سید محمدمهدی پیغمبرزاده

سیاستگذاری برای کنترل آلودگی هوا در کشور با تصویب قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در سال 1374 ابعاد جدیدی به خود گرفت و از آن سال تا کنون اقدامات مختلفی در راستای اجرای سیاست های کنترل آلودگی هوا در کشور انجام شده، اما همچنان نتایج مطلوبی حاصل نشده است. هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی بومی اجرای سیاست های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا در ایران با استفاده از روش تحقیق آمیخته است. ازاین رو ابتدا در بخش کیفی پژوهش با استفاده از ابزار بررسی اسناد و مصاحبه های نیمه ساختاریافته عمیق، اطلاعات لازم جمع آوری و با هدف استخراج عناصر و اجزای مدل، این اطلاعات بر اساس روش تحلیل مضمون در سه سطح توصیفی، تفسیری و کلان کد گذاری، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل شد. جامعه تحقیق شامل تمامی مستندات و گزارش های رسمی (قوانین، مقررات، گزارش های اجرا و آسیب شناسی و گزارش های پشتیبان) و خبرگان مسلط به مباحث سیاستگذاری و نیز آلودگی هوا اعم از سیاستگذاران، مجریان و نخبگان دانشگاهی می شود. تحلیل داده های کیفی در فرایند کدگذاری منجر به ظهور 90 شاخص، 23 مؤلفه و 7 بُعد اصلی و ارائه شبکه مضامین و در نهایت مدل بومی اجرای سیاست های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا (پکاه) در ایران شد. در بخش کمّی پژوهش نیز ابعاد مدل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و بر اساس نظر نخبگان متخصص امر، اولویت بندی شده و ضرایب اهمیت هر یک از آنها به این شرح استخراج شد: «سیاستگذاری، 0.27»، «برنامه ریزی و بسیج منابع، 0.2»، «مدیریت و شبکه اجرا، 0.19»، «نظارت و ارزیابی، 0.13»، «ظرفیت های بومی، 0.09»، «ذی نفعان و گروه های هدف، 0.08» و «عوامل زمینه ای، 0.06».