درخت حوزه‌های تخصصی

"پژوهش حاضر، به بررسی نقش رسانه‌ها (تلویزیون، رایانه، کتاب‌ها و مجلات غیردرسی و ماهواره) در رشد هویت ملی نوجوانان پرداخته است. به این منظور، 440 نفر از نوجوانان مدارس راهنمایی و دبیرستان شهر تهران، به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای سنجش هویت ملی، شناخت علایم و نمادهای ملی، میزان استفاده از رسانه‌ها و ویژگی‌های فردی و خانوادگی، پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته به کار گرفته شد و داده‌های پژوهش با استفاده از روش‌های آماری آزمون t، همبستگی اسپیرمن، تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون چند‌متغیره مورد پردازش قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان استفاده از رادیو‌ـ‌ تلویزیون و رایانه، رشد هویت ملی و شناخت علایم و نمادهای ملی را پیش‌بینی می‌کند. استفاده از کتاب‌ها و مجلات غیردرسی و پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی، نیز پیش‌بینی‌کننده میزان شناخت علایم و نمادهای ملی هستند. " رسانه‌ها، رشد، علایم، نمادها، نوجوانان، هویت ملی

چکیده:درجامعه ماگسترش روابط و دوستی دختران و پسران،بعنوان رفتاری فرهنگی و اجتماعی،پدیده نسبتا جدیدی است که درسالهای اخیرابعادتازه ای یافته است.نتایج برخی ازپژوهش ها حاکی از آنندتغییرارزشهاوسبک زندگی نوجوانان و جوانان در بروزاین پدیده نقش مهمی ایفا می نمایند.دراین زمینه روندتغییرات ودگرگونیهای فرهنگی واجتماعی در عصر ارتباطات و اطلاعات با چنان سرعتی انجام گرفته که افراددر عین حال که از آن متاثرند،گاه در مواجه وانطباق با آن،با مشکلاتی نیز روبریند.این پژوهش بااهدافی چون سنجش نگرش دختران نسبت به رابطه با جنس مخالف و بررسی عوامل فرهنگی – اجتماعی موثربرآن انجام شده است.با بکارگیری روش پیمایشی،جامعه آماری پژوهش، دختران دانش آموز در مقطع سنی 18-16 دبیرستانهای منطقه 13 آموزش و پرورش تهران را شامل شده و تعداد381 نفراز آنان به شیوه نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شده اند.یافته های پژوهش نشان می دهدنگرش تعدادقابل ملاحظه ای(7/45 درصد)از دختران دانش آموز نسبت به این گونه روابط مثبت،3/32%درصد بینابین و22%درصد از دختران منفی است.نتایج آزمون فرضیات نشان می دهدمیان متغیرهای مستقل نگرش خانواده ودوستان،اعتقادات،ارزشهاوپایبندی دینی،سبک زندگی وپایگاه اقتصادی اجتماعی بانگرش دختران نسبت به رابطه باجنس مخالف،رابطه ای معناداروجوددارد.نتایج تحلیل چندگانه نشان دادسه متغیر نگرش خانواده،ارزشها و پایبندی دینی و نگرش دوستان،بر روی هم45درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند.

برقراری ارتباط با انسان های دیگر از نیازهای ذاتی و فطری انسان هاست و ازآنجاکه تفاوت های عمیقی به لحاظ زبانی، قومی، نژادی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بین انسان ها وجود دارد، یگانه راه برقراری ارتباط سالم وجود مدارای اجتماعی بین آنهاست. هدف اساسی پژوهش حاضر مطالعة مدارای اجتماعی و ابعاد آن دربین اقوام گوناگون شهر اصفهان بوده است. بدین منظور، با انجام پیمایشی در این زمینه و مصاحبه با 398 نفر از شهروندان اصفهانی بالای 18 سال مشخص شد متغیر قومیت، جامعه پذیری قومی، قوم مداری و سرمایة فرهنگی مدارای اجتماعی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. قوم مداری و نیز جامعه پذیری قومی ارتباطی معنادار و منفی با مدارای اجتماعی دارند. میزان مدارای اجتماعی دربین اقوام ایرانی، به مقدار 76/2، کمی بالاتر از سطح میانگین (در دامنة 1 تا 5) است. میزان قوم مداری در بین اقوام تحت مطالعه بالاتر از سطح میانگین است و اقوام در مدارا و پذیرش یکدیگر تفاوت معناداری ندارند.

رسانه به عنوان یک عامل ارتباطی ، در دنیای کنونی دارای کارکردهای فراوان است. این عامل ارتباطی دارای نقش نهادینه سازی ارزش ها در جامعه است و از طریق تبادل اطلاعات بین نسل حاضر و انتقال آن به نسل های آتی، نقش حیاتی در فرهنگ سازی و ایجاد احساسات مشترک بین افراد و جوامع دارد. هویت ملی به عنوان کلان ترین سطح هویتی در داخل کشورها تحت تأثیر رسانه است. کارویژه اصلی هویت سازی در گذشته از طریق آموزش رسمی انجام می گرفت اما اکنون با توجه به سرعت انتقال داده ها و اطلاعات رسانه ای، رسانه ها نقش مهم در تکوین یا تغییر هویت ملی دارند و رسانه به عنوان اهرم تثبیت یا تغییر هویت ملی عمل می کند. بنابراین رسانه در اختیار هر بازیگر دولتی و غیردولتی که باشد در راستای مصالح و منافع آن بازیگر به مثابه عامل مثبت یا منفی در تحول هویت ملی، ایفای نقش می کند. از این رو، رسانه جمعی با تأثیر بر شاخص های هویت ملی، آن را تقویت و تحکیم یا تضعیف و تخریب می کند. یافته های پژوهش حاضر با بهره گیری از روش های تحلیلی- تبیینی حاکی از آن است که رسانه ها از طریق تأثیر بر سه شاخص هویتی یعنی عناصر، مبانی و جایگاه آن، بر هویت ملی تأثیر شگرف مثبت یا منفی می گذارد.

امروزه با توجه به تغییری که در دیدگاههای شناخت مخاطب به وجود آمدهاست و مخاطب منفعل را به مخاطب فعال و انتخاب کننده وسایل ارتباط جمعی تبدیل کرده است ، و همچنین با در نظر گرفتن رشد تکنولوژی رسانه ای ( ظهور کانالهای متعدد تلویزیونی ، رادیویی،ویدیو، ماهواره ، تله تکس ، شبکه های جهانی اطلاع رسانی و ...) و نیز رقابت شدید بین رسانه های مختلف شناخت مخاطب به طور جامع ، بیش از هر زمان دیگری برای دست اندرکاران رسانه ها حیاتی شده است. می توان تمرکز نظریه ( استفاده و رضامندی از رسانه ها) را در مرحله اول بر مخاطب و بعد از آن بر پیام و نظام اجتماعی دانست. نوع روش شناسی به کاربرده شده در این گونه بررسیها از نوع تحقیقات علوم اجتماعی است و روش بررسی در آنها معمولا آزمایشی یا پیمایشی و در پاره ای موارد مصاحبه عمیق و ندرتا تحلیل پیام است.

در این مقاله کوشش بر آن است که فرهنگ عمومی و ارتباطات اجتماعی ایرانیان، که رفتارهای فراوانی مبتنی بر فرهنگ عمومی را در خود دارد، از نگاه سفرنامه نویسان اروپایی که در دوره های قاجار و پهلوی به ایران سفر کرده اند، بررسی شود. در ابتدا، به اهمیت این دو دوره در تاریخ معاصر ایران پرداخته می شود، سپس به تاریخچة کوتاهی از سیروسیاحت در ایران اشاره می شود. بخش بعدی نیز به سفرنامه ها و سفرنامه نویسان اروپایی دورة قاجار و بررسی نظرات آنان اختصاص دارد. ضمناً با توجه به نقش اساسی زبان و ادبیات فارسی در فرهنگ عمومی ایرانیان بخشی مستقل به این موضوع می پردازد. در واپسین بخش نیز، با بررسی اجمالی عصر پهلوی، دیدگاه ها و نظرات سفرنامه نویسان دربارة فرهنگ عمومی و ارتباطات اجتماعی ایرانیان بررسی می شود. نتیجه گیری و جمع بندی مباحث طرح شده هم در انتهای مقاله آمده است.

مطالعه حاضر به بررسی رابطه استفاده از انواع رسانه ها با مصرف گرایی پرداخته است و با استفاده از روش پیمایش، 358 نفر از افراد بالای 18 سال شهر تهران را مورد بررسی قرارداده است. در این تحقیق، تأثیر استفاده از انواع رسانه، استفاده از انواع برنامه ها، دنباله روی از گروه مرجع رسانه ای ایرانی و دنباله روی از گروه مرجع رسانه ای خارجی بر مصرف گرایی بررسی شده است. بر اساس نتایج تحقیق، از میان انواع رسانه، ماهواره و اینترنت بالاترین تأثیر را بر مصرف گرایی دارند. در میان انواع برنامه های رسانه ها، رقص و موزیک بالاترین اثرگذاری را بر مصرف گرایی نشان دادند. همچنین، دنباله روی از گروه مرجع رسانه ای ایرانی، اثر معناداری بر مصرف گرایی نداشت، ولیکن دنباله روی از گروه مرجع رسانه ای خارجی، اثر معنادار و افزایشی بر مصرف گرایی نشان داد.

نویسنده مقاله برآن است که در بین مکاتب متعدد آکادمیک و غیرآکادمیک جامعه شناسی و فرهنگ شناسی، مطالعات انتقادی زندگی روزمره بیش از انواع دیگر آن و مستدل تر و خوشبینانه تر از تحله های رایجی نظیر پست مدرنیسم قادر به شناخت و بر ملاکردن وجوه مثبت و منفی فرهنگ یک ملت است. از جمله دلایل این ادعا اتکا این نوع دانش بر رفتار عقلانی و اخلاقی است که هر دو را یکی می داند و برای ترویج رفتارهای اخلاقی و عقلانی به میان رشته ای شدن علوم انسانی اجتماعی باور دارد. از جمله این علوم که مکمل جامعه شناسی می شوند تا فهم روابط اجتماعی و به تبع آن ایجاد تغییرات مثبت فرهنگی ممکن شود، هنر است. مطالعات انتقادی به کمک عرصه های هنری می تواند وجوه مثبت و منفی فرهنگی را بشناسد و از این راه امکان ایجاد تغییرات مثبت را فراهم سازد. نمونه هنری برگزیده این مقاله، فیلم «کاغذ بی خط» از سینمای ایران است. از ویژگی های مطالعات انتقادی زندگی روزمره ایمان آن به پای گذاشتن در عرصه عمومی گفتگو و استدلال است؛ چون بر آن است که حقیقت و اخلاق اموری آشکار و عیان نیستند، بلکه باید با مناقشه و بحث برملا شوند. این مقاله تلاشی است برای گشودن باب بحث در مورد اخلاق در فرهنگ ایرانی.

"این مقاله به رابطة میان هویت و زبان در جریان جامعه‌پذیری افراد می‌پردازد و نقش رسانه‌ها را به عنوان یکی از عوامل جامعه‌پذیری، در زمینة هویت‌بخشی به گروه‌های مختلف مخاطبان بیان می‌کند. یکی از جلوه‌های زبان در رسانه‌های دیداری و شنیداری، ضدزبان است که متعلق به گروه‌‌های حاشیه‌ای جامعه است و رسانه جهت واقع‌ نمایی و ارتباط عمیق‌تر شخصیت‌هایش با مخاطبان، این شکل از زبان را به کار می‌گیرد. منتها منتقدان بر تأثیر منفی کاربرد زبان بد بر مخاطبان، بویژه کودکان پای می‌فشارند. "

مهستان بنایی است که در کرج بنا شده است. نوشتار فعلی به دنبال تبیین نشانه شناختی این بنا بر اساس چارچوب های نظریه ای- فرهنگی امروزه است و تشریح آن بر اساس این نکته بنا می شود که چگونه عناصر معماری و فرهنگی قدیم و معاصر را در خود جمع کرده است و آن را در قالبی به نام سنتی- مدرنیسم و سپس محلی- جهانی تشریح و توضیح می دهد که می توان یک فضای معناساز را در جهان امروز بر اساس فرهنگ ایرانی ترسیم کند؛ در حالی که مردم محور است ولی بیهودگی در معماری ندارد. هم استحکام دارد و هم از مصالح محلی ساخته شده است و هم درون گراست که فضای داخل و برون را از هم جدا می کند و سبب آرامش بخشی است.

امروزه رسانه های جمعی زمینه را برای بیان مسائل زندگی عموم در سطح ملی و بین المللی فراهم آورده اند. صنعت سینما در نقش رسانه ای تأثیرگذار، برای نمایش و معرفی برخی از این عناصر اصیل در قالب الگویی پایدار کوشیده است؛ اما از ابتدای شکل گیری تا کنون، به دلیل محدودیت های هر دوره، تنوع ژانر اندکی داشته است و همین موضوع، بر شخصیت پردازی فیلم ها و ارائه الگوهای انسانی و شخصیت های رفتاری و اخلاقی تأثیر چشمگیری داشته است. در این پژوهش پس از مرور مفاهیم فیلم دینی از دیدگاه اندیشمندان این حوزه، نظریه بازنمایی را بررسی خواهیم کرد که یکی از اساسی ترین و مهم ترین مفاهیم در مطالعات فرهنگی و رسانه ای است؛ و درنتیجه چگونگی بازنمایی روحانیت را در فیلم «طلا و مس» با استفاده از روش تحلیل گفتمان ترکیبی بررسی می کنیم. براساس نتایج، فیلم طلا و مس از سویی نقدی است بر جامعه ای که همواره پایبندی به اخلاق را فریاد می زند اما در بسیاری از لحظات دلیلی برای بی اخلاقی حاکم بر فضای جامعه ندارد؛ از سوی دیگر راه رسیدن به عرفان حقیقی را حضور در متن جامعه و توجه به مسائل جزئی نهفته در زندگی بیان می کند که نتیجه اش حرکت از اخلاق نظری به اخلاق عملی است.

شبکه های اجتماعی مجموعه ای از روابط اجتماعی هستند و اعتماد، یکی از ویژگی های مهم روابط اجتماعی محسوب می شود. بی اعتمادی زمینه ساز عدم همکاری و بی نظمی در جامعه می گردد از این رو هدف اصلی این پژوهش، بررسی تولید و فرسایش اعتماد در ساختارهای شبکه ای مختلف است. ازآنجایی که تعامل های اجتماعی درون روابط اجتماعی رخ می دهند، چگونگی انتخاب طرف تعامل می تواند بر شکل گیری اعتماد تأثیرگذار باشد. دو معیار مهم کنشگران در انتخاب طرف تعامل شدت اعتماد در رابطه اجتماعی و سابقه تعامل می باشد. بر همین اساس در این مقاله سه نوع راهبرد جهت انتخاب طرف تعامل به کار گرفته شده است که همگی مبتنی بر میزان اعتماد موجود در رابطه است: انتخاب روابط با اعتماد قوی، متوسط و ضعیف. پاسخ دهی طرف تعامل نیز به دو گونه تصادفی و مبتنی بر اعتماد امکان پذیر می باشد. به منظور بررسی دقیق چنین وضعیتی از مدل سازی عامل محور استفاده شده است چراکه با این روش می توان جهت به فهم فرآیندها و سازوکارها و حتی انجام آزمایش های مصنوعی اقدام کرد. لذا، در دو نوع ساختار شبکه ا ی چهار حالت تنظیم برای مدل طراحی گردید. هرکدام از حالات، 300 بار و در 100 واحد زمانی اجرا شد. خروجی مدل با نرم افزار Spss و Matlab مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهند عامل های دارای راهبرد قوی در مقایسه با عامل های دارای راهبرد ضعیف بیشترین توانایی را در تولید اعتماد دارند. همچنین در شبکه هایی که پاسخ دهی عامل ها به صورت تصادفی صورت می گیرد، امکان انباشت اعتماد در رابطه وجود ندارد، درصورتی که در شبکه هایی که پاسخ دهی مبتنی بر اعتماد است شاهد انباشته شدن اعتماد در بلندمدت خواهیم بود. همچنین، اعتماد در شبکه های مرکزی در مقایسه با شبکه های خوشه ای با احتمال بیشتری دچار فرسایش می شود.

امروزه انسان ها در جامعه و عصری زندگی می کنند که رسیدن به اهداف و مقاصدشان در گرو تغییرات شگفت انگیزی است و در این مسیر ارتباطات نقش بسزایی در تحقق این اهداف ایفا می نماید. ارتباطات فرآیندی است آگاهانه یا ناآگاهانه از طریق پیام های کلامی یا غیرکلامی بیان می شود. البته، در هر حوزه، ظرایفی وجود دارد که تعیین جهت ارتباطات را مدیریت می کند. قرآن کریم در حوزة تبیین ارتباط غیرکلامی، به اهمیت خصائص ظاهری در روابط اجتماعی و بین فردی اشاره دارد. هم چنین، مواردی نظیر راه رفتن متواضعانه، لبخند و گشاده رویی، رعایت تن صدا و لحن کلام و... ذکر کرده است. زبان تَن و توجه به علائم آن مانند حالات چهره و وضعیت جسمانی و... بیش از پیش ما را به دقت در اعمال و رفتارهایمان تشویق می کند. این پژوهش درصدد است با روشی تحلیلی-توصیفی، به واکاوی نقش و جایگاه ارتباطات غیرکلامی در پرتو آموزه های دینی بپردازد.

"تاثیر متقابل رسانه و دین از دغدغه های روزگار ماست. از سویی رسانه ها تاثیر عمیق و گسترده بر دین و اخلاق جامعه باقی می گذارند و از سویی دیگر مجبورند در کارکردهای ذاتی خویش آموزه ها و خطوط قرمز دینی را مراعات کنند. این واقعیتی است ه در جهان شاهد آنیم و در عین حال مخالفانی نیز دارد. کسانی هستند که نه تنها کارکرد دینی و ارزش گرا را نافی فلسفه وجودی این پدیده نو ظهور می دانند، که آن را ناقض حقوق اولیه بشر تلقی می کنند؛ همان گونه که کسان دیگری رسانه را به عنوان موضوعی نو پیدا، خارج از قلمرو احکام و دستورات دینی می دانند و به این ترتیب منکر تعامل دین ورسانه هستند..... "

در این مقاله، ابتدا نگاهی کوتاه به سیر تحول ارتباطات میان فرهنگی در جهان قبل از فن آوری های نوین اطلاعاتی - ارتباطی (ICT) شده و با تأکید بر نقش جبر و اختیار در ارتباطات میان فرهنگی نشان داده می شود که نظام ارتباطات میان فرهنگی تا قرن 13 میلادی به صورت چند قطبی بوده و از قرن چهاردهم، عصر سلطه « یک قطبی » آغاز و با تحولاتی چند، به دوران جهانی شدن و یا به تعبیر هربرت مارشال مک لوهان، به دوران زندگی انسان در دهکده جهانی رسیده است. عصری که اگر چه محصول یک پروسه تاریخی است، اما در آن، اجرای پروژه های ارتباطی بر علیه فرهنگ های دیگر سهل تر شده است. مقاله در ادامه، این دیدگاه را مطرح می کند که اگر چه شکل گیری اصطلاح «امپریالیسم فرهنگی »، محصول نظام تک قطبی با مرکزیت آمریکا و به وجود آمدن اصطلاح « تهاجم فرهنگی »، حاصل تحولات عصر دهکده جهانی است. اما آنچه را که « تهاجم فرهنگی » می گویند، تفاوت های عمیقی با « تهاجم نظامی » دارد. مقاله ضمن تبیین برخی از تفاوت های مذکور، کوشش می کند که نشان دهد وضعیت حاضر، یک دوره در حال گذر است و طی چند دهه آینده، ویژگی های دهکده جهانی تغییر خواهد کرد و عصر جدیدی آغاز خواهد شد که نویسنده به دلیل مشابهت نسبی ویژگی های آن با سازو کار حاکم بر بازارهای سنتی مشرق زمین، طی مقالات متعدد خود آن را « بازار پیام » نامیده است. آخرین بخش مقاله اختصاص به توصیف برخی ویژگی های ارتباطات میان فرهنگی در بازار پیام، به ویژه تحولات سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به زبان داشته و نگاهی به آسیب شناسی ایران در بازار مذکور خواهد نمود

جامعه شناسی از اروپا به آمریکا کوچ کرده است و در آمریکا، هویت آمریکایی به خود گرفته است؛ از جمله حوزه ملی تحقیقاتی جامعه شناسی، جامعه شناسی معرفتی است که متاخرترین حوزه جامعه شناسی را تشکیل می دهد و جامعه شناسی معرفتی آمریکایی نیز یک نوع جامعه شناسی معرفتی خاص است که سیاست گذاری خاص فرهنگی و ارتباطی را ایجاب می کند. این نوشتار به دنبال شناخت جامعه شناسی معرفتی آمریکایی است و می خواهد به شناخت سیاست گذاری میان فرهنگی مبتنی بر آن برسد. بنابراین، می توان گفت این نوشتار به شناخت علوم اجتماعی آمریکایی و سیاست گذاری مبتنی بر آن می پردازد.