مسعود آذربایجانی

مسعود آذربایجانی

مدرک تحصیلی: دکترای کلام و دانشیار گروه روان شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. قم، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۱ مورد.
۱.

ساختار عاملی مقیاس جهت گیری مذهبی؛ نسخه سوم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سنجش دینی جهت گیری مذهبی دینداری تحلیل عاملی منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۵
پژوهش حاضر با هدف بازشناسی ساختار عاملی مقیاس جهت گیری مذهبی برای دست یابی به کوتاه ترین فرم این مقیاس انجام شده است. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است که جامعه آماری اش دانشجویان دانشگاه آزاد واحد قم و دانشگاه قم بود که با روش نمونه برداری در دسترس، ۴۴۶ نفر از میان این دانشجویان انتخاب شدند و به مقیاس جهت گیری مذهبی پاسخ دادند. به منظور تعیین اعتبار پرسش نامه از روش آلفای کرونباخ و برای تعیین روایی سازه از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. داده های به دست آمده با روش های همبستگی پیرسون و آزمون دونیمه سازی تجزیه و تحلیل شد. تحلیل یافته ها نشانگر آن بود که فرم تجدیدنظرشده مقیاس جهت گیری مذهبی دارای سه عامل (جهت گیری مناسکی و ارتباط با اهل بیت:، جهت گیری دین محورانه و جهت گیری خداسو و آخرت نگر) بوده است. آلفای کرونباخ 9۵/0 نشانگر اعتبار قوی این مقیاس است. بر اساس یافته های پژوهش، می توان گفت این مقیاس از اعتبار و روایی بالایی برخوردار بوده و عوامل منسجمی از آن به دست می آید که می توان با کاربرد آن، ویژگی دینداری افراد را بررسی، و در فعالیت های بالینی و پژوهش های آتی از آن استفاده کرد.
۲.

«نگرش سازی»، راهبردی نوین در تربیت اخلاقی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: نگرش ارکان نگرش نگرش سازی راهبرد تربیتی تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۴۰
«نگرش» در اصطلاح روان شناسی، نظامی هماهنگ و بادوام از افکار، احساسات و آمادگی های رفتاری فرد درباره یک موضوع است که به صورت اکتسابی ایجاد می شود و اغلب دارای ثبات و دوام بالایی است. می توان از این ظرفیت انسانی در حوزه تربیت اخلاقی بهره جست و آن را در قالب یک راهبرد تربیتی به کار گرفت؛ به این صورت که مربی با مداخله آگاهانه و توأمان برای ارائه اطلاعات، برانگیختن انگیزه، و آموزش مهارت های رفتاری لازم درخصوص موضوعات اخلاقی، «نگرش سازی» کند. با توجه به ناپایداری اغلب آموزه های اخلاقی در راهبردهای تربیتی موجود، پژوهش حاضر در نظر دارد با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد برون دینی، نگرش سازی را به عنوان راهبرد نوین تربیتی در حوزه اخلاق معرفی کند. یافته ها نشان می دهند که این راهبرد به دلیل سهولت در فراهم سازی شرایط، جامعیت داشتن، و ماندگاری آموزه ها، بر سایر راهبردهای تربیت اخلاقی برتری دارد و می توان با تعیین مبانی، اهداف، اصول و روش ها، آن را در قالب یک الگوی تربیت اخلاقی ارائه کرد.
۳.

پدیدارشناسی اخلاق محوری در دانشگاه: تسهیل گرها و موانع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق محوری اخلاق دانشگاهی دانشگاه اخلاق محور پدیدارشناسی عوامل تسهیل گر عوامل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۶۷
هدف از این مطالعه، شناسایی عوامل تسهیل گر و بازدارنده گرایش دانشجویان به اخلاق محوری بود. مطالعه با رویکردی کیفی و به روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند با 98 نفر از اعضای هیأت علمی، مدیران دانشگاهی، صاحب نظران، کارکنان و دانشجویان که با استفاده از نمونه گیری ملاکی انتخاب شده بودند، گردآوری شد. یافته ها درباره عوامل تسهیل گر به شناسایی هشت عامل شامل عوامل «ساختاری، کارکردی، اجتماعی، فرهنگی، فردی، دینی، مطالعاتی پژوهشی، آموزشی پرورشی» و در عوامل بازدارنده (موانع) به شناسایی 9 مورد شامل موانع «ساختاری، اجتماعی، عملکردی، سیاسی، فردی، کارکردی، مفهومی، اطلاع رسانی شناختی و فرهنگی» منجر شد. نتایج این مطالعه که برآمده از ادراک دامنه وسیعی از کُنشگران دانشگاهی بود به شناسایی ابعاد و مؤلفه های جدید و کامل تری از عوامل مرتبط در گرایش یا عدم گرایش به اخلاق محوری دانشجویان در محیط دانشگاهی منتج می شود و می توان براساس آن در توسعه اخلاق محوری در دانشگاه موفق تر عمل کرد.
۴.

مقیاس سلامت معنوی براساس منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مقیاس سلامت معنوی منابع اسلامی روان شناسی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۳۴
موضوع این جستار ارائه مقیاس سلامت معنوی براساس منابع اسلامی است. روش تحلیل محتوای کیفی آیات و روایات و برخی از متون و منابع اسلامی دیگر با رویکرد معناشناسی است و البته از روش بررسی روایی محتوایی با استفاده از CVI و CVR نظرات کارشناسان نیز دریافت شده است. بنابر رویکرد معناشناسی و تحلیل معنایی حدود صد واژه قرآنی مرتبط با سلامت معنوی، درنهایت چهار مفهوم تزکیه، حیات طیبه، تقوا و سلام (قلب سلیم) مؤلفه های اصلی سلامت معنوی به دست آمد. برای ساخت مقیاس سلامت معنوی با توجه به استدلال هایی که در متن مقاله آمده، محوریت جستجو  روی واژه «تقوا» تمرکز یافت و در چهار بعد تقوا در ارتباط با خداوند (تعالی جویی)، تقوا در ارتباط با خود (خودمراقبتی)، تقوا در ارتباط با مردم (احسان مداری) و تقوا در ارتباط با طبیعت (طبیعت نوازی)؛ چهار زیرمقیاس تعالی جویی، خومراقبتی، احسان مداری و طبیعت نوازی مشخص و گویه ها و سنجه های مقیاس استخراج شد. پس از بررسی نظرات کارشناسان و اعمال اصلاحات لازم، مقیاس نهایی سلامت معنوی با 45 گویه ارائه شد.
۵.

وجوب تربیت نوجوان توسط والدین با تأکید بر استقلال در تصمیم گیری از منظر فقه تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوجوانان استقلال تصمیم گیری تربیت فقه تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۷۵
پژوهش حاضر با هدف بررسی «وجوب تربیت نوجوان توسط والدین با تأکید بر استقلال در تصمیم گیری از منظر فقه تربیتی» طرح ریزی شده است. ویژگی بارز دوره نوجوانی استقلال طلبی است و از آنجایی که وظیفه تربیت فرزند برعهده والدین است، این سؤال مطرح می شود که میزان استقلال و حدود مداخله والدین در تصمیم گیری نوجوان به چه مقدار است؟ این پژوهش با گردآوری اطلاعات و بررسی آثار تربیتی و فقهی مربوط به تربیت نوجوان به روش تحلیلی- تفسیری و بررسی ادله ای همچون آیات، روایات، قواعد فقهی و عقل انجام شده است. مهمترین یافته های این تحقیق عبارت است از: 1. تربیت فرزندان برعهده والدین است؛ هرچند در چگونگی آن دو دیدگاه در فقه تربیتی مطرح است: الف. والدین برای تربیت فرزندان خود می توانند آنها را تنبیه بدنی کنند. ب. والدین اجازه استفاده از تنبیه بدنی را در تربیت فرزند ندارند. 2.قاعده های فقهی «سلطنت بر اموال و نفس» و «اکراه» هرچند شخص را مستقل در تصمیم گیری می داند اما مقید به انجام افعالی شده است که از دید عقلا با شأن انسانی مغایرتی نداشته باشد. 3. با توجه به محدودیت عقل در مسائل شرعی و مطرح شدن وظیفه تقلید، می توان نتیجه گرفت که عقل استقلال کامل در تصمیم گیری شرعی را ندارد. 4. والدین می توانند زمینه هدایت و راهنمایی نوجوان در تصمیم گیری درست را با تربیت صحیح و همه جانبه او فراهم کنند. در نتیجه، در مواردی که تصمیم گیری نوجوان موجب ترک واجب یا انجام فعل حرام یا ضرر و زیانی می شود که با کرامت انسانی تناسبی ندارد، والدین می توانند در فرآیند تصمیم گیری نوجوان مداخله کنند.
۶.

نقش «آموزش جنسی مبتنی بر تعالیم دین» بر افزایش «سطح رضایت زوجین»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش جنسی مبتنی بر دین رضایت زناشویی زوجین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۷۰
هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی برنامه آموزش جنسی مبتنی برتعالیم دین بر رضایت زناشویی در زن و مرد بود. نمونه مورد مطالعه شامل 30 زوج (15 مرد و 15 زن) بود که از بین زوجین مورد مراجعه به کلینیک های روان شناختی شهر قم انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروههای آزمایشی و کنترل گماره شدند. در مرحله مداخله، گروه آزمایش به مدت 6 جلسه یک ساعت و سی دقیقه تحت آموزش جنسی مبتنی بر تعالیم دین قرار گرفتند. در طی این مدت گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (1999) استفاده شد. داده های پژوهش با روش تحلیل کواریانس یکطرفه استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که رضایت زناشویی آزمودنی که برنامه آموزش جنسی مبتنی بر تعالیم دین را دریافت کرده اند بطور معناداری بالاتر از آزمودنی های گروه کنترل است. یافته ها حاکی از آن بود که برنامه آموزش جنسی مبتنی برعالیم دین تاثیر مثبتی بر رضایت زوجین دارد. واژگان کلیدی: آموزش جنسی مبتنی بر دین، رضایت زناشویی، زوجین واژگان کلیدی: آموزش جنسی مبتنی بر دین، رضایت زناشویی، زوجین
۷.

روان شناسی اسلامی در ایران: گذشته، حال و آینده(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: روان شناسی اسلامی ایران مبانی تاریخچه مراحل آثار نهادها محدودیت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۸
«روان شناسی اسلامی» علم مطالعه «نفس» و کارکردهای آن است تا با کشف یا تولید قانونمندی های حاکم بر آن، به تأمین سلامت روانی و ایجاد زندگی خوب در راستای هدف متعالی بپردازد که خدای متعالی برای انسان رقم زده است. این موضوع در کشور اسلامی ایران بیش از سه دهه است که محل توجه اندیشمندان دینی، دغدغه مندان فرهنگی، و برخی از نهادهای علمی قرار گرفته است. در مقاله حاضر مؤلفان با بررسی مروری در میان آثار تاریخی و پژوهش های کنونی در پی آن بوده اند که بررسی روندشناسانه ای در گذشته، حال، و آینده روان شناسی اسلامی در ایران داشته باشند. بدین منظور ابتدا تاریخچه روان شناسی اسلامی در ایران در دو محور «پیشگامان» و «جریان های قرن حاضر» بررسی شده، سپس آثار و نهادهای علمی فعال در روان شناسی اسلامی معرفی شده، و در نهایت از محدودیت ها و چشم انداز آینده روان شناسی اسلامی در ایران بحث کرده اند. یافته های پژوهش نشان داد که در کنار آثار دانشمندان بنام اسلامی، همچون فارابی، ابن سینا، زکریای قزوینی، سهل بلخی، ربان طبری، در کتب علمای نامدار شیعه همچون کلینی، صدوق، سید بن طاووس، و سید رضی نیز آثار روان شناختی قابل ردیابی است؛ و در آثار دانشمندان قرن 7 تا 13 هجری همچون سهروردی، نصیرالدین طوسی، ملاصدرا، فیض کاشانی، و ملا احمد نراقی به ایده های روان شناختی پرداخته شده است. روند روان شناسی اسلامی در قرن حاضر نیز از چهار مرحله دوره تمهید، دوره پالایش و موج اول تأسیس، دوره مقایسه، و دوره موج دوم تأسیس عبور کرده است. آثار روان شناسی اسلامی در دهه های حاضر نیز در قالب «کتب»، «مجلات»، «همایش ها»، و «برنامه های آموزشی» نمود یافته است. تا به حال، حدود 90 جلد کتاب، 13 مجله علمی، 14 همایش ملی و بین المللی، صدها پایان نامه در مقطع ارشد و دکتری، ده ها کرسی علمی ترویجی، تدوین و ارائه شده و 10 رشته رسمی دانشگاهی شکل گرفته و نهادهای علمی روان شناسی اسلامی در قالب «مراکز آموزشی پژوهشی» (11 مرکز)، «انجمن های علمی» (3 تشکل)، و «مراکز خدمات روان شناختی» (6 مرکز) در حال فعالیت هستند. 
۸.

مسئولیت اخلاقی نگهداری از سالمند در آموزه های اسلامی (دامنه و قلمرو)(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: مسؤلیت اخلاقی آموزه های اسلامی مراقبت از سالمندان سالمند نگهداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۴
افزایش سریع جمعیت سالمندان کشور، واقعیتی غیرقابل انکار است.عدم آگاهی از وظایف ومسؤولیت هایی که افراد ویا نهاد ها در برابر آنها دارند تأثیر قابل توجهی بر افراد سالمند،خانواد ه آنها و جامعه دارد. با توجه به اینکه دامنه و نوع مسؤلیت ها در برابر سالمندان با نیازهایی که انها دارند متناظر است،پس از بحث مقدماتی درباره این نیازها به ویژه در دنیای مدرن و به دنبال تغییراتی که در ارزش ها،الگوهای رفتاری و معیارهای اخلاقی بوجود آمده،در مورد جایگاه اجتماعی سالمندان در نهاد خانواده و مقدار ونیز چگونگی مسؤلیت فرزندان وافراد دیگر ونیز نهادهای اجتماعی به ویژه دولت بررسی می شود. منبع اصلی الهام بخش این تحقیق آموزه های اسلامی است به ویژه روایات اسلامی ازاهل بیت است. در بخش اول مهم ترین نیازها توضیح داده شده اند ودر بخش اصلی مقاله دامنه مسؤلیت در قبال سالمندان فراترازفرزندان دیده شده است.ونیز جهت گیری اصلی مسؤلیت ها حفظ کرامت سالمندان وبرآوردن نیازهای آنها با این رویکرد است. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش کتابخانه ای و با مراجعه به منابع معتبر، کتب و مقالات گردآوردی شده است. نتایج بدست آمده: - مسئولیت اصلی یعنی حفاظت فیزیکی وحمایت روحی وعاطفی همه جانبه در قبال والدین برعهده فرزندان است گرچه نزدیکان ونهادها نیز در قبال آنان مسئولند وانجام این مسئولیت باید همراه با تکریم وحفظ حرمت والدین باشد.
۹.

مقایسه مبانی انسان شناختی ملاصدرا و مزلو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان انسان شناسی انسان گرایی کمال گرایی حکمت متعالیه ملاصدرا مزلو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
مزلو، در مقام یک روانشناس انسان گرا و ملاصدرا، در مقام یکی از بزرگترین اندیشمندان سنت اسلامی، دیدگاههای متفاوتی درباره چیستی انسان بیان کرده اند. با توجه به اینکه هر دو اندیشمند، اهتمامی ویژه به تبیین ویژگیها، مقدمات لازم برای کمال انسان، روند کمال انسان و خصوصیات انسان کامل داشته اند، مقایسه مبانی انسان شناختی آنها میتواند ثمراتی ارزشمند بدنبال داشته باشد. کرامت ذاتی، اختیار، توانایی حرکت بسمت کمال، برخورداری از فطرت، پذیرش تجربه های معنوی و محدود نبودن روند کمال انسان، برخی از مبانی مشترک این دو بشمار می آیند، اما آنها تفسیرهایی متفاوت از این مبانی ارائه داده اند. همچنین دیدگاه هردو فیلسوف در مورد محوریت خداوند در زندگی انسان، ابعاد وجودی، نیازهای بنیادین، مراحل رشد انسان، غایت کمال انسان و ویژگیهای انسان کامل، متفاوت است. صدرالمتألهین با بهره گیری از مبانی دینی، عرفانی و فلسفی، تلفیق این مبانی و ارائه تصویری جامع و سازوار از حقیقت انسان، توانسته نظامی متقن از مبانی شناختی ارائه کند که احصاء دقیق و جامع آنها میتواند برای بحثهای امروزی نیز راهگشا باشد. جمع بین عرفان، شریعت و برهان، یکی از مهمترین ویژگیهای اندیشه فلسفی ملاصدراست که در تمام مؤلفه های مورد قبول درباره چیستی انسان، تأثیرگذار است.
۱۰.

الگوی نظری محافظت از مرزهای جنسی خانواده براساس منابع اسلامی برای خانواده درمانگری سیستمی- معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرز جنسی عفت تبرج آراستگی جنسی ایمنی جنسی توجه جنسی خانواده درمانگری معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۲۰۵
در روایات اسلامی افزون بر مرز فردی، خانواده نیز مرز جنسی دارد که مرد و زن را شامل می شود و آموزه های آن قابلیت مدل سازی دارد. پژوهش حاضر با هدف استخراج الگوی محافظت از مرز جنسی خانواده به روش تحلیلی- اسنادی کلاسیک در مطالعات اسلامی انجام شد. داده های پژوهش بااستفاده از روش تجزیه و تحلیل کیفی از نوع بررسی متون متقابل تحلیل و سپس الگوپردازی نظری در چارچوب مشاهدات بالینی و تحلیلی، انجام شد. بدین منظور پس از تحلیل و کدگذاری بیش از 100 حدیث و آیات مرتبط با موضوع پژوهش، 23 روایت پس از اعتباریابی و باتوجه به آیات قرآن در الگوپردازی، انتخاب و با سه مؤلفه مربوط به مرزهای خانواده (مرزهای درون-بیرون، خود- دیگری و زن-مرد)، تجزیه و تحلیل شد. نتایج بررسی ها نشان داد که الگوی مرز جنسی خانواده ناظر به درون و بیرون خانواده بوده و شامل زن و مرد است. مدل ارتباط جنسی زن و مرد با غیرهمسر (خود-دیگری)، مدلی بسته و ایمنی بخش و رفتار جنسی همسران با یکدیگر، مدلی باز و رضایت بخش است. بُعد بیرونی این الگو، ترکیبی از عفت و غیرت است که سبب احساس ایمنی جنسی برای همسران می شود و بُعد درونی آن تبرج و آمادگی است که نشانه توجه جنسی است. همچنین بین رفتار درون و بیرون سیستم رابطه ای معکوس برقرار است؛ یعنی منع جنسی نسبت به بیرون خانواده، باارضای جنسی درون خانواده ارتباط دارد و برعکس آن نیز برقرار است. براین اساس، برای امنیت مرز جنسی خانواده باید برنامه هایی جامع براساس مفاهیم عفت، غیرت، تبرّج و تهیأ طراحی کرد. این الگو می تواند برای ارتقاء امنیت و آرامش خانواده در تکنیک خانواده درمانگری معنوی مورد آزمون قرار گیرد.
۱۱.

اخلاق الهی یا محوریت اسماء الله در اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: واقع گرایی اخلاقی حقایق اخلاقی اسما و صفات الهی اخلاق الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۳۳
بحث از هستی شناسی حقایق اخلاقی، مهم ترین مسئله درقلمرو فلسفه ی اخلاق ب ه شمار می رود . عده ای واقع گرایند و در بین واقع گرایان نظریات مختلفی وجود دارد. در این مقاله دیدگاهی نوین بر مبنای واقع گرایی ارائه شده که آن را نظریه ی «اخلاق الهی» نامیده ایم. طبق این دیدگاه، خوبی و بدیِ اوصاف و افعال انسانی، بر مدار خداوند که واقعی ترین وجود عالم است و صفات و افعال او، خیر و خوب است و اسما و صفات الهی تعیین می گردد. اوصاف و افعالی که مطابق با صفات و اسمای خداوند باشد، خیر است و اوصاف و افعالِ غیرمطابق با آن، شرّ محسوب می شود. این نظریه هم از طریق عقلی با توجه به واقعیت اصیل بودن خداوند و خیر محض بودن او و محوریت او و هم از طریق نقلی-با توجه به خیر بودن خداوند در قرآن و روایات و مأموریت انسان برای تحلّی به اسمای الهی و ربّانی شدن و نیز خلیفه اللهی- اثبات شده است.
۱۲.

بررسی تطبیقی ساختار وجودی انسان در حکمت صدرایی و «معنادرمانی» فرانکل(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: ابعاد وجود انسان صدرالمتألهین فرانکل نفس و بدن معنادرمانی مراتب نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۱۳
اندیشمندان علم روان شناسی و فلسفه در اینکه انسان دارای یک بُعد است و تنها بدن یا روح دارد یا دوبعدی و یا سه بعدی است، اختلاف نظر دارند. در این میان صدرالمتألهین و ویکتور فرانکل (پیشرو مکتب معنادرمانی) انسان را دارای ابعادی سه گانه می دانند. صدرالمتألهین به سه بُعد بدن، نفس و عقل، و فرانکل به سه بُعد بدن، روان و روح قائل است. هدف از این تحقیق توصیف دقیق تر ساختار وجودی انسان به منظور تبیین بهتر پدیده های انسانی است تا گامی در جهت تحقق روان شناسی اسلامی باشد. این پژوهش با روش «توصیفی تحلیلی» به مقایسه این دو دیدگاه پرداخته و کوشیده است از روش «تطبیقی فراتاریخی» بهره ببرد. از یافته های این پژوهش آن است که دیدگاه صدرالمتألهین و ویکتور فرانکل در مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی تفاوت های زیادی دارند. این دو دیدگاه در اصول شباهت هایی دارند؛ مانند اصل «هدفمندی انسان». از سوی دیگر تفاوت هایی نیز دارند؛ ازجمله اعتقاد به هدفمندی خدا و جهان از نظر صدرالمتألهین و انکار آن از سوی فرانکل. در ساختار وجودی انسان بیشترین شباهت در بُعد بدن و بیشترین تفاوت در بُعد روان و نفس بین این دو دیدگاه وجود دارد. صدرا نفس را جوهر و فرانکل عرض می داند. در بُعد سوم، یعنی روح یا عقل پنج وجه شباهت و پنج وجه تفاوت بین این دو نظریه وجود دارد. دیدگاه صدرا در تبیین ساختار وجودی انسان موفق تر است و به عقل و نقل نزدیک تر. اعتقاد به ابعاد سه گانه انسانی تأثیری مستقیم در مشاوره و درمان دارد.
۱۳.

سنجشِ بنیان های روشی و شناختیِ نظام نامه اصول اخلاقی مشاورۀ ایالات متحده آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام نامه اخلاقی انجمن مشاوره و روان شناسی آمریکا (APA/ACA) مشاور مراجع اخلاق فرهنگ رازداری تقوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۵۷
نظام نامه اصول اخلاقی مشاوره ایالات متحده آمریکا دارای بنیان های معرفت شناختی و پیش فرض های عقیدتی معینی است که سنجش و نقد آنها اهمیت بسزایی دارد. این نظام نامه (ACA)، یکی از شناخته شده ترین و پرداخته ترین نمونه ها در نوع خود است که الگوی بسیاری از دیگر موارد تدوین نظام نامه های اخلاقی این حوزه در دیگر کشورها بوده است. درنتیجه یافتن ساختار و مفروضات معرفتی ای که این نظام نامه را شکل داده است، در تشخیص گرایشِ اساسی دیگر نظام نامه ها و کاستی های آنها اهمیت بسزایی دارد. به دیگر سخن پژوهش در روح کلیِ حاکم بر این نظام نامه و یافتن پیش زمینه های نظری و پیش انگاره های فرهنگی− نگرشی بر سازنده بستر کلیِ آن می تواند در جُستارهای معطوف به تدوین نظام نامه های اخلاقی دیگر کشورها، از جمله کشور خودمان و پرهیز از تکرار برخی خطاهای احتمالی آن در تحقق این مهم ضروری باشد. درنتیجه پرسش بنیادین پژوهش پیشِ رو چیستی اساس معرفتی و مفروضات فرهنگی و نگرشی مستتر در ACA است. می خواهیم ببینیم که کُدهای اخلاقی این نظام نامه از چه زمینه فرهنگی و عقیدتی ای صادر شده و این امر آن را دچار چه نواقصی کرده است؛ برای تحقق این مهم برخی رئوس توصیه های اخلاقی آن را با استناد به این فرض که امر روان شناختی از امر دینی و امر اخلاقی متمایز نیست و نوعی وحدت درونی میان آنها وجود دارد، مورد واکاوی قرار می دهیم. خواهیم دید که بنیاد معرفت شناختیِ این نظام نامه بر برخی مفروضات و برداشت های لیبرالیسم غربی از چیستی انسان، انکار یا اغماض در برابر وجهِ معنوی و فرامادی انسان و نیز فردگرایی در روشِ شناخت استوار است. بدین منظور نخست نقدی پایه ای در مورد بنیان های معرفت شناختی و روش شناختی این نظام نامه طرح می کنیم و سپس در این سنجش انتقادی به عناصرِ ساختاریِ آن می پردازیم.
۱۴.

بررسی وابستگی روانشناختی اخلاق به دین با روش تجربی مطالعه موردی در همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نگرش دینی انگیزش اخلاقی دینداری وابستگی روانشناختی اخلاق به دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۸ تعداد دانلود : ۲۲۶
دین و اخلاق دو حوزه تأثیرگذار بر جوامع انسانی است. فیلسوفان اخلاق، چهار گونه رابطه و وابستگی اخلاق و دین را مطرح کردهاند: وابستگی معناشناختی، وابستگی وجود شناختی، وابستگی معرفتشناختی و وابستگی روانشناختی. هدف از این پژوهش نوع چهارم ارتباط است؛ پس پرسش ما این است که آیا دین و باورهای دینی می توانند محرکی قوی برای زیست اخلاقی به شمار آیند؟ روش این مقاله برای رسیدن به پاسخ واقعی استفاده از تحقیق آماری و میدانی است؛ لذا ما تعدادی از دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای آزاد و فرهنگیان شهر همدان را گروه نمونه پژوهش خود قرار دادیم؛ تمامی آزمودنیها را با دوآزمون «جهتگیری مذهبی بر اساس دین اسلام» و پرسشنامه «بنیانهای اخلاقی هایت وگراهام» بررسی کردیم و نتایج آزمون پس از نمرهگذاری مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. یافتهها نشان داد که بین نگرش مذهبی و دینداری با انگیزههای اخلاقی رابطه مستقیمی وجود دارد: یعنی هرچه باور و اعتقاد شخص عمیقتر شده، باور مذهبی او به ایمان تبدیل گشته و شخص از مرحله شناختی و نظری دین به مرحله عملی ودینداری وارد آید، انگیزههای اخلاقی او نیز بیشتر شده و شخص زیست اخلاقی آشکارتری خواهد داشت. لذا نتیجه تحقیق بیانگر این مهم است که مذهب درونی شده و دینداری برای اخلاقی زیستن نقش بسزایی ایفا میکند.
۱۵.

بررسی چالش میان اخلاق مراقبت و بی طرفی اخلاقی در روابط والدین و فرزندان از منظر اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: بی طرفی اخلاقی اخلاق مراقبت برابری کامل نقش اجتماعی جانبداری جزئی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۷
اگر افراد در یک انتخاب بین کمک به نزدیکان خود و کمک به دیگران قرار گیرند، آیا اخلاقاً مجازند نزدیکان خود را ترجیح دهند یا باید انتخابی بی طرفانه داشته باشند؟ این چالشی است که بین دو دیدگاه بی طرفی اخلاقی و اخلاق مراقبت در مورد روابط اجتماعی وجود دارد. بر اساس بی طرفی اخلاقی، همه انسان ها با هم برابرند و عملی اخلاقی است که بی طرفانه صورت گیرد. اما اخلاق مراقبت می گوید مهم ترین مسئولیت اخلاقی ما در قبال نزدیکان و کسانی است که توانایی مراقبت از آنها را داریم. این پژوهش با تمرکز بر روابط والدین و فرزندان، با هدف دستیابی به راه حل تعارض، به بررسی ادله موافقان و مخالفان دو دیدگاه پرداخته و در این مسیر از روش تحلیل تطبیقی بر اساس الگوی جورج بردی بهره جسته است. نتایج نشان می دهد دلایل هر دو دیدگاه، اتقان کافی ندارد. راهکارهای پیشنهادی این دو دیدگاه غربی نیز یا منطقی نبوده و یا بی ملاک و محدود به امور مادی هستند؛ اما راهکار به دست آمده از آموزه های اسلام بیان می دارد تعهدات خاص والدین و جانبداری آنها از فرزندان، صرفاً منحصر در وظایفی است که دین برای آنها تعیین کرده؛ اما خارج از محدوده این وظایف، ملزم به رعایت بی طرفی بین فرزندان خود و سایر کودکان در همه امور مادی و معنوی هستند.
۱۶.

عوامل مرتبط با افزایش و کاهش گرایش دانشجویان به دینداری؛ بررسی پدیدارشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۲۹۵
هدف : این مطالعه با هدف فهم عوامل مرتبط با افزایش و کاهش گرایش دانشجویان به دینداری انجام شد. روش : رویکرد این مطالعه، کیفی و روش آن پدیدارشناختی بود. مشارکت کنندگان در پژوهش، 105 نفر از مطلعان در چهار خوشه دانشجویان(75 نفر)، اعضای هیئت علمی(9 نفر)، مدیران فرهنگی(9 نفر) و استادان حوزوی(12 نفر) بودند که به روش نمونه گزینی هدفمند از نوع ملاکی انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از فن مصاحبه نیمه ساختارمند و برای تحلیل داده ها از روش کُلایزی استفاده شد. یافته ها : درباره عوامل مرتبط با افزایش گرایش به دینداری، تحلیل داده ها به شناسایی 49 زیرمضمون و 29 مضمون منتج شد. مضامین «زندگی و رشد در خانواده های مذهبی»، «وجود الگوهای دینداری در جامعه و دسترسی به این الگوها»، «صداقت و اخلاص دینی در فعالیتهای مسئولان و آحاد جامعه»، «روش تدریس مدرسان دروس معارف»، «گرایش درونی و فطری انسان به دینداری»، «کسب دستاوردهای مثبت از دین و ظرفیتهای آن در زندگی» و «تقویت اندیشه ورزی دینی و کیفیت مبانی معرفتی»، مضامینی بودند که دست کم سه خوشه از اعضای گروه نمونه، از آنها به عنوان عوامل مرتبط با افزایش گرایش دانشجویان به دینداری یاد کردند. درباره عوامل مرتبط با کاهش گرایش به دینداری، تحلیل داده ها بیانگر 87 زیرمضمون و 60 مضمون اصلی بود. مضامین «سوء عملکرد افراد به ظاهر مذهبی»، «سوءرویّه ها در تبلیغ و تبیین دین»، «عوامل مربوط به آموزش دروس عمومی»، «ویژگی های شناختی و روانی دانشجویان»، «عوامل اجتماعی» و «اقتصادی» و «عوامل مربوط به شبکه های اجتماعی و رسانه ها»، مضامینی بودند که دست کم سه خوشه از اعضای گروه نمونه به عنوان عامل مرتبط با کاهش گرایش به دینداری معرفی کردند. نتیجه گیری : توجه به این عوامل در سیاستگذاری برای تربیت دینی دانشجویان امری ضروری است و پیشنهاد می شود به منظور ارتقای دینداری دانشجویان، نهادهای فرهنگی دانشگاه ضوابط مشخص آموزشی با لحاظ عوامل مؤثر احصاشده، تدوین کنند.
۱۷.

اثربخشی آموزش هوش معنوی بر میزان هوش معنوی، بهزیستی روانشناختی، اضطراب و افسردگی دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هوش معنوی بهزیستی روانشناختی اضطراب افسردگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۹ تعداد دانلود : ۷۰۴
زمینه: تحقیقات متعدد به اثربخشی هوش معنوی بر متغیرهای روانشناختی مختلفی پرداخته اند، اما پژوهشی که به تأثیر هوش معنوی بر میزان هوش معنوی، بهزیستی روانشناختی، اضطراب و افسردگی بپردازد مغفول مانده است. هدف: بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر ارتقاء هوش معنوی باول بر هوش معنوی، بهزیستی روانشناختی، اضطراب و افسردگی دانشجویان بود. روش: از نوع شبه آزمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه اصفهان بود که 40 نفر از آنها در سال 1397 به شکل در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه آموزش یا گواه قرار گرفتند. ابزار پژوهش عبارت اند از: پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (2002)، اضطراب (1993) و افسردگی بک (1996)، و هوش معنوی کینگ (2008) و آموزش هوش معنوی بوول (2004). تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغییره انجام شد. یافته ها: آموزش هوش معنوی باول در گروه آموزش سبب ارتقاء هوش معنوی (0/001 P< )، کاهش اضطراب (0/05 P< )، کاهش افسردگی (0/001 P< ) شده است اما اثر معناداری بر بهزیستی روانشناختی (0/001 P< ) نداشته است. نتیجه گیری: آموزش هوش معنوی موجب ارتقای هوش معنوی و کاهش اضطراب و افسردگی در دانشجویان شد.
۱۸.

اضطراب مرگ و روش های اخلاقی کاهش آن؛ با استفاده از نمونه های مثبت در آموزه های اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اضطراب مرضی کاهش اضطراب مرگ نمونه های مثبت مواجهه با مرگ آموزه های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۴۵۱
شایع ترین و زیر بنایی ترین اضطراب بشری، اضطراب مرگ است که گاه به اضطراب مرضی تبدیل شده و در زمره رذائل اخلاقی قرار می گیرد. در این پژوهش بر اساس تعالیم دینی و نمونه های مثبت مواجهه با مرگ، راه کارهای اخلاقی برای کاهش اضطراب مرگ، رویارویی مناسب با آن و طی کردن مطلوب این مرحله مهم از زندگی ارائه شده است. در این تحقیق با استفاده از تحلیل محتوای کیفی و روش کیفیِ اجتهاد دانش دینی، تلاش شد با تتبع و بررسی تعالیم اسلامی به طبقه بندی منسجمی از آیات و روایات مربوط به مرگ و انواع مواجهه با آن دست یابیم؛ لذا انواع  مواجهه مثبت اخلاقی با مرگ و شاخص های دست یابی به آن استنباط و استخراج شد تا بتوان در پرتو آن با رویکرد شناختی به افزایش آگاهی و تقویت بینش و در نتیجه کاهش اضطراب و مواجهه ی مطلوب با مرگ برسیم. استخراج  الگوهای مثبت مواجهه با مرگ مانند مرگ در حال ایمان به خدا، مرگ در حال اسلام، مرگ در زمره نیکان، مرگ در حال پاکی، مرگ نفس مطمئنه، شهادت، مرگ با معرفت و ولایت اهل بیت پیامبر و مرگ در حال تحصیل علم را می توان به عنوان یافته های این تحقیق برشمرد. معرفی برخی شاخص های اخلاقی مانند: تقویت برنامه های عبادی، آماده شدن برای مرگ با اعمال صالح و ماندگار، ترک گناه، توبه، تقویت اخلاص، افزایش شناخت خدا، ایجاد و تقویت معرفت و ارتباط با معصومین و همنشینی با افراد نیک کردار را می توان از نتایج مقاله برشمرد.
۱۹.

مقایسه اثربخشی آموزش هوش معنوی مبتنی بر آموزه های قرآنی و آموزش هوش معنوی براساس دیدگاه باول بر بهزیستی روانشناختی دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هوش معنوی آموز ه های قرآنی دیدگاه باول بهزیستی روانشناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۵۴۸
زمینه: مطالعات پیشین به بررسی اثربخشی هوش معنوی بر بهزیستی روانشناختی پرداخته اند. اما پیرامون مقایسه اثربخشی آموزش هوش معنوی مبتنی بر آموزه های قرآنی و آموزش هوش معنوی براساس دیدگاه باول بر بهزیستی روانشناختی دانشجویان شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف: هدف از پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی آموزش هوش معنوی مبتنی بر آموزه های قرآنی و آموزش هوش معنوی براساس دیدگاه باول بر بهزیستی روانشناختی دانشجویان دانشگاه اصفهان بود. روش: پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری با گروه کنترل (گروه های نابرابر) بود. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه اصفهان (15171 نفر) در سال تحصیلی 97-1396 بود. تعداد 55 نفر از این دانشجویان با روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی 40 نفر در گروه های آزمایش (20 نفر در گروه مبتنی بر آموزه های قرآنی و 20 نفر در گروه دیدگاه باول) و 15 نفر در گروه کنترل جایگزین شدند. ابزار پژوهش حاضر عبارتند از: جلسات آموزش هوش معنوی مبتنی بر آموزه های قرآنی (1399)، آموزش هوش معنوی مبتنی بر دیدگاه باول (2004) و پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (1989). تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس انجام شد. یافته ها: هر دوی آموزش های هوش معنوی مبتنی بر آموزه های قرآنی و مبتنی بر دیدگاه باول، به طور معناداری بر بهزیستی روانشناختی دانشجویان تأثیر داشتند (0/05 P< ). بین دو روش آموزشی از نظر میزان اثر بر بهزیستی روانشناختی تفاوت معناداری وجود نداشت (0/05 P< ). نتیجه گیری: دانشجویانی که در آموزش هوش معنوی مبتنی بر آموزه های قرآنی و آموزش هوش معنوی براساس دیدگاه باول شرکت کردند، بهزیستی روانشناختی بالا تری را کسب کردند.
۲۰.

پرورش هوش اخلاقی کودکان بر اساس روایات معتبر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق هوش کودک پرورش هوش اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۸۴
یکی از موضوعات جدید که در حوزه اخلاق مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است هوش اخلاقی است، بر اساس دیدگاه بوربا، هوش-اخلاقی توان تشخیص درست از نادرست است، یعنی داشتن اعتقادات اخلاقی محکم و عمل کردن بر طبق آنها به گونه ای که شخص رفتاری درست و محترمانه داشته باشد. این پژوهش با هدف بررسی شیوه های پرورش هوش اخلاقی کودکان بر اساس روایات معتبر است. این پژوهش با استفاده از احادیث کتب معتبر حدیثی و با روش تحلیل محتوای کیفی و از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که بر اساس روایات معتبر، چهار عامل در پرورش هوش اخلاقی کودکان نقش مهمی دارند که عبارت اند از: الف: زمینه سازی مانند انتخاب همسر مناسب، تغذیه و پاکی نسل. ب: آموزش مانند آموزش توحید و آموزش نماز. ج: شیوه آموزش و پرورش مانند آموزش با مهربانی، تکریم کودک، عفو و گذشت، تکلیف در حد توان و مرحله ای کردن آموزش. د: توجه به پیامدها مانند آثار محبت، آثار شاد کردن و آثار کمک به فرزند. علاوه بر آن شیوه هایی وجود دارد که بواسطه آن می توان مولفه های هوش اخلاقی را که خویشتن داری، صداقت، پای بندی به تعهدات، شکر، مهربانی و احترام می باشد در دوره اول و دوم کودکی آموزش و پرورش داد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان