فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۱۶۱ تا ۱٬۱۸۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
۱۱۶۱.

Sanad and Rijāl Study of the Sanads of the Commentary Attributed to Imam ʿAskarī (AS) up to Sheikh Ṣadūq(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: Hassan Ibn Ali Aṭrūsh Tafsīr Imam Hassan Naseri ʿAskarī Iḥtijāj Ṭabrisī Ṣadūq

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۳
The commentary attributed to Imam Hassan ʿAskarī (AS) is one of the narrative commentaries with about 379 narrations; which is unique in its kind with nearly one hundred late manuscripts. This work, apart from the indifference of cataloguers and translators to it, is controversial in various aspects, such as: "date of authorship, attribution of the book to the author, sanads and content of the book". One of these problems, which needs to be considered, is the review of the sanads of this book; both in terms of examining the form of sanads in manuscripts, and in terms of examining the narrators of sanads, in terms of omission and rijālī translation. In the present study, while introducing five types of sanads of this commentary and also the rijālī study of the narrators of the sanads of this commentary up to Sheikh Ṣadūq, it was found that this work, which most likely belongs to Nāṣir Aṭrūsh and is from Zaidi heritage, has about two hundred years old; Also, in the rijālī study of ten narrators of its sanads up to Sheikh Ṣadūq, it was found that apart from the Irsāl of these sanads, most of the narrators of this work are "unknown or weak". It also seems that Sheikh Ṣadūq did not have this book, at least in its current form.
۱۱۶۲.

نگاهی به مبانی تعلیم و تربیت دانش آموزان با نیاز ویژه از منظر قرآن

کلید واژه ها: قرآن مبانی تعلیم و تربیت دانش آموزان با نیاز ویژه آموزش فراگیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۱۹۱
در آموزه های قرآن، پس از خدا انسان اساسی ترین موضوع به شمار آمده است. در موضوعات مربوط به انسان نیز تعلیم و تربیت به طور خاص برای افراد با نیاز ویژه (کودکان استثنایی)، از اهمیت خاص و جایگاه رفیعی برخوردار است. در این پژوهش که از نوع توصیفی و سندی تحلیلی است، مبانی تعلیم و تربیت دانش آموزان با نیاز ویژه و اصول مترتب بر این مبانی از منظر قرآن بررسی شده است. این مبانی شامل توجه به کرامت انسانی افراد با نیاز ویژه، برخورداری انسان ها از فطرت مشترک و خصوصیات متفاوت، مختار بودن انسان و دو اصل عدالت به عنوان اساسی ترین ارزش اجتماعی و احسان متمم عدالت، اصول مترتب از این مبانی هستند. در این پژوهش آیات مرتبط با هرکدام از این مبانی در قرآن کریم جستجو گردید و در کنار توصیف شرایط فعلی آموزش و پرورش دانش آموزان با نیاز ویژه، مبانی تربیتی آنها از منظر قرآن بررسی شد و به همراه توضیحات مربوط به هریک از مبانی، آیاتی با مضامین مرتبط با آنها در پژوهش آورده شد. بررسی ها نشان داد برای هریک از مبانی تعلیم و تربیت دانش آموزان با نیاز ویژه، آیات بسیاری در قرآن کریم آمده است و آموزش و پرورش دانش آموزان با نیاز ویژه امروزه با حرکت در جهت آموزش فراگیر بسیار با آموزه های این کتاب آسمانی هم راستا است.
۱۱۶۳.

تحلیل تفسیری آیه «مَن اِغْتَرَفَ غُرْفَهً بِیَدِهِ»از دیدگاه علامه طباطبایی و حرالّی اندلسی با تأکید بر اختلاف قرائت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 249 بقره غرفه اختلاف قرائت علامه طباطبایی حرالّی اندلسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۱۹
اختلاف قرائت ها در برخی از کلمات قرآن کریم، سبب اختلاف دیدگاه مفسران شده است. در آیه 249 سوره بقره داستان سربازان طالوت در مواجهه با آزمایش الهی و نوشیدن آب از رود حکایت می شود. کلمه «غرفه» در این آیه به دو صورت «غُرْفَهً» و «غَرْفَهً» قرائت شده و در پژوهش پیش رو آراء تفسیری علامه طباطبایی و حرالّی اندلسی دراین باره و احتجاج های مربوط به هر قرائت، با نگاهی تحلیلی ارزیابی شده است. حاصل آنکه دیدگاه علامه طباطبایی در ترجیح قرائت «غُرْفَهً» صحیح است. ایشان با نکته سنجی، آزمایش شوندگان را به سه طایفه تقسیم کرده اند: کسانی که اصلاً آب ننوشیدند؛ کسانی که سیراب شدند و کسانی که آب نوشیدند، اما نه به حدّ سیراب شدن. از این سه گروه تنها گروه دوم از جمع پیروان طالوت خارج شدند و سرنوشت گروه سوم به آزمایش های دیگر گره خورده است.
۱۱۶۴.

فلسفه و تعامل جهان و انسان؛ گزارشی از بیست و پنجمین همایش بزرگذاشت حکیم صدرالمتألهین (ملاصدرا) (خرداد 1400: تهران)

کلید واژه ها: فلسفه تعامل انسان و جهان محیط زیست کرونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۶۸۰
بیست و پنجمین همایش از سلسله همایشهای بزرگداشت حکیم ملاصدرا به موضوع محوری «فلسفه و تعامل جهان و انسان»، بروال سالیان گذشته، در خردادماه 1400 برگزار شد. فرایند اجرایی همایش فلسفه و تعامل جهان و انسان از بهمن ماه 1399 آغاز شد و پس از تصویب این موضوع در شورای علمی و هیئت امنای بنیاد حکمت اسلامی صدرا، فراخوان مقاله همایش در 29 زیرعنوان و دو بخش عمومی و تخصصی فلسفه و کودک، تنظیم و اعلان گردید. محورهای فراخوان مقاله عبارت بودند از: فلسفه و طبیعت؛ طبیعت از منظر حکمت الهی؛ فلسفه و نظام وارگی و شعور طبیعت؛ خوی و خصلت طبیعت جهانهای کوچک و بزرگ؛ جایگاه هستی شناختی و معرفت شناختی طبیعت در حکمت متعالیه؛ فلسفه و مسئولیت انسان در قبال طبیعت؛ حکمت متعالیه و الگوی مطلوب تعامل انسان با جهان؛ تعامل با محیط زیست در سنت اسلامی (با رویکرد فلسفی)؛ بحرانهای زیست محیطی از منظر فلسفه اخلاق اسلامی؛ شرور طبیعی از منظر فیلسوفان مسلمان؛ فلسفه، فناوری و محیط زیست؛ انسان شناسی در اسلام و شی ءوارگی انسان در دوره مدرن؛ بحرانهای زیستی و درک مرگ و معاد؛ بحرانهای زیستی و تأثیر آن بر زیست عقلانی؛ نقش پدیده کرونا در تغییر نگرش بشر نسبت به طبیعت؛ درسهای فلسفی برای جهان پساکرونا؛ بایسته های مناسبات انسانی در جهان پساکرونا. بخش ویژه فلسفه و کودک: «فلسفه و کودک» و تربیت برای تعامل با طبیعت و شناخت آن؛ وظیفه والدین در ارتباط کودک با طبیعت و تأثیر آن بر رشد تفکر؛ «فلسفه و کودک» و بایسته های مواجهه با بحرانهای زیست محیطی؛ تفسیر «بلاهای آسمانی» برای کودک؛ «فلسفه و کودک» و آموزش مدیریت عقلانی بحران؛ فرصتها و تجربه های شرایط کرونایی در رشد تفکر کودک؛ «فلسفه و کودک» و مناسبات انسانی در شرایط بحران؛ «فلسفه و کودک» و الگوهای آموزش غیرحضوری؛ محوریت خانواده در تربیت کودکان در دوره های بحران؛ حقوق کودک در دوره های بحران و قرنطینه؛ رویکرد «فلسفه و کودک» در جهان پساکرونا؛ کودک و سبک زندگی پساکرونایی. پس از فراخوان مقاله عمومی همایش، در مدت مقرر 100 عنوان چکیده و اصل مقاله از اساتید، صاحبنظران و پژوهشگران حوزه و دانشگاه به دبیرخانه همایش واصل گردید که از آن میان، 73 عنوان چکیده مقاله در شورای علمی همایش پذیرفته شد. مجموعه این چکیده ها در یک مجلد گردآوری و منتشر گردید. مجموعه کامل مقالات برگزیده همایش نیز بزودی منتشر خواهد شد. با توجه به شرایط اجتماعی موجود در این ایام و لزوم پرهیز از تجمع بمنظور جلوگیری از شیوع ویروس «کوید 19»، بیست و پنجمین همایش بزرگداشت ملاصدرا بصورت مجازی برگزار میگردد. در این راستا، از میان مقالات تایید شده گروهی برای سخنرانی بصورت مجازی دعوت شدند و نهایتاً فایل صوتی این سخنرانیها نیز برای استفاده عموم از طریق پایگاه اینترنتی بنیاد حکمت اسلامی صدرا بنشانی mullasadrs.org منتشر گردید.
۱۱۶۵.

مقایسه بنیان های هستی شناختی حکومت سلیمان در قرآن مجید و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بنیانها هستی شناختی حکومت سلیمان قرآن» و «عهدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۱۵
حکومت الهی یکی از نعمات خداوند است که موجب تنظیم بهتر روابط انسان، هدایت و در نهایت سعادت او می گردد. قرآن مجید و عهدین هر دو از حکومت سیلمان سخن گفته اند. با توجه به جایگاه بنیان های هستی شناختی حکومت به عنوان مبنای بنای حکومت، سوال پژوهش حاضر این است: بنیانهای هستی شناختی حکومت سلیمان در قرآن و عهدین چیست؟ اهمیت موضوع به تاثیرگذاری مستقیم بنیان های هستی شناختی حکومت در شکل و ساختار حکومت، رفتار حاکم با مردم و مردم با همدیگر دارد. برای پاسخ سؤال پژوهش، به روش توصیفی بنیانهای هر دو کتاب بیان، مقایسه و تحلیل گردیده است. یافته های حاکیست تفاوت بنیانها در دو کتاب، در بخش عالم غیب، برخی مربوط به ارائه جامع و عمیق مبانی مشترک در قرآن و برخی به طرح موضوعات منحصر بفرد قرآن مانند نبوت سلیمان، حکمت، علم نافع زیاد، وجود کارگزاران فرا مادی و اعتقاد به معاد است. و در بخش عالم شهود تسخیر خاص سلیمان، بینش گسترده فقر مخلوقات مادی و حرکت جهان مادی به سمت خداوند در جهان آخرت، همگی در دو کتاب متفاوت می باشد.
۱۱۶۶.

بررسی جایگاه عقل در تفسیر قرآن کریم از نظر علامه معرفت بر پایه تفسیر اثری جامع

کلید واژه ها: عقل تفسیر قرآن علامه معرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۶
گرچه اهمیت و حجیت عقل بر کسی پوشیده نیست، اما در چیستی عقل و دامنه کاربرد آن در مقام تفسیر، دیدگاه هاى متفاوتى وجود دارد. هدف این مقاله، بررسی جایگاه عقل در تفسیر قرآن کریم از نظر علامه معرفت بر پایه تفسیر اثری جامع و بیان کاستی های احتمالی در آن است. سؤال اصلی این است که آیا عقل می تواند منبع مستقلی در فهم معانی قرآن باشد یا خیر؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و انتقادی تهیه شده است. نتایج بررسی نشان می دهد که استاد معرفت عقل را دو قسم دانسته: عقل رشید، حکیم و ... که در حوزه معارف بشری تواناست و دوم «عقل بشری» که به لحاظ محدودیتش از درک غیب ناتوان است. ایشان در تفسیر نقلی خود توجه ویژه ای به عقل و اجتهاد داشته و در کنار محکمات قرآن و سنت، عقل را سند دانسته و آن را حاکم بر اخبار و نظریات تفسیری می داند. به همین دلیل واژه «الکتاب» در روایات «عرضه حدیث بر کتاب» را در مفهومی وسیع تر از ظاهرش دانسته و آن را کنایه از محکمات دین و بدیهیات عقلی که شامل سنت و برهان آشکار عقلی می شوند، می داند که لازمه دلالت روایات عرضه حدیث بر کتاب، اعتبار عقل در تفسیراست. نکته قابل تأمل در «تفسیر اثری جامع» ابهام مقصود استاد از عقل است.
۱۱۶۷.

ساخت اطلاعی مفروض و استنباطی در قرآن کریم از منظر رویکرد زبان شناسی نظام مند نقش گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان شناسی نقش گرا ساخت اطلاعی مجرای ارتباطی گفتمان نوشتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۷۱
وجود سه ویژگی تاریخی، تطبیقی و میان رشته ای در زبان شناسی نوین باعث سرعت گسترش، تغییر و تحول آن به شمار می رود. زبان انتقال دهنده نقش اطلاعی و ساختار محتوایی هر کلام است. نقش وابستگی ارتباطی جملات که با توجه به نقش گفتمانی و تأثیرات بافتی آن ها مشخص گردیده برای درک پیام ضروری می باشند. هدف از تحقیق حاضر بررسی ساخت اطلاعی و موضوعی آیاتی چند از قرآن کریم با پیروی از نظریه نظام مند نقش گرای هلیدی (1994) می باشد که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع دست اول(قرآن کریم) انجام شده است تا به بررسی چگونگی تأثیر انسجام ساختاری و پیوستگی معنایی آیات قرآن بپردازد. نتایج حاکی از آن است که تغییر جنبه مفهومی و معنایی ساختار، بستگی به ساخت اطلاعی گفتمان و عناصر ارتباطی آن است که با دگرگون ساختن نوع ساختار احتمالی تقویت می شود و این تغییرات با ابزارهای زبانی و سبکی، شکل درستی به خود می گیرد.
۱۱۶۸.

تحلیل اندیشه های حکومتی و اجتماعی سید قطب در فی ظلال القرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سید قطب فی ظلال القرآن حکومت اجتماع سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۸۵
سید قطب از شخصیت های برجسته و نامدار در تفسیر قرآن و از نظریه پردازان توانا در زمینه ایدئولوژی اسلامی است. تحلیل اندیشه های وی درباره مسائل حکومت و اجتماع، موضوع این مقاله است. هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است: مهم ترین شاخص های حکومتی و اجتماعی از نظر سید قطب چیست؟ در این پژوهش با روش کیفی و رویکردی تحلیلی، اندیشه های اجتماعی این مفسر در مسائل حکومتی و اجتماعی بررسی شده و نتایج زیر حاصل شده است: سید قطب برای فرد و جامعه اهمیت ویژه قائل است و عقیده را دلیل پیدایش جامعه می داند. جامعه مطلوب از نظر او، جامعه ای دینی است. وی وجود حکومت و عدالت را برای جامعه ضروری می داند و بین عدالت و برابری مطلق تفاوت قائل است. سید قطب ، در رویارویی تمدن اسلامی با تمدن غربی، جریان های سیاسی اسلام سکولار و اصول گرایی اسلامی شکل گرفت که عمده ترین چالش های جهان اسلام است.
۱۱۶۹.

بررسی و تحلیل ویژگی های اعجاز در پرتو اندیشه های قرآنی علامه جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعجاز نبوت علیت تحدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۷۲
یکی از نکات برجسته و قابل تأمل در امر اعجاز به نحو عام توجه به ویژگی های آن بوده که آن را از بقیه امور خارق العاده مانند سحر تمییز داده و برتری اعجاز را ثابت می نماید. در این مهم، هرچند می توان اذعان نمود تمام فرق اسلامی و حتی اندیشمندان غرب نیز معتقدند که معجزات انبیا، خارق عادت است اما اینکه این خارق عادت بودن به معنی نقض قانون علیت بوده و یا در راستای آن تحقق می یابد سخنان متفاوتی بیان داشتند. این مقاله تلاش دارد تا به روش تحلیلی- توصیفی، ضمن تبیین برخی از مهم ترین شرائط اعجاز، به مواردی همچون بررسی رابطه میان عادت و طبیعت با اعجاز، رابطه اعجاز با قانون علیت، طفره ناپذیر بودن اعجاز، تبیین فاعل اعجاز و تعمیم تحدی در تمام اعجاز انبیا در پرتو اندیشه های قرآنی آیت الله جوادی آملی بپردازد. در این راستا اعجاز انبیا در پرتو ارتباط با علل غیبیه ای شکل می گیرد که خود حاکی از عجز دیگران است.
۱۱۷۰.

تحلیل تفسیری الگوی قرآنی اقدام، در تحقق تمدن اسلامی با تأکید بر عبودیت خاصه در 20 سوره نخست مکی به ترتیب نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر تنزیلی سور مکی توحید عبادی الگوی تحقق توحید عبادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۳
آیات قرآن کریم، الگویی سه مرحله ای را برای تحقق توحید عبادی ارائه کرده است. این الگو بر مراحل سه گانه اقدام، اشاعه و اقامه مبتنی است. مرحله اقدام ناظر به تحقق عملی اوامر و نواهی الهی در رفتار انسان مؤمن است، در مرحله اشاعه به روش ترویج و گسترش اندیشه و رفتار توحیدی توجه شده است. مرحله اقامه نیز ناظر به نحوه تحقق نظام اجتماعی توحیدی است. تحقق این مراحل، که با یکدیگر رابطه طولی دارند، با هدایت و مدیریت مربی الهی؛ رسول اکرم| انجام می پذیرد. هدف این پژوهش، استخراج و تبیین الگوی عملی تحقق عبودیت در عرصه های فردی، اجتماعی و تمدنی است. روش پژوهش نیز بر مطالعه تفسیری آیات 20 سوره اول مکی به ترتیب نزول مبتنی است. دستاورد پژوهش نیز بازیابی راهکارهای قرآنی تحقق عبودیت در عرصه های فردی، اجتماعی و تمدنی است.
۱۱۷۱.

بررسی «غنازدایی کیفی و کمّی» واژگان قرآن کریم در ترجمه های کهن؛ مطالعه موردی ترجمه سورآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد ترجمه ترجمه سورآبادی آنتوان برمن تضعیف کیفی تضعیف کمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۷۹
قرآن کریم، حامل پیام وحی برای تمام بشریت بوده و «ذکرٌ للعالمین» بودن آن، ترجمه این کتاب مقدس به زبان های مختلف دنیا را به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل کرده است. این کتاب مقدس پس از مخالفت برخی عالمان دینی، سرانجام در نیمه های قرن چهارم با فتوای جمعی از علمای ماوراءالنهر به فارسی ترجمه شد. یکی از نمونه های نخستین ترجمه این کتاب به زبان فارسی، تفسیر سورآبادی (سده پنجم هجری) است. با توجه به اینکه زبان فارسی در دوره مذکور، دوران تجدید حیات خود را سپری می کند و به تدریج از سیطره زبان عربی رهایی می یابد، جستار حاضر درصدد است با تکیه بر نظریه «ریخت شکنانه» آنتوان برمن، ظرفیت های این زبان نوپا و راهبردهای سورآبادی را در برگردان عبارات و کلماتی که در زبان قرآن کانونی اند یا از تنوع لفظی برخوردارند، در دو محور «تضعیف کیفی و غنازدایی کمیِ» این نظریه بررسی کند. این جستار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و به صورت نقد تطبیقی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهند دغدغه مندی سورآبادی در استفاده از واژگان سره فارسی، او را بر آن داشت تا واژگان کانونی مثل: التقوی، الجهاد، الإیمان، العزیز، الحکیم و ... را با برابرنهاده هایی جایگزین کند که نمی توانند بار غنایی - کیفی واژگان قرآنی را با خود حمل کنند. در محور تضعیف کمّی نیز ضعف زبان فارسی یا محدودبودن دایره واژگانی مترجم، سبب می شود زنجیره ای از دال های عربی با تنوع لفظی بسیار، با یک یا دو لفظ فارسی جایگزین شوند و نوعی غنازادیی کمّی و تقلیل تنوع لفظی در ترجمه سورآبادی صورت پذیرد.
۱۱۷۲.

تبیین تفاوتهای جسم عنصری و جسم مثالی از دیدگاه صدرالمتألهین (بررسی انتقادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جسم عنصری جسم مثالی مجرد و مادی قوه و فعل ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۱۴۸
یکی از تقسیماتی که در منابع و آثار فلسفی درباره حقیقت جسم بیان شده، تقسیم آن به جسم مثالی و جسم عنصری است. در اصلِ وجود این تقسیم میان حکمای متأخر اختلاف نظری نیست اما تفاوتهایی برای جسم عنصری و مثالی ذکر کرده اند که برخی از این تفاوتها، مبتنی بر همان مبانی اخذشده در بحث مجرد و مادی است. حکما در تبیین مجرد و مادی، همه به یک شکل عمل نکرده و هر یک تعریفی متفاوت ارائه داده اند. یکی از مسائلی که در بحث تفاوتهای جسم عنصری و مثالی حائز اهمیت است، مسئله وجود قوه است. علاوه بر این، تفاوتهای دیگری نیز میان جسم مثالی و جسم عنصری بیان شده که نمیتوان آنها را تماماً مبتنی بر بحث مجرد و مادی دانست. صدرالمتألهین در آثار خود مفصلاً به بررسی این مسئله فلسفی پرداخته و پانزده تفاوت را برای این دو حقیقت بیان کرده است. بررسی این تفاوتها، فهم بهتری از حقیقت جسم عنصری و جسم مثالی را برای ما در پی خواهد داشت. پژوهش حاضر نشان میدهد که برخی از این تفاوتها صحیح، برخی نادرست و برخی دیگر نیز دارای تفصیل هستند.
۱۱۷۳.

معناشناسی سیستمی واژگانی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه سیستم ها کارکردهای قرآنیِ نظریه سیستم ها معنا شناسی سیستمی واژه شناسی قرآن کریم واژه کانونی تسلیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۳۲
مفسران در میراث سنت تفسیر قرآن کریم، شیوه های گوناگون معناشناسی واژگان قرآن کریم را عرضه کرده اند. در زبان شناسی معاصر نیز نظرها و نظریه های گوناگون درباره معناشناسی واژگانی ارائه شده است. هدف این نوشتار، تبیین معناشناسی واژگانی قرآن کریم براساس نظریه سیستم ها و دستیابی به روشی جامع، بنیادی و سیستمی در واژه شناسی قرآن کریم بر پایه مطالعات چند رشته ای است. به لحاظ ماهیت چندرشته ای، از روش توصیفی تحلیلی، روش معناشناسیِ سیستمی و روش تفسیر قرآن به قرآن استفاده شده است. نگارنده ضمن تأکید بر بهره گیری از دستاوردهای روش های سنتی تفسیری و معناشناسی های معاصر، تلاش کرده است با استفاده از نظریه سیستم ها، فرایند معناشناسی واژگانی قرآن کریم را بهبود بخشد. بر اساس این روش، فهم معنای هر واژه قرآن کریم در گروِ فهم معنای همه واژه های قرآن کریم است و برای برون رفت از ارتباطات سیستمی بین واژه ها، شناخت واژه های اصلی و واژه کانونی اهمیت دارد. نویسنده نتیجه گرفت واژه کانونیِ قرآن کریم، واژه «تسلیم» است که سنگ زیرین واژه های اصلی قرآن کریم است.
۱۱۷۴.

سبک شناسی واژگانی «وعد» در سور مکی و مدنی

کلید واژه ها: سبک شناسی وعده قرآن کریم لایه واژگانی مکی ومدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۰۹
یکی از لایه های سبک شناسی لایه واژگانی است و انتخاب تاثیر گذار واژگان و جای گیری آنها در سور مکی و مدنی راهبردی سبک شناختی است که در گفتمان قرآنی افق جدیدی را در بیان معارف الهی می گشاید. از سویی دیگر مهمترین موضوعاتی که امروزه در زمینه تاریخ قرآن مورد پژوهش قرار می گیرد بحث مکی و مدنی بودن آیات و سور قرآن کریم است. تحلیل و بررسی سور مکی و مدنی با موضوعاتی از قبیل سیر دعوت نبوی و شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه عصر پیامبر(ص) در ارتباط می باشد بطوری که در این بستر می توان گام هایی را که پیامبر در دعوت فراگیر اسلام برداشته شناسایی کرد. بر این اساس سبک شناسی واژگان وعده های الهی در آیات و سور مکی و مدنی با در نظر گرفتن این نکته که یکی از شیوه های هدایتی خداوند در قرآن کریم بیان وعده های گوناگون جهت ترغیب یا هشدار به انسانهاست، مورد بررسی قرار گرفت که در این میان سور مکی سهم بیشتری از وعده های الهی را داشته که بیشتر در مورد قطعی بودن قیامت و معاد است در حالی که در سور مدنی وازگان وعده با بسامد کمتری ذکر شده که بیشتر در مورد مومنان و متقین است. این تحقیق به روش تحلیلی توصیفی و با شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.
۱۱۷۵.

بررسی شأن شناختی زبانِ دین در آیه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» با تأکید بر آراء علامه طباطبایی

کلید واژه ها: زبان دین حج امنیت تشریعی امنیت تکوینی علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۳۲
در میان آیات حج، آیه 97 سوره آل عمران حاوی نکات و معارف کلیدی درباره حج است. قسمتی از آیه به مسئله امنیت حجاج اشاره دارد: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِنا ». با رویکرد شناختی به زبان دین، هرکس وارد حرم امن الاهی شود، در امنیت کامل قرار دارد. اما در نگرش ناشناختی، واقع نمایی آیات، اهمیت چندانی ندارد؛ بلکه به دنبال ترغیب مخاطب جهت انجام عملی خاص مثل حج است. یکی از ضروریات دین داری فهم مراد متکلم وحی است. این پژوهش با هدف دست یابی به فهم دقیق تر از محتوای آیه، واقع نمایی امنیت حجاج را از لحاظ تشریعی و تکوینی به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار می دهد و به این سوال پاسخ می گوید که با تأکید بر آراء علامه طباطبایی، آیه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» دارای شأن شناختی و مطابق واقع است یا دارای شئونی ناشناختی است؟ اجماع مفسران از جمله علامه طباطبایی بر این قرار دارد که آیه بیانگر حکمی شرعی است و برخی نیز به تکوینی بودن امنیت دنیایی حرم اشاره کرده اند. به نظر می رسد آیه مورد نظر، نه تنها بر حکم تشریعی امنیت حجاج تاکید دارد؛ بلکه به امنیت تکوینی به صورت اخروی اشاره دارد که سازگار با روایات معصومین(ع) است.
۱۱۷۶.

مقایسه تحلیلی آراء مفسران درباره قتالدر آیه «قاتِلُوا الَّذینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّار»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 123 توبه آیات جهاد جهاد ابتدایی جهاد دفاعی کفار هم مرز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۱۰
یکی از مسائل چالش زا در قرآن مجید، بحث در خصوص «قتال» است که همواره معرکه آراء مختلف و متعارض بوده است. در آیه: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّار» که مضمون محوری آن قتال با کفارِ هم مرز است، دیدگاه های مفسران نیز گوناگون و متعارض بوده و عملاً فهم آن را دشوار کرده است. پژوهش حاضر با هدف دست یابی به تفسیر صحیح از «قتال» در این آیه و با استمداد از روش کتابخانه ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه ها و روش تحلیل کیفی و توصیفیِ محتوا در ارزیابی داده ها، در صدد برآمده تا نخست آراء مفسران مشهور در این خصوص را گردآوری، مقایسه و تحلیل نموده و سپس دیدگاه برگزیده را عرضه کند. نتیجه این مقاله آن است که از بین آراء مورد بررسی، نظریه دلالت آیه بر گسترش اسلام از طریق جهاد ابتدایی با حکومت های معاندِ هم مرزِ با جامعه اسلامی، مناسب ترین تفسیر محسوب می شود.
۱۱۷۷.

تحلیل تفسیری آیات تجسم اعمال در تفاسیر المیزان و من وحی القرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیات معاد تفسیر کلامی تجسم اعمال علامه طباطبایی علامه فضل الله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۵
تجسٌم، تجسّد و یا تمثّل عمل، تعابیری است که گرچه مضمون آن با صراحت در آیات و روایات مطرح شده اما این اصطلاح در متون روایی و آیات قرآن دیده نمی شود. طبق آیات قرآن کریم، مراد از تجسم اعمال این است که جزای اعمال انسان ها، صورت باطنی و ملکوتی همان اعمال دنیوی آنهاست و جزا و عمل اتحاد و عینیت دارند. اهمیت این موضوع را می توان از دو جهت بررسی کرد؛ یکی از جهت پاسخگویی به شبهاتی که با معاد و عدل الهی در کیفر گناهان مرتبط است و جهت دیگر، اثر تربیتی آن است؛ بدین صورت که انسان اگر ایمان داشته باشد که عمل وی از بین نرفته و از او جدا نخواهد شد، مراقبت بیشتری بر اعمالش خواهد داشت. این نوشتار به طرح دیدگاه دو مفسر معاصر؛ علامه طباطبایی و علامه فضل الله به عنوان دو تن از موافقان و مخالفان نظریه تجسم اعمال، به روش تطبیقی پرداخته و با نقد و بررسی ادله آنها در نهایت دیدگاه علامه طباطبایی را تقویت می کند.
۱۱۷۸.

حجیت روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی علم الهدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایات تفسیری مبانی کلامی- تفسیری سیدمرتضی علم الهدی قرائن علم آور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۲۳۶
مسئله این پژوهش، بررسی جایگاه روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی است. از دیدگاه وی، قرائن علم آور اقتضاء می کنند تا خبر واحد نیز مانند خبر متواتر در فرایند تفسیر قرآن دارای اعتبار بوده و بکار گرفته شود. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و متن محور است و با رجوع به مفاهیم اساسی در آثار سیدمرتضی علم الهدی به عنوان چهره برجسته متکلم شیعی در قرن پنجم، به تحلیل جایگاه روایات تفسیری نزد وی می پردازد. مهم ترین یافته های این جستار، تبیین جایگاه روایات تفسیری و تحلیل قرائن علم آور در کاربست اخبار آحاد تفسیری در آراء سید مرتضی است. مراد از قرائن، شواهد و ویژگی هایی است که سبب خروج خبر واحد از ظنی الدلاله بودن می شود. اهم قرائن علم آور عبارتست از: 1. وجود اخبار در مصنفات حدیثی و اصول شیعه 2. علم آور بودن مضمون خبر3.مطابقت با ظاهر قرآن 4. مطابقت با حکم عقل 5.مطابقت با اصل عدل الهی.
۱۱۷۹.

توقیفی یا اجتهادی بودن «رسم الخط قرآن کریم» در بوته نقد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم رسم المصحف رسم قیاسی توقیفی تحریف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۳۳۹
این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم المصحف و رسم الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم المصحف، موجب این سؤال شد که دو گروه مورد بحث با کدام مبانی و ادله به بیان دیدگاه می پردازند؟ و نظر برگزیده کدام است؟ اعتقاد به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم المصحف قرآن یکی از مسائل مهم در حوزه مطالعات علوم قرآنی است. قائلین به توقیفی بودن رسم المصحف، هرگونه تغییری در نحوه نگارش مصاحف قرآنی را غیر مجاز و به مثابه تحریف در الفاظ قرآن می دانند و برای این منظور به بیان ادلّه استناد می جویند. در مقابل، نظریه اجتهادی بودن رسم الخط قرآنی مطرح است که به منظور تسهیل در امر قرائت غیر عرب زبان ها و به ویژه برای نوآموزان، تغییر در رسم المصحف را جایز می دانند و نگارش قرآن براساس رسم قیاسی (رسم الاملاء) را پیشنهاد می کنند. بررسی مبانی نظری و نقد و تحلیل ادله مطرح شده بیانگر عدم حجیت توقیفی بودن رسم مصحف و جواز تبعیت از قیاس در نگارش قرآن است که ضمن تحلیل تفاوت های موجود در رسم المصحف و رسم الاملای متداول و تبیین نقاط ضعف و قوّت هریک از آنها، رسم قیاسی را قول راجح می داند.
۱۱۸۰.

الگوی عوامل مؤثر در سیر نگارش های علوم قرآن (قرن 6 تا 10) در قالب نظریه مبنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علوم قرآن تحلیل تاریخی عوامل تأثیرگذار تطور نگارش ها نظریه مبنایی قرن 6 تا 10

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۱۶۵
بررسی حاضر از رویکرد تفسیرگرایی فکری، علمی و اجتماعی به فهم و تحلیل عوامل تأثیرگذار در سیر تطورات نگارش های علوم قرآن می پردازد. هشت کتاب علوم قرآن در قرن 6 تا10 با قید تأثیرگذاری در دوره خود، محلّ بررسی در این تحقیق بوده است. از روش اسنادی و تحلیل تاریخی در انجام عملیات تحقیق، و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه الگوی نهایی، از نظریه مبنایی (GT) استفاده شده است. یافته های به دست آمده شامل 18 مقوله در سیر تطور بوده که به تفکیک عوامل با ضریب تأثیر بالا، متوسط و کم بیان شده است. همچنین الگوی نهاییِ عوامل مؤثر در تطور سیر نگارش های علوم قرآن در قالب نظریه مبنایی ارائه شده و اجزاء آن عبارت اند از: عوامل علّی شامل شخصیت فردی نویسنده، تخصص علمی نویسنده، عوامل فرهنگی اجتماعی دوره نویسنده، همنشینان نویسنده و تأثیرپذیری وی از مصادر و نویسندگان قبل و تأثیرگذاری نویسنده بر مصادر و نویسندگان بعد، هویت و اصالت متن نگارشی  اعم از ساختار، کارکرد و محتوا  ؛ عوامل زمینه ای مثل شرایط زمان و مکان جغرافیایی، مهاجرت و مسافرت های متعدد نویسنده، جامعیت عناوین منبع، قدمت و شهرت نگارش و نویسنده؛ عوامل میانجی مثل شخصیت اخلاقی نویسنده، عوامل سیاسی و اقتصادی دوره وی، حریت و آزاداندیشی یا تعصب نویسنده. در ضمن راهبردها و پیامدهای حاصل نیز بیان شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان