درخت حوزه‌های تخصصی

هدف : مقاله حاضر درصدد بررسی تأثیر خدمات ارائه شده بر ارزش ادراک شده، رضایت و وفاداری کاربران کتابخانه های عمومی شهر رشت است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی از نوع همبستگی انجام شده است و از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت داده ها کمی به شمار می آید. از بررسی متون و پرسشنامه استاندارد بومی سازی شده برای گردآوری داده ها استفاده شد. پرسشنامه بین 450 نفر از کاربران کتابخانه های عمومی شهر رشت توزیع گردید و در نهایت 400 پرسشنامه بازگشت داده شد و برای تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. روایی محتوایی پرسشنامه توسط نُه تن از متخصصان و روایی سازه از طریق تحلیل عاملی تأییدی به تأیید رسید. پایایی ابزار نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ بررسی و تأیید شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که ارزش ادراک شده کاربران از خدمات ارائه شده موجب ایجاد حس رضایت و در نتیجه وفاداری آن ها نسبت به حضور و بهره برداری مجدد از خدمات کتابخانه می شود. همچنین طبق یافته ها ارتباط مستقیم و معناداری بین  ارزش ادراک شده و وفاداری کاربران مشاهده نگردید. ضمن اینکه رابطه مثبت خدمات شامل منابع الکترونیک، نشریات چاپی و محیط کتابخانه باارزش ادراک شده تأیید شد اما معناداری ارتباط بین خدمات منابع الکترونیکی، نشریات چاپی و محیط کتابخانه با متغیر رضایت تأیید نگردید. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن اثر دسترس پذیرسازی منابع الکترویک و نشریات چاپی روی ارزش مند شدن کتابخانه در نظر مراجعه کنندگان است و بنابراین، پیشنهاد می شود که روی منابع روزآمد چون پیایندها و سریعاً دسترس پذیر چون منابع دیجیتال بیشتر تأکید شود.

هدف : هدف این پژوهش، تعیین تأثیر زیرساخت های مدیریت دانش و ابعاد بهبود تصمیم گیری مدیران بر مدیریت دانش کارکنان در نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش : این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی است. در تعیین جامعه آماری ازطریق نمونه گیری خوشه بندی تصادفی، تعداد 6 استان با نمونۀ آماری 300 انتخاب و درنهایت 247 پرسش نامۀ کامل بازگردانده شد. ابراز پژوهش، پرسش نامه های محقق ساخته بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. برای تائید روایی پرسش نامه از نتایج تحلیل عاملی و برای تأیید پایایی آن از آلفای کرونباخ در سطح 95/0 برای زیرساخت و وضعیت مدیریت دانش و 97/0 برای ابعاد بهبود تصمیم گیری استفاده شد. در این پژوهش، وضعیت مدیریت دانش (متغیر ملاک) بر اساس ابعاد متغیر زیرساخت مدیریت دانش (متغیر پیش بین) شامل زیرساخت های منابع انسانی، فناوری اطلاعات، فرایند، فرهنگ، راهبرد سازمانی، منابع مالی و نیز ابعاد تصمیم گیری مدیران (متغیر پیش بین) شامل دقیق و صحیح بودن اطلاعات، اقتصادی بودن اطلاعات، سریع بودن اطلاعات، ایمن بودن اطلاعات، مرتبط بودن اطلاعات و قابلیت به کارگیری اطلاعات مطالعه شد. یافته ها: نتایج پژوهش بیانگر آن است که بر اساس مدل پیش بینی، زیرساخت های منابع انسانی، فرهنگ و فرایند و نیز همه ابعاد بهبود تصمیم گیری مدیران قادر به پیش بینی مدیریت دانش در نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. اصالت/ارزش مقاله : پژوهش حاضر می تواند اطلاعات کاربردی را برای مدیریت نهاد کتابخانه های عمومی کشور فراهم کند تا بر اساس روابط زیرساخت های مدیریت دانش و ابعاد بهبود تصمیم گیری مدیران، وضعیت مدیریت دانش را ارتقا داد.

هدف این پژوهش تعیین میزان انطباق فهرست پیایندهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر دی اِی) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با روش پیمایشی و رویکرد توصیفی-تحلیلی (تطبیقی) انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 14600 پیشینه پیایند موجود در کتاب شناسی ملی ایران و نمونه پژوهش برابر با 375 پیشینه است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل سیاهه وارسی و جدول انطباقی است. یافته ها نشان داد که 7/14 درصد از داده های موجود در پیشینه های مورد بررسی با عناصر «آر دی اِی» دارای انطباق کامل هستند و 5/83 درصد با این عناصر انطباق ندارند. همچنین، 8/1 درصد از این داده ها با عناصر (آر دی اِی) دارای انطباق نسبی هستند. بلوک 1 با میانگین 167 بیشترین انطباق و بلوک 4 با میانگین 5 کمترین انطباق را دارا هستند. پیشینه پیایندها به میزان کمی با (آر دی اِی) انطباق دارد. بلوک 1 دارای بیشترین انطباق و بلوک 4 دارای کمترین انطباق با عناصر (آر دی اِی) است. دلیل اصلی عدم انطباق، عدم توجه به اهمیت بلوک های مهمی نظیر بلوک ۴ و ۵، اضافه شدن فیلدهای جدید در «یونی مارک»، اضافه شدن تعاریف و نقش های جدید در «آر دی اِی» و خالی بودن فیلدها (تکمیل نشدن اطلاعات) است.

هدف: نقش مشارکتی کتابداران در توسعه نرم افزارهای کتابخانه ای از دیدگاه شرکت های تولیدکننده این نرم افزار. روش/ رویکرد پژوهش: در این پیمایش با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته، داده های 6 شرکت تولیدکننده نرم افزارهای کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شد. یافته ها: کتابداران دارای مهارت وب و اینترنت با میانگین 33/32 بیشترین و کتابداران آشنا به امور سخت افزاری با میانگین 83/6 کمترین مشارکت را در توسعه نرم افزار داشته اند. کتابداران بخش ثبت آثار نسبت به کتابداران فراهم آوری- اهدای منابع، نقش بیشتری در توسعه نرم افزار کتابخانه ای از خود نشان داده اند و کتابداران در مرحله توسعه نرم افزار با میانگین 83/4 بیشترین و در مرحله طراحی با میانگین 5/1 کمترین مشارکت را داشته اند. همچنین، از نظر بخش های مختلف نرم افزاری در بخش سازماندهی- آماده سازی با میانگین 33/4 بیشترین و در قسمت امنیت نرم افزار با میانگین 5/2 کمترین نقش را داشته اند. نتیجه گیری: کتابداران می توانند در توسعه نرم افزارهای کتابخانه ای نقش مؤثری ایفا کنند، اما این امر در گرو تعامل بیشتر آنان با متخصصان نرم افزاری است.

هدف: در مقاله حاضر که مستخرج از طرحی پژوهشی است که با حمایت اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان رضوی به انجام رسید، هدف آن است که نقش مدیران استان خراسان رضوی در رفتار مطالعاتی کارکنانشان بررسی شود. روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام پذیرفت و دو ابزار پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه ساخت یافته جهت گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری را مدیران ارشد استان خراسان رضوی (در مجموع 157 نفر) تشکیل دادند. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده انجام پذیرفت. از میان 113 مدیر، 81 نفر (7/71 درصد) به پرسشنامه ها پاسخ گفتند. همچنین مصاحبه ای با 10 نفر از مدیران ارشد استان انجام پذیرفت. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که مدیران ارشد استان خراسان رضوی بیشتر از رشته های علوم انسانی (4/65 درصد) و 3/33 درصد در رشته های مدیریتی فارغ التحصیل شده اند. درصد غالب آنان (6/55 درصد) کارشناس ارشد هستند. این مدیران از مفهوم و مصداق های مطالعه دید وسیعی دارند و با انگیزه های اثربخشی (سودمندی)، ارتقاء مهارت های فردی و کسب دانش به مطالعه می پردازند. اگر چه ایشان در موضوع مطالعه دغدغه دارند اما به نظر می رسد اقدام عملیاتی جدی از سوی آن ها جهت بهبود وضعیت مطالعه کارکنان سازمانشان به انجام نرسیده باشد. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در آگاهی از دیدگاه های مدیران کلان یک استان در باب مطالعه است و اینکه آنها با توجه به اظهارات خودشان، چه اقداماتی در راه بهبود این امر انجام داده اند.

هدف: مقایسه رفتار و راهبردهای مرور کاربران با سبک های شناختی متفاوت. روش شناسی:پیمایش حاضر با رویکرد مقایسه ای انجام شده است. نمونه، 90 دانشجوی کارشناسی داوطلب بود. از پرسشنامه پژوهشگرساخته برای گردآوری اطلاعات جمعیت شناختی و سنجش تجربه و از آزمون رایدینگ برای تعیین سبک شناختی آزمودنی ها استفاده شد. هر آزمودنی سه وظیفه را در دو وب سایت انجام داد و همه تعاملات ثبت و ذخیره شد. یافته ها: از نظر رفتار مرور، کاربران مبتدی از دکمه برگشت بیشتر و تعداد پنجره های کمتری استفاده می کنند. بین کاربران کلامی- تصویری در رفتار جستجو تفاوتی وجود ندارد. اما سبک شناختی و تجربه کاربران بر استفاده از دکمه برگشت تأثیر داشته است. از نظر راهبرد مرور، کاربران باتجربه ساختاریافته تر جستجو می کنند. بین کاربران با سبک شناختی کلامی- تصویری تفاوتی در سبک مرور وجود ندارد. تعامل سبک شناختی و تجربه کاربران بر راهبرد مرور تأثیر دارد و کاربران مبتدی دارای سبک تصویری پراکنده تر و کاربران باتجربه دارای سبک تصویری ساختاریافته تر از دیگران  مرور می کنند. نتیجه گیری: توجه به رفتار و راهبردهای جستجو می تواند به ارائه ابزارهای پشتیبانی و ارتقای سطح تجربه کاربران کمک کند. بدین منظور می توان از دوره های آموزش سواد اطلاعاتی استفاده کرد و سامانه های تعاملی و چندرسانه ای ارائه نمود. 

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مدل سازی معادلات ساختاری ارزیابی باورپذیری اطلاعات موجود در محیط وب توسط کاربران دانشگاهی بر مبنای یک مدل مفهومی بومی و برخاسته از ادبیات پژوهش انجام شده است. پژوهش به شیوه توصیفی-پیمایشی و با کاربرد یک مدل مفهومی تأییدشده توسط خبرگان به عنوان زیرساخت ایجاد ابزار پژوهش در یک نمونه آماری شامل 382 نفر از دانشجویان دانشگاه های برتر کشور به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انجام شد. پرسشنامه ای با 80 گویه و روایی محتوایی و سازه ای مناسب و مقدار آلفای «کرونباخ» 962/. بین شرکت کنندگان توزیع شد. داده های به دست آمده با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزارهای «اس پی اس اس 22» و «لیزرل 7/8» تجزیه و تحلیل شدند . بررسی برازش مدل اندازه گیری و سنجش بارهای عاملی نشان از برازش داده های به دست آمده برای کاربرد مدل برای تحلیل داشتند. تمامی پرسش ها و روابط میان متغیرها در سطح اطمینان 95 درصد معنادار بودند. تمامی شاخص های برازش در دامنه قابل قبول بودند و بنابراین مدل ها تأیید شدند. مقیاس باورپذیری اطلاعات وب فارسی از جنبه برازش مدل اندازه گیری از تناسب و کیفیت خوبی برخوردار بوده و برای بررسی در بسترهای پژوهشی مختلف از اعتبار برخوردار است. ابزار ساخته شده با مقداری مناسب از برازش، متغیرهای فرعی پژوهش، یعنی قابلیت اعتماد و تخصص را نمایندگی و سنجش می کند

هدف: پزوهش حاضر با هدف  شناسایی و تحلیل جریان دانش در شرکت های دانش بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران  انجام شد. روش: در این پژوهش نظر 256 نفر از کارکنان شاغل در 30 شرکت دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران که دارای نیروی تمام وقت بیش از 4 نفر هستند، از طریق پرسشنامه، پیمایش شد. یافته ها: جریان دانش در شرکت های مورد پژوهش، به جز در مؤلفه مکانیزم های جریان دانش که دو نوع سنتی و دیجیتالی را مد نظر قرار داده بودند، در سایر مؤلفه ها (ورودی های دانش، میزان آگاهی کارکنان، فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی، برنامه ریزی برای جریان دانش و اشتراک دانش) از وضعیت مطلوبی برخوردار نبودند. نتیجه گیری: به سبب بالاتر بودن میانگین ها از سطح متوسط وضعیت جریان دانش مناسب ارزیابی شد. در پایان, مدل مفهومی ایده آل برای نمایش جریان دانش ترسیم شد.

وب یکی از کانال های اصلی کسب اطلاعات است و استفاده از موتورهای کاوش به عنوان متداول ترین روش دستیابی به این اطلاعات محسوب می شود. هدف از پژوهش حاضر تعیین سطح کمال مدل ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع، توصیفی- پیمایشی است. ابزارهای مورد استفاده برای گردآوری داده ها عبارت اند از: مصاحبه نیمه ساختاریافته (با استفاده از مقیاس کمال مدل ذهنی «لی»، و سؤالات طراحی شده) و مشاهده مستقیم (فیلم ضبط شده از رفتار اطلاع یابی کاربر). جامعه پژوهش نیز شامل دانشجویان در حال تحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی در گروه فنی- مهندسی و علوم انسانی/ اجتماعی بودند که از هر گروه 15 نفر (جمعاً 30 نفر) با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان داد که 80 درصد دانشجویان مدل های ذهنی ناقص و 20 درصد مدل های ذهنی خوبی داشتند و البته، هیچ کدام از دانشجویان مدل های ذهنی کاملی نداشتند. آگاهی بیشتر دانشجویان از مؤلفه های اطلاعات تخصصی/ عمومی، پایگاه های اطلاعاتی چندگانه، مطابقت دادن، کاوش کلیدواژه ای، و اعتبار و سندیت نتایج در سطح خوبی بود. در مورد مؤلفه های محدودسازی/ بسط نتایج و الگوریتم رتبه بندی و مرتب سازی نتایج آگاهی بیشتر دانشجویان در سطح متوسط بود و در مورد مؤلفه های اطلاعات محدود، صفحات/ وب سایت های نمایه شده، راهنمای کاوش، عملگرهای بولی، و سایر عملگرهای کاوش و پیشوندها، نشان ها و علائم نقطه گذاری، کاوش پیشرفته، و تنظیمات کاوش آگاهی آن ها در سطح ضعیفی قرار داشت. همچنین، بین سطح کمال مدل ذهنی و سطح تعامل تفاوت معناداری مشاهده شد و دانشجویانی که سطح کمال مدل ذهنی کامل تری داشتند، سطح تعامل مطلوب تری از خود نشان دادند. با توجه به یافته های پژوهش ضروری است مقوله مدل های ذهنی به عنوان عامل تأثیرگذار بر رفتار اطلاع یابی کاربران در طراحی نظام های اطلاعاتی و نیز آموزش کاربران مورد توجه قرار گیرد. شناخت مدل های ذهنی کاربران، خطاها و نواقص و شکاف های دانشی آن ها از نظام اطلاعاتی را آشکار می سازد که با این آسیب شناسی می توان در رفع آن اقدام کرد و اثربخشی نظام و آموزش ها را افزایش داد.

مقدمه:هویت دیجیتال، تبدیل به یک پارادایم مهم در رشته های متنوعی از جامعه شناسی، روان شناسی و مطالعات اجتماعی تا علم اطلاعات و مهندسی نرم افزار شده است.هویت دیجیتال به عنوان یک حوزه پژوهشی میان رشته ای دارای تعدد مفاهیم و اصطلاحات است، لذا آنتولوژی می تواند ادبیات و پایه شناختی مشترکی را برای محققین و متخصصین فعال در این حوزه که نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات دارند، تعریف نماید. مواد و روش ها:در این پژوهش سعی شده است هویت دیجیتال با بکارگیری روش کیفی «تحلیل حوزه» مورد بررسی قرار گیرد و جامعهای بالغ بر 228 منبع اطلاعاتی مشتمل بر بروندادهای علمی اعم از مقالات، پایان نامه ها، کتابها و گزارشها شناسایی شده از پایگاه گوگل اسکولار، دایره المعارفهای برخط، سخنرانیها و فیلمهای آموزشی و سایر منابع آنلاین که قابل دسترسی مبتنی بر جستجوی کلیدواژه ای شامل کلیدواژه های مرتبط با این حوزه بر روی گوگل می باشند که بر روی این منابع، شناسایی و استخراج ابعاد واستخراج آنتولوژی مرتبط با هویت دیجیتال صورت گرفت و آنتولوژی شناسایی شده مبتنی بر زبان آنتولوژی او.دبلیو.ال و با بکارگیری نرم افزارهای OWLGrEd و webvowl ترسیم و ارائه گردید و سپس نظرات صاحبنظران مورد بررسی و بازبینی آنتولوژیک قرار گرفت. یافته ها: با بررسی صورت گرفته کلیدواژه ها و تعاریف مختلف این حوزه شناسایی گردید و نمایش آنتولوژی هویت دیجیتال ارائه شد و ویژگی های هویت دیجیتال در ده جنبه مختلف شامل پارادایمها، محتوای شکل دهنده، تولید کننده ها، داده، بازنمایی هویت، کنترل، دوام - چرخه عمر، آگاهی – اطلاع و سطوح خطر - چالش ها ارائه شد و بر اساس شناسایی روابط بین کلیدواژه ها، آنتولوژی هویت دیجیتال ارائه شد و در نهایت بر اساس آنتولوژی استخراج شده از حوزه، تعریفی جدید از هویت دیجیتال تبیین شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر ترسیم نقشه علمی و تحلیل خوشه ای مقالات منتشر شده در حوزه کتابخانه های عمومی با استفاده از مدارک نمایه شده در پایگاه وب اُوساینس است. روش: این پژوهش کاربردی و با روش تحلیل هم واژگانی انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه مقالات نمایه شده در پایگاه وب اُوساینس در موضوع کتابخانه های عمومی (دارای کلیدواژه) تشکیل می دهند که تعداد آن ها، 1164 رکورد بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از سه نرم افزار بیب اکسل، ووس- ویور، و نت دراو انجام شده است. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد کلیدواژه های «کتابخانه های عمومی-کتابخانه های دانشگاهی»، «اینترنت– کتابخانه های عمومی»، و «خدمات کتابخانه-کتابخانه های عمومی» بیشترین هم رخدادی را در میان متون مورد مطالعه داشته اند. از طرفی، تحلیل خوشه ای کلیدواژه ها نشان داد تعداد 11 خوشه اصلی از کلیدواژه های مورد بررسی تولید شد که مهم ترین خوشه مربوط به «مسائل اجتماعی» در پژوهش های کتابخانه های عمومی بوده است، پس از آن «رسانه های اجتماعی»، «فناوری های ذخیره و بازیابی اطلاعات»، «اطلاعات سلامت»، «کتاب و موضوعات مربوطه»، «خط مشی های کتابخانه»، «اشتراک منابع»، «تعاملات اجتماعی کتابخانه ها»، «ارتباط با سایر انواع کتابخانه ها»، «توسعه و سانسور در مجموعه»، و «مدیریت» مهم ترین گرایش های پژوهشگران حوزه کتابخانه های عمومی در سطح بین المللی هستند. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه پژوهش های کتابخانه های عمومی از پرداختن به مسائلی مانند «مجموعه سازی» و «محیط داخلی کتابخانه» به موضوع «رفتار اطلاعاتی مراجعه کنندگان»، و سپس «مسائل اجتماعی» سوق یافته است، این امر در وهله اول می تواند برای برنامه ریزان و دست اندرکاران حوزه کتابخانه های عمومی حائز اهمیت باشد. ضمن اینکه از آنجایی که تا کنون پژوهشی مشابه در این زمینه انجام نشده است، این یافته ها می توانند به درک تصویری روشن از تحولات محتوایی در حوزه کتابخانه های عمومی کمک کند.