اکبر پورفرج

هدف این پژوهش تحلیل اثر ابعاد توانمندسازی جامعه محلی بر توسعه گردشگری میراث در سایت جهانی منظر فرهنگی هورامان است. این پژوهش از روش آمیخته (ترکیب کیفی و کمی) به منظور تحلیل داده ها بهره گرفته و به شکل کلی دارای سه فاز اصلی است. فاز اول با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا و کدگذاری مصاحبه حاصل از نمونه اول که شامل کارشناسان و خبرگان حوزه گردشگری و میراث بود، انجام شد و بر اساس مبانی پژوهش، کدهای باز و محوری در قالب چهار بعد توانمندسازی بومی شده برای منطقه هورامان تدوین گردید. در فاز دوم و سوم به منظور کمی سازی داده ها و مقایسه نتیجه بین خبرگان و جامعه محلی جهت دستیابی به هدف دوم و سوم پژوهش مبنی بر شناسایی فاصله بین تئوری و اجرا، اقدام به تدوین پرسشنامه و توزیع آن به ترتیب بین نمونه خبرگان و نمونه ای از جامعه محلی شد. یافته ها نشان می دهد آنچه از دیدگاه جامعه خبرگان اهمیت دارد، توانمندسازی اجتماعی است و شکاف عملیاتی در این بعد از تواتمندسازی در جامعه محلی منطقه هورامان بیشتر قابل مشاهده است. در حالیکه از نظرجامعه محلی توانمندسازی اقتصادی اولویت اول را دارد و شکاف اجرایی در منطقه هورامان در همین بعد بارزتر است. پیشنهاد می شود که به منظور بهینه سازی طرح های توانمندسازی در منطقه هورامان، عواملی همچون تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی، برندسازی اصولی، جذب سرمایه گذاران همخوان با منطقه و روش های اشتغال و درآمدزایی پایدار مورد توجه ویژه قرار گیرد.

زمینه و هدف: در روند تحولات پرشتاب جهان، گردشگری، دیگر فقط سیر آفاق، عبرت گیری و تجربه اندوزی اخلاقی نیست، بلکه به مثابه پدیده ای معناساز بر اساس درک و فهم کنشگران از آن، ذیل زمینه مندی اقتصادی-فرهنگی در هر جامعه تعریف می شود. تنوع و تعدد کنشگران و زمینه های شکل گیری گردشگری، منجر به شکل گیری تعاریف رنگارنگی از گردشگری شده است. در بررسی تعاریف موجود، مشخصه ها و ویژگی هایی از گردشگری استخراج شد که تحت عنوان اصول بنیادی و مطلوب گردشگری تقسیم بندی می شدند، اما هیچ یک از تعاریف، این اصول و ویژگی ها را به طور هم زمان در بر نمی گرفتند. با وجود این، حتی اگر تعریفی، همه آن ها را شامل شود، ویژگی های ضروری دیگری برای درک و توصیف گردشگری به عنوان یک فعالیت چندبُعدی وجود دارند که ضروری هستند، اما کنار گذاشته یا نادیده گرفته شدند. هدف اصلی این پژوهش، استخراج و استقرای ویژگی های کنار گذاشته یا نادیده گرفته شده گردشگری به منظور بازتعریف آن است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، توصیفی-اکتشافی، از نظر مخاطب، یک پژوهش بنیادی و بر اساس نحوه گردآوری داد ه ها از نوع پژوهش آمیخته (کمّی-کیفی) است. یافته ها: یافته ها در قالب تعاریف و ویژگی های موجود گردشگری (تز)، ویژگی های نادیده گرفته شده گردشگری (آنتی تز) و تفسیر و ترکیب ویژگی های موجود و نادیده گرفته شده گردشگری و بازتعریف آن (سنتز) گزارش شدند. نتیجه گیری و پیشنهادات: به عنوان نتیجه مهم این پژوهش، برای تعریف نمودن گردشگری، ابتدا می بایست آبشخور فلسفی و رویکردی تعریف و جایگاه آن در نظام ارزشی جامعه مشخص گردد؛ اینکه عرضه محور، تقاضامحور و یا کل گرایانه است. همچنین در درون هر رویکرد نیز باید ویژگی های کامل آن رویکرد لحاظ شود. برای این کار می توان مفاهیم را مقوله بندی و عنصرسازی نمود تا تعریف در دل کلمات و مفاهیم گم نشود و سپس در یک پیوست، مقوله ها و عناصر را تشریح نمود. نوآوری و اصالت: با ترکیب تعاریف موجود و عناصر شناسایی شده جدید، با تأکید بر اینکه "گردشگری، گردشگری است"، بازتعریفی از گردشگری ارائه گردید.

گردشگری فرهنگی از محبوب ترین انواع گردشگری در سطح جهان است که برای توسعهٔ آن در کشورهای گوناگون بسیار برنامه ریزی شده است. توسعهٔ گردشگری فرهنگی به تعامل مؤلفه های بسیاری بستگی دارد. در این میان، سیاست به این دلیل که اجزا و فرایند گردشگری فرهنگی را تحت تأثیر خود قرار می دهد و میراث فرهنگی به این دلیل که منبع سازندهٔ گردشگری فرهنگی است دو مؤلفه ای هستند که به تعامل بالایی برای موفقیت گردشگری فرهنگی نیاز دارند. از این منظر، این مقاله در نظر داشته تا، به منظور توسعهٔ گردشگری فرهنگی در کشور، به بررسی تعامل بین سیاست و میراث فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران بپردازد و عواملی را که می توانند به تعامل بهینهٔ این دو مؤلفه منجر شوند به شکل الگو استخراج کند. بر این اساس، محققان تلاش کردند تا این عوامل را با استفاده از روش تحلیل مضمون، با بهره بردن از مصاحبه با خبرگان از طریق نمونه گیری قضاوتی هدفمند و همچنین کمک گرفتن از اسناد و مدارک مرتبط به دست آورند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عوامل تعامل ساز را می توان در قالب دو حوزهٔ سازمانی میراث فرهنگی و حوزهٔ فراسازمانی میراث فرهنگی طبقه بندی کرد. حوزهٔ سازمانی شامل دو بُعد تفسیر میراث و بعد بهبود سازمانی و حوزهٔ فراسازمانی شامل سه بعد ایدئولوژی محور، بعد سیاست محور و بعد فرهنگ محور هستند. همچنین، نتایج نمایانگر این است که حوزهٔ فراسازمانی، در مقایسه با حوزهٔ سازمانی، اهمیت بیشتری در ایجاد و تقویت این تعامل دارد.

امروزه در شهرها از استراتژی های بازاریابی مقصد به منظور جذب تعداد بیشتر بازدیدکننده استفاده می شود. از مهم ترین این استراتژی ها می توان به برندسازی با استعانت از نشانه ها و نمادهای برجستهٔ یک شهر اشاره کرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اهمیت جایگاه برندسازی در توسعهٔ گردشگری شهری با روش توصیفی - تحلیلی به شناسایی معیارها و شاخص های اثرگذار به منظور تبدیل شدن نمادی شهری به برند گردشگری پرداخته است. براساس مبانی نظری و مرور ادبیات، شاخص های اصلی تأثیرگذار در برندسازی جاذبه های ملموس شهر تبریز شناسایی و استخراج شدند. سپس، با استفاده از روش دلفی فازی، عوامل شناسایی شده غربالگری شدند. در مرحلهٔ بعد، مقایسه های زوجی تشکیل شد و برای پاسخ گویی به کارشناسان و خبرگان حوزهٔ گردشگری به تعداد 15 نفر ارسال شد. پس از دریافت پاسخ های خبر گان، با تعداد 250 گردشگر در دسترس مصاحبه شد و پرسش نامه های آ ن ها با به کارگیری روش AHP ارزیابی و وزن معیارها تعیین شد. سپس، گزینه ها توسط روش TOPSIS رتبه بندی شدند و عنصر مناسب برای معرفی به منزلهٔ برند گرشگری شهر تبریز انتخاب شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، با توجه به معیارهای چندگانه درنظرگرفته شده از نظر کارشناسان، مسجد کبود در رتبهٔ اول، ارگ علیشاه در رتبهٔ دوم، مقبرهالشعرا در رتبهٔ سوم، عمارت شهرداری در رتبهٔ چهارم، عمارت \ائل گلی در رتبهٔ پنجم و درنهایت برج یانقین با کمترین امتیاز در رتبهٔ آخر قرار دارد.

گردشگری کشاورزی ابزاری جهت تنوع بخشی اقتصادی، حفاظت از منابع زمین، مناظر کشاورزی و دارایی های فرهنگی مقصد شناخته می شود که می تواند به عنوان یکی از راهبردهای توسعه پایدار در جوامع روستایی موردتوجه قرار گیرد. بااین حال موفقیت در این زمینه مستلزم توجه به مسئله برنامه ریزی و مدیریت تقاضا برای جذب و ترغیب گردشگران علاقه مند است و این امر نیز با درک چرایی و چگونگی الگوی فرآیندهای رفتاری و تصمیم گیری سفر آن ها آغاز می شود. لذا هدف از این مطالعه درک عوامل مؤثر برنیات رفتاری گردشگران نسبت به گردشگری کشاورزی در مناطق روستایی استان مازندران می باشد و به منظور درک و تبیین صریح فرآیند اتخاذ تصمیمات، در پژوهش حاضر از مدل رفتار برنامه ریزی شده استفاده شده است. این پژوهش ازنظر هدف، از نوع تبیینی، و بر اساس ماهیت از نوع کمّی مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری می باشد. جامعه ی آماری این پژوهش، گردشگرانی هستند که تجربه سفر به استان مازندران را داشته اند. روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس بوده و داده های پژوهش نیز از طریق پرسشنامه مجازی جمع آوری شد. طبقه بندی و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزارهای SPSS25 و SmartPLSS 3.3.3 انجام شد. در آزمون فرضیات مشخص شد که سه عامل تعیین کننده نیات رفتاری در مدل رفتار برنامه ریزی شده (نگرش نسبت به گردشگری کشاورزی، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری ادراک شده) تأثیر مثبت و مستقیمی برنیات رفتاریِ گردشگران کشاورزی دارند. همچنین نقش تعدیل گر تجربه گذشته در رابطه بین این سه عامل با نیات رفتاری تائید نشد. یافته های پژوهش نشان داد که اغلب گردشگران این مقصد گردشگرانی هستند که تمایل به فعالیت های تفریحی و تفرجی دارند و گردشگر تخصصی حوزه گردشگری کشاورزی نیستند؛ لذا ایجاد برند و تصویر مقصد جدیدی از مناطق روستایی استان به عنوان مقصد گردشگری کشاورزی توسط برنامه ریزان و بازاریابان مقصد توصیه می شود.

کسب وکارهای گردشگری، از جمله هتل ها، باید به طور مداوم با استفاده از روش ها و فرایندهای نوآورانه و تولید محصولات متمایز، علاوه بر کسب مزیت رقابتی پایدار، جذابیت سفر به کشورها و رونق صنعت گردشگری را در آن مقصد خلق کنند. هدف از پژوهش حاضر خلق نوآوری سازمانی مبتنی بر شکوفایی قابلیت های منابع انسانی در هتل هاست تا رقابت پذیری سازمانی آن ها را به طور مداوم تضمین کند. نوع پژوهش توسعه ای   کاربردی و توصیفی   پیمایشی است. جمع آوری داده ها براساس پرسش نامه ای متشکل از 44 سؤال و با روش نمونه گیری در دسترس و انتخاب 260 نفر از میان مدیران و کارکنان هتل های پنج ستاره تهران انجام شده است. تجزیه وتحلیل داده ها، با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری، در دو بخش الگوی اندازه گیری برای بررسی ویژگی فنی پرسش نامه و بخش ساختاری، برای بررسی فرضیه های پژوهش انجام شده است. یافته های پژوهش از تأثیر مثبت و معنادار متغیرهای محیط کار در خلق نوآوری سازمانی در اشکال نوآوری تولیدی، فرایندی و اداری حکایت دارد. بر مبنای نتایج تحقیق، ویژگی های محیط کار شامل رفاه ذهنی، اعطای آزادی مثبت، تسهیم دانش، وجود رهبر تحول آفرین، برابری سازمانی و تأمین شدن قراردادهای روان شناختی قادر به خلق نوآوری سازمانی در محیط کاری هتل ها است.

مشارکت عمومی   خصوصی از دغدغه های ذهنی محققان در حوزه های مختلف ازجمله صنعت گردشگری بوده است. از یک سو، محدودیت منابع، کمبود سرمایه، نبود تخصص، نبود دسترسی به نیروی انسانی و از سوی دیگر، وظیفه دولت ها در تأمین نیازهای عمومی سبب شده است تا دولت ها بخش خصوصی را شریکی قابل تأمل بدانند. آنچه مسلم است، شناخت ابعاد مختلف این شراکت میان دو بخش خصوصی و دولتی احتمال موفقیت آن ها در هر صنعتی ازجمله گردشگری را افزایش خواهد داد. از این منظر، هدف از پژوهش حاضر طراحی چارچوبی برای مشارکت عمومی   خصوصی در گردشگری بنابر یافته های مطالعات پیشین است. بهترین روش برای یک پارچه سازی تفاسیر یافته های پیشین روش فراترکیب است. بنابراین از روش مزبور با پیگیری شش گام بهره گرفته شده است. جامعه آماری این پژوهش مطالعات انجام شده در زمینه مشارکت عمومی   خصوصی بوده که با جست وجو در برترین پایگاه های اطلاعاتی مرتبط، 244 مقاله در دسترس شناسایی شده است. پس از آن، مقالات بر اساس عنوان و چکیده و محتوا غربال شده اند. در نهایت، متن مقاله های منتخب (41 مقاله)، با استفاده از نسخه 10 نرم افزار مکس کیودا (MAXQDA)، تحلیل و کدگذاری شده است. بنابر نتایج می توان عوامل مؤثر بر مشارکت عمومی   خصوصی در گردشگری را در قالب دو مقوله اصلی عوامل درونی و عوامل بیرونی مدنظر قرار داد. عوامل درونی با مشارکت عمومی   خصوصی ارتباط مستقیم دارند و دربردارنده مفاهیمی همچون محتوای مشارکت، ذی نفعان، اهداف، وظایف و منافع طرفین اند. عوامل بیرونی دخالت مستقیم ندارند و در کنترل این شکل از مشارکت نیستند. عوامل بیرونی عوامل فنّاورانه   اطلاعاتی، اجتماعی   فرهنگی، قانونی   حقوقی، مالی   اقتصادی، محیطی و سیاسی   دولتی را دربر می گیرند

پدیده مشارکت عمومی- خصوصی در صنایع مختلف به دلیل عدم توانایی بخش دولتی در تأمین نیازهای عمومی و دسترسی محدود آن به منابع مختلف، موضوعی قابل بحث در صنایع متفاوت به شمار می رود. اما در برخی از صنایع خدماتی ازجمله گردشگری، این موضوع به مراتب از جایگاه ویژه تری برخوردار می باشد. چرا که لازمه موفقیت صنعت گردشگری- با ماهیت ازهم گسسته و تعدد ذینفعان از هر دو بخش دولتی و خصوصی- شکل گیری مشارکت هایی ازاین دست می باشد. بدین جهت، مطالعات متعددی در زمینه مشارکت عمومی- خصوصی انجام شده است. بااین وجود، هنوز خلأ پژوهشی که با شیوه ای نظام مند مطالعات پیشین را مرور کرده و به احصاء ابعاد مختلف این مطالعات به خصوص در زمینه عوامل مؤثر بر مشارکت عمومی- خصوصی بپردازد، احساس می شود. ازاین جهت، مطالعه حاضر، این مهم را در کانون هدف اصلی پژوهش، قرار داد. پس ازآنتخاب مقالات بر اساس سازوکاری دقیق و از پیش تعیین شده، 40 مقاله منتخب بر اساس شاخص های موقعیت پژوهش، حیطه مشارکت، نوع تحقیق بر اساس هدف، شیوه گردآوری داده، ابزار گردآوری، زمان، جامعه تحقیق و روش نمونه گیری و عوامل مؤثر بر مشارکت عمومی- خصوصی در گردشگری، مورد غربال گری قرار گرفتند. خروجی پژوهش، ما را در شناخت الگوی پژوهشی رایج در مطالعات مشارکت عمومی- خصوصی در گردشگری یاری می رساند. الگویی که از یک سو می تواند مبنایی برای انجام این گونه مطالعات در داخل کشور قرار گیرد و از سوی دیگر، با تغییر در الگوی مزبور، به خلاقیت های پژوهشی در این زمینه منجر گردد. در زمینه عملیاتی نیز، توجه به ابعاد شناسایی شده مرتبط با مشارکت عمومی- خصوصی در گردشگری- از سوی هر دو گروه فعالین بخش عمومی و بخش خصوصی- می تواند موفقیت هرچه بیشتر این گونه مشارکت ها در صنعت گردشگری کشور را تضمین نماید.

زبان همواره به عنوان پدیده ای مهم در حوزه علوم انسانی مطرح بوده و خود بخشی از تحقیقات علوم اجتماعی و انسانی مانند جامعه شناسی، انسان شناسی، زبان شناسی، تاریخ و باستان شناسی قرار گرفته است. تحقیقاتی در مورد ریشه شناسی و چگونگی ظهور کلمه «تاریخ» در منابع و متون تاریخی آسیای غربی و یونان انجام گرفته است. از آن جائی که کلمه آرکیولوژی یونانی با کلمه تاریخ شباهت ساختاری دارد، موجب ایجاد فرضیه هایی در این زمینه شده است. برخی ریشه این کلمات را در زبان های سامی و برخی دیگر در زبان های ایرانی و یونانی بیان کرده اند، ولی همه محققین در مورد منشاء اصلی آنها ابراز تردید کرده اند. این تحقیق با تکیه بر بستر تاریخی واژه تاریخ به خصوص در جوامع سومر و عیلام، منشاء این واژه را در شهر اوروک و حوادث اجتماعی- سیاسی آن جستجو کرده و آن را با ارخ یادشده در تورات مطابقت داده است. براساس یافته های تحقیق، نه تنها واژه یادشده بلکه کلیت و شاکله میراث تمدنی سومر و عیلام در جوامع ایرانی از طریق هخامنشیان، در جوامع عرب زبان از طریق اکدها، و در جوامع یونانی از طریق اسکندر و سلوکیان حفاظت شده و تا به امروز دوام آورده است.

در دوران کنونی، گردشگری میراث از اشکال بسیار مهم و رو به توسعه گردشگری بین الملل به شمار می رود. محوطه های تاریخی اصلی ترین منابع گردشگری میراث هستند. برای حفظ اهمیت محوطه های تاریخی و ایجاد جاذبه برای گردشگران، برقراری توازن بین گردشگری و میراث فرهنگی مهم ترین دغدغه مسئولان و تصمیم گیران میراث فرهنگی کشور است تا بتوانند برای احیا و حفاظت از این آثار اقدام کنند. در این پژوهش، ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها در زمینه توسعه گردشگری محوطه های تاریخی ایران (با تأکید بر حفاظت از محوطه ها)، برای رتبه بندی راهبردهای حفاظتی توسعه گردشگری محوطه های تاریخی از ترکیب روش تصمیم گیری چند معیاره با برنامه ریزی آرمانی و تئوری فازی استفاده شده است. این تحقیق از نظر نتایج، کاربردی است. به منظور گردآوری داده ها (با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند) از نظرات خبرگان آشنا به حوزه تحقیق استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که راهبردهای حفاظتی: «هماهنگی بین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دولت (نیروی انتظامی، شهرداری، وزارت کشور، وزارت اطلاعات، وزارت راه، قوه قضائیه و ...) و کشورها و سازمان های بین المللی برای حفاظت از محوطه ها»، «تنظیم دستورالعمل هایی برای حفاظت، مرمت، نگهداری و مدیریت محوطه های تاریخی» و «رعایت ضوابط حفاظتی اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، ضوابط ملی و بین المللی و ظرفیت محوطه های تاریخی برای انجام عملیات عمرانی (مانند تغییر کاربری، ساخت جاده و ...) مربوط به محوطه های تاریخی» به ترتیب از اولویت بیشتری در توسعه گردشگری محوطه های تاریخی ایران برخوردار هستند.

استفاده از عنصر ستون، زمینه لازم برای بزرگ شدن فضاهای معماری را فراهم کرد. بنا به اذعان یافته های باستان شناختی، مناطق شمال غرب ایران به دلیل وجود منابع چوب و سنگ فراوان در استفاده از این عنصر پیشگام بوده است. در معماری قدیم ایران، ستون علاوه بر نقش کاربردی، نقش تزئینی و زیبایی شناسی نیز داشته، به همین دلیل بنا به شرایط مختلف اقتصادی و زمینه های فرهنگی، در دوره های مختلف ستون ها در سبک و سیاق های گوناگون با مصالح آجر، سنگ یا چوب در بناها استفاده شده اند. باتوجه به بناهای شناخته شده از دوره های آغاز تاریخی و تاریخی در شمال غرب، به اهمیت ستون در گذشته منطقه پی می بریم، همچنین در دوره اسلامی نیز این عنصر، نقش کلیدی در بناهای این منطقه دارد. در دوران ایلخانی و صفوی بنا به دلایل اقلیمی و فرهنگی، ستون به صورت سنگی و چوبی با تزئینات فراوان همراه با سرستون ها و پایه ستون ها در برخی مساجد آذربایجان مورد استفاده قرار می گرفته است. به نظر می رسد مساجد اسنق و جمال آباد در هریس و مهربان، نقطه شروع معماری ستون دار با ستون های با تزئینات پرکار بوده که در ادامه در کاخ های ستون دار صفوی به اوج زیبایی می رسند. مقاله حاضر از یک طرف درکنار بررسی روند تحول ستون در منطقه، به تشریح تأثیر اقلیم در استفاده از معماری ستون دار در منطقه پرداخته و ازطرف دیگر به دنبال منشاء یابی سنت معماری ستون های با تزئینات پرکار استفاده شده در مساجد و کاخ های دوره صفوی مثل عالی قاپوی اصفهان، مساجد بناب و مراغه است. روش جمع آوری اطلاعات شامل بازدیدهای میدانی، ثبت و مستند نگاری داده ها بوده که درنهایت با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به تحلیل موضوع پرداخته است.

ایجاد یک محیط سالم در نواحی روستایی یکی از مهم ترین مسائل محیطی است که نه تنها در سیاست های توسعه ی روستایی،  بلکه در سیاست های سرزمینی نیز اهمیت فراوانی دارد. در این راستا،  لزوم توجه به الگویی از سکونتگاه زیستی که از پایداری لازم در توسعه برخوردار باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر،  تحلیل تأثیر پایشگری محیطی و برنامه ریزی بازاریابی بر بهره وری بازاریابی مقاصد گردشگری روستایی در کشور بوده است. همچنین،  این پژوهش بررسی می کند که برنامه ریزی عملیاتی چه نقشی در تقویت یا تضعیف این رابطه ایفا می کنند. پارادایم این پژوهش اثبات باوری،  رویکرد آن قیاسی و استراتژی آن پیمایش است. بر این اساس و پس از مرور ادبیات و طراحی مدل مفهومی،  پرسشنامه ای مشتمل بر 41 پرسش به نمونه آماری متشکل از 195 آژانس مسافرتی در تهران ارائه شد که میانگین نظرات آن ها مورد تحلیل قرار گرفت. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه بر اساس نظر متخصصان و استفاده از پرسشنامه استاندارد و روایی سازه نیز بر اساس تحلیل عاملی تأییدی تأیید شد. پایایی از مجرای آزمون های آلفای کرونباخ،  پایایی مرکب و میانگین واریانس تأیید شد. سپس داده های به کمک نرم افزار اسمارت پی ال اس و از طریق ماتریس همبستگی،  آزمون معادلات ساختاری و آزمون برازش مدل مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت مشخص شد که پایشگری محیطی بر برنامه ریزی بازاریابی تأثیر مثبت و معنی داری دارد. برنامه ریزی بازاریابی بر بهره وری بازاریابی مقاصد گردشگری روستایی تأثیر مثبت و معنی داری دارد.

مبادله و تجارت در پیش رفت جوامع بشری نقشی بسیار مهم داشته است. مبادله محصول تولید است و تولید برای اولین بار در دوره نوسنگی خاور نزدیک، به مرکزیت ایران، مفهوم واقعی یافته؛ بنابراین مبادله و تجارت از این دوره آغاز شده است. گوردون چایلد در بیان مراحل توسعه اجتماعی و اقتصادی تمام جوامع انسانی، سه انقلاب را شناسایی کرده است: 1. انقلاب تولید غذا که همان دوره نوسنگی خاور نزدیک و ایران است؛ 2. انقلاب شهرنشینی که همان عصر مفرغ خاور نزدیک و ایران است؛ 3. انقلاب صنعتی که در اروپا رخ داده است. در این مقاله، بر انقلاب تولید غذا متمرکز خواهیم شد که آغاز کشاورزی و دام داری است و به تبیین این موضوعات می پردازیم: ١. معرفی دوره نوسنگی ایران با روی کرد اقتصادی؛ ٢. تبیین نظریه ها ی معروف مبادله و تجارت در پیش از تاریخ؛ ٣. استخراج شیوه های رایج مبادله و تجارت و تطبیق یافته های دوره نوسنگی و مس سنگی ایران با شیوه های یادشده؛ ٤. تحلیل و تبیین قدیمی ترین ماده تجاری جهان یعنی ابسیدین براساس یافته های باستان شناسی ایران؛ 5. بررسی اولین اشیای شمارشی و مهرهای تجاری در محوطه ها یی مانند سیلک کاشان و گوی تپه آذربایجان غربی.