محمدرضا ربیعی مندجین

مسوولیت اجتماعی به عنوان یکی از عناصر مهم وجودی سازمان شناخته شده است. به طوری که امروزه مسوولیت اجتماعی، موضوع حساسیت برانگیز و رو به توجه در سال های اخیر بوده است. به نحوی که رعایت آن توسط سازمان ها، رضایت ذی نفعان را برای مشروعیت، ارتقا و بقای سازمان به همراه دارد. مقاله حاضر با هدف پیشنهاد ارتقای مدل مسوولیت اجتماعی در سازمان تأمین اجتماعی انجام شده است. پژوهش برحسب هدف کاربردی توسعه ای و برحسب روش توصیفی و از شاخه اکتشافی است که از طریق تکنیک مضمون تم و دلفی انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش اعضای هیأت علمی دانشگاه، مدیران، کارشناسان و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی بود که برای مصاحبه 31 نفر و برای پرسشنامه 16 نفر با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی، از نوع هدفمند انتخاب شدند. براساس یافته های پژوهش 6 بعد اساسی شامل بشردوستانه، اقتصادی، قانونی، اخلاق گرایی، عدالت اجتماعی و عدالت درمانی که بعد عدالت اجتماعی و عدالت درمانی برای اولین بار در ابعاد مسئولیت پذیری سازمانی اضافه و 33 شاخص است.

آموزش و پرورش، سازمانی است که به لحاظ ساختاری بسیار گسترده و دارای نقشی تعیین کننده در جامعه بوده و از سویی محور توسعه و تحول جوامع مختلف و کانون اصلی تربیت عمومی نیروی انسانی کشور است. از سویی با اشتراک گذاری دانش و توسعه آن درون سازمان و هم چنین بین سازمانی و سامانه های گوناگون مرتبط با آن که از نظر تعداد، گستره عظیمی را دربر می گیرد، می توان به تصمیم گیری های حساسی که در آن واقع می شود نیز کمک شایانی نمود. لذا ایجاد یک دیدگاه جامع در خصوص عوامل کلیدی موفقیت پیاده سازی به اشتراک گذاری دانش و شناخت مناسب تسهیل کننده های آن در آموزش و پرورش به عنوان پیش نیازی در رسیدن به اهداف مدیریت دانش در حوزه آموزش عمومی کشور ضروری می نماید. تحقیق موردکاوی توصیفی کاربردی است که به شیوه پیمایشی و به روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای در اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران انجام شد. پژوهش با استفاده از یک گروه آزمودنی با به کارگیری روش تحقیق کمی، به تدوین چارچوبی به منظور تبیین راهکارهای مهم استقرار به اشتراک گذاری دانش پرداخت و درادامه نیز به کمک آمار استنباطى، همبستگی ابعاد الگو با تعیین ضریب اسپیرمن، تعیین و هم چنین وضعیت عادی بودن نمونه با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف بررسی شد و با استفاده از آزمون ناپارامتری فریدمن نیز رتبه بندی معیارهای الگو صورت گرفت. این مقاله با شناسایی 17عامل و 26 پرسش کلیدی در فرایند به اشتراک گذاری دانش در سازمان ها و دسته بندی آنها در قالب سه حوزه فرهنگ سازمانی، سامانه و فناوری و راهبردهای مدیریت به تعیین اولویت اهمیت هر یک از این عوامل در حیطه اداره کل مورد نظر پرداخته است. در پایان، مشخص شد که اهمیت شاخص های پیاده سازی در این اداره به ترتیب برای عوامل فرهنگی، عوامل فناورانه و عوامل مدیریتی پراهمیت تر است. پیشنهاد شده است در قالب یکی از راهکارهای عمده جذب کارکنان خبره، آموزش و فرهنگسازی، و ایجاد مشوق های لازم به بهبود اوضاع پرداخته شود.

اسلام، بر همه مسائل اجتماعی به خصوص روابط اقتصادی سالم، تأکید بسیاری دارد. آنچه سبب لزوم بررسی و تطبیق مسائل مربوط به قراردادها در اسلام و قراردادهای پشتیبانی در بانکداری اسلامی شده است، وجود قراردادهای متنوع در جامعه حاضر است. در این تحقیق تلاش بر این است تا پس از تعریف و تبیین قراردادها و اصول آن در آیات شریفه قرآن مجید و تشریح ماهیت آن، به بررسی انطباق قراردادهای پشتیبانی در بانکداری با عقود و موازین شرعی و توصیه شده در اسلام پرداخته شود. شناسایی انواع قراردادها، بررسی مبانی مشروعیت و تبیین ارکان و آثار آنها در قراردادهای پشتیبانی در بانکداری اسلامی با رعایت تمامی جوانب آن در امور جاری بانک شهر صورت گرفته است. سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که تا چه اندازه قراردادهای پشتیبانی بانک شهر، بر شروط توصیه و دستور داده شده در قراردادهای اسلامی، منطبق می باشند. در این راستا پنج نوع از قراردادهای مورد استفاده در مدیریت امور پشتیبانی بانک شهر، جهت تطبیق با شروط توصیه شده در آیات شریفه قرآن مجید، بررسی و مطالعه شده اند. روش پژوهش در این تحقیق، تحلیل محتوای تلفیقی می باشد. یافته های تحقیق نشان دادند که در سه نوع از قراردادهای بانکداری (خرید اقلام، طراحی، تهیه و راه اندازی سیستم ها و سرویس و نگهداری تجهیزات) تا بیش از ۸۲ درصد انطباق و در دو نوع از قراردادها (واگذاری منافع و حق بهره برداری از زمین و اجاره ملک) تا ۹۱ درصد انطباق با شرایط و توصیه های اسلام برای عقد قرارداد، وجود دارد.

سیاستگذاری برای کنترل آلودگی هوا در کشور با تصویب قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در سال 1374 ابعاد جدیدی به خود گرفت و از آن سال تا کنون اقدامات مختلفی در راستای اجرای سیاست های کنترل آلودگی هوا در کشور انجام شده، اما همچنان نتایج مطلوبی حاصل نشده است. هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی بومی اجرای سیاست های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا در ایران با استفاده از روش تحقیق آمیخته است. ازاین رو ابتدا در بخش کیفی پژوهش با استفاده از ابزار بررسی اسناد و مصاحبه های نیمه ساختاریافته عمیق، اطلاعات لازم جمع آوری و با هدف استخراج عناصر و اجزای مدل، این اطلاعات بر اساس روش تحلیل مضمون در سه سطح توصیفی، تفسیری و کلان کد گذاری، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل شد. جامعه تحقیق شامل تمامی مستندات و گزارش های رسمی (قوانین، مقررات، گزارش های اجرا و آسیب شناسی و گزارش های پشتیبان) و خبرگان مسلط به مباحث سیاستگذاری و نیز آلودگی هوا اعم از سیاستگذاران، مجریان و نخبگان دانشگاهی می شود. تحلیل داده های کیفی در فرایند کدگذاری منجر به ظهور 90 شاخص، 23 مؤلفه و 7 بُعد اصلی و ارائه شبکه مضامین و در نهایت مدل بومی اجرای سیاست های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا (پکاه) در ایران شد. در بخش کمّی پژوهش نیز ابعاد مدل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و بر اساس نظر نخبگان متخصص امر، اولویت بندی شده و ضرایب اهمیت هر یک از آنها به این شرح استخراج شد: «سیاستگذاری، 0.27»، «برنامه ریزی و بسیج منابع، 0.2»، «مدیریت و شبکه اجرا، 0.19»، «نظارت و ارزیابی، 0.13»، «ظرفیت های بومی، 0.09»، «ذی نفعان و گروه های هدف، 0.08» و «عوامل زمینه ای، 0.06».

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل نقش تنش اخلاقی بر تحلیل رفتگی ورزشکاران حرفه ای طراحی و اجرا گردید. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی ورزشکاران حرفه ای استان گلستان بودند که عضو تیم های ملی در رده های مختلف بودند. تعداد آنان شامل 185 ورزشکار بود. پژوهش حاضر بر مبنای مدل پژوهش ال شبایل و زالایلاه صالح (2018) طراحی گردیده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد تنش اخلاقی بر تحلیل رفتگی ورزشکاران تاثیر معناداری در جهت مثبت دارد. بنابراین مشخص گردید تنش اخلاقی به واسطه بروز مشکلات در محیط ورزشی ورزشکاران حرفه ای باعث می شود تا ورزشکاران حرفه ای دچار تحلیل رفتگی شوند. این مسأله نشان دهنده این مهم است که تنش اخلاق به عنوان یک مسأله مهم می بایستی در باشگاه ها و تیم های ورزشی مورد توجه قرار گیرد. چرا که عدم مدیریت تنش اخلاقی سبب می شود تا تحلیل رفتگی در میان ورزشکاران شدت بیشتری داشته باشد.

هدف کلی پژوهش، ارتباط حمایت سازمانی ادراک شده و تندرستی شغلی با میانجیگری تخریب شخصیت سازمانی کارکنان ادارات ورزش وجوانان استان گلستان بود. نوع پژوهش، توصیفی- همبستگی و ازنظر هدف، کاربردی ب ود ک ه به صورت میدانی اجرا شده است. جامعه آماری همه کارکنان اداره کل ورزش وجوانان، رؤسا، دبیران و نائب رئیسان هیئت های استانی و شهرستانی استان گلستان بودند. برای جمع آوری داده ها، از پرسش نامه های تخریب شخصیت سازمانی، حمایت سازمانی ادراک شده و تندرستی شغلی (رضایت شغلی، خستگی عاطفی و فشار روانی) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر استفاده شد. براساس نتایج، حمایت سازمانی به صورت مستقیم با بار عاملی اثر مثبتی بر رضایت شغلی و اثری منفی بر خستگی عاطفی و فشارهای روانی داشت و علاوه بر تأثیر مستقیم، به صورت غیرمستقیم و ازطریق تخریب شخصیت سازمانی، تأثیر مثبتی بر رضایت شغلی داشت. همچنین، حمایت سازمانی به صورت غیرمستقیم و به واسطه تخریب شخصیت سازمانی، تأثیر منفی بر خستگی عاطفی و فشارهای روانی داشت. تخریب شخصیت سازمانی نقشی میانجی در رابطه بین حمایت سازمانی و تندرستی شغلی کارکنان ایفا می کند؛ ازاین رو، توجه به درک تخریب شخصیت سازمانی در سازمان ها می تواند در کاهش خستگی و فشارهای روانی و بهبود وضعیت رضایت شغلی تأثیر مثبت داشته باشد.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل ساختاری کیفیت زندگی کاری بر اساس متغیرهای سرمایه روان شناختی و هویت ورزشی در ورزشکاران انجام شد.روش پژوهش توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی ورزشکاران تیم های ملی بودند که به روش در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه بود. همبستگی بین متغیرهای سرمایه روان شناختی و هویت ورزشی با کیفیت زندگی کاری مثبت بود. نتایج نشان داد متغیرهای هویت ورزشی و سرمایه روان شناختی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی کاری داشته اند.بر اساس نتایج می توان گفت سرمایه روان شناختی، میزان هویت و تعلق به رشته ورزشی نقش مهمی در ارتقأ کیفیت زندگی کاری ورزشکاران ایفا می نماید و لازم است مسئولان تلاش های لازم را در این زمینه به عمل آورند.

پژوهش حاضر باهدف شناسایی رابطه اخلاق کار ورفتارشهروندی سازمانی در کارکنان منتخب دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی درمانی تهران انجام شده است. روش پژوهش از نوع کاربردی و از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی محسوب می شود. جامعه آماری شامل کارکنان منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران که تعداد آنها بالای 2000 نفر هستند، و حجم نمونه طبق فرمول کوکران تعداد 426 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که روایی آن توسط خبرگان و پایایی آن از طریق روش آلفای کرونباخ تایید شده است. از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای سنجش نرمال یا غیرنرمال بودن داده های تحقیق استفاده شده و همچنین از آزمون پیرسون در راستای تایید یا عدم تایید فرضیات تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دقت، میل و رغبت کار، وظیفه شناسی، آزادی عمل، ابتکار، احساس مسئولیت، صادقانه کار کردن، اعتقاد به کار، انگیزه، چابکی در کار، احساس کارآمد بودن و همچنین کار را با جدیت انجام دادن و مراعات دیگران، تابع جمع بودن و روحیه کارجمعی از بعد اخلاق کار می تواند با اتخاذ هرگونه تصمیم به موقع در کار، جلوگیری از اعتراضات، کمک به تازه کارها، تحمل کار سنگین، سروقت حاضر شدن در محیط کار، شرکت در جلسات، نگهداری پاکیزه محل کار و نهایتا با پیشرفتهای سازمانی ارتباط دارد. یافته ها حاکی از این است که بین اخلاق کار و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان دانشگاه رابطه وجود دارد و در دانشگاه تاثیر به سزایی دارند.

یکی از مباحث مهم در حوزه اقامتگاه های بوم گردی، ارائه مدل مفهومی توسعه آتی اقامتگاه های بوم گردی است. این مدل ها بیان کننده ساختار سیستم اقامتگاه های بوم گردی و عوامل تأثیرگذار، روابط، قدرت و جایگاه هر یک از عوامل در سیستم بوم گردی است. شهرستان خلخال در استان اردبیل، از مناطق مستعد بوم گردی کشور است. ضعف الگوها و پیوندها در یک دهه گذشته یکی از دلایل ضعف اقامتگاه های بوم گردی در این شهرستان است؛ بنابراین در این پژوهش ضمن تبیین مقوله های سیستم اقامتگاه های بوم گردی، مدل بهینه توسعه آتی اقامتگاه های بوم گردی نیز ارائه شده است. برای این منظور داده های لازم از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی از نمونه آماری پژوهش که شامل پژوهشگران، مسئولین، مردم و کارآفرینان است، گردآوری شده و از طریق مدل تحلیلی کیو (Q)، عامل های اصلی و الگوهای فکری شناسایی و با روش تحلیل محتوای کیفی، مقوله های مؤثر تعیین شد. درنهایت پس از تحلیل نتایج، مدل توسعه آتی، ارائه شد که این مدل شامل برهمکنشی از مجموعه عوامل و مؤلفه های مؤثر بر توسعه اقامتگاه های بوم گردی است.

حفظ حقوق سپرده گذاران، یکی از موضوعات مهمی است که کشورهای توسعه یافته و به خصوص کشورهای در حال توسعه، به آن توجه کرده اند. در ایران، بحران های مالی و پولی از گذشته تاکنون وجود داشته است. از این رو هدف این پژوهش، تبیین خط مشی گذاری حفظ حقوق شهروندان سپرده گذار در بحران های بانکی کلان شهر تهران است. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل مضمون (تم) است. گردآوری داده ها و اطلاعات، طی مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته با ۱۸ نفر از خبرگان حوزه بانکی و خط مشی گذاران قوه مقننه در شهر تهران انجام شده است.. نتایج نشان می دهند در خط مشی گذاری حفظ حقوق شهروندان سپرده گذار در بحران های بانکی کلان شهر تهران، تقویت مکانیزم حمایتی سپرده گذاران به عنوان راهبرد اصلی، اصلاح یا بهبود قوانین مرتبط با سپرده گذاران به عنوان عامل زمینه ساز شرایط اجرا و تقویت فرایندهای نظارتی هدفمند، همسوسازی کنش های سیاسی، اقتصادی، اداری و شبکه بازیگران، طراحی مجاری ارتباطی بخشی و فرابخشی در بحران های مالی به عنوان عوامل مداخله گر، مورد توجه سیاست گذاران و خط مشی گذاران قرار گیرد. بنابراین به دلیل وسعت موضوع پژوهش و مصاحبه با برخی از خط مشی گذاران این حوزه، نتایج به دست آمده را می توان به کل جامعه پژوهش، تعمیم داد.

به دلیل نهادینه نشدن جایگاه و مفهوم راهبری در سیاست گذاری های آموزشی، با «قلت دانش محتوایی و موضوعی» در این حوزه روبرو هستیم. این وضعیت خود را در فهم درست ماهیت امکانات راهبری نشان داده است. به دلیل سستی نقش و جایگاه، راهبران در یک وضعیتی قرارگرفته اند که تلقی از آن ها را به مدیر و یا بازرس فروکاسته است به منظور غلبه بر گسست های ناشی از این وضعیت مطالعه ی حاضر باهدف شناسایی شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدهای مرتبط با طراحی شایستگی های راهبران انجام گرفته است. جامعه موردمطالعه، راهبران آموزشی تربیتی کشور هست نمونه گیری، به صورت هدفمند و نظری و تعیین حجم نمونه بر اساس اشباع نظری انجام گرفت. جهت گردآوری داده ها از مصاحبه ی نیمه ساختاریافته استفاده شد. تحلیل ها بر اساس سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام گرفت. پدیدهمحوری «دانش محتوایی در پیشبرد تفکر راهبری» هست یافته ها بیانگر آن است که شرایط مداخله گر مرتبط با طراحی و تبیین شایستگی های راهبران «ارزیابی/عملکرد دائمی راهبران»، «انطباق ناپذیری -نهادی/دانشی»، «ضعف اشتراک -گذاری دانشی»، «معنابخشی هم افزا -از شایستگی حرفه ای»، هستند شرایط زمینه ای «سیاست گذاری مشخص در حوزه راهبری آموزشی»، «تقویت عدالت -توزیعی/فرهنگی»، «راهبر به مثابه -هادی نه بازرس»، راهبردهای اتخاذشده در برابر این شرایط «ظرفیت سازی و نیازسنجی مشارکتی»، «توسعه -طرح های خود راهبر»، «ارتقای مهارت های کلامی/ارتباطی» می باشند که پیامدهای «راهبر به مثابه تسهیل گر»، «تعدیل روابط معلمان/مدارس»، «تحقق عدالت و توانمندسازی آموزشی»، «جهت دهی و اولویت بخشی به روندها توسط راهبران» را در پی دارد.