درخت حوزه‌های تخصصی

جامعه پذیری فرآیندی جدی و قطعی در هر اجتماع انسانی است که افراد خواسته و ناخواسته از بدو زندگی در معرض آن قرار می گیرند و شیوة زندگی خود را می آموزند. یکی از حوزه های جامعه پذیری، جامعه پذیری اقتصادی است. با توجّه به اهمیّت رفتارهای اقتصادی خصوصاً اهمیّت پس انداز شخصی جهت رفاه و اقتصاد، اقتصاددانان، روان-شناسان و جامعه شناسان به مطالعة چگونگی شکل گیری رفتارهای اقتصادی از جمله رفتار پس انداز در افراد پرداختند، امّا رفتار پس انداز در کودکان نادیده گرفته شده است. از این رو پژوهش حاضر به مطالعة ادراک ها یا برداشت های کودکان از پول پرداخته و بر آن است که برداشت کودکان از مفاهیم اقتصادی چگونه شکل می گیرد و تکامل و توسعه می-یابد؛ زیرا گرایش های اقتصادی اعضای جامعه بر سایر جهت گیری ها و ارزش های آن ها تأثیرگذار است و از این رو بررسی این حیطه از جامعه پذیری در علوم اجتماعی مفید و مؤثر است؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر مطالعة رفتار پس انداز کودکان و چگونگی و چرایی این رفتار در بین آن ها است. برای این امر از سه نظریة روان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی و اقتصاد بهره گرفته شده است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی و رویکرد نظریه زمینه ای و با استفاده از مصاحبة عمیق از 40 کودک دختر و پسر همدانی در دورة ابتدایی و والدین آن ها به مطالعة انگیزه، نگرش و چگونگی رفتار پس انداز در بین کودکان پرداخته است. مصاحبه با والدین جهت بررسی تأثیرپذیری کودکان از رفتارهای پس انداز والدین است. طبق نتایج به دست آمده پنج مقوله از پژوهش استخراج شد. مقولة «طبقة اجتماعی و رفتارهای اقتصادی کودکان» به عنوان شرایط زمینه ای، مقولة «سبک زندگی والدین و گرایش به پس انداز» به عنوان شرایط مداخله گر، مقولة « آموزش اقتصادی با دادن پول توجیبی» به عنوان استراتژی استفاده شده جهت یادگیری پس انداز و مقوله های «تفاوت های رفتاری جنسیتی» و «تفاوت های رفتاری سنی»، به عنوان مقوله های رفتاری استفاده شد. در نتیجه مقولة هسته با نام «انگیزه های پس انداز» استخراج شد.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر مشارکت شغلی و تعهد سازمانی بر رضایت و عملکرد شغلی کارکنان در صنعت هتلداری شهر مشهد است. پژوهش حاضر از حیث هدف آن، کاربردی و از حیث نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان هتل های سه، چهار و پنج ستاره در شهر مشهد تشکیل می دهند که از این میان تعداد 267 نفر به عنوان نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند و اطلاعات با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج نشان دهنده این است که تعهد عاطفی و تعهد هنجاری، رضایت شغلی و عملکرد شغلی را تحت تأثیر قرار می دهند، مشارکت شغلی، تعهد عاطفی و تعهد هنجاری را تحت تأثیر قرار می دهد و در نهایت، مشارکت شغلی بر رضایت شغلی و عملکرد شغلی تأثیرگذار است. مدیران می توانند از طریق توجه به مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها و با استفاده از سیستم های تشویقی مناسب، سعی در افزایش تعهد کارکنان و همچنین بالا بردن رضایت و عملکرد شغلی کارکنان نمایند.

بنا بر برآورد برنامه اسکانِ بشرِ سازمان ملل متحد، بیش از 50 درصدِ ساکنانِ شهرهایِ کشورهایِ کم درآمد و 20 درصدِ کشورهایِ با درآمدِ متوسط، در سکونتگاه های غیررسمی زندگی می کنند که سنجه های سواد، تندرستی، درآمد و پیشرفت اجتماعی، از میانگین شهری در آن کشورها پایین تر است و شایسته شان و کرامت انسانی نیست. کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که با این مساله شهری درگیر است. بر اساس تاکیدات موجود در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تامین سرپناه مناسب و در خور شان انسان، یکی از وظایف بسیار مهمِ دولت در قبال شهروندان ایرانی به شمار می آید. دولت در ایران- چه قبل از انقلاب اسلامی و چه پس از آن- سیاست های زمین و مسکن شهری را در دست داشته و کنترل می کرده است. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – تبیینی، با رویکرد کیفی و کمی و جمع آوری اسنادی و اکتشافی داده ها، سعی در بازنمایی آسیبِ سیاست های به کار رفته توسط دولت و علل کمتر رضایت بخش بودن سیاست های آن در راستای ساماندهی اسکان غیررسمی دارد. لذا از پرسشنامه و روش تحلیل عاملی برای ارزیابی شاخص ها استفاده شد. نتایج به دست آمده، حاکی از آن است که سیاست های دولت در دوره های مختلف، نه تنها به پایداری اجتماعی، فیزیکی و کالبدی سکونتگاه های غیررسمی منجر نگردیده است، بلکه باعث محروم شدن بخش وسیعی از افراد کم درآمد از تسهیلات زمین و مسکن شهری در برنامه های دولت نیز شده است، در این راستا، نتیجه گیری و پیشنهادها ارائه شده است.

نهادگرایی جدید جامعه شناختی نهادها را تولید کننده منافع، هویتها و الگوهای مناسب کنش در نظر میگیرد که خود در زمینه های گسترده تر اجتماعی فرهنگی شکل گرفته اند. این رهیافت با تاکید بر اولویت فرهنگ، در پی توضیح این مسأله است که چگونه ساختارهای اجتماعی، منابع و معناها خلق میشوند و نتایج با اهمیت به بار می آورند. نوشتار حاضر تلاش می کند با مرور ادبیات مربوط به نهادگرایی جامعه شناختی، مفاهیم، نظریه ها و دیدگاه این رهیافت به همسانی، همشکلی و انطباق سازمانی، ثبات و تداوم رفتاری، میدان سازمانی، محیط نهادی، ارتباط بین کنش گران (افراد و سازمانها) و محیط و در نهایت سطح تحلیل که میتوانند برای پژوهشهای اجتماعی و « سرهم بندی » سیاسی کاربرد نظری داشته باشند، مورد بحث قرار دهد و با استفاده از مفهوم استراوس الگویی برای تغییر نهادی در چارچوب نهادگرایی جدید جامعه شناختی ارائه نماید

با وجود اختلافات جدی بین کشورهای حاشیه‌ دریای خزر، به نظر می رسد دو کشور ایران و ترکمنستان نسبت به سایر کشورهای این حوزه به یکدیگر نزدیک ترند. یکی از راه های مناسب برای بهبود روابط موجود و ایجاد همدلی و انسجام بین این دسته از کشورها و تحکیم مناسبات سیاسی و اجتماعی در میان‌ آن ها، شناسایی و معرفی اشتراکات فرهنگی و اجتماعی از طریق انجام مطالعات اجتماعی می باشد. لذا، این مقاله با هدف مقایسه‌ رفتارهای فرهنگی و اجتماعی مردم ترکمنستان با مردم ایران، سعی بر شناسایی و توصیف رفتارهای فرهنگی و اجتماعی مشترک بین دو کشور را دارد. از لحاظ روش شناسی، این مطالعه با روش توصیفی از نوع روش تحقیق پیمایشی انجام گرفته است که در آن 166 نفر از مردم ترکمنستان و 508 نفر از مردم ایران (استان گلستان) به عنوان نمونه های تحقیق به روش تصادفی ساده؛ انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. مهم ترین ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه، «پرسشنامه» بوده است که به شیوه‌ «پرسشنامه‌ همراه با مصاحبه» تکمیل گردیده است.

در این پژوهش عوامل مرتبط با کارآفرینی دانشگاهی با تأکید بر ارتباط صنعت و دانشگاه با رویکردی تفسیر گرایانه شناسایی شده است. رویکرد پژوهشی به کاربرد شده از نوع روش شناسی کیفی است. داده های این پژوهش با استفاده از روش مشاهده مشارکتی و تکنیک مصاحبه باز و عمیق جمع آوری شده و سپس با استفاده از تکنیک مثلث سازی ترکیب شده اند. روش نمونه گیری مورد استفاده در این پژوهش از نوع نمونه گیری کیفی- هدفمند است و با استفاده از شاخص اشباع نظری تعداد 16 نفر از پژوهشگران و اساتید دانشگاه در حوزه علوم انسانی (علوم مدیریت) به عنوان نمونه پژوهش مورد مصاحبه قرار گرفتند. نگرش و دیدگاه آنها نسبت به چالش ها و راهکارهای بهبود کارآفرینی دانشگاهی با تاکید بر ارتباط صنعت و دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و نتیجه گیری از یافته های تحقیق از «نظریه زمینه ای» استفاده شده است و به عبارت دیگر در این پژوهش به جای آزمون نظریه و تایید یا رد آن به ارائه نظریه به صورت محدود پرداخته می شود. یافته های اصلی این پژوهش با استفاده از نظریه زمینه ای شامل مقولاتی همچون تحول در نقش دانشگاه ها (پذیرش نقش جدید)، بسترسازی، شبکه سازی،ارتقای بهره وری فعالیت های دانشگاهی، عوامل انگیزشی، فرهنگ سازی و تغییرات مدیریتی است. می توان تمامی مقولات را زیر مقوله کارآفرینی دانشگاهی قرار داد. به عبارت دیگر کارآفرینی دانشگاهی «مقوله هسته» در این نظریه زمینه ای است.

"این مقاله ضمن بررسی انتقادی بینشهای کهن‌گرایان و ابزارگرایان در مطالعات قومی سعی کرده است تا مدلی برای مطالعات قومی در ایران ارائه دهد و این مدل را درمطالعه مسائل قومی در سیستان و بلوچستان به کار بندد. با توجه به اهمیت یافتن مسایل قومیت و مناقشات قومی، این مدل می تواند در حل مسایل قومی یاری رساند. مطالعات تجربی این مقاله که در سیستان و بلوچستان انجام شده است، بیانگر تغییرات شگرفی است که درامر آگاهی یافتن از مسایل قومی به وقوع پیوسته است. آگاهی از خود و دیگری از اهم این مسایل است. "

مطالعه و بررسی پدیده های انسانی ویژگی خاص علوم اجتماعی است و از آنجا که این پدیده ها دارای ابعاد پیچیده و چندبعدی اند، علوم اجتماعی جایگاه و اهمیت ویژه ای در زندگی روزمره می یابد. از این رو، مقاله حاضر درصدد است که زوایای پنهان ناکارآمدی مدرسان و متولیان امر آموزش علوم اجتماعی در ایران را تحلیل کند. در این پژوهش، چالش های اصلی آموزش علوم اجتماعی در ایران به شش دسته تقسیم بندی شدند: چالش های مربوط به حوزه روش تدریس، سطح آموزش معلمان، ارزشیابی و شیوه های آن در دروس علوم اجتماعی، ترغیب دانشجویان به تفکرات انتزاعی محض، یکسان بودن نحوه آموزش علوم اجتماعی و علوم پایه، و ضعف تکنولوژی آموزشی. در بخش نتیجه گیری، با تأکید بر این امر که تقویت بینش جامعه شناختی در بهبود کیفیت آموزش علوم اجتماعی در ایران تأثیر مستقیم دارد، سه راهکار برای ایجاد و تقویت چنین بینشی ارائه شده است.

قوانین اساسی به عنوان برآیند هویت ملی، خواست و اراده مردم هر کشور به شمار می رود که رابطه و جایگاه مردم با همدیگر و با نظام سیاسی و اهداف آرمان های کشور را مشخص می نماید. از این رو در پژوهش حاضر در صدد تحلیل قانون اساسی به شیوه تحلیل محتوایی هستیم تا به دو سوال اکتشافی ذیل پاسخ دهیم:1. عناصر اصلی هویت ملی ایران در قانون اساسی چیست؟ ماهیت این عناصر، ذاتی است یا فرآیندی؟2. در قانون اساسی به همه ارکان هویت ملی به طور هماهنگ توجه شده یا نوعی انحصارگری در این زمینه حکم است؟برای پاسخ دادن به سوالات تحقیق، نخست به تعریف سه چهارچوب اساسی و مسلط در تعریف محتوا و عناصر هویت ملی، و تعیین شاخص های این قسم هویت در هر یک از آنها پرداختیم. و در نهایت با تحلیل محتوای قانون اساسی بر اساس شاخص های آنها به این نتیجه رسیدیم که اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ضمن رد شاخص های ناسیونالیسم قومی ـ نژادی ای چون نخبه گرایی افراطی، تاکید بر هویت یگانه ذاتی و متمایز، برتری نژادی، تاکید بر احزاب قومی، سیاست های هویتی همگن ساز و گذشته گرایی؛ دارای شاخص هایی چون ایستارپویا، برابری حقوق اولیه شهروندان مشارکت محوری، مدیریت فرهنگی (تبعیض مثبت به سود اقلیت) ، آینده «حوری هویت، و رسالت فراگیر در چهارچوب رابطه قوام بخشانه ملت ـ امت می باشد.

"در این مقاله چگونگی پیوند بین مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر و عوامل اجتماعی موثر بر آن بررسی و تحلیل شده است که با روش پیمایشی انجام شده است. هدف کلی پژوهش، شناسایی وضعیت مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر و بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آن می باشد که به دنبال دستیابی به این اهداف، شناخت بسترها و زمینه های مناسب و امکانات و شرایط لازم جهت حصول هرچه بیشتر مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر در ابعاد مختلف هدف اصلی این پژوهش می باشد. با تکیه بر تئوری های موجود، اعتماد اجتماعی، احساس بی قدرتی و خودپنداره از متغیرهای مهم و اثرگذار در تبیین مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر می باشند. جامعه آماری این پژوهش را دانشجویان دختر 18 تا 29 ساله مشغول به تحصیل در دانشکده های علوم اجتماعی دانشگاههای دولتی شهر تهران تشکیل داده اند. نمونه گیری پژوهش با روش طبقه ای انجام شده و با استفاده از فرمول کوکران 343 نفر از دانشجویان دختر، به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند. آزمون های همبستگی پیرسون نشان می دهد رابطه سه متغیر سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی)، احساس بی قدرتی و خودپنداره با مشارکت اجتماعی معنادار می باشد و بیشترین تاثیر را متغیر اعتماد اجتماعی بر مشارکت اجتماعی دانشجویان دختر دارد. بر مبنای نتایج پژوهش متغیرهای مذکور 22 درصد واریانس مشارکت اجتماعی را تبیین کردند (R2=0.22)."

هدف از این پژوهش، بررسی مقایسه ای نقش عوامل جامعه پذیری در مشارکت سیاسی جوانان و نوجوانان است. این مطالعه به روش کمی(پیمایش) و با استفاده از پرسش نامه انجام شده و جامعه آماری آن شامل نوجوانان و جوانان شهر شیراز می باشد. حجم نمونه، با استفاده از جدول لین، با سطح اطمینان 95% و پایایی سه درصد، 888 نفر برآورد گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان مشارکت سیاسی در میان دختران و پسران و همچنین بین جوانان و نوجوانان تفاوت معناداری با یک دیگر ندارند. همچنین از بین عوامل جامعه پذیری، مشارکت سیاسی دوستان و والدین بیشترین ارتباط را با مشارکت سیاسی جوانان داشته و مشارکت سیاسی دوستان و والدین، رسانه ها و فن آوری های جدید و جو باز کلاس بیشترین ارتباط را با مشارکت سیاسی نوجوانان دارد. همچنین،در مورد دختران و پسران نوجوان، مولفه های جامعه پذیری که بیشترین قدرت تبیین کنندگی را برای مشارکت سیاسی شان دارند، متفاوت بوده، اما در مورد دختران و پسران جوان این تفاوت ملاحظه نگردید.

به دنبال چرخش پارادایمی، در گفتمان رفاه اجتماعی و توجه به ابعاد ذهنی رفاه، موضوعِ ساختِ مقیاس برای سنجش احساس رفاه اجتماعی، بعنوان یکی از ابعاد مهم رفاه اجتماعی بیش از پیش اهمیت یافته است و این در حالی است که تاکنون اقدام بایسته ای برای ساخت ابزار سنجش احساس رفاه اجتماعی صورت نگرفته است. در این تحقیق پس از ساخت مدل مفهومی برای تبیین رفاه ذهنی؛ نسبت به طراحی ابزار سنجش (پرسشنامه ای با 66 سؤال و گویه) برای اندازه گیری احساس رفاه اجتماعی اقدام شد. پرسشنامه بصورت آزمایشی در شهر ارومیه با 51 نمونه آماری که بصورت تصادفی انتخاب شده بودند، مورد اجرا قرار گرفت، و نتایج آزمون های آماری نشان داد که: مقدار KMO محاسبه شده ابزار سنجش نزدیک 7/0 بود (696/0) و نتیجه آزمون بارتلت نیز در سطح خطای کوچک تر از 01/0 معنی دار بوده است. همچنین محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای ابزار سنجش نشان داد مقدار این ضریب بیش از 7/0 بوده است (Cronbach's Alpha= 0.856). پس، براساس همه روش های اعتبار سنجی اعم از اعتبار محتوا و اعتبار مبتنی بر ملاک (همزمان) و اعتبار سازه ای (مبتنی برآزمون آماری پیشرفته تحلیل عاملی) و نیز ضریب آلفای کرونباخ، ابزارِ ساخته شده برای سنجش احساس رفاه اجتماعی (پس از حذف 18 گویه از مجموع 66 گویه)، مجموعاً با 48 سؤال و گویه از اعتبار- روایی (validity) و اعتماد- پایایی (reliability) لازم برخوردار بوده است.

خشونت علیه زنان به وسیله همسران آن ها، یک مسئله شناخته شده در تمام کشورها و فرهنگ-های دنیاست. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و خشونت دیدگی در زنان می باشد. بدین منظور 396 نفر از زنان ساکن در شهر کرمانشاه با روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب شده و پرسشنامه همسرآزاری قهاری (1384) و مقیاس تجارب مربوط به روابط نزدیک (ECR) را تکمیل کردند. تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که دو سبک دلبستگی (اجتنابی و اضطرابی) پیش بینی کننده انواع خشونت دیدگی در زنان است. یافته ها حاکی از آن است که ترس از جدایی و طرد شدن و هم-چنین تکیه بیش از حد بر خود در اوقات استرس، می تواند عامل خطری در جهت خشونت دیدگی زنان باشد.

هدف در این بررسی آن است که با استفاده از میراث جامعه شناسی معرفتی در قلمرو، دو انگاره تبیین کننده اجتماعی و معرفتی به شکل گیری، تحول و توسعه علوم اجتماعی جدید پرداخته شود و نیز موانع عمده آن مورد بررسی قرار گیرد. تحلیل این مساله در دو سطح اجتماعی (تاریخی و یا ساختاری) و معرفتی (الگوها و تحلیل های عقلانی) به هنجارهای همگن و ناهمگنی باز می گردد که از لحاظ تاریخی قابل تصدیق اند و نیز از منظور لوازم معرفت شناسی تاریخی قابلیت های مورد انتظار را دارا می باشند. به نظر می رسد نگاه تاریخی به روند پیشرفت علوم اجتماعی تاکنون توانسته است تصویر کلی از شرایط فوق را فراهم سازد. اما استفاده از شیوه های تبیین اجتماعی از جمله کاربرد الگوی عام روش شناختی مبتنی بر ادغام دو مبنای معرفتی و اجتماعی، که خود در حکم ابزارهای مهم تحلیل جامعه شناختی تلقی می گردند، روش نسبتا نوینی است که مستلزم توجه بیشتر در بررسی های جامعه شناختی می باشد. بدون تردید تعمیم صحیح روش مزبور این امکان را فراهم می سازد که زوایای پیچیده و پنهان رشد و یا تاخر در رشد علوم اجتماعی جدید بیشتر مورد شناسایی قرار گیرد. در واقع هدف از تدوین مقاله حاضر، ضمن تجربه در کاربرد روش مورد اشاره برای انجام مطالعه علمی خاص، افزایش سطح تحلیل و دریافت از موضوع در قبال نقش و اهمیت علوم اجتماعی در جامعه های معاصر از جمله کشور ما و نیز بازخوانی دلایلی است که به عنوان عوامل و موانع رشد علوم اجتماعی می تواند در اشکال مختلف زمینه توسعه علوم فوق را تقویت نماید. با آگاهی از روند تاریخی این علوم اجتماعی در ارتباط نزدیک با نیازها، ضرورت ها، تعمیم و نفوذ انگاره های شناختی قرار دارد. تغییر در روند زندگی اجتماعی در دوران جدید از تاریخ در غرب، نخبگان علمی این منطقه از عالم را به ضرورت کارکردی و اجتماعی نظام بخشی در حوزه تفکر و اندیشه اجتماعی و سرانجام تاسیس شاخه های معین علمی به قصد دریافت منظم از جوانب مختلف پدیده های اجتماعی رهنمون گشته است. حاصل گفتار آن که موضوع فوق در کنار تولید انگاره های معرفتی نوین مقدمات استقلال معرفت شناسی را برای این علوم در مجموع و یا به گونه ای جدا از یکدیگر فراهم می نماید. به نظر می رسد رشد علوم اجتماعی در یک فرایند عمومی از قواعد اجتماعی و علمی قابل شناختی پیروی می نماید، که علم بدان ها، می توان امکان گسترش زمینه های توسعه علمی و اجتماعی را در هر جامعه ای تضمین نماید.