احمد نادری

احمد نادری

مدرک تحصیلی: استادیار مردم شناسی ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

تحلیل نشانه شناختیِ گفتمانی سینمای سورئالیستی ایران؛ مورد مطالعه: فیلم های هامون و خانه ای روی آب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 1 - 18

کلید واژه ها: سورئالیسم زوال یأس گفتمان جبرگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 596 تعداد دانلود : 68
سینما امروزه به مثابه اندیشه و کنشی اجتماعی در بستر تحولات جامعه مطالعه می شود. از جمله مکاتب فکری که با آغاز موج نوی سینما شکل گرفت و تاثیر بسزایی در سینمای ایران داشت جریان سورئالیسم است. این پژوهش با تحلیل نشانه شناختی گفتمانی دو فیلم هامون (داریوش مهرجویی) و خانه ای روی آب (بهمن فرمان آرا) سعی در کندوکاو و مداقه در جریان سورءالیسم و ارتباط آن با بسترهای اجتماعی جامعه ایران دارد. طبق روش نشانه شناختی گفتمانی، این آثار دارای شاخصه های سینمای سورئالیستی شامل عناصر ذیل است: رئالیسم سیاه، سیالیت دال های مرکزی، شگفتی، آشفتگی و ابهام، ناامیدی و عدم تصور آینده برای نسل های جامعه، نقد افراطی مذهب و قشر متدین جامعه. همچنین جبرگرایی مکانیکی، آزادی، زوال نسل ها، تلفیق سوژه و ابژه و بی تعهدی و خودخواهی و سرگردانی از جمله دال های پیرامونی جریان سورئالیستی سینمای ایران است که در این فیلم ها بازنمایی شده است. این اصول در نظام نشانه شناختی شش گانه تصویری، حرکتی، گفتاری، نوشتاری، آوایی و موسیقایی در تحلیل متن آثار و بررسی زمینه زمانی و مکانی و بینامتنیت نیز تبیین شده است. 
۲.

مطالعۀ کیفی پدیدۀ شرط بندی اینترنتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 1023 - 1038

کلید واژه ها: انگیزه شرط بندی شرط بندی آنلاین طبقات بالا طبقات پایین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 941 تعداد دانلود : 405
مقدمه : هدف عمده پژوهش حاضر، فهم معنای شرط بندی برای افراد و علل سوق پیداکردن آن ها به انجام شرط بندی است. بدین منظور به واکاوی انگیزه، اقدام و نگهداشت افراد در شرط بندی اینترنتی از منظر کسانی که در فعالیت های شرط بندی شرکت دارند و به شرط بندی اعتیاد پیدا کرده اند و همچنین از منظر کارشناسان و مددکاران اجتماعی پرداختیم. در بخش نظری، برای تحلیل بهتر معنا و درکی که افراد از شرط بندی دارند و انتظام بخشی به داده های حاصل از پژوهش میدانی، دیدگاه نظری پیر بوردیو درباره میدان و عادت واره مورد استفاده قرار گرفت و از مدل فرانظری تغییر رفتار نیز برای تحلیل چگونگی اعتیاد افراد به شرط بندی استفاده شد. روش : محوریت تحقیق، مصاحبه عمیق است. در این پژوهش با 35 مشارکت کننده مصاحبه انجام شده است: 20 مصاحبه با افرادی که تجربه شرط بندی آنلاین و اعتیاد به آن را داشته اند، 10 مصاحبه با مددکاران و روان درمانگرانی که مراجعانی از بین افراد شرط بند داشته اند و درنهایت 5 مصاحبه با متخصصان علوم اجتماعی. یافته ها : یافته ها تفاوت های زیادی را در انگیزه قمار بین طبقات بالا و پایین نشان می دهد. افراد طبقات بالای جامعه از قمار به عنوان یک سرگرمی و هیجان یاد می کنند؛ درحالی که افراد طبقه پایین، قمار را فرصتی برای کسب درآمد می دانند. این افراد از نظر ذهنی می خواهند هرچه زودتر وضعیت بد اقتصادی خود را تغییر دهند؛ بنابراین خطر قمار در افراد طبقات پایین بسیار بیشتر است. این خطر زمانی قوی تر می شود که فرد معتاد به قمار باشد و پولی برای شرط بندی در دست نداشته باشد؛ بنابراین مجبور به دریافت پول از خانواده اش می شود که بار روانی وحشتناکی را برای او به همراه دارد. نتیجه گیری : با توجه به تحلیل مصاحبه های انجام شده، معنای شرط بندی برای افراد بسته به میدان و طبقه اجتماعی آن ها مختلف و انگیزه افراد طبقات بالا و پایین برای انجام این کار متفاوت است. نتایج تحقیق نشان می دهد انگیزه شرط بندی در طبقات بالای جامعه عمدتاً سرگرمی و لذت از هیجان ناشی از شرط بندی و در طبقات پایین، بهره گیری از جنبه های اقتصادی آن است که آن ها را به شرکت در شرط بندی آنلاین سوق می دهد.
۳.

انسان شناسی تفسیری مسابقات سوارکاری ترکمن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴ 187 - 207

کلید واژه ها: سوارکاری قوم ترکمن شرط بندی تفسیر هرمنوتیک کلیفورد گیرتز انسان شناسی تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 477 تعداد دانلود : 235
در این مقاله مسابقات سوارکاری در بین ترکمن های منطقه ترکمن صحرا که پدیده فرهنگی ورزشی برای آنها به شمار می آید و معانی پنهانی که این مسابقات و شرط بندی پیرامون این مسابقات برای افراد این قوم دارد مطالعه شده است. برای مطالعه این پدیده فرهنگی از روش تفسیر هرمنوتیکی کلیفورد گیرتز استفاده شده است. گیرتز در مردم نگاری از دو روش توصیف سطحی و توصیف عمیق یاد می کند. به زعم او کار مردم نگار تنها ارائه گزارش از پدیده های فرهنگی نیست، و این بخش تنها تفسیر سطحی است، بلکه کار اصلی مردم نگار این است که علاوه بر این گزارش مردم نگارانه توصیف عمیق تری از این پدیده ها و معانی آنها برای آن قوم را باید ارائه دهد که تفسیر شخصی مردم نگار است که از آن تحت عنوان تفسیر هرمنوتیک یاد می کند. در این مقاله پس از توضیح مفهوم هرمنوتیک، به رویکرد تفسیری گیرتز پرداخته شده است. در ادامه با اتکا به رویکرد تفسیری گیرتز، ابتدا گزارشی مردم نگارانه از این مسابقات و حواشی آن ارائه شده و سپس در مرحله دوم توصیف عمیق تر این پدیده از دید نگارندگان آمده است. مشاهدات و تفسیر نگارندگان دال بر این است که امروزه نگه داری اسب برای ترکمن ها تنها به معنای علاقه آنها به اسب و سوارکاری نیست، بلکه برای آنها نشانگر توانگری مالی و شأن اجتماعی است. به علاوه شرط بندی ها نیز تنها بُعد مادی برای افراد ندارد، بلکه نشان دهنده تخصص و مهارت آنها در شناخت اسب و قدرت پیش بینی آنهاست که می تواند برای آنها جایگاه اجتماعی در بین علاقه مندان به سوارکاری و اسب به همراه داشته باشد. افزون بر این، این افراد با وفای به عهد خود در شرط بندی های بدون سند و رسید، آموزش صداقت و درستکاری می بینند.
۴.

مطالعه کیفی آشنایی با سبک زندگی «نییت» ها در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 123 - 151
تعداد بازدید : 918 تعداد دانلود : 754
«نییت» ها به عنوان افرادی که نه درس می خوانند و نه کار و حرفه ای دارند، در سال های اخیر در مباحث آماری و اجتماعی کشورهای دیگر جایگاه جدیدی را به خود اختصاص داده اند؛ هرچندکه سهم ایران در پرداختن به این مفهوم نزدیک به صفر است. این مقاله برای نخستین بار به سبک زندگی «نییت» ها پرداخته است. از میان تعاریف مربوط به دو مفهوم «نییت» ها و سبک زندگی، دیدگاه بوردیو درباره سبک زندگی به عنوان مفهوم مرکزی انتخاب شده است. روش شناسی این مقاله کیفی و از طریق 30 مصاحبه نیمه ساختاریافته، با نمونه گیری هدفمند اکتشافی زنجیره ای و با حداکثر تنوع تا حصول به اشباع انجام شده و تحلیل داده ها ازطریق نظریه داده بنیاد و به روش تحلیل تماتیک مورد ارزیابی قرار گرفته است. در نهایت 5 مقوله اصلی (هویت، زمان بندی، مصرف زیستی، مصرف مجازی و سلامت و زیبایی) و 14 مقوله فرعی تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد که سبک زندگی «نییت» ها بیشتر حول مسئله هویت یابی شکل می گیرد. آن ها که در گروه های اجتماعیِ غیرهمگن خود عضو نیستند و با مشکل هویت یابی مواجه هستند، مصرف زیستی و مجازی، مراقبت از زیبایی و سلامتی و حتی زمان خود در فضای مجازی را صرف نوعی هویت یابی می کنند. فعالیت های جمعی آن ها عموماً با سایر «نییت» ها انجام می شود که سبک زندگی مشابه هم دارند و پرداختن به ظواهر، از نوع لباس پوشیدن تا جراحی های زیبایی برایشان از اهمیت زیادی برخوردار است. اکثر «نییت» ها چشم انداز هدفمندی برای آینده ندارند و تنها از لحظه لذت می برند. آن ها نیازی به مشارکت خود در ساخت آینده نمی بینند.
۵.

مطالعه انسان شناختی نقش طب سنتی در زمان فاجعه (مطالعه موردی زلزله سرپل ذهاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 181 - 208

کلید واژه ها: داروهای گیاهی زلزله سرپل ذهاب طب سنتی مردم شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 712 تعداد دانلود : 658
زلزله به لحاظ گستره تأثیراتی که بر زندگی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سلامت افراد دارد، متغیر مهمی در مطالعه انسان شناسی پزشکی جوامع محسوب می شود. طب سنتی از گذشته تاکنون جزئی از سیستم بهداشتی مردم بوده و توسط آنان به خوبی پذیرفته شده است؛ بخشی از فرهنگ مردم محسوب می شود و در حل بعضی از مسائل فرهنگی سلامت، نقش قابل توجهی دارد. با وجود افزایش استفاده مردم جهان از طب سنتی و مکمل، از مکتب طب سنتی ایرانی علی رغم غنی بودن و کارایی بسیار، به عنوان یک شیوه درمانی مکمل به صورت مستقیم در زمان فاجعه ها از آن بهره برده نمی شود. پژوهش حاضر درصدد مطالعه تاثیر استفاده از طب سنتی و مصرف داروهای گیاهی در زمان زلزله و بعد از زلزله است. هدف آن تشریح میزان بهره مندی جامعه فاجعه دیده از امکانات طب سنتی در کنار پزشکی مدرن است. این پژوهش به مطالعه تاثیر طب سنتی و میزان بهره گیری آن در مناطق مختلف شهر سرپل ذهاب از روز پنجم بعد از رخداد زلزله و در یک بازه زمانی سه ساله بواسطه مصاحبه های عمیق با عطاری ها و صاحبان آن، کارشناسان حوزه طب سنتی و میزان مراجعه مردم بعد از زلزله در فواصل زمانی مختلف می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که با وجود امکانات پزشکی مدرن، بهره گیری از طب سنتی و روش های بهره گرفته از آن برای نجات افراد آسیب دیده از همان روزهای اول و در گذار از ماههای سخت بعد از زلزله و زمان بازسازی های فیزیکی به ویژه در رابطه با پیشگیری و جلوگیری بیماری جسمی و روانی نقش مهمی در سلامت روانی و جسمی متاثر از آسیب های زلزله در میان مردم سرپل ذهاب را ایفا نموده است.
۶.

مطالعه تاب آوری جامعه روستایی در برابر زلزله (مطالعه موردی: مجتمع روستایی کوییک سرپل ذهاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 831 - 886

کلید واژه ها: تاب آوری زلزله سرمایه اجتماعی سرمایه نمادین مجتمع روستایی کوییک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 879
امروزه وقوع مخاطرات طبیعی مانند زلزله به لحاظ گستره تأثیراتی که بر زندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افراد و جوامع انسانی دارند، می توانند به مثابه یکی از عوامل مؤثر بر تحولات اجتماعی به شمار آیند. این پژوهش به مطالعه تاب آوری در جوامع روستایی در برابر زلزله (مجتمع روستایی کوییک) در زلزله آبان ماه 1396 سرپل ذهاب پرداخته و هدف آن تشریح تاب آوری و چگونگی عملکرد آن بر کاهش آسیب پذیری اجتماعی و بازسازی جامعه فاجعه دیده است. پژوهش حاضر تحقیقی کیفی و از نوع مطالعه میدانی است. در این پژوهش در مجموع 25 مصاحبه با نمونه گیری ناهمگون و با حداکثر تنوع تا حصول به اشباع مفهومی انجام گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد، تاب آوری ابعاد کالبدی- محیطی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی را شامل می شود. تاب آوری اجتماعی از سرمایه اجتماعی و سرمایه نمادین افراد تأثیر می پذیرد و آن باعث شکل گیری شرایط جهت بهبود تاب آوری کالبدی و نهادی در مجتمع روستایی زلزله زده کوییک شده است از این رو تلاش سیاستگذارانه برای افزایش سرمایه اجتماعی و نمادین افراد جامعه جهت تاب آوری در مقابل بحران های محیطی یک امر مهم و استراتژیک تلقی می شود که آن می تواند در شکل دهی و به وجود آوردن شرایط مطلوب آمادگی، پاسخگویی، بازیابی و بازسازی در برابر مصائب جمعی نقش بسزایی داشته باشد.
۷.

مطالعه تجربه زیسته زنان سرپل ذهاب در زلزله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۸ 217 - 251

کلید واژه ها: آسیب پذیری زلزله سرپل ذهاب تجربه زیسته زنان جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 728 تعداد دانلود : 149
زلزله به لحاظ گستره تأثیراتی که بر زندگی افراد دارد، متغیرمهمی در تحول حیات اجتماعی جوامع محسوب می شود. پیامدهای اجتماعی فاجعه بر اساس سن، جنسیت، طبقه اقتصادی و اجتماعی متفاوت است. کودکان، زنان و افراد کم درآمد، بیشترین آسیب در زمان فاجعه را تجربه می کنند. مطالعه حاضر پژوهش کیفی است که باهدف درک تجربه زیسته زنان سرپل ذهاب از زلزله انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد پدیدارشناختی، مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته با 30 نفر از زنان زلزله زده انجام و 90 متن مصاحبه و 10 متن نوشتاری تجربه خود زیسته و تفسیر آن ها به 120 واحد معنایی ثبت شده است. یافته های این پژوهش که 18 درون مایه فرعی و در نهایت 5 درونمایه اصلی است، نشان می دهد که در سرپل ذهاب زنان شرایط بسیار سختی را سپری می کنند. بی هویتی و عدم انطباق آنان با وضعیت پس از زلزله، سوءاستفاده های جنسی، اقدام به خودکشی ، پایین آمدن سن اقدام به خودکشی، فوبیای زلزله و پسازلزله، تغییر ناگهانی سبک زندگی، فقدان آرامش، فقدان امکانات و توان مالی، وضعیت دشوار و نابسامانی کمی و کیفی مدارس، افزایش نزاع در خانواده، افزایش طلاق، افزایش خشونت سبب بروز نابسمانی اجتماعی، روانی و فرهنگی در این شهر شده است.
۸.

حافظه جمعی و تأثیر آن بر شکل گیری هویت شهری (مورد مطالعه: محله وحدت اسلامی و شهرک غرب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره هشتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 533 - 556

کلید واژه ها: تیپولوژی شهری روش کیفی حافظه جمعی هویت شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 689 تعداد دانلود : 647
توسعه شهری یکی از مسائل عمده ای است که کشور ما در این سال ها همواره با آن مواجه بوده است. شکل گیری مناطق تازه تأسیس در کنار محلات قدیمی تر در شهرهای با قدمت تاریخی، منجر به ایجاد تیپولوژی خاصی برای شهرهای مدرن در مسیر توسعه می شود. بخش عظیمی از هویت محلات قدیمی، همان طور که موریس هالبواکس یادآور می شود، از خاطرات جمعی اهالی محل تشکیل شده است؛ درحالی که در مناطق تازه تأسیس شهری اساساً این خاطرات جمعی وجود خارجی ندارند و براساس ضرورت زندگی مدرن، به وجود هم نخواهند آمد. در این پژوهش سعی شده است روند شکل گیری هویت شهری در محله قدیمی وحدت اسلامی (شاپور سابق) در مقایسه با محله به نسبت تازه تأسیس شهرک غرب تهران با روش مطالعه موردی کیفی و با ابزار مصاحبه با ساکنان آن محلات، بررسی و ارزیابی شود. یافته ها بیانگر این است که محله وحدت اسلامی که هنوز توانسته است ساختار خود را حفظ کند و دستخوش تغییرات عمده نشود، توسط خاطرات جمعی ای که اهالی محل در مکان های مشخص در آن دخیل بوده اند، هویت خود را حفظ کرده است؛ اما شهرک غرب با توجه به نداشتن مکان های مشترک و تشکیل نشدن حافظه جمعی و رشد اقتضائات زندگی مدرن در آن و برقرار نشدن ارتباط اجتماعی محله ای و همسایگی، از خاطرات جمعی کمتر و درنتیجه، هویت مستقل ضعیف تری بهره مند است.
۹.

تحلیل کیفی منابع هویتی مردمان اورامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 155 - 183

کلید واژه ها: هویت اورامی هویت قومی هویت دینی هویت ملی ایرانی هویت مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 296 تعداد دانلود : 368
منطقه قومی فرهنگی اورامان با ترکیب چندگانه و پیچیده ای از منابع هویتی روبه رو است که شناخت آن به بررسی عمیق و بسترمندی نیاز دارد. این مقاله تلاش می کند با رویکرد کیفی به بررسی منابع هویتی مردم اورامی زبان بپردازد. داده های این پژوهش، از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 33 صاحب نظر و افراد آگاه کلیدی اورامی که با حداکثر تنوع انتخاب شده اند، گردآوری شد. تحلیل داده ها با دو نرم افزار مکس کیو دی ای و انویوو مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی قراردادی پیشنهادی گرنهایم و لاندمن انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که منابع هویتی در منطقه اورامان، متشکل از چهار درون مایه «هویت قومی اورامی کردی»، «هویت ملی ایرانی»، «هویت دینی» و «هویت مدرن» است . مقوله های هویت قومی اورامی کردی شامل زبان و ادبیات اورامی، نمادهای اورامی، تعلق خاطر و افتخار به اورامی بودن، حفظ و دفاع از منابع و منافع اورامی، موسیقی و آواز، و تأکید بر یکپارچگی اجتماعی مناطق مختلف به عنوان قوم کرد است. مقوله های هویت ملی ایرانی دربردارنده حضور زبان و ادبیات فارسی در زندگی روزمره، موسیقی و آواز، آیین ها و ارزش های ایرانی، و وفاداری ملی ایرانی است؛ مقوله های هویت دینی شامل اعتقادات، مناسک، تصوف و عرفان قادریه و نقشبندیه، جایگاه دین در حوزه عمومی، مدارا و تساهل، و احیاگرایی بنیادگرایی است و مقوله های هویت مدرن نیز دربردارنده به چالش کشیدن باورهای پیشینیان، تفکر، نقد و آگاهی بخشی، انسان گرایی و گرایش به مدرنیسم، جهان وطنی و مصرف است. درنهایت، برمبنای یافته ها، الگوی منابع هویتی مردم اورامی بازشناسی و ارائه شده است.
۱۰.

تأملی در آرایش نیروهای اجتماعی و تحول گفتمان های هویت قومی در بلوچستان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال یازدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 69 - 102

کلید واژه ها: گفتمان های هویتی هویت قومی بلوچ بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 977 تعداد دانلود : 655
تأمل در آرایش نیروهای اجتماعی و جریان<strong> </strong>های اندیشه<strong> </strong>ای گوناگون که در هر جامعه قومی، چشم<strong> </strong>انداز هویتی ویژه ای را توسعه می<strong> </strong>دهند، تأییدگر این نکته است که امر قومی به<strong> </strong>طور عام و مسئله هویت قومی به<strong> </strong>طور خاص، پدیده<strong> </strong>ای اجتماعی است که می<strong> </strong>تواند زمینه ساز مناقشه<strong> </strong>های اساساً گفتمانی باشد. پژوهش حاضر برمبنای چنین درکی و با توجه به ضرورت فهم گوناگونی<strong> </strong> اندیشه<strong> </strong>هایی که در مورد مسئله قومیت و هویت قومی در بلوچستان ایران، به ویژه در دوران معاصر، وجود داشته و دارد، سازمان یافته است. این پژوهش کیفی با استفاده از مجموعه<strong> </strong>ای از تکنیک<strong> </strong>ها، به<strong> </strong>ویژه با تأکید بر روش<strong> </strong>شناسی تاریخی، مطالعات کتابخانه<strong> </strong>ای اسنادی، و نیز تأملات میدانی، پس از طرح بحثی نسبتاً مفصل در مورد ساختار و سازمان اجتماعی بلوچ<strong> </strong>های ایران، نخست به ارائه نوعی دسته بندی از نیروها و گروه<strong> </strong>های اجتماعی مطرح در جامعه موردمطالعه پرداخته و سپس، بر این مبنا، بحثی را درباره گفتمان<strong> </strong>های رقیب در آن ارائه کرده است. یافته<strong> </strong>ها نشان می<strong> </strong>دهد که تأثیرگذارترین گروه<strong> </strong>های اجتماعی مطرح در سپهر سیاسی و اجتماعی بلوچستان به<strong> </strong>ویژه در یک سده اخیر عبارت بوده<strong> </strong>اند از: 1) سردارها، خوانین و اشرافیت سنتی؛ 2) نخبگان قومی ناسیونالیست و ملی<strong> </strong>گرا؛ 3) روحانیون، مولوی<strong> </strong>ها و فعالان مذهبی؛ 4) روشنفکران و فعالان مدنی تجددگرا. به نظر می<strong> </strong>رسد که هریک از این گروه<strong> </strong>ها، در چارچوب و فض ای اندیشگانی ویژه<strong> </strong>ای فعالیت م ی<strong> </strong>کند؛ در مقاله حاض ر، این موضوع با ارائه چهار دسته گفتمانی، بررسی شده اس ت: 1) گفتمان<strong> </strong>های خودمحور و قوم<strong> </strong>گرایانه؛ 2) گفتمان<strong> </strong>های ناسیونالیستی و ملی<strong> </strong>گرایانه؛ 3) گفتمان<strong> </strong>های سیاسی اجتماعی مذهب<strong> </strong>محور؛ 4) گفتمان<strong> </strong>های سیاسی اجتماعی بازاندیشانه.
۱۱.

فضای مجازی و پویش های هویت قومی(مورد مطالعه: روشنفکران و فعالین مدنی بلوچ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجله جهانی رسانه دوره دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 132 - 154
تعداد بازدید : 78 تعداد دانلود : 329
هویت قومی در جهان امروز، اساساً امری سیال بوده و درک واحدی نسبت به آن وجود ندارد. از سوی دیگر، باور به ماهیت برساختی هویت، مستلزم تدقیق و تعمق نسبت به جایگاه افراد یا گروه هایی است که چشم انداز ویژه خود را در این ارتباط توسعه می بخشند. پژوهش حاضر، بر مبنای چنین درکی و با ضرورت فهم بخشی از اندیشه هایی که نسبت به مسئله قومیت و هویت قومی در بلوچستان ایران خاصه در دوران معاصر وجود داشته و دارد، سازمان یافته است. به طور مشخص، سعی نموده تا با تمرکز بر فعالیت های تعدادی از روشنفکران و فعالین مدنی بلوچ، چگونگی بازتعریف مسئله هویت و بازاندیشی در آن را توسط ایشان که بیشترین فعالیت هاشان بر بستر فضای مجازی صورت می گیرد، به  پرسش کشیده، به  فهم در آوریم. تأملات  ما در این پژوهش،  با حرکت از نوعی روش شناسی کیفی نشان می دهد که اغلب اعضای جامعه مورد مطالعه با پایگاه های اجتماعی- فرهنگی مشابه و نیز رویکردهای سیاسی اصلاح گرانه، سعی بر صورت بندی مجموعه ای از مواجهه های انتقادی نسب به طیف ها و جریان های مختلف سیاسی و اجتماعی داشته اند؛ برخلاف برخی از گروه های هویت خواه دیگر، این گروه پیش از هر چیز، در پی ارئه نوعی نقد درونی، بر اصلاح ساختار و سازمان اجتماعی جامعه خود بلوچ ها تأکید دارد و پس از آن، نوک پیکان انتقاد خود را به سوی ساختارهای کلان تر حاکمیتی نشانه می رود. در حقیقت، به نظر می رسد ما با نوعی جریان روشنفکری انتقادی رو به رو هستیم که بیش تر فعالیت های آنان بر حول یک هسته محوری می چرخد و آن همان چیزی است که در این پژوهش، تحت عنوان « بازاندیشی در خویشتن بلوچ » مورد بحث قرار گرفته است ] 1 [ .
۱۲.

بررسی وضعیت سواد انرژی در بین شهروندان منطقه 19 شهرداری تهران و رابطه آن با مصرف کالاهای فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ششم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: تهران انرژی های نو مصرف فرهنگی پذیرش عمومی سواد انرژی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ سبک زندگی
تعداد بازدید : 25 تعداد دانلود : 122
پدیده های اجتماعی به علت ویژگی پویای خود، همواره با متغیرهای گوناگون در بستر جامعه در ارتباط هستند. «سواد انرژی» به عنوان یک مفهوم و یک متغیر اجتماعی در این راستا قرار می گیرد. «مصرف کالاهای فرهنگی» از متغیرهای اجتماعی-فرهنگی محسوب می شود که با «سواد انرژی» ارتباط دارد. از این رو، بررسی وضعیت سواد انرژی در بین شهروندان منطقة 19 شهرداری تهران و رابطة آن با میزان مصرف کالاهای فرهنگی هدف اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. برای رسیدن به این هدف از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعة آماری شامل افراد بزرگسال 15 تا 65 سالة ساکن در منطقة 19 تهران می شود که برابر با 189000 نفر هستند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 400 درنظر گرفته شده است. یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد میزان سواد انرژی پاسخگویان در بعد شناختی کم و در بعد اثربخشی و رفتاری تقریباً زیاد است. بین سواد انرژی در ابعاد شناختی با مصرف فرهنگی میان پاسخگویان رابطة معناداری وجود دارد. مقدار میانگین ها نشان می دهد مصرف فرهنگی در بین پاسخگویانی که گزینة درست را در ارتباط با سواد انرژی در بعد شناختی انتخاب کردند، بیشتر است. همچنین، آزمون رابطة بین سواد انرژی در بعد اثربخشی و مصرف فرهنگی از طریق آمارة همبستگی پیرسون (258/0) و سطح معنی داری (000/0)، با اطمینان 99 درصد دلالت بر این دارد که بین «سواد انرژی در بعد اثربخشی» و «میزان مصرف فرهنگی» رابطة معنادار مستقیم وجود دارد. همچنین، بین سواد انرژی در بعد رفتاری و مصرف فرهنگی با ضریب همبستگی پیرسون (328/0) و سطح معنی داری (001/0) در بین پاسخگویان رابطة مستقیم و معنادار مشاهده می شود.
۱۳.

رفتارشناسی مشارکت کنندگان در راه پیمایی روز 13 آبان نمونه موردی؛ راه پیمایی 13 آبان 1395، شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 71-92

کلید واژه ها: 13 آبان مشارکت سیاسی استکبارستیزی جامعه پذیری سیاسی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 811 تعداد دانلود : 874
در تاریخچه انقلاب اسلامی، لحظاتی وجود دارد که به صورت دال های متعدد گفتمان انقلاب درآمده اند و انقلاب را می توان با آنها فهم و درک کرد. 13 آبان، یکی از مهم ترین این لحظات است. این پژوهش با رویکرد کیفی به رفتارشناسی مشارکت کنندگان در راهپیمایی 13 آبان 1395 در شهر تهران می پردازد. بررسی کارکردهای راهپیمایی 13 آبان از دیدگاه مشارکت کنندگان، انگیزه آن ها و نیز ویژگی های آن ها، اهداف اصلی پژوهش را تشکیل می دهد. روش پژوهش از نوع کیفی با حجم 31 مشارکت کننده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از «تحلیل سیستماتیک» استفاده شده است. یافته ها و نتایج نشان می دهد؛ راهپیمایی 13 آبان از دیدگاه مشارکت کنندگان کارکردهای نمادین (زنده نگه داشتن وقایع 13 آبان)، تربیتی و آموزشی برای نسل جوان، تقویت انسجام و هم بستگی اجتماعی دارد و حرکتی در راستای مشروعیت بخشی به نظام و روحیه استقلال طلبی مردم است. عمل به وظیفه دینی و شرعی، گام برداشتن در مسیر اعتقادات و ارزش های فردی و اجتماعی، کمک به بازنمایی و بازتولید اسکتبارستیزی و ظلم ستیزی و عمل کردن در راستای منویات رهبری از جمله انگیزه و اهداف مشارکت کنندگان است."
۱۴.

بررسی گفتار فرقه گرایی داعش در سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 8 - 22

کلید واژه ها: فرقه گرایی داعش گروه های قومی مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 452 تعداد دانلود : 522
پدیده داعش دارای ابعاد مختلف نظامی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی است و از آنجا که ابعاد مذکور دارای مؤلفه ها و تأثیرات خاص خود می باشند، می توان هر یک از این ابعاد را مورد بررسی قرار داد البته در عین حال باید به تأثیرات متقابل این ابعاد نیز توجه داشت. یکی از بحث برانگیز ترین پرونده های مربوط به دولت اسلامی عراق و شام (داعش) از زمان تأسیس و شروع فعالیت های نظامی خود در سوریه و عراق،شیوه برخورد و تعامل آن با ادیان ، مذاهب و فرقه ها و اقلیت های قومی و مذهبی است. در این بین، بررسی ادبیات دینی حاکم بر این گروه از اهمیت زیادی برخوردار است. این گفتار دینی که ریشه در اسلام سلفی دارد نیازمند بررسی دقیق تری است؛ دست کم آنجا که پای برخورد این گروه با دیگر گروه های قومی و مذهبی درمیان است.در این مقاله برآنیم نگاه داعش به عنوان یک گروه منتسب به جریان سلفی- جهادی را به گروه های قومی و مذهبی دیگر و به طورکلی برخورد و حساسیت این گروه را را نسبت به "دیگری" و "غیرخودی ها" بررسی کنیم.
۱۵.

تحصیل در آن سوی مرزها: مردم نگاری تردید دانشجویان ایرانی در آلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال نهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلید واژه ها: تردید تحصیل در آلمان مردم نگاری چندمکانه مهاجرت تحصیلی نظریه پسااستعماری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی کاربردی انسان شناسی آموزش
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی آموزش و پرورش
تعداد بازدید : 917 تعداد دانلود : 760
این پژوهش مردم نگارانه، تجربه زیسته دانشجویان ایرانی از مهاجرت تحصیلی شان به آلمان را مورد بررسی قرار داده و بر آن است که معانی ذهنی کنشگران را با توجه به پرسش های پژوهش فهم کند. برای رسیدن به این هدف از مشاهده، مشاهده مشارکتی، مصاحبه عمیق و مصاحبه گروهی بهره گرفته شده است. می توان گفت دانشجویی که برای ادامه تحصیل به کشور دیگری مهاجرت می کند، خود را در فرهنگ جدیدی فرهنگ عام و فرهنگ علمی کشور مقصد می یابد. او روند تغییراتی را که از زمان برای خروج از کشور آغاز و به کنش نهایی حاصل از انتخاب میان ماندن و بازگشت ختم می شود، تجربه می کند. این تغییرات به شکل مرحله ای در زندگی دانشجویان رخ می دهند که می توان گفت هر تجربه دانشجو در این سفر، مرحله ای از تغییر است و هر تغییر، حسی را درون او برانگیخته یا تقویت می کند. در پایان مشخص شد کنش نهایی مشارکت کنندگان این پژوهش با تردید و دودلی همراه است. از این رو، تردید، اساس این مردم نگاری چندمکانه قرار گرفت. این تردید فارغ از انتخاب دانشجویان، همواره همراهشان بود که میزان آن به مدت اقامت و میزان هماهنگ شدن آنها با جامعه میزبان بستگی دارد و یادآور مفاهیمی ست که در نظریه پسااستعماری از آنها با عناوین آستانگی، بینابینیت، فضای سوم و پیوندخوردگی یاد می شود. با دنبال کردن دانشجویان و پیمودن مسیری که هر دانشجو برای تحصیل در آلمان می پیماید، تلاش شده به چرایی این حس تردید پاسخ داده شود.
۱۶.

تحلیل انسان شناختی طریقت قادریه طالبانی در منطقه اورامانات لهون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال هفدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۳

کلید واژه ها: ذکر سماع خانقاه طریقت قادریه فرهنگ کرد دراویش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 845 تعداد دانلود : 298
اعتقادات صوفیان و دراویش در طول تاریخ اسلام، یکی از بحث برانگیزترین مسائل بوده است و سبب کشاکش ها و معرکه های بسیاری در طول تاریخ در میان موافقان و مخالفان بوده است. در سوی مخالفان، همیشه برخی از فقها و فلاسفه ایستاده بودند و هر کدام از منظر خود به این گروه ایراد وارد آورده اند. ایرادات فقها از منظر فقهی و ایرادات فلاسفه از منظر معرفت شناختی بوده است. در این مقاله با بررسی طریقت قادریه طالبانی که یکی از فرقه های مشهور در صوفیان است، با رویکردی انسان شناختی به واکاوی مؤلفه های اعتقادی آنان و ارتباط این نظام اعتقادی با نظام کنشی پرداخته شده است. مسئله اصلی این مقاله این است که طریقت قادریه چیست و چه نظام اعتقادی ارزشی داشته و این نظام چگونه خود را در شکل مناسکی در حوزه فردی و اجتماعی به منصه ظهور رسانیده و بازتولید می کند. میدان مطالعه شده در این تحقیق، روستاهای وراء و نجار در اورامانات لهون، در نزدیکی پاوه هستند. روش تحقیق در اینجا مشاهده مشارکتی، مصاحبه و مطالعات اسنادی بوده است.
۱۷.

چالش ها و فرصت های هم افزایی فرهنگی تفریحی در فضای مذهبی: مطالعه موردی امام زاده قاضی الصابر (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلید واژه ها: نهادهای مذهبی مشارکت دینی امام زاده قاضی الصابر (ع) مسجد محوری هم افزایی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
تعداد بازدید : 377 تعداد دانلود : 592
مطالعه حاضر به بررسی چالش ها و فرصت های هم افزایی فرهنگی تفریحی امام زاده قاضی الصابر (ع) می پردازد و در همین راستا نحوه تعامل سه سازمان میراث فرهنگی، اداره اوقاف استان تهران و شهرداری منطقه 3 تهران در زمینه ی مدیریت و ساخت مجموعه فرهنگی تفریحی در کنار یک فضای مذهبی را مورد مداقه قرار می دهد. در مطالعه حاضر از روش انسان شناختی کیفی و فن های مصاحبه نیمه ساخت یافته، مصاحبه روایی- اپیزودیک، گروه کانونی (فوکوس گروپ) و استراتژی مشاهده میدانی استفاده شده است، همچنین برای ساخت مدل مفهومی از مبانی نظری «حکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی» و «اوقات فراغت و نشاط اجتماعی» مورد نظر قرار گرفته است.  یافته های مطالعه نشان می دهد که هم افزایی فرهنگی تفریحی امام زاده قاضی الصابر (ع) فرصت هایی نظیر، «تمرکزگرایی دینی و مسجد محوری»، «تجمیع نهادهای مذهبی»، «جذب جوانان به فضای مذهبی»، «افزایش مصرف فرهنگی»، «احیای نمادهای هویت بخش محله»، «معرفی امام زاده»، «افزایش وجوهات امام زاده (ع)»، «مشارکت و تعامل فرهنگی»، «افزایش سرمایه اجتماعی شهرداری»، «افزایش نشاط اجتماعی در محله»، «کاهش هزینه فعالیت فرهنگی و تفریحی» و «بازسازی بنای فرسوده امام زاده» را به همراه دارد. همچنین این هم افزایی با چالش هایی نظیر «تقدس شکنی»، «تخریب هویت محله»، «تخریب معماری سنتی امام زاده»، «عدم تناسب معماری امام زاده و مجموعه فرهنگی و تفریحی» و «عدم تناسب معماری امام زاده با فضای محله» مواجه است.
۱۸.

تهران در محاصره سرمایه داری: مطالعه موردی مجتمع تجاری، فرهنگی، تفریحی کوروش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 93 - 113

کلید واژه ها: انسان شناسی تفسیری تصویر شهر تهران سرمایه داری مال مردم نگاری مرکز خرید مصرف گرایی نئولیبرالیسم‏

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 620
این پژوهش مردم نگارانه سعی دارد با تکیه بر انسان شناسی تفسیری روایتی از چگونگی شکل گیری تصویر شهر تهران معاصر از طریق کار میدانی در یکی از نمادهای اخیر آن، کوروش مال ارائه دهد. انسان شناسی تفسیری فرهنگ را مجموعه ای از معانی می داند که از خلال نمادها تفسیر می شود و از طریق تجزیه و تحلیل رویدادها و دسترسی به نشانه ها سعی در روشن کردن آن چیزی دارد که در میدان می گذرد. مجتمع تجاری، تفریحی، فرهنگی کورش با بیش از 500 واحد تجاری، 14 سالن سینما، شهربازی، رستوران و کافی شاپ از بزرگ ترین و به نام ترین مراکز تجاری کشور در منطقه 5 شهرداری تهران واقع شده است. این روایت مردم نگارانه به دیدگاه سرمایه داران و سیاست گذاران سازنده مجتمع کورش ، مصرف کنندگان فضا و خدمات آن و تصویری شکل گرفته از از تهران با محوریت این گونه مجتمع ها می پردازد. پژوهش با استفاده از فنون مصاحبه با اطلاع رسانان و مشاهده مشارکتی تلاش می کند تا فرآیند ساخت و ایجاد رضایت برای مردم و بدیهی انگاشتن این فرآیند را توصیف کند.
۱۹.

فراترکیب پژوهش های انجام شده در حوزه هویت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 27 - 44
تعداد بازدید : 175 تعداد دانلود : 778
گستردگی و پراکندگی مطالعات در حوزه هویت دینی، ضرروت مروری نظام مند بر تحقیقات علمی انجام شده را بیش از پیش آشکار می کند. ارزیابی روش شناسی و یافته های این تحقیقات و نیز نحوه سنجش هویت دینی در آنها، می تواند گام مؤثری برای ترسیم تصویری جامع تر از مطالعات صورت گرفته قلمداد شود. از این رو، مطالعه حاضر ضمن دسته بندی و یکپارچه سازی مطالعات صورت گرفته در حوزه هویت دینی، به این پرسش پاسخ می دهد که «هویت دینی در پژوهش های گذشته، به چه نحوی مورد تعریف و سنجش قرار گرفته است؟» برای پاسخ به پرسش مذکور، روش «فراترکیب» به کار گرفته شده و بعد از یکپارچه کردن مطالعات، تحلیل ارائه شده است. یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد کمتر تلاش سازمان یافته ای برای مطالعه هویت دینی با یک رویکرد بومی و جامع به موضوع انجام شده است. این غفلت هم در ابعاد نظری و هم در ابعاد روش شناختی از سوی پژوهشگران علوم انسانی و علوم اجتماعی قابل مشاهده است. از جنبه ای دیگر، مطالعات و پژوهش های مختلفی که در این حوزه انجام شده اند، تلقی یکسانی از مفهوم هویت دینی ندارند و در تعریف و سنجش آن نوعی تقلیل گرایی از جانب پژوهشگران این عرصه دیده می شود.
۲۰.

بازنمایی زنان در روزنامه های سراسری (روزنامه های کیهان، ایران و شرق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۳ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ 487 - 506

کلید واژه ها: ایران بازنمایی روزنامه زنان شرق عکس کیهان نشانه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 247 تعداد دانلود : 678
زنان، به عنوان نیمی از جوامع انسانی، ظهور و بروز برجسته ای را در عرصه های مختلف زندگی اجتماعی عهده دارند و تحلیل و بررسی محتوایی رسانه ها در چگونگی بازنمایی زنان یک جامعه بی گمان ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق، از دو روش تحلیل محتوا و نشانه شناسی استفاده شده است. در روش تحلیل محتوا، با انتخاب یک هفته آماری، از شش ماهه اول سال 1393، اخبار و مطالب چاپ شده در سه روزنامه کیهان ، ایران و شرق ، تحلیل محتوا شد. سپس با روش نشانه شناسی تصاویرِ چاپ شده از زنان در روزنامه های مذکور تحلیل شد. نتایج بررسی نشان می دهد روزنامه ایران در تعداد مطالب بیش از دیگر روزنامه ها به موضوع زنان پرداخته است و سپس روزنامه شرق و کیهان قرار داشته اند. اختلاف تعداد مطالب روزنامه ایران حدود یک و نیم برابر روزنامه شرق و مطالب روزنامه شرق دو برابر روزنامه کیهان بوده است. روزنامه ایران در تیترهای صفحه اول و نیز تعداد عکس های چاپ شده از زنان جایگاه بهتری از دو روزنامه دیگر دارد. در بخش نشانه شناسی عکس های چاپ شده از زنان نیز مشخص شد که بازنمایی زنان ایرانی در مقایسه با زنان خارجی مطلوب نیست و در روزنامه ایران ،به خصوص در صفحه اول، انعکاس زنان خارجی به لحاظ نشانه شناختی، بهتر از زنان ایرانی بوده است و حتی در تصاویر داخلی نیز نمونه ای برای این مدعا وجود دارد. البته رویکرد روزنامه شرق را می توان بینابینی دانست و با وجود انعکاس زنان خارجی به بهترین وجه، زنان ایرانی نیز فراموش نشده اند و نوع مواجهه روزنامه شرق در بخش تصاویر با زنان ایرانی بهتر از دو روزنامه دیگر بوده است. روزنامه کیهان نیز کمترین توجه را به تصاویر زنان، چه ایرانی و چه خارجی، در صفحه اول داشته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان