اسماعیل بلالی

امروزه تلاش برای استحکام خانواده ها یکی از مهم ترین مسائل در جهان در حال تغییر است. مراد از خانواده مستحکم صرفاً در زیر یک سقف زندگی کردن نیست. ثبات به این مسئله اشاره دارد که آیا ازدواج سالم باقی می ماند یا اینکه منحل می شود. حال اگر خانواده را یک فضای اجتماعی در نظر بگیریم که موقعیت افراد (در این تحقیق زوجین) در آن برحسب حجم و نوع سرمایه آنان مشخص شود و کارکرد های سرمایه را به عنوان یک رابطه اجتماعی که به دارنده خود قدرت و منزلت اعطا می کند در نظر بگیریم، پس در این پژوهش برآنیم تا به بررسی این مسئله بپردازیم که مکانیسم تأثیر سرمایه های فرهنگی و اقتصادی زوجین بر میزان استحکام خانواده چگونه است؟ هدف از پژوهش حاضر بررسی  مکانیسم تأثیر سرمایه های فرهنگی- اقتصادی زوجین بر میزان استحکام خانواده در شهر سنقر است. مکانیسم های درنظرگرفته شده در این پژوهش ساختار قدرت در خانواده و نوع روابط زوجین است که سرمایه های فرهنگی و اقتصادی از طریق آن ها بر استحکام خانواده تأثیر می گذارند. در تدوین چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از نظریه های مربوط به خانواده مستحکم، نظریه های مربوط به مکانیسم ساختار قدرت، نظریه های مربوط به مکانیسم نوع روابط و نظریه سرمایه فرهنگی-اقتصادی بوردیو استفاده شده است. روش مطالعه حاضر کمی و پیمایشی بوده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه ساخت یافته و استاندارد گردآوری شده است. جامعه آماری همه خانوارهای شهر سنقر بودند و با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه 373 نفر محاسبه شده است. روش نمونه گیری طبقه ای است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشتر خانواده ها در این شهر از لحاظ استحکام خانواده جزو خانواده های نسبتاٌ متوازن و منسجم هستند. از لحاظ مکانیسم ساختار قدرت، بیشتر زوجین دارای میزان مشارکت کم در درون خانواده هستند و از لحاظ نوع رابطه بیشترین درصد زوجین دارای رابطه نیمه دموکراتیک اند. براساس نتایج تحقیق، سرمایه اقتصادی بر استحکام خانواده تأثیر مستقیم ندارد، ولی سرمایه فرهنگی هم به شکل مستقیم و هم از طریق مکانیسم بر استحکام خانواده تأثیر می گذارد.

جدایی گزینی فضایی طبقات اجتماعی در بیشتر مواقع با جدایی گزینی اجتماعی همراه است؛ بدان معنا که الگوهای رفتار اجتماعی نیز متناسب با جدایی گزینی فضایی طبقاتی تغییر می کنند. بر این اساس، انتظار می رود افراد متعلق به طبقات مختلف که در مناطق جدا از هم زندگی می کنند، الگوهای رفتاری متفاوتی داشته باشند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسۀ الگوهای ازدواج زنان در مناطق بالا و پایین شهر همدان است. الگوهای ازدواج عبارت اند از: الگوهای سنی، نحوۀ آشنایی، میزان شیوع ازدواج خویشاوندی، ازدواج درون قومی و نیز تفاوت ها در معیارهای ازدواج. فرض بر این است که منطقه (تجلی جدایی گزینی طبقاتی) با الگوهای ازدواج ارتباط دارد. در این پژوهش از نظریه های جغرافیای اجتماعی معطوف به کنش ورلن و نظریۀ قومی - فرهنگی و همانندی مشخصه ها استفاده شده است. روش پژوهش، روش پیمایشی و جمعیت مطالعه شده شامل زنان متأهل مناطق بالا و پایین شهر همدان است. حجم نمونۀ بررسی شده 325 نفر است که ازطریق فرمول کوکران و بعد از پیش برآورد صفت در جامعه برآورد شده است. روش نمونه گیری نیز نمونه گیری طبقه ای است. داده ها با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده اند. از آزمون های کای اسکوتر (خی دو)، آنالیز واریانس و آزمون T برای بررسی ارتباط متغیرها استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان دادند میانگین سن ازدواج در مناطق پایین شهر از مناطق بالای شهر کمتر بوده است (اختلاف حدود 7 سال و Sig =.000). در زمینۀ الگوی ارتباط قبل از ازدواج، تفاوت چشمگیری میان این دو منطقه وجود نداشت (Sig =.206). الگوی ازدواج خویشاوندی (Sig =.023) و انطباق قومیتی زوجین نیز در مناطق پایین شهر بیشتر بوده است (Sig =.000). معیارهای اقتصادی ازدواج در مناطق بالای شهر اهمیت بیشتری داشته است (Sig =.000). الگوی سنی و معیارهای ازدواج برحسب قومیت، تفاوت معنادار داشت (Sig =.000). با توجه به این نتایج می توان گفت جدایی گزینی های فضایی تنها در برخی موارد با جدایی گزینی های اجتماعی همپوشانی دارند.

پوشش کنشی اجتماعی (همانند کنش های اجتماعی دیگر) است که از کم و کیف و محتوای جامعه تأثیر می گیرد. گونه شناسی پوشش طیفی است که گونه های مختلف پوشش را در بر می گیرد. این گونه ها طبق انگیزه های پوششی افراد در معرض تأثیر و در ارتباط با عوامل اجتماعی شکل می گیرد. در این پژوهش گونه های پوشش زنان شهر همدان و عوامل اجتماعی مؤثر و مرتبط با آنها بررسی شده اند. روش پژوهش پیمایشی و جامعه آماری شامل همه زنان 18 تا 50 ساله ساکن شهر همدان است. ابزار گردآوری اطلاعات در مرحله اکتشافی برای تعیین گونه های پوشش و انواع آن، مصاحبه با 40 زن بوده است. بعد از مشخص شدن این گونه ها پرسش نامه ای برای بررسی ارتباط متغیرها با این گونه ها ساخته شد. حجم نمونه شامل 335 زن است که با فرمول کوکران محاسبه و با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند گونه شناسی پوشش زنان شهر همدان دربرگیرنده چهار گونه پوششی راحت طلب، عفت طلب، نمایش طلب و همسرطلب است. یافته های آزمون فرضیه های پژوهش نشان می دهند بین هر چهار گونه پوششی زنان با تأثیرپذیری از گروه همالان، تأثیرپذیری از انتظارات دیگرانِ مهم، اشتهار و اعتباربخشی مالی، میزان اوقات فراغت، وضعیت تأهل، تمایل به جذب جنس مخالف برای ازدواج و پیروی از اعتقادات همسر روابط معنی داری وجود دارد.

تعداد درخور توجهی از افراد جامعه به افسردگی مبتلا هستند. این ابتلا و میزان رو به افزیش آن بر این دلالت دارد که افسردگی به عنوان یک اختلال روانی مسئله ای اجتماعی و فراگیر است؛ بنابراین این مسئله به بررسی عوامل اجتماعی نیاز دارد که با افسردگی در ارتباط هستند و ابتلا به آن را توضیح می دهند. هدف این پژوهش بررسی این عوامل اجتماعی و توضیح رابطه آن ها با افسردگی است. روش استفاده شده در این پژوهش پیمایش است که با استفاده از پرسشنامه در شهر همدان انجام شده است. حجم نمونه شامل 385 نفر است که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. داده ها با استفاده از آزمون T و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه پژوهش نشان می دهد که نرخ شیوع افسردگی در جمعیت نمونه 4/30 درصد است. نتایج فرضیه های پژوهش نشان می دهد که دینداری هم به طور مستقیم با کاهش افسردگی رابطه دارد و هم با افزایش دادن سرمایه اجتماعی و به واسطه این افزایش با کاهش افسردگی رابطه دارد. انسجام خانوادگی هم به طور مستقیم با کاهش افسردگی رابطه دارد و هم با افزایش دادن سرمایه اجتماعی و به واسطه این افزایش با کاهش افسردگی رابطه دارد. دینداری هم به طور مستقیم با کاهش افسردگی رابطه دارد و هم با افزایش انسجام خانوادگی و به واسطه این افزایش با کاهش افسردگی رابطه دارد. نتایج این پژوهش نشان دهنده اهمیت سه عامل اجتماعی دینداری (از طریق معنی دادن به زندگی)، انسجام خانوادگی (از طریق جذب و تنظیم رفتار در اجتماع خانواده) و سرمایه اجتماعی (از طریق تأمین منابع برای افراد) در آسیب شناسی ایجاد، بروز و شیوع افسردگی است. این سه عامل هم بی واسطه و هم توسط روابط باهم مکانیزم های ابتلا به افسردگی را توضیح می دهند. بروز افسرگی و شیوع آن در سال های اخیر به نظر می رسد پیامد و حاصل وقوع تغییر و تحولات چشمگیر در چند دهه گذشته در حوزه هایی  از جامعه است که دینداری، انسجام خانوادگی و سرمایه اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است.

بررسی تغییرات آینده خانواده نیازمند مدل نظری جامعی است که بتواند پویایی و ایستایی تغییرات را دربرگیرد. این مقاله در راستای تدوین چنین مدلی ارائه شده است. روش مطالعه تحلیل نظری است که در آن با استفاده از سه رویکرد نظری فردگرایی، سرمایه اجتماعی و تکوین شکل مدلی ترکیبی ارائه شده است. براساس این مدل، تغییرات آینده خانواده نتیجه راهبردهای نسل حاضر برای سازگاری با شرایط ساختاری است. این نسل با بازاندیشی شرایط ساختاری جامعه که در سیاست زندگی و مشی تربیتی آنان تبلور می یابد، در شکل دادن به ساختارهای متفاوت در دوره بعد نقش دارد. نسل دوم متأثر از راهبردهای والدین خود عادت واره ای متفاوت دارد و انتخاب هایی در زندگی خانوادگی خود خواهد داشت که ممکن است تکمیل کننده یا بازتولیدکننده ساختارهای پیشین باشد. مدل پیشنهادی با انجام پژوهشی کیفی با 33 مشارکت کننده از میان عموم مردم و 12 مشارکت کننده از میان صاحب نظران حوزه خانواده ارزیابی شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد با استفاده از این مدل، در صورت وجود پیش بینی ها درباره وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور و تعیین سهم هریک از طبقات اجتماعی از کل جمعیت کشور، امکان پیش بینی تغییرات خانواده با طرح سناریوهای مختلف وجود دارد.

براساس اطلاعات موجود، خانواده یکی از ناامن ترین واحدهای اجتماعی به ویژه برای زنان و کودکان است. در مناطق حاشیه ای شهرها، رنج زنان و کودکان به دلیل تحمل خشونت، بیشتر است. در وضعیتی که گسترش مناطق حاشیه ای در شهرهای بزرگ به چالش مهمی در مسیر توسعه پایدار شهری تبدیل شده است و توجه به اقشار آسیب پذیر در این نواحی بیش ازپیش ضرورت یافته است، آگاهی از نقش زنان حاشیه نشین نیز به عنوان قربانیان و به عنوان دست اندرکاران اصلی جامعه پذیری افراد خشن در جامعه، از اهمیت زیادی برخوردار است. این مطالعه با روش پیمایشی، در دو منطقه حاشیه ای شهر کرمانشاه به نام های جعفرآباد و دولت آباد انجام شده است. هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی نقش زنان درزمینه خشونت در خانواده است. جوانان 15 تا 29 ساله ساکن در این دو ناحیه جامعه آماری پژوهش را تشکیل داده اند که ازمیان آنان 384 نفر به روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. براساس یافته های پژوهش، خشونت دربین جوانان حاشیه نشین به طور گسترده رواج دارد. پسران بیش از دختران کارهای خشونت آمیز انجام می دهند. بین میزان خشونت و تجربه خشونت در کودکی رابطه ای مثبت و قوی وجود دارد. بیشتر رفتارهای خشونت آمیز جوانان با اعضای خانواده به ویژه خواهران است. نتایج پژوهش مؤید آن است که خانواده در شرایط محرومیت و فشار ناشی از حاشیه نشینی، رابطه ای دوسویه با خشونت برقرار می کند: ازیک سو، مناسبات نابرابر قدرت در خانواده زمینه ساز پرورش افراد خشن است و ازسوی دیگر، غالب رفتارهای خشونت آمیز با اعضای خانواده است.

این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر میزان سلامت جسمانی قومیّت های ترک و کرد ساکن در شهرهای تبریز و مهاباد با تأکید بر سبک زندگی ( بُعد رفتاری) می پردازد. روش پژوهش پیمایش و شیوه نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای بوده که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 500 نفر برآورد شده است. چارچوب نظری پژوهش براساس مدل های درسلر و نظریه های مرتبط با آن می باشد. طبق یافته های پژوهش، مشخص شد که وضعیّت اقتصادی- اجتماعی، مجموع سرمایه های فرهنگی، اجتماعی ، اقتصادی و سبکِ زندگی بر سلامت جسمانی اثر مثبت و معناداری دارند به این مفهوم که با افزایش هر یک از این متغیرها، میزان سلامت جسمانی در بین اعضاء قومیّت ها نیز افزایش می یابد. همچنین میزان سلامت جسمانی اعضای قومیّت ترک بیشتر از اعضای قومیّت کرد است. سبک زندگی مرتبط با سلامت ترکها نیز بهتر از کردهاست.

بررسی اسناد بالادستی نشان دهنده نبود سیاست های روشن درباره مسائل گروه های قومی در نظام آموزش عالی کشور است. بی توجهی به هویت های مختلف و تنوع قومیتی در محیط های دانشگاهی، همچنین عدم شناسایی و معرفی فرهنگ های اقوام مختلف، تبعات و چالش هایی را در آموزش عالی به دنبال دارد؛ از این رو در این نوشتار، چالش های نظام آموزش عالی در موضوع قومیت و راهبردهای سیاست گذاری قومی، در مطالعه ای کیفی با روش دلفی کشف شد. بدین منظور مصاحبه نیمه ساختاریافته با پانزده عضو هیئت علمی و کارشناسان فرهنگی دانشگاه ها صورت گرفت. این افراد از اقوام مختلف، رشته ها و رتبه های متفاوت دانشگاهی و دارای آثار علمی-پژوهشی در بحث قومیت هستند. در این پژوهش، تجزیه و تحلیل داده های کیفی به روش «تحلیل تماتیک» نشان می دهد چالش های آموزش عالی در بحث قومیت در سه حوزه سیاسی، آموزشی و فرهنگی مطرح است. مهم ترین چالش های حوزه سیاسی عبارت اند از: پارادوکسیکال نشان دادن تقویت هویت قومی در برابر هویت ملی، احتمال قومیت گرایی در دانشگاه ها، سلیقه مداری رؤسا و مدیران در موضوع قومیت ها، سیاسی شدن موضوع قومیت ها در دانشگاه ها و مواجهه غیرعلمی با موضوع قومیت در دانشگاه. در حوزه قومیت و آموزش، دانشگاه ها با چالش هایی نظیر رویارویی غیرعلمی با موضوع قومیت در دانشگاه، عدالت آموزشی، آموزش زبان مادری، ایجاد رشته ادبیات قومی و بومی گزینی دانشجویان و استادان مواجه هستند. چالش های حوزه قومیت و فرهنگ در آموزش عالی عبارت اند از: ضعف مدیریت فعالیت های فرهنگی قومیت ها، مسائل نشریات دانشجویی، جشنواره های هنری و فرهنگی، انجمن های ادبی و به کارگیری نمادهای قومی.

عوامل مؤثر بر امنیت در دوران معاصر دستخوش تغییر گردیده است. این تحقیق عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی در شهرهای یاسوج و همدان را بررسی کرده است. اعتماد اجتماعی و دینداری از تأثیرگذارترین عوامل موثر محسوب شده اند. بررسی فرضیات با استفاده از مدل رگرسیون چند مرحله ای و در بین نمونه 750 نفری از شهروندان 18 سال به بالا نتایج ذیل را در بر داشته است: در بررسی ابعاد امنیت احساس امنیت سیاسی و احساس امنیت در شهر، در همدان بیشتر از یاسوج است. اما احساس امنیت اقتصادی و احساس امنیت جانی در شهر، در یاسوج بیشتر از همدان است. ارتباط بین دینداری و امنیت سیاسی، امنیت در شهر و امنیت اقتصادی در هر دو شهر تأیید شد، ارتباط اعتماد تعمیم یافته با احساس امنیت سیاسی و اقتصادی نیز در هر دو شهر تأیید شد و در همدان رابطه ی قویتری را نشان میدهد. اعتماد به مراجع رسمی در یاسوج با هر چهار بعد احساس امنیت اجتماعی رابطه ی معنی دار قوی برقرار کرده است. رابطه ی اعتماد به مراجع غیر رسمی با همه ابعاد امنیت در یاسوج معنی دار است ولی در همدان تنها با ابعاد احساس امنیت سیاسی و احساس امنیت در شهر رابطه ی خیلی ضعیف برقرار کرده است. رابطه ی اعتماد به دوستان و احساس امنیت در شهر، اقتصادی و سیاسی در یاسوج معنی دار است، اما در همدان این نوع اعتماد تنها با ابعاد احساس امنیت در شهر و سیاسی معنی دار  است و این رابطه در همدان ضعیفتر است.    

جامعه ی ایران در دهه های اخیر شاهد مشارکت گسترده ی زنان در آموزش عالی است. این شرایط جدید ایفای نقش های متعددی را به آنها تحمیل کرده و به همان نسبت که منشأ بهبود کیفیت زندگی آنها شده است، آنها را با چالش های جدیدی برای هماهنگی وظایف خانه و خانواده با تکالیف تحصیلی مواجه کرده است. از این رو ضرورت دارد ابعاد مقوله ی تعارض نقش خانوادگی و تحصیلی زنان و علل پیدایی این تعارضات و نحوه ی مواجهه ی دانشجویان با این چالش ها در یک مطالعه ی کیفی بررسی شود. بدین منظور 22 دانشجوی زن متأهل در مقاطع ارشد و دکتری بر اساس نمونه گیری هدفمند و با حداکثر تنوع مشارکت کنندگان انتخاب شدند و مصاحبه های نیمه ساختاری، به صورت انفرادی و رودررو با آنها انجام شد. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که عملکرد نامناسب نظام آموزشی، فشار نقش مادری و فرزندپروری، فشار نقش همسری، ضعف حمایت خانواده و نقش منفی خانواده، جزء شرایط علی تعارض نقش تحصیلی با نقش خانوادگی دانشجویان متأهل است. کاهش حس کنترل بر زندگی، فرسودگی تحصیلی، تضعیف صمیمیت زناشویی و کاهش ظرفیت روانی، پیامدهای پدیده ی تعارض نقشی است. مصاحبه شوندگان دو استراتژی سازگاری مثبت و منفی را در مواجهه با این تعارض اتخاذ کرده اند. مقوله ی هسته ای استخراج شده از این مطالعه، غفلت نظام آموزش از نهاد خانواده است.

تحقیق حاضر با هدف تعیین عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در شهر همدان انجام شده است. فضاهای شهری به عنوان بستر زندگی و فعالیت شهروندان باید بتوانند با توجه به شباهت ها و تفاوت های میان افراد و گروه های سنی و اجتماعی، جنسی، محیطی امن، سالم و پایدار و جذاب را برای همه افراد فراهم کند و به نیاز تمامی اقشار اجتماعی پاسخ مناسب داده و پاسخگوی حداقل نیازها باشند (شریعتی، 1384: 10). بی تردید، عوامل گوناگونی در ایجاد امنیت و احساس امنیت دخالت دارند که در این تحقیق به بررسی برخی از این عوامل در شهر همدان پرداخته شده است. روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی بوده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردید. جامعه آماری تحقیق، کلیه افراد بالای 18 سال شهر همدان بود که 390 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان داد که تفاوت معناداری میان افراد جوان و افراد مسن، میان افراد مجرد و متأهل، میان لرها و سایر اقوام و ... از نظر احساس امنیت اجتماعی وجود داشت. همچنین، رابطه مستقیم و معناداری بین متغیرهای مستقل پایگاه اقتصادی-اجتماعی، اعتماد اجتماعی، میزان دینداری، نگرش نسبت به عملکرد پلیس و متغیر وابسته میزان احساس امنیت اجتماعی دیده شد. در بین متغیرهای تحقیق، اعتماد اجتماعی با 32 درصد بیشترین سهم را در تبیین احساس امنیت اجتماعی داشت. با استفاده از واریانس ترکیب خطی متغیرهای مستقل 7/41 درصد از واریانس احساس امنیت اجتماعی تبیین گردید. واژگان کلیدی

هدف از مقاله حاضر بررسی عوامل مؤثر بر کژکارکردی خانواده در شهر پاوه است. عوامل در نظر گرفته شده در این پژوهش، ساختار خانواده، نوع جامعه پذیری، فردگرایی و ناسازگاری خانواده هستند. روش تحقیق، کمی و پیمایش بوده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و از طریق سؤال از یکی از والدین گردآوری شد. جامعه آماری کلیه خانوارهای شهر پاوه بوده و روش نمونه گیری، روش خوشه ای چند مرحله ای است. نتایج نشان می دهد: هرچه فاصله نسلی بین والدین و فرزندان بیشتر باشد، میزان ناسازگاری و کژکارکردی در خانواده بالا می رود. انتظارات والدین و عدم تفکیک نقش والدین رابطه معنادار، اما معکوسی با ناسازگاری خانواده دارند. همچنین مشخص شد که نوع جامعه پذیری بر کژکارکردی خانواده مؤثر است. اگر نوع جامعه پذیری سهل انگارنه یا سخت گیرانه باشد، ناسازگاری خانواده افزایش پیدا می کند. کژکاردی خانواده با فردگرایی، ناسازکاری درون خانوده و نوع جامعه پذیری ارتباط مثبت دارد.

بروز تعارض درون گروهی در گروه های آموزشی دانشگاه ها همانند دیگر نهادهای اجتماعی دور از انتظار نیست. یکی از مسائل مهم و اساسی در جامعه امروزی، به ویژه در جامعه دانشگاهی و در درون گروه های آموزشی دانشگاه ها، مسأله تعارض درون گروهی است.برای تبیین این مسأله و طرح فرضیات، از نظریات عدم تجانس اعضا، پاردایم جاذبه/ شباهت بیرنه، اعتماد، پردازش اطلاعات پوندی، توجه به هدف دوگانه بلیک و موتون، هویت اجتماعی، تئوری ائتلاف ماریگان و براس بهره گرفته شده است. این بررسی با هدف مطالعه تاثیر ساختار گروه (تقابل ها، اعتماد، خرده گروه ها، اندازه و ترکیب گروه و غیره) بر تعارضات درون گروهی طراحی شده است. روش مطالعه، پیمایشی بوده واطلاعات لازم با استفاده از پرسش نامه کتبی از ۳۵۷ نفر به دست آمده است. شواهد نشان می دهند که گویه های پرسش نامه از روایی و اعتبار خوبی برخوردار هستند. همچنین، غیر از تفاوت های زمینه ای مرتبط با ترکیب گروه و نیز تعدّد باندها و وجود دوره های تکمیلی، بقیه متغیّرها ارتباطات معنادار و مثبتی با تعارض درون گروهی در گروه های آموزشی دارند. بر این اساس، متغیرهای تعدّد گرایش های علمی درون رشته ای، ضعف اعتماد، تقابل نسل ها، اندازه گروه با تعارض درون گروهی ارتباط دارند.

با وجود افزایش سطح تحصیلات و توانمندی های زنان در عرصه های شغلی و اجتماعی، نقش های سنتی آنان (به ویژه خانه داری و بچه داری) همچنان بر دوش آنان سنگینی می کند. حاصل انجام کلیه وظایف مربوط به نقش های مدرن و سنتی، برای زنان شاغل، می تواند تنش های ارتباطی و مشاجرات خانوادگی باشد. در این تحقیق که بر روی زنان 25-50 ساله در سطح شهر همدان انجام شده، سعی بر آن است که با سنجش میزان تضاد نقش های آن ها، رابطه بین تجربه تضاد نقش با تعارضات خانوادگی مورد بررسی و اندازه گیری قرار گیرد. این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای بر روی نمونه ای 260 نفری انجام شده و ابزار اندازه گیری آن پرسش نامه محقق ساخته است. نتایج حاصل از آمار توصیفی و استنباطی نشان می دهند که تقسیم کار جنسیتی در دامنه حد متوسط پایین و بالا دارای بیشترین درصد است. ایفای نقش مادری و نگرش مثبت مردان به اشتغال زنان در سطح متوسط به بالاست. همچنین احساس تضاد نقش در زنان، در سطح متوسط (بالا و پایین) قرار دارد. در مقابل، باورمندی به کلیشه های جنسیتی بیشتر در سطح متوسط به پایین است. همچنین نتایج نشان می دهد که تعارضات مالی در میان انواع دیگر تعارض (جنسی و خانوادگی) وفور بیشتری دارد. جامعه پذیری جنسیتی (با ابعاد تقسیم کار جنسیتی، نقش مادری، نوع نگرش زن و شوهر به اشتغال زنان و همچنین میزان باورمندی زنان به کلیشه های جنسیتی)، رابطه مثبت و مستقیم با تجربه تضاد نقش در زنان دارد و تضاد نقش نیز عامل مؤثر در تجربه تعارضات خانوادگی زنان مورد تحقیق است.

جامعه پذیری فرآیندی جدی و قطعی در هر اجتماع انسانی است که افراد خواسته و ناخواسته از بدو زندگی در معرض آن قرار می گیرند و شیوة زندگی خود را می آموزند. یکی از حوزه های جامعه پذیری، جامعه پذیری اقتصادی است. با توجّه به اهمیّت رفتارهای اقتصادی خصوصاً اهمیّت پس انداز شخصی جهت رفاه و اقتصاد، اقتصاددانان، روان-شناسان و جامعه شناسان به مطالعة چگونگی شکل گیری رفتارهای اقتصادی از جمله رفتار پس انداز در افراد پرداختند، امّا رفتار پس انداز در کودکان نادیده گرفته شده است. از این رو پژوهش حاضر به مطالعة ادراک ها یا برداشت های کودکان از پول پرداخته و بر آن است که برداشت کودکان از مفاهیم اقتصادی چگونه شکل می گیرد و تکامل و توسعه می-یابد؛ زیرا گرایش های اقتصادی اعضای جامعه بر سایر جهت گیری ها و ارزش های آن ها تأثیرگذار است و از این رو بررسی این حیطه از جامعه پذیری در علوم اجتماعی مفید و مؤثر است؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر مطالعة رفتار پس انداز کودکان و چگونگی و چرایی این رفتار در بین آن ها است. برای این امر از سه نظریة روان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی و اقتصاد بهره گرفته شده است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی و رویکرد نظریه زمینه ای و با استفاده از مصاحبة عمیق از 40 کودک دختر و پسر همدانی در دورة ابتدایی و والدین آن ها به مطالعة انگیزه، نگرش و چگونگی رفتار پس انداز در بین کودکان پرداخته است. مصاحبه با والدین جهت بررسی تأثیرپذیری کودکان از رفتارهای پس انداز والدین است. طبق نتایج به دست آمده پنج مقوله از پژوهش استخراج شد. مقولة «طبقة اجتماعی و رفتارهای اقتصادی کودکان» به عنوان شرایط زمینه ای، مقولة «سبک زندگی والدین و گرایش به پس انداز» به عنوان شرایط مداخله گر، مقولة « آموزش اقتصادی با دادن پول توجیبی» به عنوان استراتژی استفاده شده جهت یادگیری پس انداز و مقوله های «تفاوت های رفتاری جنسیتی» و «تفاوت های رفتاری سنی»، به عنوان مقوله های رفتاری استفاده شد. در نتیجه مقولة هسته با نام «انگیزه های پس انداز» استخراج شد.

داشتن مسکن و سرپناه مناسب و مطلوب، جزء حقوق اساسی هر انسانی است. به دلیل نقش و کارکردهای متنوع مسکن، رضایت از آن، متغیر چندبعدی و پیچیده ای است که شامل ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و مدیریتی واحدهای سکونتی و محله های احاطه کنندة آن ها می شود. نارضایتی از مسکن، بر کارایی و عملکرد اجتماعی افراد در همة عرصه ها تأثیر شایان توجهی دارد. از سوی دیگر، به دلیل تحول های سریع شهری و تغییر در کمیت و کیفیت مسکن در سالیان اخیر، مطالعة آن بسیار ضروری است. در این پژوهش، رضایتمندی سکونتی و عوامل مؤثر بر آن در شهر همدان- که قیمت و مسائل زمین و مسکن در آن شاهد تغییرات شگرفی بوده- با استفاده از نظریة سرمایة اجتماعی جین جیکوبز، مدل نظام مند کاساردا و جانویتز و... مطالعه شده است. روش پژوهش، پیمایشی است و جامعة آماری آن، شامل تمامی واحدهای مسکونی شهر همدان (خانه های ویلایی و آپارتمانی) است که از این تعداد، 384 خانوار ساکن در مناطق مختلف شهر، از طریق روش نمونه گیری خوشه ای و به روش پرسشنامه ای مطالعه شدند. یافته ها نشان داد که رضایت ساکنان شهر همدان از مسکن، در سطح متوسط است و مدت اقامت و روابط همسایگی نیز بر رضایت از مسکن تأثیر می گذارد. همچنین براساس نتایج، تفاوتی میان میزان رضایت از مسکن ساکنان خانه های آپارتمانی و ویلایی وجود ندارد. درپایان براساس یافته ها، پیشنهادهایی از جمله اصلاح قانون مالک و مستأجر با هدف جلوگیری از سیالیت زیاد ساکنان محله ها به ویژه در محله های فرودست شهری (بافت های قدیمی و حاشیه ها)، مشارکت مردم در امور محله، نظارت بیشتر سازمان نظام مهندسی بر سیما و منظر ساخت وسازها و... ارائه می شود.

بی تفاوتی به عنوان یکی از پدیده های اجتماعی در فرهنگ اکثر کشورهای دنیا در قالب یک مسأله اجتماعی شناخته شده است. بی تفاوتی اجتماعی بیانگر بی احساسی، بدبینی، و به عبارتی افسردگی اجتماعی است؛ از این رو بی تفاوتی در جامعه نوعی بیماری اجتماعی شناخته می شود که در مقابل نوع دوستی و سلامت اجتماعی قرار دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر میزان دینداری بر بی تفاوتی اجتماعی در شهر همدان می باشد. روش مطالعه حاضر کمی و پیمایشی بوده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه و از طریق مراجعه به درب منازل گرداوری شد. جامعه آماری شهر همدان بوده و تعداد نمونه 246 نفر است. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای می باشد.برای تعیین اعتبار از روش های «اعتبار محتوی» و «اعتبار صوری» وبرای پایایی پرسشنامه از تکنیک «آلفای کرونباخ» استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می-دهد که بی تفاوتی اجتماعی در شهر همدان بیشتر در سطح پایین و متوسط به پایین می باشد. مشخص شد که دینداری هم بطور مستقیم و هم از طریق فردگرایی بر بی تفاوتی اجتماعی تأثیر دارد

ایده و سیاست احداث شهرهای جدید با هدف کاهش مشکلات کلان شهرها، توزیع متعادل جمعیت و آمایش سرزمین و تمرکززدایی در دنیا مطرح شد. پس از گذشت حدود سه دهه از تصویب و اجرای این ایده در ایران؛ مطالعات و ارزیابی های انجام شده درباره ی عملکرد شهرهای جدید بیانگر عدم موفقیت یا موفقیت کم این شهرهاست. در این مقاله، شهر جدید عالیشهر با استفاده از تکنیک SWOT مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس این روش، مهم ترین نقاط ضعف و قوت(محیط داخلی) و همچنین فرصت ها و تهدیدات(محیط خارجی) عالیشهر با استفاده از نظرات 50 نفر از شهروندان و 10 نفر از کارشناسان به دست آمد. براساس نتایج به دست آمده، عالیشهر نقاط قوتی چون تعدد راه های ورودی به شهر، ارتفاع از سطح دریا و فرصت هایی چون فرودگاه جدید بوشهر، پروژه ی پارس شمالی، اراضی شرقی برای احداث پارک جنگلی، دارد و نقاط ضعفی چون تعلق و مشارکت پایین شهروندان، تفاوت های فرهنگی، عدم تحقق چشم انداز جمعیتی و تهدیداتی چون تصفیه خانه ی فاضلاب بوشهر، حضور نیروهای نظامی در حریم شهر و فقدان همکاری میان سازمان ها و گروه های دولتی، را در محیط داخلی و خارجی دارد. بنابراین با تقویت نقاط قوت و بهره گیری از فرصت ها و نیز کاهش نقاط ضعف و جلوگیری از تهدیدات می توان به توسعه ی پایدار شهری دراین شهر کمک کرد.

در قرن بیست و یکم، بیشتر سنت های بزرگ دینی با چالش جنبش ها و فرقه های نوپدید دینی مواجه شده اند. در این میان، وضعیت روبه رشد این معنویت های جدید در ایران، که دارای حکومت سیاسی برگرفته از دین اسلام است، اهمیتی انکارناپذیر دارد. این عرفان ها و روح تعالیم آنها در بسیاری از زمینه ها، به لحاظ معنایی و محتوایی، با آنچه در جامعة ما و دین اسلام وجود دارد، در تعارض است. این تحقیق با بهره گیری از نظریات ملتون، بین بریج، ویلسون، شفرز و پل ویلم انجام گرفته که معتقدند: در جنبش های نوین دینی، معیارها دگرگون شده و به رفتارهای مذهبی نابهنجار و خارج از عرف می پردازند. روش انجام تحقیق به شکل «تحلیل محتوا» بود و آموزه های اجتماعی و فردی دو نمونه از عرفان های نوپدید، یعنی عرفان هندی (اوشو) و عرفان سرخ پوستی (پائولوکوئلیو)، مطالعه و بررسی است. نتایج حاکی از آن است که آموزه هایی که در این عرفان ها بیشتر بر آنها تأکید شده، عبارتند از: لذت پرستی، عشق، آزادی، فردگرایی، سنت گریزی، مسئولیت، رقص و شادی، خلاقیت، شجاعت و شهامت، نفی خشونت، و مراقبه. برخی از این آموزه ها همانند مسئولیت، خلاقیت، و نفی خشونت منافاتی با فرهنگ ایران و دین اسلام ندارند، اما برخی همچون تأکید بر لذت پرستی، فردگرایی، و سنت گریزی با آموزه های اسلام و فرهنگ کشور ما در تعارض آشکار است.