درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: شناسایی میانگین تمایل به پرداخت کاربران برای خدمات کتابخانه های مرکزی دانشگاهی، عوامل مؤثر بر آن، و تخمین ارزش پولی کل خدمات کتابخانه ها از نظر کاربران. روش شناسی: ازارزش گذاری مشروط به روش پیمایشی تحلیلی به شیوه دومرحله ای هکمن و فن اولویت های اظهارشده استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، کاربران کتابخانه های مرکزی اعم از دانشجویان، اعضای هیئت علمی، و کارکنان دانشگاه های زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند. با نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای، 10 کتابخانه مرکزی دانشگاهی انتخاب شد که با استفاده از فرمول میشل و کارسون در سطح 10%، حجم نمونه ای برابر با 854 نفر محاسبه شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه پژوهشگرساخته دو بُعدی با 40 پرسش بود و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی، رگرسیون خطی، لجستیک، و پروبیت استفاده شده است. یافته ها: نتایج مرحله اول روش هکمن (الگوی پروبیت) نشان دهنده عوامل مؤثر بر احتمال وجود تمایل به پرداخت کاربران و مرحله دوم این روش (الگوی رگرسیونی خطی)، بیانگر عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت آنان است.بنابراین، براساس کشش وزنی متغیر درآمد، با فرض ثابت بودن سایر عوامل مؤثر، افزایش 1% در درآمد پاسخ گویان، احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی را بیش از 70% افزایش می دهد. کشش کل وزن داد ه شده متغیرهای مستقل انجام پژوهش، فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی، محیط و امکانات رفاهی، و نحوه برخورد کتابداران با ثابت بودن سایر عوامل، یک درصد افزایش در متغیرهای ذکرشده، پذیرش تمایل به پرداخت کاربران را به ترتیب 301/0، 665/0، 84/0، و 129/0 افزایش می دهد. نتیجه گیری: تفاوت معناداری در نتایج دو روش لاجیت و پروبیت خطی مشاهده نشد. از سوی دیگر، روش دومرحله ای هکمن باوجودی که می تواند میان عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت و میزان آن تمایز قایل شود، درمجموع تمایل به پرداخت را نسبت به دو روش دیگر به میزان کمتری برآورد کرد. ارزش پولی کل خدمات کتابخانه های مرکزی از نظر کاربران بررسی شده به میزان 125,072,789,113 ریال ارزیابی شد.

هدف : هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش سیماپ توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز با استفاده از نظریه رسانش نوآوری هاست. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی_ پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اعضای هیئت علمیِ دانشگاه تبریز (800=N) بود که 260 نفر به صورت طبقه ای تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب و پرسش نامه بین آنان توزیع شد و در نهایت 174 پرسش نامه (67 %) تکمیل و تحویل داده شد. داده های به دست آمده با استفاده از شاخص های آمار استنباطی (تحلیل عاملی، ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس، t و کلموگروف _ سمیرونوف) تجزیه وتحلیل گردید. یافته ها: نتایج پژوهش عوامل مؤثر بر پذیرش سیماپ را در شش عامل به شرح زیر طبقه بندی و مشخص کرد: مزیّت نسبی، سازگاری، آزمون پذیری، پیچیدگی و مشاهده پذیری و، جدیت دانشگاه. نتایج آزمون همبستگی نیز نشان داد بین این ویژگی ها و آهنگ پذیرش آنها رابطه معنا داری وجود دارد. دیگر یافته های پژوهش نشان داد میانگین آهنگ پذیرش سیماپ از سوی اعضای هیئت علمی10/3 بوده است و اعضای هیئت علمی این سامانه را اندکی بیش از حد متوسط پذیرش کرده اند. سایر نتایج نشان داد داده ها از توزیع نرمال پیروی می کنند. بنابراین، منحنی پذیرشِ سیماپ توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز بهنجار بوده و در طی زمان به صورت S شکل درآمده است. نتیجه گیری : نتایج پژوهش حاضر نظریه اشاعه نوآوری «راجرز» (2003) را در زمینه ویژگی های نوآوری، گروه های پذیرندگان و منحنی S شکل، در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز تأیید کرد.

هدف: مسئله اصلی در بازیابی مؤثر و کاربرمدار هم نویسه های تخصصی، توسعه فرایندی است که بازیابی اطلاعات نامرتبط را به حداقل برساند (ریزش کاذب= ۰). در این مقاله سعی شده با به کارگیری رویکرد پیکره مدار با استفاده از برچسب گذاری معنایی، بازیابی مدارک حاوی هم نویسه های تخصصی ارزیابی و با راهبردهای موجود (بدون برچسب گذاری) مقایسه و یافته ها آشکار شود. هدف بهینه سازی کارایی نظام بازیابی اطلاعات در کاهش ریزش کاذب بازیابی متون علمی با استفاده از روش رفع ابهام معنایی از هم نویسه های تخصصی به کمک برچسب گذاری معنایی بوده است. روش: پژوهش به دلیل ماهیتش به روش تجربی انجام شد. روش تجربی از روش های سه گانه رفع ابهام معنایی (بانظارت، نیمه نظارتی و بدون نظارت) بوده و روشی بانظارت به شمار می رود. جامعه پژوهش را ۴۴۲ مقاله علمی در دو گروه گواه و آزمون تشکیل دادند. گروه گواه (پایه) شامل ۲۲۱ متن کامل مقاله بدون برچسب و گروه تجربی (آزمون) شامل همان ۲۲۱ مقاله، اما دارای برچسب بود که ۴۶ هم نویسه تخصصی آن ها به روش دستی برچسب گذاری شد و در نظام بازیابی پیشنهادی قرارگرفتند و برای بررسی کارآیی برچسب ها در رفع ابهام معنایی، از هم نویسه های تخصصی و کاهش ریزش کاذب آزموده شدند. یافته ها: بازیابی در مقاله های گروه گواه به دلیل ابهام معنایی هم نویسه های تخصصی، با ریزش کاذب همراه بود؛ درحالی که برچسب گذاری هم نویسه های تخصصی در متن کامل مقاله های گروه تجربی، تأثیر مستقیمی در کاهش ریزش کاذب داشت. سطح معنی داری آزمون رتبه های علامت دار ویلکاکسون (۰/۰۰۰۱ = P، ۵/۹۰۹- = Z) نشان داد که میزان ریزش کاذب نتایج بازیابی بعد از به کارگیری پیکره تخصصی برچسب گذاری شده در نظام بازیابی اطلاعات به نسبت قبل، تفاوت معنا داری داشت. بررسی رتبه های منفی و مثبت نشان داد که میزان ریزش کاذب نتایج بازیابی بعد از به کارگیری پیکره تخصصی برچسب گذاری شده به میزان معنا داری کاهش یافته است. نتیجه گیری: حد ریزش کاذب در یافته های پژوهش، گواه عملکرد قابل قبول برچسب گذاری در رفع ابهام معنایی هم نویسه های تخصصی است. همچنین بیانگر نقش مؤثر آن در بهینه سازی نظام بازیابی اطلاعات برای به حداقل رساندن ریزش کاذب نتایج است. بنابراین، رویکرد پیکره مدار نظام بازیابی اطلاعات، ضمن فراهم آوردن بستر بازیابی تمام متن، زمینه جلوگیری از ریزش کاذب و صرفه جویی در وقت و انرژی کاربران را فراهم خواهد کرد. گفتنی است برای رفع ابهام معنایی هم نویسه های تخصصی، برچسب ها منابع ارزشمندی اند، اما این مستلزم بهره مندی از مجموعه آموزش باکیفیت است. نتایج پژوهش نشان می دهد که داده های آموزشی، که به خوبی ساختاربندی شده باشند، نقش بسیار مهمی در بهبود رفع ابهام معنایی هم نویسه های تخصصی ایفا می کنند. این پژوهش به صورت تجربی و تحلیلی نشان داد که رویکرد پیکره مدار در مقایسه با جست وجوی مبتنی بر کلیدواژه، به طور معنا داری سطح ایده آلی از ریزش کاذب را به دست می دهد. روش به کاررفته برای رفع ابهام معنایی هم نویسه های تخصصی در همه زبان ها کاربرد دارد. 

هدف : هدف پژوهش حاضر کاوش نظریات گوناگون درباره اطلاع و دانش در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی و ارائه نقطه نظری جدید دراین باره است. روش : این مقاله به روشِ کتابخانه ای با بررسی محتوا و مطالب موجود در کتاب ها و مقالات و تدقیق در اصطلاحات و مفاهیم مرتبط و مقایسه آن ها با یکدیگر صورت گرفته است. یافته ها : نویسنده در این مقاله به تفاوت ها و تناقض های مطرح شده درباره اطلاع و دانش پاسخ گفته و با ارائه مدلی جدید مبتنی بر هستی و موجودیت بیان می دارد که اطلاع اشراف و التفات آدمی است بر نسبت (رابطه) های میان اجزای یک پدیده، یا یک فرایند با هم و آن پدیده، یا فرایند با پدیده ها و فرایندهای دیگر در جهان. چنین دیدگاهی نشان می دهد که پدیده وجود دارد و نسبت های بین اجزای آن و نیز آن پدیده با دیگر پدیده ها اموری وجودی هستند. اِشراف و اطلاع ما بر این نسبت ها با خود آن ها فرق داشته، و به نوعی حالت نامحسوس دارد؛ یعنی آگاهی ما با اصل وجودی و فیزیکی آن ها متفاوت است . اصالت/ارزش : چنین تحلیلی تاکنون درمورد اطلاع و دانش صورت نگرفته و لذا این تحلیل در نوع خود می تواند بدیع باشد که اگر مورد توجه قرار گیرد منشأ تحولات فکری ارزشمندی خواهد شد .

مقدمه : برای تدوین برنامه های راهبردی در هر سازمان ابزارهای مختلفی وجود دارد. ماتریسSWOT یکی از این ابزارهاست که با تحلیل عوامل موثر بیرونی و داخلی هر سازمان به مدیران در تدوین این برنامه کمک می کند. هدف این تحقیق شناسایی مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای موجود درحوزه کتابخانه های وابسته سازمان کتابخانه ها موزه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی براساس ماتریس SWOT و ارائه راهبردهای اجرایی به منظور بهبود برنامه ها می باشد. روش شناسی : تحقیق حاضر از نوع توصیفی پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسش نامه خودساخته استفاده شد. روایی پرسش نامه با استفاده از نظرات کارشناسی اساتید مربوطه و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار آن 98% برآورد گردید. جامعه آماری این پژوهش مدیران و کارکنان معاونت امور کتابخانه های وابسته به سازمان کتابخانه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. امتیاز وزنی مؤلفه ها با روش وزن دهی رتبه ای محاسبه شد. در نهایت پس از تحلیل عوامل و بر اساس اهمیت و وزن هر عامل ، استراتژی های مناسب پژوهش تدوین و راهبردهای اجرایی اثربخش در جهت تقویت قوت ها و فرصت ها و کاهش ضعف ها و تهدیدها ارائه گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد که تعلق کتابخانه ها به آستان قدس رضوی، حضور نیروهای تحصیل کرده و متخصص و مدیران با تجربه مهمترین نقطه قوت کتابخانه ها و کمبود فضا و استاندارد نبودن ساختمان برخی از کتابخانه ها، نبود ساز و کار مناسب برای وجین منابع قدیمی و نبود نگرش کلی به ضرورت پژوهش مهمترین نقطه ضعف کتابخانه ها محسوب می شود. مهمترین فرصت های موجود اهتمام رهبر فرزانه انقلاب و تولیت محترم آستان قدس رضوی به توسعه کمی و کیفی کتابخانه ها، حضور کارکنان تحصیل کرده و وجود پتانسیل مناسب علمی و پژوهشی در این حوزه و شناساندن کتابخانه ها به مراکز آموزشی و فرهنگی با توجه به انتساب کتابخانه ها به امام رضا(ع) و تنوع خدمات در این کتابخانه ها می باشد. مهمترین تهدیدهای موجود گسترش مدرک گرایی و عدم علاقه به مطالعه بعد از فراغت از تحصیل و محیط و مشکلات اقتصادی جامعه می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که سازمان کتابخانه ها با قرار داشتن در وضعت تهاجمی، دارای فرصت ها و نقاط قوت زیادی می باشد که می تواند با اتکال به آنها در مسیر اهداف سازمانی، بر موانع موجود غلبه نموده و نقاط ضعف خود را تقویت نماید.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی چالش های موجود در ارزیابی درونی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی ایران از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. روش: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را 20 گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی ایران تشکیل می دهد با توجه به تعداد اندک جامعه، همگی آنها مورد پژوهش قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته و به منظور تجزیه و تحلیل آنها، از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد استقبال کم گروه های آموزشی به دلیل زیاد بودن ملاک ها و نشانگرهای ارزیابی درونی و استفاده کم از نتایج ارزیابی در تصمیم گیری ها، از جمله چالش های ساختاری در ارزیابی درونی این گروه هاست. نداشتن تجربه و تخصص کافی برای اجرا، و نبود ثبات مدیریتی در سطح گروه آموزشی و دانشگاه، از جمله چالش های اجرایی ارزیابی درونی بیان شده اند. همچنین، مهم ترین چالش های انگیزه ای در ارزیابی درونی گروه ها به ترتیب شامل: نبود سازو کارهای تشویقی و پاداش دهنده برای اعضای هیئت علمی و مشغله های اعضای هیئت علمی از قبیل تراکم واحدهای تدریس و فعالیت های اجرایی بود. نتیجه گیری: ارزیابی درونی به عنوان پایه و اساس تضمین کیفیت، در گروه های آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی نظام مند نیست؛ لذا فعالیت های ارزیابی درونی به شائبه ظاهری بودن دچارند.    

هدف پژوهش حاضر توسعه راهبردهای بهبود تسهیم دانش در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته از طریق شناخت عوامل مؤثر و بازدارنده بر تمایل به اشتراک دانش در این شبکه هاست. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی و با روش نمونه گیری خوشه ای انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه پژوهشگران (اعضای هیئت علمی) دو دانشگاه «شیراز» و «خلیج فارس بوشهر» تشکیل می دهند که با توجه به جمعیت 900 نفری، 269 نفر از این جامعه بر مبنای جدول «مورگان» به عنوان نمونه تعیین گردید. گردآوری داده ها بر مبنای پرسشنامه بررسی عوامل مؤثر بر اشتراک دانش در جوامع مجازی «ژائو» انجام گرفت. یافته ها نشان داد که از بین عوامل مؤثر بر تمایل پژوهشگران به اشتراک دانش، به ترتیب، عوامل «چشم انداز مشترک» با اختلاف میانگین 82/4، «عمل متقابل» با اختلاف میانگین 04/4 و «اطمینان در تمایل به اشتراک گذاری» با اختلاف میانگین 34/3 دارای بیشترین سهم در افزایش تمایل پژوهشگران به اشتراک دانش هستند. در این بین «وابستگی اجتماعی» با میانگین 42/0- و نمره t ، 48/4- و با توجه به معنادار شدن رابطه، تأثیر بازدارنده بر تمایل به اشتراک دانش داشته است. با توجه به تأثیر مثبت «چشم انداز مشترک»، «عمل متقابل» و «اطمینان در تمایل به اشتراک دانش» می توان با ایجاد شبکه های اجتماعی علمی-تخصصی، امکان حضور پژوهشگران هم رشته و با قلمروهای مشابه را فراهم کرد تا بدین طریق به تبادل دانش تخصصی با یکدیگر بپردازند. همچنین، با ایجاد زمینه های آشنایی بیشتر پژوهشگران با این شاهراه های ارتباط علمی، می توان علاوه بر تشویق آنان به استفاده و اشتراک دانش بیش از پیش در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته، سرعت تولید علم را نیز بالا برد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی روند موضوعی حوزه بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی ایران به منظور شناسایی موضوع های داغ و نوظهور و بررسی سیر تحولات انجام شده در ساختار فکری این حوزه، در یک بازه زمانی ده ساله است. این پژوهش از نظر نوع، توصیفی و از نظر هدف، کاربردی است. ساختار فکری حوزه بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی ایران با استفاده از فنون تحلیل هم رخدادی واژگان و تحلیل ارجاع ها مورد مطالعه قرار گرفت. جامعه پژوهش حاضر را کلیه مقاله های پژوهشی و مروری منتشر شده توسط پژوهشگران ایرانی در طول سال های 2008-2017 در مجله های نمایه سازی شده در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس موسوم به وبگاه علوم تشکیل می دهد. ابزار گردآوری داده ها، پایگاه اطلاعاتی وبگاه علوم است و ابزار تجزیه و تحلیل یافته ها جهت ترسیم ساختار فکری این حوزه نیز نرم افزار سایت اسپیس است. نتایج نشان داد که واژگانی مانند: بیان ژن، پروتئین، برون تنی، استرس اکسیداتیو، پیوند، آپوپتوز و سلول در زمره مباحث داغ پژوهشی ایران و اصطلاحاتی چون کیتوسان، نانوکامپوزیت، فعالیت ضدباکتری، دینامیک مولکولی، سلول های بنیادی، سلول های بنیادی مزانشیمی و ایموبلیزاسیون بیانگر موضوع های نوظهور در پژوهش های ایران در بازه زمانی مورد بررسی بوده است. افزایش تولیدات حوزه بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی ایران در سطح جهانی و قرار گرفتن آن در اولویت های پژوهشی کشور باعث شد تا این حوزه از دیدگاه علم سنجی مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، با توجه به موضوع های داغ و نوظهور شناسایی شده در این پژوهش، از این گونه پژوهش ها میتوان به عنوان یک نقشه راه برای برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های کلان علمی کشور استفاده نمود.

مقدمه: دانش ضمنی یا دانش تلویحی به دانشی اشاره دارد که در پی تجربه ها، مهارت ها، و دانایی های شخصی، در اذهان مردم جوامع پدید می آید، و فرموله کردن آن بسیار مشکل است و نمی توان آن را توضیح داد یا به دیگران انتقال داد. هدف از این پژوهش ارائه الگوی پارادایمی تسهیم دانش ضمنی در دانشگاه های ایران: از دیدگاه متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی با رویکرد گراندد تئوری می باشد. روش شناسی: رویکرد تحقیق حاضر از نوع کیفی است که با روش گراندد تئوری انجام شده است . جامعه آماری این پژوهش شامل متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی که در زمینه مدیریت دانش خبره هستند به روش گلوله برف (ارجاع زنجیره ای) انتخاب شده اند. روش جمع آوری اطلاعات به صورت مصاحبه عمیق و باز است. در این مطالعه از 12 نفر مصاحبه انجام شد. یافته ها: نشان داد تسهیم دانش ضمنی می تواند بر خلاقیت و نوآوری، قوام و استحکام تیم، افزایش اعتماد به نفس در کار کارکنان، کسب مهارت های فنی و تخصصی، آینده نگری، شناسایی دقیق نقاط قوت و ضعف خود و سازمان، کسب مزیت رقابتی پایدار، افزایش بهره وری و کاهش هزینه، شناسایی دقیق نیازمندی های سازمان، کیفیت در تصمیم گیری و وفاداری به سازمان بر کارکنان مؤثر باشد. نتیجه گیری: مهم ترین عامل در ایجاد تسهیم دانش ضمنی، آگاهی مدیران دانشگاه ها از اهمیت دانش در فرآیند کاری کارکنان و همچنین نهادینه نمودن فرهنگ تسهیم دانش با استفاده از محرک های انگیزشی است با توجه به مؤلفه های شناسایی شده، الگوی نظری ارائه شد. در این الگو، کلیه مؤلفه های مؤثر در تسهیم دانش در دانشگاه ها مدنظر قرار گرفت. الگوی ارائه شده می تواند به عنوان راهنمای جامعی برای کلیه دانشگاه ها در کشور استفاده شود.

هدف: بررسی جنبه های گوناگون مفهوم اعتبارسنجی اطلاعات وب در راستای آموزش و مهارت افزایی کاربران و کتابداران در پالایش کیفی اطلاعات و نیز معرفی رویکردهای پژوهشی بالقوه در این زمینه. روش شناسی: جستجوی کتاب شناختی و مطالعه در زمینه های پژوهشی رشته هایی مانند علم اطلاعات، روان شناسی، جامعه شناسی، و علوم رایانه. یافته ها: مفهوم اعتبارسنجی اطلاعات وب از دو بُعد اصلی قابلیت اعتماد و تخصص برخوردار بوده و مدل های گوناگونی درباره آن ارائه شده است. اجراکننده، محتوا، و طراحی سه موضوع مهم اعتبارسنجی اطلاعات وب هستند. ویژگی های کاربران، عوامل تأثیرگذار، چهارچوب های نظری عمده، و فرایند کلی اعتبارسنجی اطلاعات در محیط وب از مهم ترین موضوعات در این زمینه هستند. اعتبارسنجی اطلاعات وب فرایندی گام به گام و متشکل از مراحل گوناگون است که در مدل ها و پژوهش های مختلف به آن اشاره شده است. نتیجه گیری: اعتبارسنجی اطلاعات وب، پژوهشی بین رشته ای و پیچیده است که نیازمند توجه جدی پژوهشگران از رشته های مختلف است. اما، برخلاف چنین اهمیتی، در زبان فارسی پژوهش ها و نگارش های فراوانی در این حوزه به دست نیامده است. محدودیت های نظری، کاربردی، روش شناختی، و جامعه آماری ازجمله محدودیت های اصلی در پژوهش های این حوزه هستند که پژوهشگران باید در رفع آنها و تدوین مدل های جامع تر و کاربردی تر بکوشند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی کارکرد مؤلفه های پژوهشی از دیدگاه کتابداران و اعضای کتابخانه با استفاده از مدل ارزیابی درونی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است. روش: نوع پژوهش بر پایه ماهیت آن، کاربردی است. از نظر روش جمع آوری داده ها، تحقیق حاضر از نوع توصیفی _ پیمایشی است و هدف آن توصیف شرایط پدیده مورد بررسی برای یاری دادن در فرآیند تصمیم گیری است. در تحقیق حاضر جامعه مورد مطالعه کتابداران و مراجعه کنندگان به کتابخانه عمومی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از فنون آمار توصیفی و از آزمون های آماری شامل آزمون تک نمونه ای T با نمونه های وابسته و آزمون فریدون استفاده شده است. یافته ها: با استفاده از آزمون تی تست یک نمونه ای و مقایسه میانگین ها با عدد ۳ (متوسط) به طورکلی مشخص می شود که میزان موفقیت بخش های زیرمجموعه کتابخانه عمومی آستان قدس رضوی از بعد کارکرد پژوهشی ازنظر کارشناسان بیشتر از حد متوسط است. همچنین با استفاده از آزمون فریدمن در رتبه بندی اهداف کلی طرح شده در سطح کارکرد خدمات پژوهشی، میزان موفقیت اهداف کلی طرح شده به طور معنی داری با یکدیگر تفاوت دارند و از نظر توصیفی با توجه به میانگین رتبه ها مشخص است که میزان موفقیت هدف «ارزیابی مداوم از خدمات بخش ها» از سایر اهداف بیشتر است. همچنین با توجه به میانگین ۳۸/۳ و سطح معناداری کمتر از ۵ درصد با اطمینان ۹۵ درصد می توان گفت، میزان موفقیت بخش های زیرمجموعه کتابخانه عمومی آستان قدس رضوی از بعد کارکرد پژوهشی از دیدگاه اعضای کتابخانه بیشتر از حد متوسط است.

مقدمه: یکی از مسائل مهم در حوزه رفتار مراجعان به کتابخانه ها، رفتار برنامه ریزی نشده[1] آن ها است که می تواند نقش تعیین کننده ای در توسعه میزان استفاده از منابع و خدمات و یا افزایش فرهنگ استفاده از کتابخانه ها در درون جوامع ایفا کند. ازاین رو، پژوهش حاضر، با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار برنامه ریزی نشده کاربران در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه های دانشگاهی به منظور ارائه الگوی پیشنهادی انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی است که با رویکرد ترکیبی (کیفی- کمی) و با استفاده از روش نظریه پردازی زمینه ای[2] در بخش کیفی و روش پیمایشی- تحلیلی در بخش کمی انجام شده است. ابزار گردآوری داده های بخش کیفی مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته و بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه پژوهش در بخش کیفی را اعضای هیئت علمی و صاحب نظران سه حوزه موضوعی کتابداری و اطلاع رسانی، مدیریت و روانشناسی تشکیل دادند که با روش نمونه گیری هدفمند ترکیبی (هدفمند و سپس گلوله برفی) تعداد 12 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جامعه پژوهش در بخش کمی دانشجویان عضو کتابخانه های مرکزی دانشگاه های فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، تبریز، شیراز و پردیس دانشگاه تهران بودند و حجم نمونه 600 نفر تعیین گردید. تجزیه وتحلیل و کدگذاری داده های مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA 10 انجام شد و در بخش کمی برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته های بخش کیفی پژوهش، عوامل محیطی، منابع و خدمات اطلاعاتی، منابع انسانی، ویژگی های فردی، عامل موقعیتی زمان و عوامل فرهنگی و اجتماعی به عنوان عوامل مؤثر بر رفتار برنامه ریزی نشده ی کاربران در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه های دانشگاهی شناسایی شدند و بر این پایه مدل عملیاتی این نوع از رفتارها طراحی گردید. بر پایه مدل عملیاتی، نتایج بخش کمی نشان داد عوامل محیطی از طریق عامل موقعیتی زمان و همچنین عوامل فرهنگی و اجتماعی از طریق ویژگی های فردی کاربران بر بروز رفتار برنامه ریزی نشده آن ها در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه های دانشگاهی تأثیرگذار هستند؛ درصورتی که منابع و خدمات اطلاعاتی و منابع انسانی تأثیر معناداری بر بروز این نوع از رفتارها ندارند. درنهایت الگوی پیشنهادی عوامل مؤثر بر رفتار برنامه ریزی نشده مراجعان در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه های دانشگاهی بر اساس نتایج بخش کیفی و کمی پژوهش، طراحی گردید. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، به نظر می رسد، کتابخانه های دانشگاهی باید به منظور استفاده بهینه و مؤثر از منابع و خدمات، جذب مخاطب و افزایش سطح آگاهی و اطلاعات عمومی مراجعان، به عوامل مؤثر بر رفتار برنامه ریزی نشده مراجعان در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه ها توجه ویژه ای داشته باشند. [1]. Unplanned Behavior [2]. Grounded Theory

هدف این مقاله بررسی ضرورت کارآمدی هستی شناسی ها در برابر تغییرات در مفاهیم، در سازگاری با تغییرات مفاهیم دانش است. به طور کلی، هستی شناسی ها نوعی از ابزارهای معنایی هستند که به دلیل کاستی های اصطلاحنامه ها در بازنمون دانش، قلمروهای موضوعی را از طریق نمایش مفهو م ها و رابطه های میان آنها  به کار گرفته اند. با توجه به تحولات مفاهیم و معنا، ضروری است در ساختار هستی شناسی ها بازنگری شود و تغییراتی برای سازماندهی و بازنمون دانش در هستی شناسی ها تدوین و طراحی گردند. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شده است و اطلاعات آن از طریق مرور در کتاب ها ، مقالات مجلات علمی، مقالات همایش های علمی،  متون علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعات و اینترنت جمع آوری گردیده است. سپس، مفاهیم و اصول تغییر در هستی شناسی ها مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است.  این مقاله با روش کتابخانه ای، نحوه بازنگری و سازگاری هستی شناسی ها را با تغییرات مفاهیم و معناها مورد توجه قرار داده است. بر اساس یافته های پژوهش، می توان تغییرات در هستی شناسی ها را با توجه به  شش مرحله موجود در فرآیند تکامل هستی شناسی ها ارائه داد.که عبارتند از: دریافت تغییرات، ارائه و بازنمون تغییرات، معناشناسی تغییرات،گسترش و اشاعه تغییرات، اجرای تغییرات و تغییر در ارزش ها. همچنین، بر اساس یافته های دیگر این پژوهش و در راستای یک معماری منطقی برای حمایت از تکامل هستی شناسی ها می توان تغییرات در هستی شناسی ها به طور کارآمدتر اعمال کرد. همچنین هستی شناسی برای موثر بودن،  نیاز به تغییرات،  با سرعتی متناسب با تغییر در بخش هایی از جهان می باشند. بر اساس یافته های پژوهش، ضروری است که در زمان تغییر یک هستی شناسی به: ایجاد سلسله مراتب مفاهیم وابسته؛ نیازهای کاربران؛ تعیین علایق کاربران؛ انتخاب مناسب ترین ابزار ویرایشگر در زمان طراحی هستی شناسی ها و تجزیه و تحلیل رفتار اطلاع یابی کاربران توجه شود. همچنین تلاش کاربران انسانی نظام های اطلاعاتی مانند کتابخانه های دیجیتالی و  پشتیبانی خودکار برای مدیریت تغییرات هستی شناسی بسیار مهم است. که باید در طراحی هستی شناسی ها توسط متخصصان مورد توجه قرار بگیرند

پژوهش حاضر با هدف تحلیل مفهومی الگوی  مرجع دلوس و چارچوب پنج اس و شناسایی روابط بنیادین بین مفاهیم و شاخص های این الگو و چارچوب در سازماندهی و ارزیابی کتابخانه های دیجیتالی انجام شده است. روش پژوهش حاضر تحلیل مفهومی الگوی مرجع دلوس و چارچوب پنج اس در سازماندهی و ارزیابی کتابخانه های دیجیتالی بوده است. تمرکزالگوی مرجع دلوس بر شناسایی شش مفهوم اصلی و نیز روابطی است که کل یک کتابخانه دیجیتالی را در بر می گیرد ، درحالیکه تمرکز چارچوب پنج اس. بریکپارچه سازی مفاهیم کتابخانه دیجیتالی با پنج اس است . یافته ها نشان داد، الگوی دلوس و چارچوب پنج اس درحوزه هایی مانند جریان ها، محتوا، اجتماع ها و کاربران  ، روابط مشترکی با کتابخانه های دیجیتالی دارند. در نتیجه، انعطاف پذیری چارچوب پنج اس در بخش ساختار به عنوان ابزاری قدرتمند برای تحلیل و سازماندهی محتوا در کتابخانه های دیجیتالی می تواند با به کارگیری انواع فراداده ها در سامانه کتابخانه های دیجیتالی مبتنی بر الگوی مرجع دلوس ، کاربردی شود . بخش سناریو در چارچوب پنج اس می تواند در پیش بینی هایی که در خصوص خدمات اطلاعاتی کتابخانه های دیجیتالی با توجه به رشد و افزایش فناوری های نوین اطلاعاتی  در جهان اتفاق می افتد ، کمک کند.

هدف:کارآمدی فیلد ""محدودیت زبانی"" در سه موتور کاوش گوگل، بینگ، و یاهو و تعیین کارآمدترین موتور کاوش در ارائه نتایج مرتبط در زبان فارسی و عربی. روش شناسی:پیمایش بر روی 38 واژه هم نویسه در زبان فارسی و عربی انجام شد. یافته ها:موتور کاوش گوگل در بازیابی و رتبه بندی نتایج مرتبط با زبان هدف، عملکرد ضعیف تری نسبت به موتور کاوش بینگ و یاهو داشت. سه موتور کاوش در بازیابی نتایج نامرتبط با زبان هدف، تفاوت معناداری با یکدیگر نداشتند؛ اما در رتبه بندی نتایج نامرتبط با زبان هدف، تفاوت معناداری در عملکرد موتور کاوش گوگل مشاهده شد. همچنین مشخص شد تأثیری در بازیابی نتایج نامرتبط با زبان هدف ندارد. نتیجه گیری:کاربران در بینگ و یاهو با اقبال بیشتری برای بازیابی نتایج مرتبط با زبان فارسی و عربی مواجه هستند.

برای رسیدن به اهداف استراتژیک، ماموریت ها و وضع مطلوب فناوری اطلاعات، سازمان ها نیازمند برنامه جامع و مناسبی هستند؛ بر این اساس، برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات به عنوان یک جزء از برنامه ریزی استراتژیک سازمان مطرح می گردد. برنامه ای که برای هر سازمان، منشور و برنامه کلان سازمان در زمینه سیستم های اطلاعاتی و به طور کلی فناوری اطلاعات می باشد. یکی از پرسش های بنیادی در این حوزه این است که موفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات از چه عواملی متاثر است. این پژوهش برای پاسخگویی به این پرسش انجام شده است. در این راستا عوامل موثر برموفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات را می توان بر اساس معیارهای مختلف تقسیم بندی کرد، دراین تحقیق با استفاده از مدل TOE متغیرها به سه دسته عمده تقسیم شده اند که عبارتند از: عوامل تکنولوژیک، عوامل سازمانی و عوامل محیطی، که هر یک از این عوامل دارای بعدهای مربوط به خود می باشند. پژوهش حاضر در شرکت ملی نفت ایران و شرکت تابعه ی آن (شرکت ملی حفاری اهواز) صورت گرفته است و جامعه آماری مورد مطالعه مدیران، مشاوران، روسا و کارشناسان فناوری اطلاعات این شرکت به تعداد 101 نفر بودند، که به دلیل کم بودن افراد جامعه آماری، نمونه آماری برابر با جامعه آماری و 101 نفر در نظر گرفته شد. جهت گرد آوری داده ها پرسشنامه ای طراحی شد که روایی آن مورد بررسی و تأیید قرار گرفت و پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ مقدار 96/0 برآورد شده است. داده ها نیز با استفاده از نرم افزارهای SPSS و PLS تحلیل شده اند. مدل کلی با معیار جی.اُ.اِف 62%، دارای برازش قوی توصیف شد و از 8 فرضیه پژوهش 5 مورد تایید و 3 مورد تایید نگردید. رابطه بین زیرساخت سیستم های اطلاعاتی، مدیریت دانش، مشارکت، ارزیابی محیطی و زمینه محیطی با موفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات تایید شد و رابطه بین بلوغ سیستم های اطلاعاتی، مدیریت تغییر و هماهنگی با موفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات تایید نگردید.

هدف: کلان داده مجموعه داده هایی است که با برخورداری از ویژگی هایی خاص، از طریق سیستم های نرم افزاری معمول امکان ذخیره سازی، مدیریت و پردازش آنها وجود ندارد. رایانش ابری مجموعه ای از منابع مجازی سازی شده با قابلیت دسترسی و استفاده آسان است. فناوری ذخیره سازی بر مبنای ابر قادر به مدیریت مؤثر کلان داده ها است. هدف این پژوهش تعیین وضعیت موجود مدیریت کلان داده های کتابخانه ای مبتنی بر رایانش ابری و رتبه بندی مؤلفه های آن در کتابخانه های دانشگاه های سطح اول ایران است. روش شناسی: پژوهش حاضر، از نوع مطالعات کاربردی و از نظر ماهیت، روش و کنترل متغیر ها در زمره تحقیقات توصیفی است. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه های سطح اول ایران به تعداد 520 نفر است. پرسشنامه به صورت الکترونیکی در اختیار پاسخگویان قرار گرفت و در مجموع 393 پرسشنامه دریافت و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته که با بررسی مطالعات پیشین شش مولفه اصلی مؤثر بر مدیریت کلان داده های کتابخانه ای مبتنی بر رایانش ابری شامل نیروی انسانی، سازمان، زیر ساختار، مسائل اقتصادی، فرهنگ و مدیریت داده شناسایی شد که از طریق تحلیل عاملی تأییدی، روایی آن تأیید شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار های اس. پی. اس. اس22^[1]  و آموس 22^[2] استفاده شد. یافته ها: وضعیت موجود مدیریت کلان داده های کتابخانه ای مبتنی بر رایانش ابری در کتابخانه های دانشگاه های سطح اول ایران از دیدگاه کتابداران، با میانگین 582/23 و انحراف استاندارد 655/7 معادل 41730/0-، نامطلوب ارزیابی شد. رتبه بندی مؤلفه های وضعیت موجود از قوت به ضعف به ترتیب 1. نیروی انسانی با میزان بار عاملی 64/.، 2. مسائل اقتصادی با میزان بار عاملی 60/0، 3. زیرساختار با میزان بار عاملی 59/0، 4. مدیریت داده با میزان بار عاملی 58/0، 5. فرهنگ با میزان بار عاملی 57/0، 6. سازمان با میزان بار عاملی 52/0 قرار دارند. نتیجه : کتابداران به واسطه درگیری روزمره شان با حجم بسیار بالای داده، عملا با کلان داده ها درگیر هستند. تطابق متوسط بودجه این کتابخانه ها با نیاز های فعلی و تأمین هزینه های لازم برای دیجیتال سازی منابع و وجود زیر ساختار های قانونی سخت افزاری و نرم افزاری مناسب، راه را برای انجام اقدامات لازم برای بهره برداری از سرویس های ذخیره سازی مبتنی بر ابر را هموار می کند. اغلب کتابداران ضمن درک فرهنگ دسترسی آزاد به اطلاعات، اهمیت ارائه داده های تحلیل شده به مراجعین را درک کرده اما درک مراجعین از دریافت چنین داده هایی در حد متوسط می باشد. آگاهی و درک پایین مسئولین و عدم تمایل به تعامل و همکاری با سازمان های فعال در این حوزه، محیط پایداری را جهت کار با کلان داده ها و ارائه خدمات بر مبنای آنها را فراهم نمی کند.   [1]. Spss [2]. Amos

هدف: سنجش سرمایه فکری کتابخانه های دانشگاهی براساس مدل بونتیس و ارتباط آن با عملکرد سازمانی. روش شناسی: پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی از نوع کمّی است که با دو پرسشنامه سرمایه فکری و عملکرد سازمانی از تمامی مدیران و کارکنان کتابخانه های دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی شهرهای اصفهان، بندرعباس، و یزد نظرسنجی شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با فن تحلیل عاملی با استفاده از آزمون های کولموگرف-اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون، برابری واریانس ها، لون، و مقایسه میانگین ها به کمک نرم افزار اس پی اس اس22 انجام شد. یافته ها: سرمایه فکری از دیدگاه مدیران و کارکنان کتابخانه های منتخب مطلوب بود. از میان ابعاد سه گانه سرمایه فکری، فقط بُعد "سرمایه ساختاری" در کتابخانه ها وضعیت چندان مناسبی نداشت. سرمایه فکری و مؤلفه های تشکیل دهنده آن (سرمایه مشتری، سرمایه انسانی، و سرمایه ساختاری) با عملکرد سازمانی کتابخانه ها ارتباط مثبت و معناداری داشت. همچنین، نتایج یافته ها بر یکسان بودن دیدگاه های مدیران و کارکنان درباره سرمایه فکری دلالت داشت. نتیجه گیری: مسئولان و متولیان دانشگاه ها و مراکز آموزشی با سرمایه گذاری و مدیریت سرمایه فکری می توانند شاهد ارتقای هرچه بیشتر عملکرد سازمانی در کتابخانه ها باشند.

هدف: یکی از مشکلات هستی شناسی کم توجهی به فرایندهای شکل گیری معنا در ذهن انسان است. هستی شناسی دارای ساختار ارجاعی است و تنها با برقراری روابط بین مفاهیم سعی دارد معنا را بازیابی کند؛ اما به مسئله شناخت و فرایندهای تفسیر و شکل گیری مفهوم در ذهن و خلق معنا در انسان توجهی ندارد. هدف پژوهش حاضر این است که با استفاده از الگوی سه وجهی نشانه پیرس و تمرکز بر مؤلفه تفسیر این الگو، مؤلفه هایی را که در شکل گیری مفهوم در ذهن انسان و خلق معنا تأثیر دارند شناسایی و برای کاربرد در هستی شناسی معرفی کند. برای رسیدن به این هدف از عاشورا به عنوان یک چندمعنایی استفاده شده است. روش: این پژوهش کیفی در دو گام انجام شده است. در گام نخست، صفحات شخصی اینستاگرام پنج گروه (افراد پرطرفدار، مداحان، پدیدآورندگان آثار عاشورایی، مردم عادی، و افرادی با نگاه متفاوت) به عنوان جامعه پژوهش، انتخاب و یادداشت های منتشرشده در صفحات ایشان با روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند. در گام دوم 10 نفر از پدیدآورندگان آثار عاشورایی درزمینه های  نقاشی، ادبیات، خوشنویسی، فیلم و کاریکاتور انتخاب و تجربه زیسته آنها در خلق آثار با روش پدیدارشناسی تحلیل شدند. یافته ها: تعداد 29 مقوله اصلی و 292 مقوله فرعی از تحلیل محتوای کیفی، 6339 یادداشت صفحات اینستاگرام در گام نخست و 8 مقوله اصلی و 47 مقوله فرعی از تحلیل مصاحبه های پدیدآورندگان آثار عاشورایی در گام دوم، شناسایی و استخراج شدند. نتیجه گیری: تفسیر فردی از یک واقعه و تشکیل مفهوم و الگوهای ذهنی در وی به سه جهان ( جهان شخصی، جهان اجتماع و جهان فناوری) وابسته است که تجربه ها و پیش داشته های ذهنی و همچنین بافتی که فرد در آن قرار دارد را شکل می دهند. مفهوم، بافت محور است و تفسیر آن فقط به تفسیرگر فردی  بستگی ندارد؛ بلکه وابسته به بافت اجتماعی است. ترجیح شخصی انسان، تنها راه تفسیر نشانه ها وعامل تعیین کننده اصلی در شکل گیری نظام های معنایی مانند هستی شناسی ها نیست. بافتی که انسان در آن به سر می برد، قواعد اجتماعی و همچنین عادت ها، محدودیت هایی را برای تفسیر ایجاد می کند. براین اساس، استفاده از نظام ارجاعی و قواعد منطق و همچنین به کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی و علوم رایانه به تنهایی نمی تواند در هستی شناسی به بازنمایی معنا کمک کند؛ بلکه ویژگی های فردی، بافت، پیش داشته های ذهنی و مؤلفه های موجود در سه جهان شخصی، اجتماعی و فناورانه در شکل گیری مفهوم و ساخت معنا مؤثر، و توجه به آن ها در هستی شناسی به ویژه در موضوع های چندمعنایی و بافت محور مانند عاشورا ضروری است.

هدف : هدف از این پژوهش تحلیل نقش خدمات کتابخانه های عمومی در توسعه اقتصاد محلی استان کرمانشاه از دیدگاه کتابداران شاغل درکتابخانه های عمومی استان در وضعیت موجود و مطلوب کتابخانه های عمومی بود. روش : این پژوهش، از نظر هدف کاربردی بود که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه بودند (194 نفر). نمونه مورد نظر (126نفر) که بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. داده های مورد نیاز پژوهش، با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه را متخصصان تأیید و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ در شرایط موجود 955/0 و در شرایط مطلوب 935/0 محاسبه گردید. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اس.پی.اس.اس. در دو بخش توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار و همچنین آمار استنباطی تی یک نمونه ای انجام گرفت. یافته ها : نتایج پژوهش نشان داد که در وضعیت موجود به ترتیب خدمات جنبی با میانگین 05/3؛ خدمات اطلاعاتی و اطلاع رسانی با میانگین 59/2؛ خدمات آموزشی و پژوهش با میانگین 32/2 در سطح نسبتاً مطلوب و خدمات مشاوره ای و مرجع در وضعیت موجود با میانگین 04/2 در سطح نامطلوب قرار دارند. همچنین، در وضعیت مطلوب به ترتیب خدمات جنبی با میانگین86/2؛ خدمات آموزشی و پژوهشی با میانگین 54/2؛ خدمات اطلاعاتی و اطلاع رسانی با میانگین 34/2 و خدمات مشاوره ای و مرجع با میانگین 26/2 در سطح مطلوب قرار دارند. اصالت/ارزش : پژوهش حاضر از معدود پژوهش های داخلی است که به تحلیل نقش کتابخانه های عمومی در توسعه اقتصاد محلی می پردازد و دیدگاه کتابداران و تصمیم گیران این خدمات که با مشکلات و مسائل ارائه آن در کتابخانه ها مواجه اند را بررسی کرده است. با نتایج برخاسته از این پژوهش، مسئولان نهاد کتابخانه های عمومی کشور می توانند در جهت ایفای یکی از نقش های مهم کتابخانه های عمومی که همان توسعه اقتصاد محلی و بومی است برنامه ریزی های لازم را انجام دهند.