علیرضا اسلامبولچی

مسوولیت اجتماعی به عنوان یکی از عناصر مهم وجودی سازمان شناخته شده است. به طوری که امروزه مسوولیت اجتماعی، موضوع حساسیت برانگیز و رو به توجه در سال های اخیر بوده است. به نحوی که رعایت آن توسط سازمان ها، رضایت ذی نفعان را برای مشروعیت، ارتقا و بقای سازمان به همراه دارد. مقاله حاضر با هدف پیشنهاد ارتقای مدل مسوولیت اجتماعی در سازمان تأمین اجتماعی انجام شده است. پژوهش برحسب هدف کاربردی توسعه ای و برحسب روش توصیفی و از شاخه اکتشافی است که از طریق تکنیک مضمون تم و دلفی انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش اعضای هیأت علمی دانشگاه، مدیران، کارشناسان و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی بود که برای مصاحبه 31 نفر و برای پرسشنامه 16 نفر با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی، از نوع هدفمند انتخاب شدند. براساس یافته های پژوهش 6 بعد اساسی شامل بشردوستانه، اقتصادی، قانونی، اخلاق گرایی، عدالت اجتماعی و عدالت درمانی که بعد عدالت اجتماعی و عدالت درمانی برای اولین بار در ابعاد مسئولیت پذیری سازمانی اضافه و 33 شاخص است.

فرآیند خدمات مددکاری و توانمندسازی در نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد امام خمینی(ره) جامع و گسترده است و با تحقیق، پذیرش و ارائه خدمات مددکاری برای نیازمندان شروع و بعد از حمایت هدفمند و زماندار، با آموزش و توانمندسازی مددجویان و خروج آنان از چتر حمایتی به پایان می رسد. از این رو بهره گیری از تکنیک های نوین جهت بررسی میزان بهره وری مدل پیاده سازی شده رورت دارد تا اهداف سازمانی از جمله اصلاح فرآیندهای جاری برای رعایت عدالت اجتماعی در حمایت از نیازمندان واقعی و خروج از چرخه حمایت مددجویان توانمند، تأمین شود. در این مطالعه پژوهشگران به دنبال پاسخ به این سؤال هستند که آیا مدل فرایند خدمات مددکاری و توانمندسازی بهره وری لازم جهت نیل به اهداف سازمانی را دارا بوده یا نیاز به بازطراحی دارد؟ در این راستا داده های مربوط به میزان تحقق اهداف کاربردی بعد از پیاده سازی مدل فرآیند خدمات مددکاری و توانمندسازی از جنبه شناسایی، راهنمایی، پذیرش، نیازسنجی، اولویت بندی، میزان خدمات عمومی و تخصصی قابل ارائه به نیازمندان واجد شرایط با رویکرد توانمندسازی، با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از متدولوژی کریسپ-داده کاوی[1]مراحل مختلف مبتنی بر داده کاوی انجام گردید. در نهایت جمع بندی نتایج حاصل از داده کاوی با استفاده از رافست[2] 0.86، درخت تصمیم گیری[3] 0.80، تئوری بیز[4] 0.70، شبکه های عصبی مصنوعی[5]0.85 میزان دقت مدل را پیش بینی نمود. لذا مدل موجود بهره وری لازم جهت تحقق اهداف سازمانی را در حدمطلوب دارا بوده و با بازطراحی مجدد مدل موجود توسط پژوهشگران آتی با بهره گیری از نتایج پژوهش حاضر، امکان ارائه مدل بهینه جهت الگوبرداری سایر سازمان های مردم نهاد غیردولتی[6]در داخل و خارج از کشور فراهم خواهد شد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل استقرار مدیریت دانش در آموزش وپرورش شهرستان دورود با استفاده از تکنیک های داده کاوی بوده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان اداری مدیریت آموزش وپرورش شهرستان دورود که تعداد آن ها 155 نفر بود. ضریب پایایی پرسشنامه مورداستفاده از طریق آلفای کرونباخ 90/0؛ و از طریق روش دونیمه کردن 69/0 به دست آمد که در هر دو روش مورد تأیید بود. برای تحلیل داده ها از روش های داده کاوی استفاده شد. دقت پیش بینی با استفاده از رافست 7235/0، درخت تصمیم گیری 9525/0، تئوری بیز 985/0، شبکه های عصبی مصنوعی 9835/0 به دست آمد. قوانین توسط الگوریتم ژنتیک، جانسون، هولتس و درخت تصمیم گیری ارائه گردید. بر اساس این قوانین، انتقال دانش، حفظ کارکنان دانش در گرو استفاده مدیران از نظرات و پیشنهاد های کارکنان، نقش بسزا و عمده ای در استقرار مدیریت دانش در آموزش وپرورش ایفا می کنند. این تحقیق ازآن جهت دارای نوآوری بود که برای تجزیه وتحلیل داده ها از تکنیک های داده کاوی استفاده می کند. در پژوهش حاضر از بین عوامل زمینه ای، بدون تمرکز روی عاملی خاص و در نظر گرفتن فرضیه ای به بررسی موضوع پرداخته شده است. حفظ کارکنان دانش گر باعث می گردد که تجربیات، مهارت ها و دانش نهفته در این افراد از سازمان بیرون نرود و دیگر آن که استفاده از دانش و نظرات این افراد و سایر کارکنان سبب ظهور دانش در سازمان می گردد که در پی آن سبب انتقال دانش در سازمان می شود.

تفکر استراتژیک تدوین کنندگان خط مشی درامدهای پایدار شهرداریهای میانه با رویکرد حکمرانی خوب و تیپ شخصیتی انها یکی از مولفه های الگوی تدوین خط مشی درامدهای پایدار است که در شناسائی مشکلات ، مفهوم سازی واقعیت ، تجسم راهکارهای پیش بینی شده ( آینده نگری )و مدیریت اقتضائی منابع درامدی در طی فرآیند تدوین خط مشی نقش بسزائی دارد . در این تحقیق با استفاده از مدل مفهومی ترکیبی مورگان و محقق و ارائه پرسشنامه استاندارد جهت57 نفر خبره اسمی ، تدوین کننده خط مشی درامدهای پایدار شهرداریهای میانه شامل نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای هیات دولت، اعضای شورای نگهبان ، قضات دیوان عدالت اداری، اعضای شورای اسلامی و شهرداران شهرهای میانه و دریافت نظرات خبرگان اسمی ؛ به بررسی تفکر استراتژیک تدوین کنندگان خط مشی درآمدهای پایدار شهرداریهای میانه با رویکرد حکمرانی خوب در قالب چهار مقوله اصلی تفکر سیستمی، تفکرمفهومی، آینده نگری، فرصت طلبی هوشمندانه و 29 زیر مقوله آنهاپرداخته می شود . روش تحقیق توصیفی – پیمایشی و تحلیل نتایج بوسیله آزمون فریدمن وT زوجی انجام می شود . نتایج تحقیق نشان می دهد که با وجود نقش تفکر استراتزیک تدوین کنندگان خط مشی درامدهای پایدار شهرداریها در قالب برنامه کوتاه و میان مدت (قوانین بودجه سالیانه و پنجساله کشور) ، فاصله معنی داری بین وضع موجود تفکر استراتژیک تدوین الگوی خط مشی درامدهای پایدار شهرداریها با وضع مطلوب تفکر استراتزیک تدوین الگوی خطمشی درامدهای پایدار شهرداریهای میانه با رویکرد حکمرانی خوب وجود دارد که عدم توجه به آنها باعث عدم آینده نگری ، تفکر مفهومی در فهم مشکلات ، تفکر سیستمی درمفهوم سازی واقعیت ، و عدم استفاده از فرصت طلبی هوشمندانه و در نتیجه عدم تحقق منابع درآمدی پایدار و اصول حکمرانی خوب و ارائه خدمات مطلوب به شهروندان بعنوان ذی نفعان می شود.

در پژوهش حاضر، باهدف طراحی الگوی ایدئولوژی سازمانی، با رویکرد TISM فازی انجام شده است. به منظور رسیدن به این هدف، در مرحله اول ضمن بررسی ادبیات موضوع، با استفاده از نقطه نظرات 16 نفر از خبرگان با نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند، با کمک فن دلفی فازی، در دو مرحله، از طریق نظرسنجی آنلاین، 14 معیار مؤثر برای ایدئولوژی سازمانی، شناسایی شد. در مرحله بعدی، با استفاده از رویکرد TISM فازی در ابعاد جدیدی دسته بندی، سطوح و روابط معیارها، مشخص شد. درنهایت نتیجه گیری شد که معیار ساختار و پیکربندی دارای بالاترین قدرت وابستگی است و تمام معیارها بر آن تأثیر می گذارند. معیار ارزش ها و هنجارها در سطح نهم و پایین ترین سطح است. معیار همانندسازی نیز در سطح هشتم قرار دارد و هیچ معیاری آن را تحت تأثیر قرار نمی دهد. در هر صورت، این عناصر، بازیکنان کلیدی هستند که در الگوی ایدئولوژی سازمانی سازمان های مأموریت محور ضروری هستند و باید مورد توجه قرار گیرند. موضوع ایدئولوژی سازمانی و همچنین روش TISM فازی در مجلات داخلی جدید و نو است.

آموزش و پرورش، سازمانی است که به لحاظ ساختاری بسیار گسترده و دارای نقشی تعیین کننده در جامعه بوده و از سویی محور توسعه و تحول جوامع مختلف و کانون اصلی تربیت عمومی نیروی انسانی کشور است. از سویی با اشتراک گذاری دانش و توسعه آن درون سازمان و هم چنین بین سازمانی و سامانه های گوناگون مرتبط با آن که از نظر تعداد، گستره عظیمی را دربر می گیرد، می توان به تصمیم گیری های حساسی که در آن واقع می شود نیز کمک شایانی نمود. لذا ایجاد یک دیدگاه جامع در خصوص عوامل کلیدی موفقیت پیاده سازی به اشتراک گذاری دانش و شناخت مناسب تسهیل کننده های آن در آموزش و پرورش به عنوان پیش نیازی در رسیدن به اهداف مدیریت دانش در حوزه آموزش عمومی کشور ضروری می نماید. تحقیق موردکاوی توصیفی کاربردی است که به شیوه پیمایشی و به روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای در اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران انجام شد. پژوهش با استفاده از یک گروه آزمودنی با به کارگیری روش تحقیق کمی، به تدوین چارچوبی به منظور تبیین راهکارهای مهم استقرار به اشتراک گذاری دانش پرداخت و درادامه نیز به کمک آمار استنباطى، همبستگی ابعاد الگو با تعیین ضریب اسپیرمن، تعیین و هم چنین وضعیت عادی بودن نمونه با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف بررسی شد و با استفاده از آزمون ناپارامتری فریدمن نیز رتبه بندی معیارهای الگو صورت گرفت. این مقاله با شناسایی 17عامل و 26 پرسش کلیدی در فرایند به اشتراک گذاری دانش در سازمان ها و دسته بندی آنها در قالب سه حوزه فرهنگ سازمانی، سامانه و فناوری و راهبردهای مدیریت به تعیین اولویت اهمیت هر یک از این عوامل در حیطه اداره کل مورد نظر پرداخته است. در پایان، مشخص شد که اهمیت شاخص های پیاده سازی در این اداره به ترتیب برای عوامل فرهنگی، عوامل فناورانه و عوامل مدیریتی پراهمیت تر است. پیشنهاد شده است در قالب یکی از راهکارهای عمده جذب کارکنان خبره، آموزش و فرهنگسازی، و ایجاد مشوق های لازم به بهبود اوضاع پرداخته شود.

براساس رویکرد "زنجیره ارزش پورتر" به سازمان، مدیریت دانش به عنوان پشتیبان واحدهای مولد ارزش در سازمان قرار می گیرد. با "نگرش فرآیندی" به سازمان، مدیریت دانش متناسب با ماموریت سازمان می تواند به عنوان فرایند اصلی سازمان محسوب شده، در نهایت منجر به ارتقاء بهره وری سازمانی گردد. هدف اصلی تحقیق، بررسی نقش مدیریت دانش در ابعاد بهره وری شرکت گاز می باشد. برای انجام این پژوهش، با استفاده از نظر متخصصان و خبرگان شرکت گاز، شش دسته از عوامل بهره وری شرکت گاز شناسایی شدند سپس با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری و از طریق ابزار پرسشنامه، عوامل در شش گروه دسته بندی شدند. در این تحقیق، در مرحله ی اول با بررسی ادبیات در زمینه مدیریت دانش و بهره وری شرکت گاز، ابعاد و مؤلفه های آن شناسایی شدند و در مرحله ی بعدی این ابعاد به صورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفتند. نتیجه منجر به طراحی مدل نقش مدیریت دانش در بهره وری شرکت گاز شده است. پرسشنامه ی تحقیق، توسط 7 نفر از خبرگان شرکت گاز تکمیل شده است که نتایج نشان می دهد که مدیریت دانش بیشترین نفوذ را بر سایر عوامل موثر بر بهره وری داشته و در سطح اول مدل قرار گرفته است. عوامل منابع انسانی و سرمایه در سطح دوم قرار گرفته اند و مستقیما از مدیریت دانش اثر می پذیرند. کل عوامل تولید در سطح سوم، عامل مصارف واسطه ای در سطح چهارم و در نهایت عامل بهره وری در سطح پنجم قرار گرفته و بیشترین اثرپذیری را دارد. 

انتخاب ساختار سازمانی مناسب، یکی از شروط ضروری برای تطبیق موفقیتآمیز با تحولات بینالمللی است؛ که این کار با طراحی مداوم ساختار سازمانی امکانپذیر خواهد شد. لذا پژوهش حاضر، باهدف فهم طراحی پیکربندی ساختارها با تأکید سازمان مأموریتمحور بین المللی انجامشده است. روش پژوهش حاضر، بررسی کیفی است که ضمن بررسی ادبیات موضوع با روش تحلیل موضوعی، معیارهای مؤثر با استفاده از نرمافزار مکسکیودا شناسایی گردید؛ و همچنین، با استفاده از نقطه نظرات شانزده نفر از خبرگان جامعه آماری، دانشگاه با نمونه گیری غیر تصادفی هدفمند، با کمک فن دلفی فازی، در دو مرحله، از طریق نظرسنجی آنلاین، هیجده تا معیار برای پیکربندی ساختارها، تحلیل و قطعی گردید. تجزیهوتحلیل دادهها درنهایت منجر به شکلگیری هیجده تا مضمون سازمان دهنده و سه تا مضمون فراگیر شامل کششها، بخشهای مهم سازمان، انواع هماهنگیهای سازمان شد. نتایج نشان دادند که ایدئولوژی سازمانی بهعنوان مهمترین معیار در طراحی پیکربندی سازمانهای مأموریتمحور بین المللی است

تجارت خارجی با رویکرد دیپلماسی اقتصاد مقاومتی، مفهوم جدیدی است که به بررسی نقش دیپلماسی در پیشبرد تجارت خارجی می پردازد. هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی تجارت خارجی با رویکرد اقتصاد مقاومتی است. این پژوهش از لحاظ هدف، از دسته پژوهش های توسعه ای به شمار می رود که طی دو مرحله اجرا شده است. ابتدا با استفاده از روش تحلیل مضمون مبتنی بر مصاحبه نیمه ساختاریافته با افرادی که در زمینه تجارت خارجی، دیپلماسی اقتصادی و اقتصاد مقاومتی خبره هستند، عوامل مرتبط اثرگذار شناسایی و مدل مفهومی اولیه استخراج شد؛ سپس با بهره مندی از نظر خبرگان و متخصصان، از طریق توزیع پرسشنامه و به کارگیری روش ساختاری تفسیری، مؤلفه های مدل نهایی تحقیق سطح بندی و ارتباط بین آنها مشخص شد. یافته ها نشان می دهد که 180 کد در قالب 15 مضمون بر الگوی تجارت خارجی مؤثر است. همچنین تغییر وتحول بنیادین به عنوان زیربنایی ترین عامل و عوامل تکمیل زنجیره تأمین، توسعه تولید و تعمیق ساخت داخل و کیفیت نهادی از الگو به ترتیب، به عنوان عوامل وابسته شناسایی شدند. نتایج پژوهش، ضمن شناسایی عوامل اثرگذار و راهبردی در تجارت خارجی، زمینه را برای تبیین مفهوم آن، تفکیک این پدیده از موارد مشابه ازجمله با رویکرد دیپلماسی اقتصاد مقاومتی و همچنین ارائه مدل مفهومی به منظور درک و به کارگیری این مدل در تجارت خارجی و سایر همکاری های اقتصادی آن فراهم کرده است. همچنین به دلیل اهمیت و گسترش روابط تجاری ایران و عراق و نیز همکاری های منطقه ای به ویژه عراق، برای ایجاد و حفظ روابط بلند مدت با کشورها و نقش آن در رشد اقتصادی کشور در صنایع مختلف، شرکت ها باید تأثیر این مدل را بر هموار شدن مسیر در بازارهای خارجی مد نظر قرار بدهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارائه چارچوبی برای مسئله شناسی فرهنگی در دانشگاهها با بررسی و تحلیل بیانات امام خامنه ای بوده است. روش: در این پژوهش، از روش کیفی تحلیل مضمون با بهره گیری از تکنیک شبکه مضامین برای شناسایی مضامین مستتر و ترسیم تارنمای مضامین استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش، مضمون فراگیری به نام تعالی فرهنگی را در قالب چهار مقوله کلان فرهنگی: تعمیق باورهای دینی و ارزشی، هویت بخشی، رشد اجتماعی اسلامی و عنصر انقلابی و اسلامی، به عنوان مسئله فرهنگی در دانشگاهها معرفی کرد. نتیجه گیری: نتیجه پژوهش نشان داد که خط مشی گذاری اثربخش و دستیابی به تعالی فرهنگی در دانشگاهها، نیازمند تدوین مأموریتها و اهداف فرهنگی بر پایه نیاز و شرایط دانشگاهها مبتنی بر مقوله های فرهنگی شناسایی شده از دیدگاه امام خامنه ای است.

پژوهش حاضر باهدف گونه شناسی الگوهای ذهنی زنان کارآفرین روستایی در زمینه پیش برنده های توسعه کارآفرینی روستایی در سطح استان ایلام با استفاده از روش شناسی کیو انجام شد. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی، به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات اکتشافی و ازنظر روش گردآوری دادها، کمی - کیفی از نوع کیو است. مشارکت کنندگان این پژوهش تعداد 26 نفر از زنان کارآفرین روستایی بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. تالار گفتمان پژوهش از پیشینه و مصاحبه گردآوری و تعداد 49 عبارت به عنوان نمونه عبارات کیو انتخاب شد. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش به کمک تحلیل عاملی انجام شد. بر اساس یافته های به دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی، ذهنیت های زنان روستایی کارآفرین در زمینه پیش برنده های توسعه کارآفرینی روستایی در 6 دسته ذهنیت کارآفرینانه - آموزشی بازارمحور، اقتصادگرا، محیط گرا، مشارکتی و حمایتی دسته بندی شدند.

سرمایه فکری دانشی است که می تواند تولید ارزش کند. امروزه توجّه به سرمایه های فکری، رویکردی است که ابزار تحقّق کارایی و کارآمدی را در اختیار مدیران بخش دولتی می گذارد و از این رو مؤلفه های ناملموس مورد توجّه شدید در بخش دولتی قرار گرفته است، علیرغم این میزان اهمّیت، سرمایه فکری در سازمان های دولتی به ندرت جایگاه خود را یافته است و تا کنون تعداد کمی از سازمان های دولتی برای اندازه گیری و مدیریت و گزارش داراییهای ناملموس خود تلاش کرده اند .این تحقیق در پی ارائه مدلی برای اندازه گیری و ارزیابی سطح سرمایه های فکری در سازمان های فرهنگی-دولتی کشور و آزمون مدل از طریق ارزیابی سرمایه های فکری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان بزرگترین و اصلی ترین سازمان متولی فرهنگ در ایران می باشد، تا از این رهگذر در جهت مدیریت هر چه بهتر این سرمایه ها گام برداشته شود.در این تحقیق پس از مروری بر ادبیات سرمایه های فکری و به خصوص مدل های اندازه گیری و ارزیابی سرمایه فکری در سازمان های دولتی، مدل اولیه تحقیق طراحی شد، با استفاده از تکنیک گروه کانونی و دلفی و استفاده از نظرات خبرگان شاخص های مدل تعدیل و اصلاح شدند و پرسشنامه حاصله در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد آزمون قرار گرفت.تجزیه و تحلیل یافته های حاصله از پیمایش، فرضیه های تحقیق و روایی مدل ارائه شده برای اندازه گیری و ارزیابی سرمایه های فکری سازمان های فرهنگی-دولتی را مورد تأیید قرار داد.