درخت حوزه‌های تخصصی

در آموزش زبان انگلیسی، فرهنگ از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تدریس یا عدم تدریس آن همواره مورد بحث بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی عقاید زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی دربارة تدریس و یادگیری فرهنگ مقصد (آمریکایی یا انگلیسی) در آموزش زبان انگلیسی می باشد. هم چنین، این پژوهش سعی بر ارائة تعریفی از فرهنگ بر اساس عقاید زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی دارد. به منظور رسیدن به این هدف، هشتاد و نه نفر از زبان آموزان دوره لیسانس دانشگاه الزهرا(س) مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق، از روش پژوهش کیفی استفاده شده و داده ها، برای ایجاد سه گانه، از سه منبع اصلی پرسش نامه ، مصاحبه و مشاهده جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی فرهنگ را بیشتر شامل عقاید، سنّت ها، آداب و رسوم و روش زندگی می دانستند. به طور کلی، زبان آموزان موافق تدریس و یادگیری فرهنگ مقصد هستند اما بر اساس نظر آنها، تدریس و یادگیری فرهنگ مقصد باید در راستای معیارهایی صورت گیرد.

تحقیق حاضر به بررسی تاثیر سه نوع بازخورد امری، پرسشی و خبری بر اصلاح محتوای نگارش زبان آموزان پرداخته است. این بازخوردها با اهداف گوناگون ارتباطی- دادن اطلاعات و خواستار شدن آن - توسط یک معلم زبان انگلیسی و نیز دیگر زبان آموزان فراهم گردید. شصت و چهار زبان آموز بین سنین 16 تا 26 سال که در سطح بالاتر از متوسط در موسسه آموزش زبان ایران تحصیل می کردند، در این مطالعه شرکت کردند. شرکت کنندگان به دو گروه متشکل از چهار کلاس تقسیم شدند؛ زبان آموزان دو کلاس از معلم و دو کلاس دیگر از همکلاسی ها بازخورد دریافت می کردند. صد و بیست و هشت نمونه از متون نوشته شده توسط شرکت کنندگان در هر گروه جمع آوری شد؛ در پیش نویس های جمع آوری شده تعداد ششصد و هفتاد و دو نمونه از اصلاحات اعمال شده بر اساس بازخوردهای معلم و دیگر زبان آموزان بر اساس چارچوب طراحی شده توسط فریس (1997) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بازخوردهای معلم که به شکل پرسشی و خبری و با هدف خواستار شدن فراهم شدند و نیز بازخوردهای دیگر زبان آموزان که به شکل خبری و با نقش های ارتباطی مختلف داده شدند، بهترین تاثیر را در بهبود محتوای نگارش دانش آموزان داشته است. از سوی دیگر، بررسی داده ها نشان داد که بازخوردهای داده شده توسط معلم با هدف دادن اطلاعات کمترین تاثیر را براصلاح نگارش دانش آموزان داشته است. همچنین، در مواردی که معلم و زبان آموزان بازخوردهای خود را به صورت پرسشی و با هدف دادن اطلاعات فراهم ساختند، این بازخوردها تاثیر منفی بر نگارش دانش آموزان داشته است.

تحقیق حاضر به شرح، طراحی و اعتبارسنجی یک مدل و پرسشنامه جدید برای بررسی نگرش زبان آموزان زبان انگلیسی ایرانی درباره هنجارهای بومی و غیربومی زبان انگلیسی می پردازد. برپایه بررسی جامع ادبیات مرتبط و مصاحبه با متخصصان حوزه زبان انگلیسی ٥ عامل تعیین کننده در نگرش نسبت به هنجارها شناسایی شدند. پیشنویس پرسشنامه که دارای ٤٠ جمله بود بر اساس ٥ عامل شناسایی شده طراحی شد. بررسی مقدماتی پرسشنامه بر اساس پاسخ های ٢٧٣ زبان آموز زبان انگلیسی به پرسشنامه انجام شد و آزمون آماری تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که تعداد پنج عامل به صورت صحیح شناسایی شده اند. برای بررسی برازش مدل ارائه شده، ٥٥٤ زبان آموز دیگر زبان انگلیسی به پرسشنامه پاسخ دادند و از آزمون آماری تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. نتیجه آزمون تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مدل از شاخص های برازش قابل قبولی برخوردار است و یا به بیان دیگر عامل های شناسایی شده یعنی ابزارگرایی زبانی، قابلیت ارتباط گیری، نسبیت فرهنگی، صیانت زبانی و اعتبار زبانیبراساس واریانس تصادفی نبوده اند.

پژوهش های متعددی اثبات کرده اند که هر متن می تواند بیانگر طرز تفکر نویسنده، الگوهای غالب سازماندهی و نیز گونة کلام (Genre) باشد. مفهوم گونة کلام و کاربرد آن در آموزش و یادگیری زبان در دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از متون علمی و قسمت های مختلف آن ها از دیدگاه گونة کلام، حرکت ها (Moves) و الگوهای سازماندهی (Organizational patterns) بررسی شده اند. با توجه به اینکه چکیده در مقالات علمی و پایان نامه های دانشگاهی یکی از قسمت های مهم و تأثیرگذار به شمار می رود، بررسی چکیده از دیدگاه گونة کلام و الگوهای حرکت همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است. بنابراین، شناسایی و تسلط بر ساختار متنی و بلاغی چکیده ها می تواند مفید و راهگشا باشد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسة گونة کلام، حرکت ها و ساختار بلاغی چکیدة پایان نامه های کارشناسی ارشد در دو رشتة آموزش زبان انگلیسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان پرداخته است. بدین منظور، تعداد 80 چکیده (40 چکیده از هر رشته) از دو رشتة یادشده از بین پایان نامه های ارائه شده بین سال های 2008 تا 2013 میلادی در دانشگاه علامه طباطبائی انتخاب شدند. سپس، حرکت ها، سازماندهی متنی و ساختار بلاغی هر چکیده بر اساس مدل پنج حرکتی هایلند (2000م.) (Hyland""s  five-move model, 2000) بررسی شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین چکیده های پایان نامه های این دو رشته از لحاظ حرکت و الگوهای سازماندهی تفاوت چشمگیری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که در اکثر موارد، حرکت نتیجه گیری (Conclusion move) (حرکت 5 هایلند) در چکیده های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان وجود ندارد. یکی دیگر از تفاوت های برجسته دربارة الگوی مرتب سازی مجدد و تکرار چند حرکت بود که در میان چکیده های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بسیار به چشم می خورد، در حالی که این نکته در چکیده های آموزش زبان انگلیسی وجود نداشت. با استناد به این یافته ها، می توان نتیجه گرفت که چکیده های پایان نامه های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در مقایسه با چکیده های آموزش زبان انگلیسی از مدل خاصی تبعیت نمی کنند و از نظر گونه ای حرکتی با چکیده های آموزش زبان انگلیسی متفاوت هستند. یافته های این پژوهش در بر دارندة ایده ها و پیشنهادهایی برای دانشجویان و مدرسان هر دو رشته، مدرسان انگلیسی/ فارسی با اهداف ویژه، نویسندگان و طراحان کتب درسی و نیز پژوهشگران است.

با توجه به تحولات اخیر آموزش زبان انگلیسی و بازتاب آن در کتاب ها و مواد آموزشی مدارس کشور، مقاله ی حاضر به بررسی کتاب زبان انگلیسی پایه ی هفتم از نقطه نظر رویکرد فعالیت محور به آموزش و طراحی درس می پردازد. بدین منظور، با استفاده از چهارچوب نظری کلی فعالیت الیس (2003)، تمرین های هشت درس تحلیل شدند و سپس بر اساس معیارهای موجود در این چهارچوب، ماهیت آنها مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس یافته های این مطالعه، تنها 16 عدد از مجموع 57 عدد (%28) تمرین موجود در این کتاب ساختار و ماهیت فعالیت محور داشتند. لذا، بر اساس این یافته ها می توان بیان کرد که اثر مورد مطالعه از رویکرد فعالیت محور پیروی نکرده است. عدم استفاده از درون داد واقعی، کمبود فرصت های تعامل بین زبان آموزان و هم چنین تمرین های متعدد فاقد فرآورده های مفید، از دلایل اصلی فاصله گرفتن ساختار این اثر از رویکرد فعالیت محور و اثربخشی مختصر این کتاب می باشد.

کتاب زبان انگلیسی (پایه هفتم) کتابی است که به تازگی برای فراگیران زبان انگلیسی طراحی و منتشر شده است. هدف نویسندگان بومی کردن محتوا، شکل و تصاویر این کتاب بر اساس فرهنگ ایرانی است. هدف این تحقیق، تجزیه و تحلیل تصاویر کتاب از منظر دانش آموزان ترک، فارس و کرد (کرمانج) می باشد. ابزار استفاده شده در این تحقیق یک پرسشنامه که توسط محققین طراحی و اعتبار بخشی شده و [1]یک مصاحبه نیمه آزاد (semi-structured) می باشد. 182 دانش آموز (77 دانش آموز ترک، 57 دانش آموز فارس و 48 دانش آموز کرد) به عنوان شرکت کنندگان این تحقیق انتخاب شدند. با استفاده از آزمون خی دو، تجزیه و تحلیل نتایج نشان داده شد که بعضی از تصاویر به درستی انتخاب نشده اند و تفاوت هایی در فهم ، تفسیر معنا و هدف آن تصاویر در دانش آموزان دیده شد. می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که به هنگام انتخاب تصاویر بهتراست خرده فرهنگ های ایرانی هم مورد توجه قرار گیرد.

نقدی که پیش روست بر پایه مدل سیزر (Cisar, 2000) که طبق استاندارد انجمن امریکایی آموزش زبانهای خارجی American Council on Teaching of Foreign Languages (ACTFL) جهت بررسی کتاب های آموزش زبان طراحی شده به رشته تحریر درآمده است. افزون بر این، به منظور بررسی هر چه دقیق تر این کتاب، از مدل باشتورکمن (Basturkmen, 2006) نیز از منظرهای مختلف بهره گرفته شده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است که هر چند نگارندگان کتاب مذکور به میزان قابل تاملی در مرتفع ساختن ضعفهای موجود در مجموعه های قبلی موفق بوده اند، به زعم نویسندگان مقاله حاضر هنوز کاستی هایی در شیوه تنظیم این کتاب مشهود است. از جمله اینکه، علیرغم بهره گیری از تصاویر متعدد و مرتبط، بنظر می رسد در برخی موارد، استفاده از امکانات بصری و دیداری بیشتر، می تواند به فهم بهتر مطالب کمک شایانی بکند. همچنین، اگرچه مولفان در تعالی فرهنگ اصیل بومی و هویت ملی مبتنی بر ارزشها و باورهای اسلامی بسیار موفق بوده اند، شاید پرداختن به دستمایه هایی از فرهنگ زبان مقصد نیز ضروری است و جهت ایجاد انگیزه بیشتر در یادگیرندگان بهتر است از تنوع بیشتری در طراحی تمرینات درسی در ویرایشهای بعدی کتاب استفاده گردد

متخصصان درامر یادگیری زبان تکنیک های مختلفی را جهت آموزش واژه، به عنوان یکی از پایه های مهم فرآیند آموزش زبان معرفی کرده اند؛ یکی از آن ها ارائة واژه ها در گروه واژه های دارای ارتباط معنایی و یا فاقد ارتباط معنایی می باشد. این تحقیق بر آن است تا بررسی کند آیا در یادگیری واژه از طریق دو تکنیک گروه واژه های متضاد و گروه واژه های فاقد ارتباط معنایی، تفاوت معناداری بین فراگیران ایرانی زبان انگلیسی با سطوح مهارت زبانی متفاوت (سطح مهارت زبانی بالا و پایین) و با جنسیت های متفاوت (مؤنث و مذکر) وجود دارد؟ بدین منظور 120 دانش آموز(60 مذکر و 60 مؤنث) در دو آزمون اطلاعات واژه ای و معنی واژه ها شرکت کردند. جهت تجزیه وتحلیل داده های مرتبط با این تحقیق، «تجزیة واریانس دوسویه» به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که شرکت کنندگان در گروه واژه های فاقد ارتباط معنایی، عملکرد بهتری نسبت به همتا یان خود در گروه واژه های متضاد داشتند و همچنین در هر گروه، شرکت کنندگان با سطح مهارت زبانی بالا، نمرة بهتری نسبت به همتایان خود در سطح مهارت زبانی پایین کسب کردند. نتایج این تحقیق بیانگر این امربود که شرکت کنندگان مؤنث در تمامی گروه ها، عملکرد بهتری نسبت به همتایان مذکرشان نشان دادند. هدف از انجام این پژوهش یافتن این امر است که از میان دو تکنیک ذکرشده برای آموزش واژه، کدام یک می تواند روش مناسب تری برای آموزش واژه به فراگیران ایرانی زبان انگلیسی با دو سطح مهارت زبانی متفاوت و دو جنسیت مختلف می باشد.

پژوهش حاضر را با هدف بررسی میزان کارآمدی آموزش زبان عربی عمومی در مقطع متوسطه، ازنظر دبیران و دانش آموزان شهر کرمان، انجام داده ایم. این پژوهش از نوع پژوهش های کاربردی، پیمایشی و کمی است و برای اندازه گیری نظر دبیران و دانش آموزان، از دو پرسش نامة محقق ساخته استفاده کرده ایم. جامعة این پژوهش شامل همة معلمان زن و مرد عربی و دانش آموزان دختر و پسر سال سوم متوسطة رشته های ریاضی و تجربی دبیرستان های دولتی شهر کرمان، در سال تحصیلی 90- 91 است. نمونة مورد بررسی را به شیوة تصادفی طبقه ای و با انتساب متناسب انتخاب کردیم که شامل 30 دبیر زن، 30 دبیر مرد و 236 دانش آموز است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که میزان هماهنگی هدف آموزش زبان عربی (فهم متون دینی) با معیارهای انتخاب هدف در برنامه ریزی درسی، میزان تطابق محتوای کتاب های درسی عربی با معیارهای انتخاب محتوا در برنامه ریزی درسی، میزان آمادگی دبیران عربی برای تدریس درس زبان عربی، میزان تحقق اهداف برنامة درسی عربی، میزان تسلط دانش آموزان به مهارت های زبانی، میزان انگیزه و علاقة دانش آموزان به یادگیری زبان عربی و میزان آشنایی دانش آموزان با مهارت ها و راهبردهای یادگیری زبان عربی پایین تر از حد مطلوب است. با توجه به این یافته ها نتیجه می گیریم که به آموزش زبان عربی به عنوان زبان دوم/ خارجی، به طور علمی توجه نشده است و تا حد مطلوب فاصلة زیادی دارد و برای رسیدن به نتایج مطلوب، تحولات جدی و همکاری بخش های مختلف لازم است. از مهم ترین راهکارها برای بهبود این وضعیت، ارتقای سطح آموزش پیش و ضمن خدمت معلمان زبان عربی است.

مطالعة حاضر را با هدف ساخت، رواسازی و پایاسازی پرسش نامة انگیزش و نگرش یادگیری زبان انگلیسی انجام دادیم. برای رسیدن به این هدف، از پرسشنامه فارسی مجموعه آزمون نگرش و انگیزش گاردنر در یادگیری زبان انگلیسی استفاده کردیم. با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، نمونة 245 نفری (135 پسر و 110 دختر) از دانشجویان کارشناسی در رشته های مختلف دانشگاه های تهران را برگزیدیم و پرسش نامه را روی آنان اجرا کردیم. این مطالعه دارای دو سؤال پژوهشی است: 1. آیا پرسش نامة انگیزش و نگرش یادگیری زبان خارجی، از روایی لازم برخوردار است؟ و 2. آیا پرسش نامة انگیزش و نگرش یادگیری زبان خارجی پایایی لازم را دارد؟ برای ارزیابی پایایی و روایی ابزار (پرسش نامه و عوامل)، از روش روایی سازه (تحلیل عامل تأییدی) و پایایی (محاسبة ضریب آلفای کرونباخ) استفاده کردیم. پایایی این پرسش نامه از طریق محاسبة آلفای کرونباخ 937/0 به دست آمد. در نتایج حاصل از محاسبة تحلیل عامل تأییدی، چهار عامل را شناسایی کردیم که نگرش دربارة اهمیت زبان، نگرش والدین نسبت به یادگیری زبان فرزندان، نگرش نسبت به سخنگویان بومی و انگیزة گرایشی نسبت به یادگیری زبان را اندازه گیری می کنند. با درنظر گرفتن نتایج این پژوهش، می توانیم بگوییم که این پرسش نامه از پایایی و روایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده یک مدل مناسب مفهومی را دربارة نگرش و انگیزش یادگیری زبان انگلیسی زبان آموزان ایرانی ایجاد می کنند. تحقیق حاضر مانند تحقیقات قبلی نشان داد که این پرسش نامه از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی می توانند انگیزش و نگرش یادگیری زبان خارجی دانشجویان را به گونه ای مناسب اندازه گیری کنند.

در مطالعه حاضر تلاش شده است تا روایی آزمون دکتری آموزش زبان انگلیسی در چارچوبی نوین بررسی شود. این آزمون از طریق دو رویکرد استدلال- محور یعنی مدل استدلال- محور کین (1992) و مدل کنشگرای بنت (2010) بررسی شد. بدین منظور، برای رد یا اثبات فرضیه های پیشنهاد شده در مدل تلفیقی سعی شد تا مستندات تجربی و نظری لازم ارائه شوند. این مطالعه همچنین اثرات پیش بینی نشده آزمون را از طریق بررسی روایی مورد مطالعه قرار داده است. برای جمع آوری اطلاعات لازم در این مطالعه از سه نوع داده استفاده شد : (1) داده های مربوط به عملکرد تمامی شرکت کنندگان (999 نفر) آزمون دکتری رشته آموزش زبان سال 1393 (2) پرسشنامه هایی که توسط 103 دانشجوی دکتری و 20 استاد دانشگاه جواب داده شد و (3) مصاحبه تلفنی با 20 استاد دانشگاه و همچنین مصاحبه گروهی با 35 دانشجوی دکتری رشته آموزش زبان انگلیسی. نتایج حاکی از رد فرضیه های ارائه شده برای روایی آزمون مذکور بود. بدین معنی که به طور کلی آزمون از روایی خیلی ضعیفی برخوردار است. برای نمونه، تحلیل نمره های آزمون دکتری و بررسی برداشت دانشجویان از روایی آزمون نشان داد که نه تنها محتوای آزمون اشکال دارد بلکه تصمیم هایی که در مورد نتایج این آزمون گرفته شده نیز مناسب نبوده که این امر نهایتاً منجر به وجود آمدن نتایج غیرمطلوبی برای سهامداران شده است. یافته های این رساله همچنین پیشنهاداتی برای بهبود محتوا و نیز خط مشی کنونی آزمون در ایران ارائه می دهد.

بررسی مقابله ای نحوه سامان دهی مطالب در قالب پاراگراف و متن رویکردِ نسبتاً جدیدی در مطالعه نگارش می باشد. نقطه عطف این رویکردِ مطالعاتی به نظریات کاپلان (1966) برمی گردد. تحقیق حاضر در این چارچوب به بررسی مقابله ای تفاوت های بینافرهنگی در نحوه سامان دهی مطالب در انشاهای انگلیسی نوشته شده توسط فارسی زبانان پرداخته و دو متغیر «انسجام بارز» و«توجه به مخاطب» را در انشاهای پنج پاراگرافی انگلیسی دانشجویان مقطع کارشناسی ارزیابی نموده است. با بررسی توصیفی 110 انشای جمع آوری شده از 6 دانشگاه در ایران، در تحقیق حاضر مشخص شده است که در انشاهای انگلیسی فارسی زبانان گذار واژگان به صراحت بیان نمی گردند. هم چنین مشخص شد که این انشاها دارای ویژگی های الگوی «خواننده-مسئول» هستند که حاکی از انعکاس فرهنگ نگارشی زبان فارسی در این نوشته ها می باشد.