رضا عطایی

رضا عطایی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۸ مورد از کل ۸ مورد.
۱.

نگاهی تحلیلی به کتاب «ایمان ابی طالب» شیخ مفید

نویسنده:

کلید واژه ها: شیخ القریش سید البطحاء قصیده لامیه قصیده میمیه کلام شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۶۳
جناب ابوطالب، یکی از چهره های نامداری است که عالمان شیعه و اهل تسنّن درباره ایمان وی کتاب های مستقلّی نوشته و بحث های فراوانی را ارائه کرده اند. ژرف اندیشی و سیاست پیشگى شیخ القریش، باعث شده که عدّه اى از اهل تسنن، در ایمان ایشان تردید داشته و اتّهام شرک بر آن حضرت وارد کنند. شیخ مفید با استناد به آیات قرآن، روایات اهل بیت علیهم السلام، اشعار ابوطالب و گزارش های تاریخی، کتاب «ایمان ابوطالب» را در اثبات ایمان ایشان نگاشته است. پیش از کتابِ شیخ، کتاب های دیگری به دست دانشمندان مختلف به رشته تحریر در آمده بود که متاسفانه از بین رفتند؛ به همین دلیل، کتاب «ایمان ابوطالب» به جهت قدمت تاریخی و جایگاه مؤلّف، از اهمّیت خاصی برخوردار است. مقاله حاضر، نگاهی تحلیلی به این رساله است. مستندسازی روایات و گزارشات تاریخی و ارائه گزارشی از کتاب، جزو فوائد تحقیق پیشِ روست
۲.

گزارشی از نشست کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» روش شناسی و نتایج

کلید واژه ها: کربلا امام حسین علیه السلام مقتل فارسی نشست علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۰
پانزدهمین جلسه از پیوسته نشست های علمی سید مرتضی (ره) با همکاری مجلّه دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث روش شناسی و نتایج کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» را موضوع خود قرار داد. در این نشست، جمعی از طلّاب و دانشجویان رشته های مرتبط با قرآن و حدیث و تاریخ اسلام حضور داشتند. این نشست که دبیری آن را آقای محمّد جدیدی عهده دار بود، روز دوشنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ به صورت مجازی و برخط ارائه گردید. نویسنده کتاب خانم دکتر «سیده رقیّه میرابوالقاسمی» در این نشست ابتدا به انگیزه خود از تألیف کتاب اشاره کرده و سپس گزارشی از نگاشته خویش ارائه کرد. این کتاب، افزون بر مقدّمه، شش فصل دارد که عبارتند از: «مبانی پژوهش»، «نخستین گفتمان های گزارش واقعه کربلا»، «سنخ شناسی گفتمان گزارش واقعه کربلا در آثار فارسی»، «توده گرایی تشیّع امامیه و نسبت آن با تحوّل گفتمان گزارش واقعه کربلا»، «رویکردهای اعتقادی به منزلت قدسی اهل بیت^ و نسبت آن با تحوّل گفتمان» و «رشد و گسترش تصوّف و نسبت آن با تحوّل گفتمان گزارش واقعه کربلا». بخش پایانی کتاب به جمع بندی مطالب، ذکر منابع و مآخذ، نمایه «آیات و روایات»، «اَعلام»، «موضوعات»، «کتاب ها» و «مکان ها» اختصاص دارد. کتاب «تحوّل گفتمان در گزارش واقعه کربلا» برای نخستین بار در سال 1394 توسّط انتشارات سمت منتشر و موفّق به دریافت جایزه دعبل شد. نوشته پیش رو در دو بخش، ابتدا محتوای کتاب را به صورت خلاصه بیان کرده و سپس گزارشی از این نشست ارائه می کند.
۳.

نویافته ای در تحلیل اراده الهی در آیه تطهیر با بهره گیری از سیاق آیات و روایات در تطبیق منابع فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: اصحاب کساء رجس اهل بیت مانعیت اختیاری اراده تکوینی و تشریعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۷۸
آیه تطهیر در بیان مقام والای اهل بیت( نازل شده است. خداوند در این آیه، با لفظ «یرید»، اراده خود در اذهاب رجس و تطهیر آنها را بیان می کند. مفسران در معنای کلمه «یرید الله» نظرهای متعددی دارند. بیشتر عالمان اهل تسنن اراده را تشریعی و عالمان شیعه آن را تکوینی می دانند. با توجه به اینکه واژه «یرید الله» نقش مهمی در تفسیر و تبیین این آیه دارد، لازم است پژوهشی مستقل در تفسیر معنای «اراده» صورت گیرد. هدف مقاله حاضر تعیین مفهوم اراده در آیه تطهیر برای شناخت طهارت اختیاری اهل بیت است. دست آورد این تحقیق، اثبات اراده تکوینی در قالب تشریع (نه اراده تکوینی فارغ یا نافی از تشریع) می باشد؛ به همین جهت در دو بخش به مفهوم شناسی اراده و سپس تعیین معنای اراده در آیه تطهیر پرداخته می شود.
۴.

آسیب های پژوهشی بهره گیری از نرم افزار «جامع الاحادیث»

نویسنده:

کلید واژه ها: خطای نرم افزاری مرکز کامپیوتری نور آسیب شناسی چاپ نسخه شناسی علوم حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۹۵
گسترش فنّاوری های مدرن، موجب تغییر در سبک مطالعه، علم آموزی و پژوهش شده است. در این دگرگونی ها عرصه حدیث هم از زاویه کمیّت و چگونگی، تغییراتی را پذیرفته است. تولید نرم افزارهای حدیثی، ثمرات متعدّدی چون آسانی پژوهش نسبت به وضعیت صدور حدیث، یافتن اصل حدیث، شناخت احادیث مختلف و ... را به دنبال داشت. در برابر، اعتماد به نرم افزارها سبب بروز اشکالاتی همچون فراموشی نیاز به بررسی نسخه ها، اضطراب برخی از متون به دلیل نارسایی های حروف چینی و ... شده است. از این رو ضرورت دارد که دانشیان حدیث نسبت به آسیب های بهره گیری از نرم افزارها دقّت داشته و این گسترش ماشینی را در راستای ارتقای شیوه عالمان در عرضه و دریافت حدیث به کار گیرند. این نگاشته می خواهد برخی از آسیب های بهره گیری از نرم افزار ارزشمند جامع الاحادیث را در عرصه پژوهش های حدیثی معرّفی کند.
۵.

سیر مطالعه حدیث شیعه (به صورت فهرستی و نموداری)

کلید واژه ها: سیر حدیث خوانی حدیث خوانی روشمند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴۸ تعداد دانلود : ۱۶۷۴
دست یازیدن به سنّت معصومان علیهم السّلام به عنوان ثقل اصغر در کنار قرآن کریم، سفارش پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله در حدیث ثقلین است. فهم درست احادیث معصومان علیهم السّلام و ترسیم اندیشه های اسلام بر پایه آن، نیازمند برنامه ای برای «حدیث خوانی روشمند» است. انجمن حدیث حوزه، در تاریخ 20/7/1391 نشستی با عنوان «سیر مطالعه حدیث خوانی روشمند» در مدرسه فیضیه قم برگزار کرد. استاد گرامی جناب حجّت الاسلام و المسلمین سید محمّد کاظم طباطبایی، مدیر پژوهشکده علوم و معارف حدیث در این نشست، برنامه ای را با عنوان «هفت وادی، چهل منزل» برای طلّاب و دانشجویان رشته علوم حدیث ارائه کردند. بر مبنای این روش، علاقه مندان به حدیث خوانی در هفت مرحله یا هفت وادی، به متن خوانی برخی از کتاب های حدیثی می پردازند. برای گذار از این هفت وادی، چهل منزل، وجود دارد که میانگین مطالعه هر کتاب حدیثی در هر منزل 25 ساعت است. آشنایی با متون حدیثی شیعه، روش مندی مطالعه، زمان بندی مشخّص، سطح بندی مطالعه، در نظرگرفتن ویژگی های هر کتاب و ارائه شرایط لازم برای مطالعه اثربخش، از خصوصیات این طرح محسوب می شود. این برنامه مطالعاتی حدیث، مورد توجّه مخاطبان قرار گرفت و اهمیت موضوع سبب شد تا دوفصلنامه «حدیث حوزه» در شماره چهارم خود به تاریخ بهار و تابستان 1391 متن این نشست را با نظارت استاد، تدوین و منتشر کند. نوشتار حاضر، با هدف کاربردی ترکردن این برنامه، اقدام به بازطرّاحی آن در دو قالب جدید، به صورت فهرستی و نموداری کرده است. ویژگی سیر مطالعه کنونی عبارت است از: اثرگذار، جذّاب، مستمر، برخوردار از شیوه آموزشی، فراگیر، در برگیری روایات همه اهل بیت علیهم السّلام و شناخت مصادر حدیثی.
۶.

نقد متنی و محتوایی روایات نهی از روستانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستا رستاق کفور نهی از روستانشینی فقه الحدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۷ تعداد دانلود : ۳۸۵
روستانشینی، در برخی از روایات معصومان(علیه السلام) به شدت مورد نکوهش و مذمت قرار گرفته است. این احادیث، ساکنین روستا را افرادی جاهل و غافل از حدود و احکام الهی دانسته و از سکونت در روستا نهی می کنند. امروزه با وجود رشد و ارتقای علمی و معنوی جامعه، اوصاف مذکور در بسیاری از مناطق روستایی تا حدودی منتفی است. از سوی دیگر توصیه های امروزی مبنی بر مهاجرت به روستا، حفظ منابع روستایی و تقویت روستانشینی، مخالف با این احادیث دانسته می شود. به همین خاطر بررسی و تحلیل روایات نهی از روستانشینی و تبیین معنای مقصود آن احادیث، ضرورت نگاشته حاضر است. مقاله پیش رو با روش تحلیلی توصیفی (کتابخانه ای)، به تشکیل خانواده حدیث، منبع یابی و مفهوم شناسی این روایات پرداخته است. دستاورد پژوهش حاضر ارائه این نظریه است که روایات ناظر به روستانشینی به معنای نکوهش و نهی از سکونت در روستا نیستند. بلکه در مقام ارائه الگوی اجتماعی، برای محل سکونت هستند و مذمت آن مناطق، به جهت شیوع اوصاف ذکر شده برای روستا در زمان صدور احادیث است.
۷.

ارزش سنجی سند و متن دعای هفت هیکل

کلید واژه ها: مصباح کفعمی گنج های معنوی نقد الحدیث الهیاکل دانش دعا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۵۰ تعداد دانلود : ۲۰۵۱
دعای هفت هیکل یکی از متونی است که در سالیان اخیر میان مردم معروف شده است. این دعا متشکّل از فقرات هفتگانه بوده که به هر فقره، عنوان «هیکل» اطلاق می شود. این متن با عنوان «هفت هیکل» در کتاب «گنج های معنوی» آمده است. مرحوم کفعمی نیز در کتاب «جُنَّةُ الاَمانِ الواقیَة» معروف به «المصباح»، هفت دعا را با عنوان «الهیاکل» ذکر می کند که با متن مذکور در کتاب «گنج های معنوی» تفاوت زیادی دارد. وجود پرسش هایی درباره اعتبار و انتساب این دعاها و ذکر خواصّ متعدّد برای آن در کنار روی آوری مردم به آن، ارزشگذاری این متون را ضروری می سازد. نگاشته حاضر به اعتبارسنجی این دعا پرداخته و برای نخستین بار با منبع شناسی، بررسی متون مشابه و تخریج آن از منابع شیعه، آن را ارزیابی کرده است.
۸.

بررسی و تحلیل تأثیر معماری سبک آذری بر سبک اصفهانی «مطالعه موردی: مساجد ستوندار اسنق و جمال آباد شهرستان هریس و مهربان»

کلید واژه ها: معماری آذربایجان ستون مسجد اسنق مسجد جمال آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۸۴۰
استفاده از عنصر ستون، زمینه لازم برای بزرگ شدن فضاهای معماری را فراهم کرد. بنا به اذعان یافته های باستان شناختی، مناطق شمال غرب ایران به دلیل وجود منابع چوب و سنگ فراوان در استفاده از این عنصر پیشگام بوده است. در معماری قدیم ایران، ستون علاوه بر نقش کاربردی، نقش تزئینی و زیبایی شناسی نیز داشته، به همین دلیل بنا به شرایط مختلف اقتصادی و زمینه های فرهنگی، در دوره های مختلف ستون ها در سبک و سیاق های گوناگون با مصالح آجر، سنگ یا چوب در بناها استفاده شده اند. باتوجه به بناهای شناخته شده از دوره های آغاز تاریخی و تاریخی در شمال غرب، به اهمیت ستون در گذشته منطقه پی می بریم، همچنین در دوره اسلامی نیز این عنصر، نقش کلیدی در بناهای این منطقه دارد. در دوران ایلخانی و صفوی بنا به دلایل اقلیمی و فرهنگی، ستون به صورت سنگی و چوبی با تزئینات فراوان همراه با سرستون ها و پایه ستون ها در برخی مساجد آذربایجان مورد استفاده قرار می گرفته است. به نظر می رسد مساجد اسنق و جمال آباد در هریس و مهربان، نقطه شروع معماری ستون دار با ستون های با تزئینات پرکار بوده که در ادامه در کاخ های ستون دار صفوی به اوج زیبایی می رسند. مقاله حاضر از یک طرف درکنار بررسی روند تحول ستون در منطقه، به تشریح تأثیر اقلیم در استفاده از معماری ستون دار در منطقه پرداخته و ازطرف دیگر به دنبال منشاء یابی سنت معماری ستون های با تزئینات پرکار استفاده شده در مساجد و کاخ های دوره صفوی مثل عالی قاپوی اصفهان، مساجد بناب و مراغه است. روش جمع آوری اطلاعات شامل بازدیدهای میدانی، ثبت و مستند نگاری داده ها بوده که درنهایت با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به تحلیل موضوع پرداخته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان