فریده عصاره

هدف:میزان مطابقت و امکان جایگزینی یا تکمیل سرعنوان های موضوعی کتابخانه کنگره با برچسب های اجتماعی لایبرری ثینگ در کتاب های حوزه های علوم انسانی، علوم اجتماعی، و علوم طبیعی. روش شناسی:این پژوهش به روش تحلیل محتوا انجام شد. با استفاده از روش کدگذاری در سه حوزه و در هر حوزه موضوعی 160 کتاب به عنوان نمونه میزان مطابقت دقیق و تقریبی، نسبی، و عدم مطابقت بررسی شد. گردآوری داده ها با استفاده از سه پیشینه کتاب شناختی، مستند موضوعی کتابخانه کنگره، و لایبرری ثینگ به صورت یکسان صورت گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده ها از درصد همپوشانی و ضریب شباهت ژاکار استفاده شد. یافته ها:از مجموع 1311 برچسب اجتماعی، 484 برچسب برای حوزه علوم طبیعی، 422 برچسب برای حوزه علوم اجتماعی، و 405 برچسب برای حوزه علوم انسانی، در 580 مورد (43%)، مطابقت دقیق و تقریبی و در 301 مورد (23%)، مطابقت نسبی با سرعنوان های موضوعی وجود داشت. محاسبه ضریب شباهت ژاکار نیز نشان داد که جایگزینی در سه حوزه تأیید نمی شود. نتیجه گیری:امکان جایگزینی برچسب های اجتماعی لایبرری ثینگ با سرعنوان های موضوعی کتابخانه کنگره وجود ندارد و به عنوان مکمّل مد نظر قرار می گیرد.

  هدف: خلاقیت و هوش دو ویژگی هستند که در هر یک از اعضای سازمان نهفته است. این پژوهش با هدف تعیین سطح هوش سازمانی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز بر اساس مدل کارل آلبرخت و بررسی ارتباط آن با خلاقیت کتابداران انجام گرفته است. روش پژوهش : روش پیمایشی است و ابزار پژوهش شامل پرسش نامه استاندارد هوش سازمانی کارل آلبرخت و پرسش نامه خلاقیت رند سیپ بوده است. تعداد 105 کتابدار شاغل در کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز به عنوان جامعه پژوهش مورد بررسی قرار گرفته شد. در این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (میانگین ، فراوانی، فراوانی نسبی) و آزمون استنباطی (آزمون های تحلیل رگرسیون، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس)  نسبت به تجزیه و تحلیل اقدام شد. یافته ها : نتایج نشان داد که بین هوش سازمانی (به طور کلی) و خلاقیت، با سطح معنی داری 000/0  ارتباط مثبتی وجود دارد، ولی هیچ یک از مؤلفه های هوش سازمانی رابطه معنی داری با خلاقیت را نشان نداد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت که سطح هوش سازمانی و خلاقیت در نمونه ها مورد مطالعه بسیار ضعیف است. از بین مؤلفه های هوش سازمانی تنها سرنوشت مشترک بیشترین قدرت تبیین کنندگی را داشته است. کتابخانه ها بایستی به همه مؤلفه های هوش سازمانی به صورت یکسان توجه نموده و زمینه ساز پرورش خلاقیت در کتابداران باشند. نظام مدیریت نیز با تکیه بر خود کنترلی کارکنان، مشورت، تشویق به ابتکار و احترام به افراد، نقش  مهمی در پرورش خلاقیت کارکنان ایفا نماید.    

  هدف: میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های ما در طی سال های 1380-1389 بررسی و مقایسه شده است.   روش پژوهش: پژوهش حاضر بر حسب هدف، یک پژوهش کاربردی است. از بعد جمع آوری اطلاعات، توصیفی غیرآزمایشی به روش سندی و تحلیل استنادی است. تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه های مادر در پایگاه ISC طی سال های 1380-1389، 37988  مدرک می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. بر اساس این فرمول حجم نمونه هر دانشگاه به تفکیک مشخص گردید، سپس از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شد و با توجه به نسبت تعداد مدارک در هر دانشگاه و هر سال تعداد نمونه ها مشخص گردید، که حجم نمونه حدود2424 مدرک تعیین شد.   یافته ها: نتایج نشان داد میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC توسط پژوهشگران دانشگاه های مورد مطالعه در دهه ی 89-1380، برابر با 5/75 درصد است. بیشترین میزان استفاده از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC مربوط به دانشگاه صنعتی اصفهان با 3/90 درصد می باشد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 3/83 درصد، دانشگاه شهید بهشتی 8/77 درصد، دانشگاه شیراز 6/77 درصد، دانشگاه صنعتی شریف 3/75 درصد، دانشگاه تهران 1/77 درصد، دانشگاه تربیت مدرس 70 درصد و دانشگاه علم و صنعت ایران 3/53 درصد از مجلات علمی فارسی نمایه شده در پایگاه ISC در ارجاعات خود استفاده کرده اند. نتیجه گیری : یافته های این پژوهش حاکی از آن است که پژوهشگران به مجلاتی بیشتر استناد می کنند که در پایگاه های استنادی نمایه می شوند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که از کل مجلاتی که توسط پژوهشگران دانشگاه های مادر، مورد استناد قرار گرفته اند 9/57 درصد مجلاتی هستند که به صورت چاپی/الکترونیکی توزیع می شوند و 1/42 درصد فقط  به صورت چاپی توزیع شده اند. بدین ترتیب به نظر می رسد مجلاتی که به صورت رایگان از طریق وب در اختیار کاربران هستند بیشتر مورد استناد قرار می گیرند.

هستی شناسی ها ابزار بیان رسمی مفاهیم و روابط موجود در قلمرویی خاص هستند. در سال های اخیر تلاش های زیادی برای طراحی روش های یادگیری و خودکار سازی فرایند ساخت هستی شناسی انجام شده است. از آنجا که هستی شناسی را مجموعه مفاهیم و روابط آن می دانیم، استخراج مفاهیم و روابط معنایی میان این مفاهیم از اهمیت بسیاری برخودار است. ساخت انواع هستی شناسی برای انواع قلمروها و کاربردهای گوناگون، فرایندی پرهزینه و زمان بَر بوده و خودکارسازی این فرایند، گام مهمی در رفع آن است. عدم وجود دانش پایه مانند اصطلاح نامه ها یا پایگاه های دانش حوزه ها، اکتساب دانش برای ساخت هستی شناسی آن حوزه ها مشکل خواهد بود. در پژوهش حاضر روشی نیمه خودکاری برای اکتساب دانش در حوزه علم سنجی ایران ارائه شده که قادر است اطلاعات این حوزه را استخراج کرده و در فرایندی، دانش موجود را برای ساخت هستی شناسیِ آن پردازش کند. بدین منظور ابتدا اسناد مرتبط با حوزه ی مورد نظر گردآوری شده و به روش متن کاوی، نمایه سازی خودکار گردید. سپس در مرحله بعدی با استفاده از روش C-valueمفاهیم اصلی، استخراج شده است، آنگاه با استفاده از روش خوشه بندی k- means ، اسناد مربوطه، خوشه بندی شدند و برای هر خوشه با محاسبه وزن مفاهیم، براساس روش TF-IDF، مفاهیم کلیدی مناسب استخراج گردید. در پایان با استفاده از روش تحلیل هم رخدادی واژگان، سلسله مراتب مفاهیم حوزه، استخراج شده و هستی شناسی مربوطه ساخته شده است. نتایجِ به دست آمده، نشان می دهند که این روش در مقایسه با روش های مشابه دقت بسیاری در یادگیری ساخت هستی شناسی داشته است .

مقدمه: مطالعه به عنوان کنشی اجتماعی تنها توسط عوامل روانشناختی و آموزشی تبیین نمی شود، بلکه عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز بر روی آن تأثیر گذار هستند. هدف اصلی این پژوهش تبیین مدل تأثیر عوامل جامعه شناختی سرمایه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، جنسیت و تحصیلات با میانجی گری سبک زندگی فرهنگی بر میزان مطالعه شهروندان شهر اهواز است. روش شناسی: روش انجام پژوهش، همبستگی و از نوع تحلیل مدل معادلات ساختاری (SEM) است که یک روش همبستگی چند متغیری می باشد. پژوهش های متعدد در سطح جهان نشان داده اند که مؤلفه های جمعیت شناختی و جامعه شناختی بر میزان و نوع مصرف کالاهای فرهنگی از جمله مطالعه تأثیرگذار هستند. با استفاده از نظریات جامعه شناختی و به ویژه نظریات بوردیو، مجموعه ای از عوامل جامعه شناختی مؤثر بر میزان مطالعه در قالب مدلی نظری ارائه شده است. در طراحی مدل پیشنهادی پژوهش، متغیرهای سرمایه ی فرهنگی،سرمایه ی اجتماعی، سرمایه ی اقتصادی، جنسیت و تحصیلات، متغیرهای مستقل؛ متغیر سبک زندگی فرهنگی به عنوان متغیر میانجی و میزان مطالعه به عنوان متغیر وابسته هستند. دوازده فرضیه مربوط به اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرهای جامعه شناختی بر روی میزان مطالعه در نظر گرفته شد. یافته ها: مقادیر شاخص های برازندگی مربوط به الگوی پیشنهادی پژوهش حاکی از آن است که اکثر شاخص های برازندگی در مدل پیشنهادی پژوهش در حد مطلوبی قرار دارند که برازش این مدل تا حدود زیادی قابل قبول است. در خصوص فرضیه های مربوط به اثر مستقیم، یافته ها نشان داد که سرمایه ی فرهنگی، سرمایه اجتماعی، سبک زندگی فرهنگی، جنسیت و تحصیلات اثر مستقیم مثبت بر میزان مطالعه ی شهروندان شهر اهواز دارند؛ و تنها سرمایه اقتصادی اثر مستقیم مثبت بر میزان مطالعه شهروندان اهواز ندارد. در خصوص فرضیه های مربوط به اثر غیرمسقیم، یافته ها نشان داد که سرمایه ی فرهنگی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و تحصیلات از طریق سبک زندگی فرهنگی اثر غیرمستقیم مثبت بر میزان مطالعه ی شهروندان شهر اهواز دارد؛ و تنها جنسیت از طریق سبک زندگی فرهنگی اثر غیرمستقیم مثبت بر میزان مطالعه ی شهروندان شهر اهواز ندارد. بحث و نتیجه گیری: همسو با نتایج این پژوهش در مطالعات تجربی حوزه مطالعه، تأیید شده است که خواندن به تحصیلات و جنسیت وابسته است. همچنین عوامل جامعه شناختی، متغیر مستقل مهمی بر میزان مطالعه هستند. زیرا افراد در موقعیت های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی متفاوت دارای میزان متفاوتی از اوقات فراغت هستند. در هر صورت، می توان استدلال کرد که افرادی که متعلق به رده های اجتماعی بالاتر هستند و سرمایه فرهنگی بالاتری دارند، بیشتر می خوانند. بنابراین عوامل جامعه شناختی مثل سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و سبک زندگی فرهنگی بر میزان و نوع مطالعه تأثیر قوی دارند. مطالعه بیش از آنکه عملی فردی باشد، فرایندی اجتماعی است. این کنش اجتماعی متأثر از عوامل مختلف زمینه ای و اجتماعی است که برای ترویج مطالعه بایستی این عوامل را در نظر گرفت. توضیح مطالعه از نگاه جامعه شناختی نه تنها عوامل اجتماعی که مطالعه را تحت تأثیر قرار می دهند روشن می سازد، بلکه مطالعه را به عنوان شکل خاصی از تعامل اجتماعی و سرمایه فرهنگی به صورت جامع تری تحلیل می کند.

یافتن شکاف های پژوهشی در حوزه موضوعی کیفیت داده ها و اطلاعات و نیز یافتن راهکارهای ارتقا کیفی داده ها در نظام های اطلاعاتی، پژوهشگران و متخصصین اطلاعات را جهت اجرای پژوهش های کاربردی در این زمینه یاری می نماید. براین اساس، پژوهش حاضر جهت دسته بندی و تحلیل محتوایی پژوهش های موجود در داخل و خارج از کشور در این زمینه، به روش نظام مند تحلیل محتوا و در 2 بخش اصلی انجام شده است. بخش اول شامل جستجوی پژوهش ها در حوزه ارزیابی کیفیت داده یا اطلاعات می باشد. در ادامه، بخش دوم به بررسی، ارزیابی و تجزیه و تحلیل پژوهش ها پرداخته است. یافته ها نشان داد که بر اساس معیارهای ورودی، در بخش مطالعات خارجی از بین 922 مطالعه بررسی شده 65 پژوهش و در بخش مطالعات داخلی، از بین 516 مطالعه 24 پژوهش، به بررسی، توصیف و تبیین ابعاد کیفیت داده یا اطلاعات پرداخته اند. از این پژوهش ها، 25 مورد مدل، روش یا چارچوبی خاص جهت ارزیابی کیفیت داده یا اطلاعات ارائه کرده اند. به علاوه مشخص شد که در پژوهش های خارج از کشور 77 بعد از ابعاد کیفیت داده یا اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته است. این درحالی است که در پژوهش های داخل تنها 27 بعد مورد توجه قرار گرفته است. به علاوه مشخص شد که در نظام های اطلاعاتی، بعد کامل بودن، بیشترین تعداد پژوهش را در مطالعات داخل و خارج به خود اختصاص داده است. در کل، بررسی مطالعات از سال 0 تاکنون نشان داد که در حوزه ارزیابی جامع کیفیت داده یا اطلاعات و نیز مدل ها یا روش هایی بدین منظور، پژوهش های اندکی انجام شده است و هنوز شکاف های زیادی در این زمینه مخصوصاً در زمینه نظام های اطلاعاتی زبان فارسی وجود دارد.

هدف: بررسی روش تحلیل هم واژگانی، یکی از این روش های حوزه علم سنجی. یافته ها:در این پژوهش چارچوب ها، کارکردها، روش ها، و پیش فرض های موجود معرفی و الگوریتم ها و فناوری های مورد نیاز آن برای شناخت و استفاده از این روش در تحلیل محتوا بیان شد. نتیجه گیری:تحلیل هم واژگانی با خلاصه سازی مدارک در واژه هایی قدرتمند و محاسبه رخداد و هم رخدادی، تشخیص دقیق تری نسبت به حوزه موضوعی ارائه می دهد و توان آن را دارد تا به کشف روابط پنهان میان مفاهیم و ایجاد سلسله مراتب در هستی شناسی ها بپردازد.

هدف: هدف اصلی از انجام این پژوهش معرفی و رده بندی صنایع همکار با دانشگاه ها در انتشارات مشترک صنعت و دانشگاه است.   روش پژوهش: به منظور گردآوری داده های هم انتشاری دانشگاه و صنعت ایران در بازه زمانی2010- 2015 در پایگاه وب آوساینس از برچسب های آدرس سازمانی نویسندگان استفاده شد که با حذف موارد نامرتبط 1280 مورد هم انتشاری بازیابی گردید. تحلیل هم نویسندگی در این پژوهش در سطح سازمانی و میان سازمان های صنعتی و دانشگاه ها صورت گرفت و به منظور رده بندی صنایع همکار با دانشگاه های ایران، از دسته بندی صنایع بر اساس «رده بندی بین المللی استاندارد صنعتی در تمام فعالیت های اقتصادی» [1] استفاده شد.   یافته ها: در هم انتشاری دانشگاه و صنعت، بیشترین همکاری میان صنایع تولیدی با دانشگاه ها بوده است. در این رده «تولید مواد دارویی، محصولات دارویی شیمیایی» و  «تولید کک و فرآورده های نفتیِ تصفیه شده» بیشترین هم انتشاری ها را به خود اختصاص داده اند. «معدنکاری و استخراج معادن» در رده دوم هم انتشاری با دانشگاه قرار دارد که در این طبقه «استخراج نفت خام و گاز طبیعی» رتبه اول را دارد. نتیجه گیری: صنایع دانش بنیان و صنایع فرایندهای بنیادی در هم انتشاری های صنعت و دانشگاه بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده اند که به دلیل متکی بودن این صنایع به دانش دانشگاهی و فناوری های جدید است. از سوی دیگر، وفور معادن و ذخایر نفت وگاز در ایران و متکی بودن ایران به اقتصاد نفتی نیز دلیل دیگری است که در ایران صنایع رده «معدنکاری و استخراج معادن» هم انتشاری های زیادی با دانشگاه ها داشته باشند. نتایج این پژوهش می تواند در سیاست گذاری های پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف : هدف پژوهش حاضر شناسایی و مقایسه ساختار نگاشت های علمی هم واژگانی مقالات علم اطلاعات و دانش شناسی در وبگاه علم ( web of science ) در دو دوره قبل و بعد از پیدایش وب است. همچنین، به طور خاص به تأثیرگذاری فناوری وب بر مطالعات این رشته در دوره اخیر نیز پرداخته شده است. روش : پژوهش حاضر توصیفی بوده و از لحاظ نوع کاربردی است که در آن از رویکرد هم واژگانی علم سنجی بر اساس فنون تحلیل شبکه های اجتماعی بهره گرفته شده است. جامعه پژوهش به صورت سرشماری شامل 9002 مقاله علم اطلاعات و دانش شناسی در دوره قبل از پیدایش وب (1993-1997) و 16475 مقاله در دوره بعد از پیدایش وب (2009- 2013) در وبگاه علم است. تحلیل های آماری شامل آزمون های آماری همبستگی، کای دو، و همچنین شاخص های مرکزیت است. در فرایند انجام پژوهش از نرم افزارهای Ravar Premap ، SPSS ، Excel ، UCINET و NetDraw استفاده شده است. یافته ها : نتایج مطالعه نشان داد مفاهیم «کتابخانه» و «اطلاعات» محور مطالعات قبل از پیدایش وب را تشکیل می دهند؛ در دوره اخیر نیز مفاهیم «وب»، «اطلاعات»، «پژوهش»، «تحلیل استنادی»، «دانش»، «کتابخانه»، «مجلات»، و «فناوری» محور مطالعات قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد در دوره پس از پیدایش وب علاوه بر افزایش مثبت و معنی دار مفاهیم وب محور، شاهد حضور مفاهیم جدید در بطن بروندادهای علمی علم اطلاعات و دانش شناسی هستیم. اصالت/ارزش : نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به زمینه های مطالعاتی نوین این حوزه شامل سازماندهی دانش، سنجش علم و فناوری، منابع وب محور، اینترنت و فناوری اطلاعات، و توسعه فنی کتابخانه ها تأکید می نماید. زمینه های مطالعاتی یاد شده تأثیر مستقیم در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات کتابخانه ها دارند؛ لذا، برنامه ریزان تیم های آموزشی و پژوهشی این حوزه می توانند در زمینه های یاد شده به توسعه حوزه های مطالعاتی نوین آموزشی و پژوهشی اقدام نمایند.

هدف: این پژوهش با هدف شفاف سازی و مرزبندی دامنه ی بین لغات و موضوعات حوزه های کتاب سنجی، علم سنجی و اطلاع سنجی و تحلیل توصیفی مدارک این حوزه ها نگارش شده است. روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتوا می باشد. برای این منظور از نمایه استنادی علوم، رکوردهایی که در عنوان آن ها حداقل یکی از واژه های کتاب سنجی، علم سنجی و اطلاع سنجی آمده و در پایگاه دایالوگ و در محدوده ی زمانی 1973-2009 موجود است، گردآوری شد. برای ورود داده ها فایل اکسلی طراحی گردید. بدین ترتیب 36 کلیدواژه برای حوزه کتاب سنجی و برای حوزه علم سنجی و اطلاع سنجی هر کدام 19 کلیدواژه مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: طبق یافته های حاصل از تحلیل محتوا و تعیین موضوعات منحصربه فرد سه حوزه، مشخص شد که تأکید حوزه ی کتاب سنجی بر موضوعات، اطلاعات علمی و حوزه ی کتابداری است و دو حوزه ی دیگر بر اطلاعات به طور کلی و کل حوزه ها تأکید دارند. نتیجه گیری: نتیجه حاصل از بررسی موضوعات مشترک نشان داد که حوزه ی کتاب سنجی و پس از آن علم سنجی از مقوله های مشترک بیشتری با حوزه های دیگر برخوردار هستند. نتایج به دست آمده از تحلیل توصیفی انتشارات این حوزه ها روشن ساخت که بیشترین تعداد انتشارات مربوط به حوزه کتاب سنجی و کمترین آن مربوط به حوزه اطلاع سنجی می باشد. اوج انتشار مدارک کتاب سنجی در سال 2008 با 54 مدرک (معادل 1/7 درصد)، علم سنجی درسال 1994 با 29 مدرک (معادل 97/9 درصد) و اطلاع سنجی در سال 2005 با 13 مدرک (معادل 10 درصد) بوده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی و نگرش آنان نسبت به همکاری با کتابداران، در دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی- توصیفی و همبستگی است. جامعه پژوهش شامل 53 نفر اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول است. ابزار گردآوری داده ها، شامل پرسش نامه ی سنجش کیفیت خدمات کتابخانه ها و پرسش نامه نگرش اعضای هیأت علمی نسبت به همکاری با کتابداران است. پرسش نامه ها توزیع و 50 پرسش نامه گردآوری گردید. به منظور تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون) استفاده شد. یافته ها: کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی در سطح متوسط (72/5) و نگرش آنان نسبت به همکاری با کتابداران، موافق (93/3) ارزیابی شد. همچنین، مشخص شد بین کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی و نگرش آنان نسبت به همکاری با کتابداران در دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، در سطح 05/0، رابطه ی معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: متغیر کیفیت خدمات دریافتی کتابخانه از دیدگاه اعضای هیأت علمی نمی تواند نقش پیش بین برای متغیر نگرش نسبت به همکاری با کتابداران داشته باشد و لازم است، رابطه متغیرهای دیگر با متغیر نگرش، نسبت به همکاری با کتابداران بررسی شود.

هدف پژوهش حاضر تحلیل روابط میان رشته ای «علم اطلاعات و دانش شناسی» است. بدین منظور با بررسی و مقایسه حوزه های موضوعی استنادکننده و استنادگیرنده مجلات این رشته در پایگاه JCR طی دو بازه زمانی 1997-1987 و 2013-2003 و مقایسه نتایج بدست آمده، تأثیر پیدایش و توسعه فناوری اطلاعات بر روابط میان رشته ای آن بررسی شد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل هم استنادی مجلات انجام شد که در آن از فنون رایج در علم سنجی شامل توزیع فراوانی قانون برادفورد و خوشه بندی سلسله مراتبی با رویکرد Ward در نرم افزار آماری SPSS، و همچنین سنجه شباهت ساختار همجواری خوشه بندی بهره گرفته شده است. جامعه پژوهش حوزه های موضوعی استنادکننده و استنادگیرنده 56 مجله علم اطلاعات و دانش شناسی در دوره 1997-1987 و 83 مجله در دوره 2013-2003 در پایگاه اطلاعاتی JCR است. یافته های پژوهش نشان داد که حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بیش از آنکه مؤثر بر حوزه های دیگر باشد، متأثر از آن ها بوده است به نحوی که تعداد مجلات استنادگیرنده از آن ها از 1758 عنوان در دوره اول به 5303 عنوان در دوره دوم افزایش پیدا کرده است. ماتریس هم آیندی استنادهای حوزه های موضوعی تحلیل، و سه خوشه اصلی مشترک (استنادکننده و استنادگیرنده) در دوره اول و هفت خوشه مشترک (استنادکننده و استنادگیرنده) در دوره دوم ترسیم شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد بطور کلی میزان و نحوه هم آیندی حوزه های علمی مختلف در خوشه بندی ها نشان از گسترده تر شدن دامنه حوزه های موضوعی تأثیرگذار و تأثیرپذیر از این حوزه دارد. شباهت ساختاری خوشه بندی های حاصل از محاسبه رابطه بین حوزه های موضوعی تأثیرگذار و تأثیرپذیر از آن ها در دوره دوم بطور متوسط 10% بیشتر از شباهت ساختاری آن ها در دوره اول بوده است. همچنین شباهت ساختار همجواری حوزه های موضوعی تأثیرگذار بر علم اطلاعات و دانش شناسی بیشتر از شباهت ساختاری حوزه های موضوعی تأثیرپذیر از آن است. بررسی تفاوت موجود بین هر یک از گروه های حوزه های موضوعی تأثیرگذار و تأثیرپذیر از این رشته با آزمون آماری ANOVA و آزمون تعقیبیTukey نشان داد تفاوت معنی داری در تعداد استنادهای حوزه های علمی مختلف تأثیرگذار و تأثیرپذیر از علم اطلاعات و دانش شناسی وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر در نظر دارد تا به بررسی رابطه بین اَبعاد مختلف هوش فرهنگی با عملکرد شغلی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان خوزستان بپردازد. روش: پژوهش حاضر با روش پیمایشی انجام شده است و از روش همبستگی آماری برای تحلیل نتایج استفاده گردیده است. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان (جمعاً 230 نفر) بود که از این تعداد، بر اساس جدول کرجسی- مورگان یک نمونه 145 نفری به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. برای سنجش هوش فرهنگی و عملکرد شغلی به ترتیب پرسشنامه های ون داین و اَنگ (2004) و فرج پهلو و همکاران (1391) مورد استفاده قرار گرفت. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از روش رگرسیون چندگانه و همچنین ضرایب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین هوش فرهنگی و عملکرد شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان رابطه ای مثبت و معنی دار برقرار است. همچنین از بین اَبعاد هوش فرهنگی (شناختی، فراشناختی، انگیزشی و رفتاری)، اَبعاد شناختی، فراشناختی و انگیزشی آن با عملکرد شغلی کتابداران رابطه مثبت و معنی داری داشت. اصالت/ارزش: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به هوش فرهنگی و بهبود آن در کتابداران تأکید می نماید. هوش فرهنگی تأثیر مستقیمی بر کیفیت عملکرد کتابداران دارد و عملکرد ارتباطی، جمعی، و برون سازمانی آنان را برای جذب بیشتر مخاطبان به کتابخانه و خدمات دهی بهتر تقویت می کند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین میزان پاسخ گویی پایگاه های اطلاعاتی پیوسته ی در دسترس به نیازهای اطلاعاتی دانشجویان پزشکی عمومی مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1388 بوده است. روش: این پژوهش از نوع پیمایشی - توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان رشته پزشکی عمومی مشغول به تحصیل در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان هستند که تعداد آن ها در زمان انجام پژوهش به 500 نفر رسید. با استفاده از فرمول کرجسی مورگان حجم نمونه 217 نفر تعیین گردید. ابزار گردآوری داده های این پژوهش، پرسش نامه ای محقق ساخته است. برای محاسبه روایی، نظرات 5 تن از اساتید و کارشناسان و پایایی آن به میزان 922/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد است. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان آشنایی این دانشجویان با پایگاه های اطلاعاتی پیوسته کمتر از حد متوسط (5/92 درصد) و میزان استفاده آنان کمتر از حد متوسط (7/95 درصد) بوده است. میزان برآورده شدن نیازهای آموزشی و پژوهشی این دانشجویان در بکارگیری پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، متوسط به بالا (2/90 درصد) و بیشترین درصد پاسخ گویان (6/48 درصد) از جست وجوی ساده بهره گرفته اند. پر استفاده ترین پایگاه پاب مد است (با میانگین 52/2 درصد) و از نظر این دانشجویان (5/75 درصد) محتوای این پایگاه های اطلاعاتی محتوای منابع چاپی را تکمیل کرده است. بیشترین درصد پاسخ گویان دلیل استفاده از این پایگاه ها را جست وجوی منابع آموزشی و پژوهشی (8/50 درصد) ذکر کرده نموده اند. نتیجه گیری: این منابع کمتر از حد متوسط مورد مراجعه اند به دلیل: یافتن منابع آموزشی و پژوهشی، روزآمد کردن اطلاعات علمی، استفاده راحت، دسترسی آسان، صرفه جویی در وقت، اشاعه سریع اطلاعات.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اعتبار نویسندگان و منابع مورد استفاده به بررسی وضعیت استنادهای درون متنی در کتاب های تألیفی فارسی موجود در سرفصل جدید کتابداری و اطلاع رسانی پرداخته است. روش: روش مورد استفاده این پژوهش، روش تحلیل استنادی و محتوایی بوده است. بدین منظور از ۱۰۳ عنوان کتاب تألیفی موجود در منابع سرفصل مورد مطالعه، تعداد ۴۹۹۴ استناد درون متنی استخراج شد. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که ۷۲/۵۳ درصد استنادها را منابع خارجی و ۶۸/۳۸ درصد را منابع فارسی تشکیل داده است. از مجموع استنادها، کتاب ها (۵۳/۶۱ درصد)، بیش ترین تعداد استناد را به خود اختصاص داده اند، و سپس مجله ها(۸۲/۲۴ درصد) در رتبه دوم قرار گرفتند. از میان کتاب ها، کتاب های «اصطلاحنامه کتابداری و اطلاع رسانی» با ۸۰ و «Children’s Literature in the Elementary School» با ۴۶ مورد استناد، به ترتیب پربسامدترین کتاب های فارسی و انگلیسی، و نشریات «فصل نامه کتاب» و «Academy of Management Journal»، پربسامدترین نشریات فارسی و انگلیسی بوده اند. «پوری سلطانی» با ۱۰۷ استناد و «چارلز ساماران» با ۵۶ استناد نیز به عنوان پراستنادترین نویسندگان فارسی و انگلیسی تعیین شدند. علاوه براین، موضوع «رکوردهای کتاب شناختی» (۷۸/۷ درصد) بیش ترین میزان استفاده را در تدوین منابع مورد استناد داشته است.

مقدمه:گاهی اوقات در انجام یک پژوهش نیاز به منابعی است که دسترسی به این منابع نیاز به ائتلافی محلی، ملی و برخی موارد بین المللی دارد. این مسائل پژوهشگران را به سمت همکاری و مشارکت در انجام کارهای پژوهشی سوق می دهد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل عوامل ترغیب کننده و بازدارنده ی همکاری علمی اعضای هیأت علمی در سطوح محلی، ملی و بین المللی در دو دانشگاه شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بوده است. روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی و روش آن پیمایشی است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای محقق ساخته است. جامعه ی پژوهش 292 نفر از اعضای هیأت علمی دو دانشگاه شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپوراهواز در سال 91 خورشیدی بوده است. روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوایی (صوری) و پایایی از طریق ضریب Cronbach's alpha 94=α درصد تعیین شد.به منظور بررسی عوامل ترغیب کننده و موانع بازدارنده ی همکاری علمی اعضای هیأت علمی در دو دانشگاه شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سطوح محلی، ملی و بین المللی از تحلیل عوامل اکتشافی استفاده شد. داده های گردآوری شده به دو شکل ارائه داده ها (آمار توصیفی) و تحلیل داده ها (با استفاده از تحلیل عوامل) با استفاده از نرم افزار SPSS. نسخه 19 بررسی و تجزیه و تحلیل می شوند. یافته ها: نتیجه ی اجرای تحلیل عاملی بر روی داده های مستخرج از پرسشنامه های دریافتی منجر به استخراج 13 عامل اصلی (6 عامل ترغیب کننده و 7 موانع بازدارنده) شد. 6 عوامل ترغیب کننده ی در این پژوهش عبارتند از: عوامل ترغیب کننده ی سیاسی و علمی- پژوهشی، عوامل ترغیب کننده ی فردی، عوامل ترغیب کننده ی مهارتی، عوامل ترغیب کننده ی ارتباطی، عوامل ترغیب کننده ی فرهنگی، عوامل ترغیب کننده ی انگیزشی است و مهم ترین موانع بازدارنده ، موانع بازدارنده ی سیاسی و علمی- پژوهشی، موانع بازدارنده ی فرهنگی، موانع بازدارنده ی فردی، موانع بازدارنده ی مسائل بین المللی، موانع بازدارنده ی ارتباطی، موانع بازدارنده ی فردگرایی، موانع بازدارنده ی انگیزشی نام گذاری شدند. بالاترین میانگین (09/74) مربوط عوامل ترغیب کننده ی سیاسی و علمی- پژوهشی و پایین ترین میانگین (19/7) مربوط به موانع بازدارنده ی انگیزشی است. نتایج نشان داد که عوامل ترغیب کننده ی سیاسی و علمی- پژوهشی به عنوان مهم ترین عامل ترغیب کننده است و موانع بازدارنده ی انگیزشی کم اهمیت ترین مانع همکاری علمی اعضای هیأت علمی است نتیجه گیری: پژوهش حاضر ضمن معرفی مهم ترین عوامل ترغیب کننده و بازدارنده ی همکاری علمی، راهکارهایی برای بهبود و توسعه ی همکاری های علمی میان پژوهشگران و رفع موانع موجود ارائه می دهد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان هم تألیفی نویسندگان دانشگاه تهران در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بین سال های 1381 تا 1390 می باشد. پژوهش حاضر از نوع علم سنجی و یک تحقیق کاربردی، و توصیفی غیرآزمایشی است. در این پژوهش، در انتخاب نویسندگان دانشگاه تهران و مقالات آن ها از نمونه گیری استفاده نشده، و تمامی موارد یک به یک مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر ضمن اینکه نمایی از وضعیت همکاری های علمی نویسندگان دانشگاه تهران را ارائه می دهد؛ به تعیین ضریب مشارکت نویسندگان این دانشگاه در هر یک از هشت حوزه موضوعی و تعیین نرخ رشد و درصد مشارکت نویسندگان دانشگاه تهران بر اساس مولفه نویسنده/ مؤسسه می پردازد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که با وجود افزایش سالانه تولیدات علمی دانشگاه تهران؛ نرخ رشد مقالات یک نویسنده ای در حال کاهش می باشد و نرخ رشد مقالات چند نویسنده ای افزایش می یابد و این نویدی برای افزایش مشارکت و همکاری علمی نویسندگان دانشگاه تهران در تولیدات علمی می باشد.

امروزه از علم به عنوان یک شبکه یا مجموعه ای از نقاط مشترک چندگانه و نظامی پویا یاد می شود. حوزه های علمیِ دارای قدرت میان رشتگی بالا را «کوه یخ شناور» می نامند. این در حالی است که رشته های دیگر، در ارتباط و تعامل با آن حوزه ها عمل می کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت ورود و صدور دانش در رشته «علم اطلاعات و دانش شناسی» در بین رشته های علمی دیگر به عنوان کوه یخ شناور است. برای این منظور، به تحلیل هم استنادی این حوزه در پایگاه اطلاعاتی JCR پرداخته شده است. ازاین رو، شبکه اجتماعی حوزه های علمی مطرح در این رشته از طریق تحلیل ماتریس هم آیندی استنادهای آنها ترسیم، و حوزه های موضوعی با مرکزیت بالا مشخص شدند. در ادامه، رابطه همبستگی بین شاخص های مرکزیت و فراوانی استنادهای حوزه های موضوعی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد علم اطلاعات و دانش شناسی به طور مساوی در ورود و صدور دانش از طریق هم استنادی عمل می کند. همچنین، نتایج آزمون آماری نشان داد همبستگی مثبتی بین فراوانی حوزه های موضوعیِ استناد کننده/گیرنده و سنجه های مرکزیت وجود دارد. به علاوه، بین فراوانیِ استنادهای حوزه های موضوعی استناد کننده و گیرنده با شاخص های مرکزیت آنها همبستگی مشاهده شد. نتایج نشان داد علم اطلاعات و دانش شناسی دارای روابط میان رشته ای با حوزه های دیگر است که در دوره مورد بررسی می توان به تقویت روابط میان رشته ای آن با حوزه های مطالعاتی «مدیریت»، «علوم میان رشته ای»، «علوم رایانه، نظام های اطلاعاتی»، و «علوم رایانه، هوش مصنوعی»، و «علوم تربیتی» اشاره کرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر و اهمیت پروانه های ثبت اختراع حوزه موضوعی برق و الکترونیک در توسعه فناوری است. جامعه پژوهش حاضر کلیه پروانه های ثبت اختراعی است که در بازه زمانی 1987-2006 در حوزه موضوعی برق و الکترونیک در پایگاه اداره ثبت اختراع آمریکا دخیره شده اند. این داده ها بر اساس تحلیل استنادی و با استفاده از فرمول های خاص سنجه های «نگاه به آینده» و “نگاه به گذشته» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی «اهمیت» پروانه های ثبت اختراع در «جریان دانش» و تأثیر گذشته و آینده پروانه های ثبت اختراع در توسعه فناوری نشان داد که باید حداقل 10 سال از زمان انتشار این منابع سپری گردد تا تأثیر واقعی آنها در فناوری مشخص شود. میانگین نمره «کلیت» برای تعیین میزان تأثیر و کاربرد پروانه های ثبت اختراع در حوزه های موضوعی نشان داد که علاوه بر تأثیر پروانه های ثبت اختراع در حوزه خود، گرایش زیادی به برقراری ارتباط با حوزه های موضوعی دیگر وجود دارد. نتایج پژوهش نشان داد که بین سنجه های «نگاه به آینده» و «نگاه به گذشته» رابطه معنادار وجود دارد و این نشان از وابستگی تأثیر آینده یک پروانه ثبت اختراع به گذشته استنادی آن دارد.