات انتخاب صحیح خدمت ابری در سازمان، تشخیص عوامل تأثیرگذار در انتخاب و برآورد میزان اهمیت هر یک از این عوامل است. در این پژوهش کوشش شده با پیروی از رویکرد آمیخته و استفاده از روش بررسی نظام مند ادبیات و «دلفی فازی در قالب طرحی اکتشافی، عوامل مؤثر در انتخاب خدمت ابری سازمان ها شناسایی شده و این عوامل با کمک روش بهترین-بدترین رتبه بندی شود. در گام اول، با بررسی نظام مند ادبیات این حوزه و همچنین، بررسی تطبیقی سه استاندارد صنعتی توافقنامه های سطح خدمت ابری، ۲۴ عامل مؤثر بر انتخاب خدمت ابری شناسایی گردید. به منظور بهره گیری ازتجارب و نظرات صاحب نظران این حوزه در جهت گسترش بدنه دانشی موجود، اعتبارسنجی و پالایش عوامل مؤثر در انتخاب خدمت ابری از روش «دلفی» فازی استفاده شد. بر اساس اجماع خبرگان، ۲۰ عامل مؤثر بر انتخاب خدمت ابری سازمان ها در قالب ۴ مؤلفه اصلی تأیید و نهایی شد. در پایان، عوامل تأیید شده از مرحله قبل با روش بهترین-بدترین وزن دهی و رتبه بندی گردید. نتایج نشان داد که در انتخاب خدمت ابری به ترتیب، مؤلفه های عملکردی، امنیتی، محیطی و سازمانی از بیشترین اهمیت برخوردار هستند. از ۲۰ عامل مؤثر بر انتخاب خدمت ابری به ترتیب، عوامل دستر س پذیری با وزن ۰/۱۳۷، قابلیت اطمینان با وزن ۰/۱۳۴، زمان پاسخگویی/ تأخیر با وزن ۰/۱۲۲، حاکمیت با وزن ۰/۰۹۶، ظرفیت با وزن ۰/۰۷۲بیشترین وزن را دارند.

پژوهش حاضر به بررسی و آسیب شناسی شبکه های تلویزیونی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از منظر بازنماییِ خط فارسی در این رسانه و میزان تبعیت آنها از دستورالعمل مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی پرداخته است. در این راستا، استفاده از روش های متوالیِ لکسیکوگراف، تخصیص خطی و تاپسیس تعمیم یافته در چارچوب نظریه تصمیم گیری های چندمعیاره به غربالگری شبکه ها و رتبه بندی هفت شبکه بهینه با ترتیب مطلوبیتِ نزولیِ شبکه های دو، سه، تماشا، خبر، یک، چهار و آی فیلم منجر شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که رسانه ملی در التزام به دستور خط مصوب فرهنگستان به ویژه شاخص های مرتبط با حوزه ذخیره و بازیابی اطلاعات مانند حرکت گذاری هم نام ها، پیوسته نویسی، جدانویسی، و همچنین ترویج آن چندان موفق نبوده و از این منظر در مجموع دارای مطلوبیتی در حد ۳۵ درصد است. در این مقاله، راهکارهایی برای ارتقاء این مطلوبیت نیز پیشنهاد شده است.

مقدمه : شناسایی عوامل بازدارنده بر سر راه استفاده جوانان از کتابخانه های_عمومی  به اولویت بندی مهمترین راهکارهای اجرایی و اتخاذ راهکار مناسب به مسئولین کمک می کندتا بتوانند با تصمیم گیری های صحیح موجبات رشد، پیشرفت و سلامت جسمی و روحی جوانان را فراهم آورند. روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری از میان جوانان شاغل تا 48 ساله با مدرک کارشناسی در اداره های دولتی شهر مشهد بودند. به منظور جمع آوری داده ها، 170 پرسشنامه میان جوانان انتخاب شده به روش نمونه گیری تصادفی ساده، توزیع و جمع آوری شد. از شاخص های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و واریانس) و آزمون خی دو و آزمون تی تک نمونه ای برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: تنها 9/32 درصد از جامعه پژوهش، عضو کتابخانه عمومی و53/36 درصد استفاده کننده خدمات کتابخانه عمومی بودند. جوانان به طور متوسط تمایل به استفاده از کتابخانه های عمومی داشتند اما استفاده از آنها را در حد کم ضروری می دانستند.  بین زنان و مردان و در مقاطع تحصیلی مختلف درمیزان استفاده اختلافی دیده نشد. شناسایی حاکمیت رسانه های دیداری و شنیداری، کسب اطلاعات ازکانال هایی به غیر از کتابخانه ها، نبود زمان کافی برای مطالعه و «حاکمیت رسانه ها» مهمترین عامل بازدارنده استفاده از کتابخانه (27/28 %) بود و ضعیف ترین عامل، تأثیرگذاری کم کارکنان (86/7 %) بود. نتیجه گیری : پائین بودن میزان مطالعه قشر تحصیلکرده، از نهادینه نشدن فرهنگ مطالعه در جامعه حکایت دارد.  موانعی مانند عدم کفایت تعداد کتابخانه ها، ناکافی بودن خدمات، تنوع آنها و بازاریابی برای خدمات از دیدگاه جوانان تحصیلکرده شناسایی شد. متناسب با این کمبودها نیز پیشنهاداتی نظیر سیاستگذاری برای بهینه سازی خدمات نظیر، بازاریابی خدمات همراه با افزایش تعداد کتابخانه های عمومی پشنهاد شد که می تواند از سوی سیاستکذاران و مجریان سیاستها مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه : شیوع مرگبار ویروس کووید-19 در اواخر سال 2019 م. بی سابقه ترین چالش برای جامعه انسانی است. کتابخانه ها نیز، مانند سایر نهادها و سازمان ها، برای مواجهه با آن تدابیری اندیشیده اند. در پژوهش حاضر، تدابیر اتخاذشده و میزان آمادگی کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان در مواجهه با بیماری کووید-19 بررسی می شود. روش پژوهش : پژوهش حاضر به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش حاضر، کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان و نمونه آماری 70 نفر از کتابداران جامعه بود. ابزار پژوهش، پرسش نامه خود ایفاء است و روایی آن توسط متخصصان کتابداری تأیید و پایایی آن با آلفای کرونباخ به مقدار 77/0 محاسبه شد. تحلیل داده ها با SPSS-26  و Amos-24 انجام شد. یافته ها : میزان آمادگی کتابخانه های موردپژوهش در مواجهه با بیماری کووید-19، معادل 66/66 درصد است که بالاتر از حد متوسط ارزیابی شد. برای مقابله با بیماری، الزام استفاده از ماسک، شیفت کاری، دورکاری، تمدید خودکار منابع دارای اولویت بیشتر و کاهش ساعت اداری، امکان جستجو، تمدید، رزرو منابع و پرداخت الکترونیکی جرائم دیرکرد نیز با کمی اختلاف در رتبه بعد قرار گرفت. در حالی که ضدعفونی منابع بازگشتی و تب سنجی کاربران موردتوجه واقع نشده است. نتیجه گیری : در حالی که همه گیری بیماری کووید-19 باعث کاهش فعالیت های اصلی کتابخانه ها گردیده است. لزوم دیجیتال سازی منابع، ارائه خدمات غیرحضوری، توسعه زیرساخت ها و افزایش سطح سواد دیجیتالی و رسانه ای، توسعه دسترسی به منابع اطلاعاتی، کنترل محتوای دیجیتالی و استفاده از منابع چندرسانه ای بایستی موردتوجه بیشتر قرار گیرد.

مقدمه: کتابخانه های عمومی را می توان یکی از مهم ترین کانون های فرهنگی اجتماعی جوامع مترقی بر شمرد که رضایت کاربران این نهادهای عمومی، می تواند بر مرجعیت این نهادها بیافزاید؛ یکی از مؤلفه ها مهم و اثرگذار بر رضایت کاربران کتابخانه های عمومی، کیفیت خدمات است. در امتداد موضوع پیش گفته، هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر کیفیت خدمات بر میزان رضایت کاربران کتابخانه های عمومی شهرستان قائمشهر از دیدگاه کاربران کتابخانه می باشد. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه کیفیت خدمات لیب کوآل و رضایتمندی کاربران استفاده شده است. در این پژوهش تعداد 5 واحد کتابخانه مورد بررسی بوده که درنهایت 300 پرسشنامه در این تعداد واحد نام برده پخش شد. جامعه آماری با استفاده از آزمون آماری و نیز فرمول تبدیل طیف لیکرت به مدل کانو و نیز فرمول های تأثیر عملکرد نامتقارن مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: رتبه بندی مؤلفه های متغیر کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی شهرستان قائمشهر معنادار است. مؤلفه تأثیر خدمات کتابخانه در رتبه اول و مؤلفه های مکان کتابخانه و کنترل اطلاعات در رتبه های بعدی قرار دارند و همچنین مؤلفه تأثیر خدمات جزء گروه خدمات انگیزشی با عملکرد بالا می باشد مؤلفه کنترل اطلاعات جزء گروه خدمات انگیزشی و دارای عملکرد پایین است مؤلفه های مکان کتابخانه جزء گروه خدمات عملکردی است. نتیجه: یافته های پژوهش به طور کلی حاکی از مطلوبیت تأثیر خدمات و کنترل اطلاعاتی است و فضا و مکان کتابخانه در سطح نسبتاً مطلوبی قرار دارد. رضایت عمومی از کیفیت کتابخانه های عمومی قائم شهر نسبتاً مطلوب است. سطح رضایت برای سه مؤلفه خوب و برای سه مؤلفه در حد متوسط بود.

مقدمه: علم اطلاعات و دانش شناسی دارای بیش از نیم قرن سابقه دانشگاهی و مقاطع تحصیلی کاردانی تا دکتری است و پژوهش جزو شرایط لازم آن به شمار می رود. اما علی رغم این سابقه تاریخی، برخی نوشته های جاری حاکی از آن است که بخش عمده ای از دانش تولیدشده در قالب پایان نامه های تحصیلی بلااستفاده و یا فاقد ارزش پژوهشی هستند و یا با تکرار مطالب پیشین فاقد نوآوری بوده و توانایی اثرگذاری و کاربردی شدن در جامعه علمی را ندارند. با توجه به این مسئله پژوهش حاضر بر آن شد تا دلایل این امر را شناسایی و راهکارهایی برای بهبود آن ارائه دهد. روش شناسی: این پژوهش در دو مرحله انجام شد. ابتدا متون و ادبیات موضوع مورد واکاوی قرار گرفت و با تحلیل محتوای آنها عوامل مؤثر در نگارش و تدوین پژوهش های دانشگاهی شناسایی شد. متغیرهای شناسایی شده پس از پالایش در مؤلفه های سه گانه تولیدکنندگان (دانشجویان)، میانجی ها (اساتید و نظام دانشگاهی)، و مصرف کنندگان (جامعه بهره بردار) جایدهی و بر مبنای آن پرسشنامه ای طراحی شد. سپس هر یک از مؤلفه ها و متغیرهای آن از نظر دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی علم اطلاعات و دانش شناسی مورد پیمایش قرار گرفت. یافته ها: تحلیل محتوای متون 12 متغیر را به عنوان عامل تأثیرگذار فردی در کارایی پژوهش های دانشگاهی و کاربست آنها نشان داد. از میان این متغیرها، قریب به 100 درصد دانش آموختگان بر این اعتقادند که داشتن انگیزه بیشترین تأثیر را در انجام پایان نامه ای خوب یا موفق دارد. پس از آن ناآگاهی از نحوه انجام پژوهش به دلیل نداشتن تجربه قبلی و یا آموزش ناصحیح را جزو دلایل مهم فردی ذکر کرده اند. همچنین 14 متغیر با تحلیل محتوای متون در ارتباط با عوامل زمینه ای (میانجیان دانش/نظام دانشگاهی) شناسایی شد. از میان آنها، عدم حمایت مادی و معنوی از دانشجویان پژوهشگر از سوی دانشگاه یا نظام آموزشی، عدم توانایی اساتید در دادن ایده های نو و مبتکرانه به دانشجویان، ضعف دانشی اساتید نسبت به موضوعات پژوهشی و اشراف نداشتن به برخی حیطه های تخصصی و موارد دیگری از این دست 90 درصد پاسخ ها را به خود اختصاص داد. در تحلیل محتوای متون، 11 متغیر از متغیرهای مربوط به جامعه علمی و مراکز بهره بردار از بسامد بیشتری برخوردار بود. از میان این متغیرها نیز بی اعتمادی مدیران دستگاه های اجرایی به دستاوردهای دانشگاهی یا ضعف ساختارهای اداری در بهره برداری از یافته های پژوهشی دانشگاهی در تصمیم گیری ها، پایین بودن سطح کیفی، بی اطلاعی دستگاه های اداری و ذینفعان از پژوهش های دانشگاهی و موضوعات آن، عدم حمایت مادی یا معنوی از پایان نامه های دانشگاهی پربسامدترین متغیرهایی بود که از سوی جامعه پژوهش به آن اشاره شده بود. نتیجه : حجم عمده ای از پژوهش های دانشگاهی در قالب پایان نامه انجام می شوند و این آثار نقشی مهم در تولید دانش جدید دارند. لذا نظام دانشگاهی باید به شایستگی ها و بهسازی مداوم فرایند تولید، تبادل و به کارگیری صحیح دانش میان پژوهشگران و مصرف کنندگان توجه ویژه داشته باشد تا بتواند نتایج آن به تولید محصولات مؤثرتر و یا ارائه خدمات قوی تر بیانجامد.

هدف: شناسایی ویژگی های سازماندهی اطلاعات در کتابخانه های کودک و آموزشگاهی مقطع دبستان برمبنای مرور نظام مند متون و استانداردهای مرتبط، سپس مقایسه فرایند سازماندهی اطلاعات در کتابخانه های آموزشگاهی مدارس مقطع دبستان شهر تهران با ویژگی های شناسایی شده است. روش: پژوهش توصیفی تحلیلی حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت داده ها، در دسته پژوهش های آمیخته قرار می گیرد. داده های کیفی از طریق مرور نظام مند متون (براساس چارچوب پریسما) و مصاحبه گروه کانونی و داده های کمّی از طریق سیاهه وارسی گردآوری شدند. تحلیل داده ها در بخش کیفی به روش تحلیل مضمون و در بخش کمّی با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است. جامعه پژوهش در بخش کیفی، متون مرتبط و متخصصان سازماندهی اطلاعات و در بخش کمّی، کتابداران متخصص کتابخانه های آموزشگاهی مقطع دبستان شهر تهران بود. یافته ها : در بخش نخست، ویژگی های سازماندهی اطلاعات مؤلفه های مؤثر در فرایند سازماندهی در کتابخانه های کودک و آموزشگاهی مقطع دبستان در سه بخش فهرست نویسی توصیفی، فهرست نویسی تحلیلی، و رده بندی شناسایی شد. در بخش فهرست نویسی توصیفی، در ارتباط با مقوله اصلی فهرست نویسی استاندارد، فهرست نویسی براساس استانداردها و قوانین فهرست نویسی و در مقوله یادداشت، درج چکیده و فهرست مطالب و درج گروه سنی یا پایه تحصیلی پیشنهاد شد. در بخش فهرست نویسی تحلیلی، در ارتباط با مقوله سازمان، توجه به کارکرد و رسالت سازمان، در مقوله کاربر توجه به نیازها، علائق و ویژگی های بیانی کاربران در گروه های سنی مختلف، در مقوله منبع اطلاعاتی شناسایی موضوعات و فعالیت ها براساس منبع از طریق ارتباط با افراد متخصص، وبگاه ها، گروه ها و سازمان های مرتبط با ادبیات کودک و در مقوله روش و ابزار، موضوع و کلیدواژه های استاندارد و اخص، ایجاد هستی شناسی و برقراری روابط معنایی میان موضوعات ازجمله پیشنهادات بود. در بخش رده بندی، در ارتباط با مقوله رده بندی استاندارد، رده بندی دیویی و در مقوله روش های تکمیلی، تفکیک منابع براساس دسته بندی موضوعی و همچنین تفکیک منابع براساس گروه سنی یا پایه تحصیلی پیشنهاد شد. در بخش دوم پژوهش، یافته ها نشان داد بیش از نیمی از کتابخانه های آموزشگاهی در بخش فهرست نویسی توصیفی، از امکان انتقال ایزو ازطریق پایگاه کتابخانه ملی استفاده کردند. در بخش یادداشت ها، بیشتر کتابداران گروه سنی متناسب با کتاب را درج کرده اند. موضوعات در بخش فهرست نویسی تحلیلی، با درنظرگرفتن مواردی مانند گروه سنی، تصاویر و قالب کتاب، موضوعات فیپا و به ندرت کلیدواژه هایی از طریق نمایه سازی و تحلیل محتوای کتاب اختصاص داده شده اند. کتابداران به سایر مؤلفه های تأثیرگذار ازجمله کارکرد و وظایف مدرسه، علائق دانش آموزان کمتر توجه کرده اند. در بخش رده بندی، کتابخانه ها بیشتر از رده بندی دیویی و موضوعات کلی در کنار سایر علائم و روش ها استفاده کرده اند. نتیجه گیری : به ذخیره سازی، بازنمایی و بازیابی منابع اطلاعاتی کودکان براساس ویژگی های شناسایی شده توجه کافی نشده است.

هدف : هدف پژوهش حاضر، شناسایی نقش جامعه شبکه ای در هویت حرفه ای کتابداران آستان قدس رضوی بر پایه نظریه جامعه شبکه جهانی کاستلز است. روش شناسی: پژوهش از نوع کیفی و دارای جهت گیری کاربردی است. جامعه پژوهش، کتابداران کتابخانه های آستان قدس رضوی و روش نمونه گیری، غیراحتمالی هدفمند است. حجم نمونه را 14 کتابدار تشکیل داده که حجم نمونه بر اساس اشباع نظری نهایی شده است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته است و داده ها از طریق روش کیفی تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. یافته ها : از تحلیل مصاحبه ها، 5 مضمون فراگیر استخراج گردید که عبارتند از: نقش ها و اهداف حرفه ای، نحوه تعامل با شبکه جهانی، قلمروهای نفوذ، تأثیرپذیری هویت حرفه ای از مشارکت در شبکه های جهانی و اثرات تعامل کتابداران با جامعه شبکه ای بر حرفه کتابداری مضامین فراگیر، شامل 15 مضمون سازمان دهنده است که از 135 مضمون پایه استخراج شده است. نتایج : توسعه شبکه جهانی همواره بخشی از دغدغه خاطر کتابداران به جهت تهدید های شغلی ناشی از این امر است. چالش هایی چون تغییرات سریع فناوری و انتشار حجم زیاد اطلاعات که گاهی غیرعلمی بوده و مستند نیستند و کمرنگ شدن نقش کتاب، کتابخانه و کتابدار، نگرانی هایی را برای کتابداران ایجاد کرده است. با پیشرفت فناوری و پیوستن به شبکه های جهانی، رسالت اصلی کتابخانه ها و به تبع آن کتابداران تغییر نمی کند، تنها شیوه و ابزار فعالیت کتابخانه ها و کتابداران تغییر می پذیرد و تکامل می یابد. کتابداران شبکه ارتباطات اجتماعی و فردی خود را توسعه داده و با دسترس پذیر کردن اطلاعات و انتقال تجارب و ارائه آموزش های لازم مخاطبان را جهت مشارکت در جامعه شبکه ای همگام می کنند. در این میان نقش مدیران متخصص، با تجربه و مشوق در احساس هویت کتابداران بسیار حائز اهمیت است.

هدف: این پژوهش با هدف کشف وضعیت کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور از نظرِ ارائه خدمات به معلولان (جسمی-حرکتی، نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم شنوایان) انجام گرفت. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف کاربردی و از نظرِ روش اجرا پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی تشکیل می دهند که به صورت سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه ای محقق ساخته بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها و ارائه آمار توصیفی، از نرم افزار SPSS 23 استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از نظرِ ارائه خدمت به گروه های مختلف معلولان، 50 درصد کتابخانه ها به معلولان جسمی-حرکتی ارائه خدمات می کنند اما تنها 11 درصد کتابخانه ها به ناشنوایان و کم شنوایان و 12 درصد به نابینایان و کم بینایان خدمات ارائه می دهند. وضعیت کتابخانه های موردبررسی در هفت مقوله سیاست گذاری و بودجه، دسترس پذیری ساختمان و فضای فیزیکی، تبلیغات و توسعه خدمات ، خدمات و برنامه های جانبی، مجموعه منابع، نیروی انسانی، و تجهیزات و فناوری های کمکی از نظرِ میانگین پایین تر از حد متوسط بود. در این میان، مقوله دسترس پذیری ساختمان و فضای فیزیکی کتابخانه ها، با میانگین 49/2 بالاترین و مقوله آموزش کارکنان با میانگین 49/1 در میان کتابخانه های عمومی کشور پایین ترین میانگین را داشتند. اصالت/ارزش: توجه کتابخانه ها به نیازها و انتظارات معلولان در زمینه خدمات و امکانات امری ضروری است. تاکنون، بررسی وضعیت کتابخانه های عمومی در زمینه ارائه خدمات به معلولان با این حجم از گستردگی انجام نگرفته است. یافته های این پژوهش می تواند راهگشای مسئولان، مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی به منظور ارائه خدمات بهتر به این گروه از جامعه باشد.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی و ترسیم ساختار فکری دانش در حوزه کتابخانه دیجیتال جهان با استفاده از تحلیل هم واژگانی است. روش: این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی علم سنجی است که از تحلیل هم واژگانی و تحلیل شبکه رهیافتی استفاده شده است. جامعه آماری تولیدات علمی حوزه کتابخانه دیجیتال در پایگاه وب آوساینس است که در مجموع برابر 5655 رکورد بود. همچنین برای تحلیل و ترسیم شبکه از نرم افزارهای vosviewer، netdrow، spss و bibexecl استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که کلیدواژه های Digital library، information retrieval و library پربسامدترین واژه ها و بیشترین زوج های واژگان Digital library و Information retrieval هستند. شبکه هم واژگانی شامل شش خوشه با نام های مدیریت دانش و کتابخانه دیجیتال، ذخیره و بازیابی منابع دیجیتال، تعامل انسان و محیط دیجیتال و یادگیری الکترونیک، منابع و رسانه های الکترونیک، غربالگری مجازی و تحلیل داده های پزشکی است. چگالی شبکه برابر 24/0 و میانگین شاخص مرکزیت برابر 6630/ است. مطابق نمودار راهبردی خوشه های مدیریت دانش و کتابخانه دیجیتال و غربالگری دیجیتال خوشه های توسعه یافته هستند و نقش محوری دارند. خوشه منابع و رسانه های الکترونیک اگرچه نقش محوری دارد ولی توسعه نیافته و نابالغ است. سایر خوشه های موضوعی خوشه های حاشیه ای بوده و موضوعات نوظهور هستند و به قدر کافی درباره آنها پژوهش نشده است.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی رفتار تصویریابی در رشته معماری دانشگاه شهید بهشتی بوده است. ازاین رو با بررسی متون مرتبط با بازیابی، رفتار اطلاع یابی، بازیابی تصویر و معماری، به اهمیت تصویر در این رشته و ویژگی های بازیابی های تصویری و راهکارهای بازیابی مبتنی بر تصویر پرداخته شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پیمایشی توصیفی بود. جامعه آماری پژوهش را دو گروه دانشجویان در همه مقاطع و استادان رشته معماری دانشگاه شهید بهشتی تشکیل داد. به دلیل اینکه تعداد استادان و دانشجویان، رشته معماری  ۱۲۶۲ نفر بود و بررسی تمامی افراد گروه امکان پذیر نبود، ازاین رو از جامعه نمونه گیری شد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده و حجم نمونه در این فرمول ۲۹۶ نفر تعیین شد، اما کمی بیش از حجم نمونه یعنی ۳۰۰ پرسشنامه توزیع گردید. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. پس از آن با جمع آوری پرسشنامه ها و بررسی پاسخ ها به صورت داده های آماری در نرم افزار SPSS، خصوصیات رفتار تصویر یابی متخصصان رشته معماری شناسایی شد. یافته ها نشان داد که متخصصان معماری عمدتاً با هدف آشنایی با ایده های خلاق و بهره گیری از جزئیات سازه های معماری از تصاویر بهره گرفته اند و جهت شناسایی جزئیات نیاز تصویری و تصاویر موردنیاز خود نیز معمولاً از شبکه های اجتماعی و موتورها و پایگاه های جستجو تخصصی تصویر و مشورت باهم حرفه ای های خود استفاده کرده اند. نوع محتوای تصویری مورداستفاده آن ها نیز عکس، نقشه و نمودار بود که یافتن آن ها در موتورها و پایگاه های تصویر با محدودسازی اندازه تصویر و دنبال کردن پیونده های مرتبط، محقق می شد. با توجه به سهم کتابخانه در بازیابی تصاویر مبتنی بر داده های پژوهش، در جهت افزایش ارتقای نقش کتابخانه پیشنهاد می شود که کتابخانه و کتابداران در زمینه آگاهی رسانی به گروه های پژوهشی دانشگاه اقداماتی نظیر تهیه بروشور، برگزاری همایش، دوره های بازدید از کتابخانه و کارگاه های آموزشی انجام دهد.