فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۹۴۱ تا ۸٬۹۶۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
۸۹۴۱.

بررسی تطبیقی مسائل نافع بن الازرق با اصحاب لغت و تفسیر

کلید واژه ها: مفردات قرآن عبدالله بن عباس غریب القرآن مسائل نافع بن ازرق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۹ تعداد دانلود : ۳۱۰
در این پژوهش یازده واژه قرآنی از مسائل نافع بن ازرق که حاوی بیش از 200 واژه از واژگان غریب قرآن است، به منظور تطبیق و مقایسه با آراء لغوی و دیدگاه های تفسیری انتخاب شده، تا میزان انطباق مفهوم و معانی واژگانی را که ابن عباس به درخواست نافع و با استناد به شعر عرب پاسخ داده، مورد بررسی قرار گیرد. هرچند نافع از پاسخ های ابن عباس قانع شده و به نوعی جایگاه علمی او را پذیرفته است، اما این پژوهش نشان    می دهد که تبیین واژگان قرآن به ویژه واژگان غریب و مهم که در دست یابی به فهم آیات نقش اساسی برعهده دارند، تنها از راه استناد به شعر عرب، همیشه و در هر شرایطی نمی تواند راه گشا باشد. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته، می توان چنین دریافت که پاسخ های ابن عباس به نافع تا حدودی با دیدگاه اکثر مفسران و اصحاب لغت منطبق بوده، در مواردی نیز دارای اختلاف است. و گاهی تنها با یکی از دو یا چند نظر آنان، منطبق می باشد.
۸۹۴۵.

درآمدی بر مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه آیت الله معرفت

کلید واژه ها: مرجعیت قرآن تفسیر ظاهر و باطن تأویل نسخ اعجاز علمی سنت آیت الله معرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۷ تعداد دانلود : ۲۹۱
یکی از موضوعات مرجعیت علمی قرآن کریم، موضوع مبانی آن است. مرجعیت علمی قرآن مبانی متعددی دارد که یک بخش آن، مبانی علوم قرآنی است. برای پی بردن به مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن با توجه به دیدگاه های آیت الله معرفت، در این مقاله پنج موضوع علوم قرآنی که از کلیدی ترین موضوعات علوم قرآنی اند، همراه با میزان تأثیر هریک از آنها در مرجعیت علمی همراه با اشاره به دیدگاه های آیت الله معرفت بررسی می شود. این پنج موضوع عبارت اند از: ظاهر و باطن، تأویل، نسخ، تفسیر با سنت و اعجاز علمی قرآن و تحدی به آن. دیدگاه های آیت الله معرفت در این موضوعات بر گستره مرجعیت علمی قرآن تأثیرگذار است و موجب گسترش قلمرو مرجعیت علمی قرآن کریم می شود. این پژوهش از روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی و کشفی صورت گرفته است. مرجعیت علمی قرآن نیازمند زیرساخت های نظری در حوزه علوم قرآنی است. مسائلی مانند: ظاهر و باطن، تاویل، نسخ و نسبت سنجی قرآن با سنت از کلیدی ترین مسائلی است که تأثیر اساسی بر خروجی مرجعیت قرآن دارد. ظاهرگرایی در تفسیر چالش های فراوانی برای مرجعیت علمی قرآن ایجاد می کند؛ اما پذیرش تأویل می تواند افق های گسترد ه ای را پیش روی مفسر باز کند. نظریه نسخ مشروط که آیت الله معرفت ارائه داده است، برخی آیات منسوخ را کارا کرده و اعتبار آنها را در ظرف زمانی و مکانی به شرط وجود شرایط می پذیرد و ظرفیت تطبیق پذیری آموزه های قرآنی را با متغیر های عصری بیشتر می کند.
۸۹۴۹.

رابطه «عبد و ربّ» به مثابه یک راهکار تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی عبد و ربّ عبد رب تقوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۷ تعداد دانلود : ۴۳۳
تربیت اخلاقی یکی از موضوعات ارزشمندی است که مکاتب گوناگون با رویکردهای مختلف به آن پرداخته اند. قرآن کریم نیز با توجه به مبانی و اهداف این موضوع از منظر خود، راهکارهایی را برای تربیت اخلاقی ذکر کرده است. در این تحقیق سعی شده است با روش توصیفی تحلیلی، به تبیین رابطه عبد و ربّ در قرآن پرداخته و آن را به عنوان یک راهکار تربیت اخلاقی مطرح کند. بر اساس این تحقیق، پذیرش رابطه عبد و ربّ به عنوان اساسی ترین رابطه انسان و خدا از طرف انسان، به تربیت اخلاقی او منجر می شود. تبیین این مطلب را باید در مؤلفه های به دست آمده از رابطه عبد و ربّ مثل مالکیت، تربیت کننده، تدبیرگر، حکم کننده بر اساس علم و حکمت، قدرت مطلق ربّ و دعا کردن و اطاعت محض عبد و نمودهای این اطاعت و همچنین ثمره این رابطه یعنی تقوا پیگیری کرد. لذا قرآن بر اساس رابطه عبد و ربّ، برای پذیرش این رابطه از طرف انسان و در نتیجه تربیت اخلاقی او، روش هایی مانند اثبات ربوبیت خداوند و عبد بودن انسان برای متربی، توجه دادن متربی به مظاهر ربوبیت خداوند در هستی و جان آدمی و دعوتِ متربی به تقوا بر اساس رابطه عبد و ربّ را به کار برده است.
۸۹۵۲.

تفاوت تعبیر در آیات مشابه قرآن بر پایه تخطی از اصول همکاری گرایس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیات متشابه لفظی تلویح اصل شیوه بیان اصول همکاری گرایس اصل کیفیت اصل ربط

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی انواع و اقسام آیات وسور محکم و متشابه
تعداد بازدید : ۸۲۸ تعداد دانلود : ۶۸۵
از دیرباز قرآن پژوهان و مفسران مسلمان در پی یافتن اسرار حِکمی، نکات بلاغی، و پیام های ضمنیِ نهفته در تعبیرات و ساختارهای قرآنی بوده اند. در این میان، آیات متشابه لفظی که در آن ها با تکرار یک مفهوم با اندک تفاوت لفظی و دستوری روبه روییم از جایگاهی ویژه در این گونه مطالعات برخوردار بوده اند. از آنجا که تبیین اختلاف دو جمله مشابه بیشتر به سطح مراد جدی گوینده یا نویسنده مربوط می شود، بررسی آیات مشابه نیز باید از این دریچه انجام گیرد. در میان علوم جدید، دانشی که به بررسی معنای مورد نظر تولیدکننده گفته بپردازد، علم کاربردشناسی است. از جمله مؤلفه هایی که در سال های اخیر وارد این دانش شده و مباحث مفصلی را به دنبال داشته است، موضوع معنای ضمنی یا تلویح است. تلویح مقصودی است که متکلم از تولید یک پاره گفت در نیت دارد و در جمله تنها به آن اشاره شده است و از این رو مخاطب باید با توجه به قرائن زبان شناختی، بافت و تلاش فکری خود، آن معنا را استنباط کند. در این نوشتار در صددیم با استفاده از اصول همکاری پیشنهادی گرایس، به استخراج تلویحات محاوره ایِ نهفته در برخی آیات مشابه لفظی پرداخته و از این منظر تفاوت معنایی این آیات را ترسیم نماییم.
۸۹۵۳.

قرآن کریم به مثابه منبع تفسیر

نویسنده:

کلید واژه ها: تفسیر تفسیر قرآن به قرآن منبع

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۴۲۸
قرآن پژوهان از گذشته های دور، به بحث درباره منابع تفسیر قرآن کریم توجه کرده اند. قرآن کریم، روایات، تاریخ، عقل و دستاوردهای قطعی علوم از جمله این منابع اند. در این مقاله، ابتدا به برخی مفاهیم بنیادین، همچون تفسیر، منبع و منابع تفسیری، اشاره گذرا می کنیم. به دنبالِ آن، درباره دلایل منبع بودن قرآن کریم بحث می کنیم. این دلایل عبارت اند از تصریح آیات قرآن کریم، سیره عقلا در محاوره و سنت و سیره عملی معصومان(علیهم السلام) که در موارد بسیاری، بر لزوم رجوع به قرآن کریم برای تفسیر آیات تأکید و در برخی موارد نیز خود آن بزرگواران بر همین اساس، آیات را تفسیر کرده اند. در ادامه مقاله، گونه های مختلف منبعیت قرآن را برای تفسیر، با نمونه های متعدد تبیین می کنیم.
۸۹۵۶.

تحلیل دیدگاه علّامه طباطبائى درباره غیب و شهود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شهود غیب تحلیل علامه طباطبایى غیب نسبى غیب مطلق

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
تعداد بازدید : ۸۲۵ تعداد دانلود : ۵۸۷
غیب و شهود در آموزه هاى دینى شامل معناى خاصى مى باشد که کانون توجه علّامه طباطبائى بوده است. این مقاله تلاش دارد به روش تحلیلى توصیفى با مراجعه به تفسیر المیزان، دیدگاه وى درباره مسائلى همچون غیب و شهود، مصادیق و نسبى بودن آن را استخراج کند. از یافته هاى این پژوهش آن است که علّامه، «غیب» را حقیقتى نامحسوس و فرامادى مى داند که وحى آسمانى به صراحت آن را تأیید کرده، درباره آن سخن گفته و آدمیان را به ایمان به آن فراخوانده است. انسان ها گرچه بر حسب فطرت الهى خود از وجود غیب آگاهى داشته و بدان مؤمن مى باشند، اما شناخت تفصیلى غیب و موجودات و جهان هاى نامحسوسى که متعلق به غیب مى باشند، جز از راه وحى آسمانى امکان پذیر نمى باشد و اما شهادت، آن امرى است که مشهود و حاضر نزد مُدرِک است. همچنین شهادت دائرمدار احاطه به شى ء، توسط حس یا خیال یا عقل یا احاطه وجودى است.
۸۹۵۷.

بازکاوی پاسخ های شبهه دور در توهم تحریف قرآن

کلید واژه ها: شبهه دور تحریف قرآن کریم استدلال عقلی استدلال کلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۳۴۹
«دور» به معنای بازگرداندن کلام به نفس کلام است. برخی همچون فخر رازی و آلوسی ذیل آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُون»، استدلال به این آیه برای رد تحریف از دامان قرآن را، از مصادیق دور در کلام دانسته و بیان سخن مزبور را به شیعه نسبت میدهند. درمقابل، متفکران شیعی تلاش زیادی برای پاسخ به این شبهه انجام دادهاند. باوجود قوت برخی پاسخها، هیچیک به طورکامل نتوانستهاند از عهده شبهه مذکور برآیند. هدف پژوهش حاضر، ارائه دفاعی کاملتر و بهتر است. لذا نویسندگان این پژوهش، به روشی تحلیلی به بررسی پاسخها و واکاوی آنها پرداخته و انتقادات وارد بر هریک را مطرح و ردیهای متفاوت از سایرین ارائه کردهاست. از رهرو این بررسی و تحلیل دریافتیم که اولاً، نسبت طرح شبهه دور به شیعه، اتهامی بیش نیست و اندیشمندان شیعه بالاتفاق آن را رد میکنند. ثانیاً، با توجه به تعاریف موجود درباره دور، طرح این شبهه درباره قرآن نوعی سفسطه است و «دور» با هیچ رویکرد و شرایط موضوعیت نداشته و ندارد.
۸۹۵۸.

تشیع اعتدالی و بازتاب آن در تفسیر شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر روض الجنان تفسیر مجمع البیان تشیع اصولی تشیع اعتدالی عبدالجلیل رازی قزوینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات انواع تفسیر وتأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات مذاهب فقهی شیعه
تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۵۹۶
یکی از دو گرایش عمده جریان تشیع، گرایشی است که از آن به عنوان گرایش تشیع اصولی یاد می شود و نقطه مقابل آن نیز گرایشی است که به احادیث و اخبار موجود در منابع شیعی نگاهی ویژه دارد. گرایش اصولی توسط عالمان شیعی بغداد در قرن چهارم و پنجم مانند شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی پایه گذاری شد و توسط شاگردان اینان به فلات ایران انتقال یافت و تحت تأثیر زمان و مکان تحولاتی را هم تجربه نمود و جریانی به وجود آورد که از آن با عنوان تشیع اعتدالی یاد گردیده است. این جریان در آثار مختلف علمی و ادبی و از جمله تفاسیر شیعی قرآن بازتاب یافت. دوتفسیر مجمع البیان و روض الجنان مهم ترین نمونه های تفسیری از این دست می باشند. مهم ترین ویژگی های این دو تفسیر توجه به تفسیر ظاهر و دوری از تأویل گرایی و نزدیکی بیشتر با دیدگاه های تفسیری و اعتقادی جریان دیگر جهان اسلام اهل سنت می باشد. نوشتار حاضر درصدد معرفی این جریان و نشان دادن جلوه هایی از آن در دو تفسیر یادشده می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان