پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال ششم بهار و تابستان 1395 شماره 1 (پیاپی 11) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نظریه معنابخشی و کاربرد آن در پشتیبانی از رفتار اطلاع جویی کاربران در محیط رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایگاه های اطلاعاتی رابط کاربر معنابخشی برندا دروین الگوی رفتار اطلاع جویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶۲ تعداد دانلود : ۶۴۸
هدف: هدف این پژوهش ارزیابی محیط رابط پایگاه های اطلاعاتی ابسکو (Ebsco)، پروکوئست (Proquest) و ساینس-دایرکت (ScienceDirect) در پشتیبانی از الگوی رفتار اطلاع جویی کاربران براساس نظریه معنابخشی می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی و از رویکردی ترکیبی انجام پذیرفته است. جامعه آن از میان دانشجویان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه های علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/فنی- مهندسی دانشگاه فردوسی انتخاب شد. برای تجزیه وتحلیل داده های کمی از آمار استنباطی و داده های کیفی از تحلیل محتوا استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی مورد بررسی از فرایند اطلاع جویی کاربران براساس مؤلفه های الگوی معنابخشی دروین پشتیبانی می کند. همچنین این یافته ها مشخص کرد که کمک محیط رابط پایگاه های اطلاعاتی از رفتار اطلاع جویی کاربران در سطح مطلوبی است. از نتایج پژوهش حاضر چنین برآمد محیط های رابط کنونی نه تنها از رفتار اطلاع جویی کاربران پشتیبانی می کنند، بلکه آنها را در موقعیت های دشوار، پیچیده و ابهام زا همراهی می کنند. همچنین نتایج بیانگر این است که راهبردهای الگوی معنابخشی دروین در محیط رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی کاربرد دارند و احتمالاً در بازطراحی و ارتقاء این محیط ها می توانند مؤثر واقع شوند.
۲.

جایگاه تمایل به تفکر انتقادی در سازمان های غیرانتفاعی: مطالعه موردی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفکر انتقادی موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تمایل به تفکر انتقادی کارکنان سازمان کتابخانه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۷ تعداد دانلود : ۵۴۹
هدف: هدف این پژوهش بررسی میزان تمایل به تفکر انتقادی در کارکنان سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و نیز رابطه آن با ویژگی های جمعیت شناختی ایشان است. روش: این پژوهش به روش توصیفی انجام شد و نمونه مورد بررسی ۱۶۳ نفر از کارکنان کتابخانه مرکزی، موزه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بودند که براساس اصل در دسترس پذیری انتخاب شدند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و توسط روش های تی تک نمونه ای و مانوا مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین ابعاد تمایل به تفکر انتقادی در نمونه مورد بررسی در سطح پایینی قرار دارد. همچنین بین ابعاد تمایل به تفکر انتقادی با متغیرهای پست سازمانی، متوسط زمان مطالعه و سابقه کار تفاوت معناداری وجود دارد؛ اما بین ابعاد تمایل به تفکر انتقادی با سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و جنسیت نمونه مورد بررسی تفاوت معناداری وجود ندارد.
۳.

بررسی رابطه بین مؤلفه های رهبری معنوی و رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رهبری کتابخانه های دانشگاهی رهبری معنوی خشنودی شغلی کتابداران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۹ تعداد دانلود : ۳۸۸
هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین مؤلفه های رهبری معنوی (شامل: چشم انداز، عشق نوع دوستانه، ایمان/امید به کار، معناداری در کار، تعهد و عضویت سازمانی، و ایمان دینی) و خشنودی شغلی کتابداران در دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان بود. روش : روش پژوهش توصیفی- همبستگی و جامعه آماری، شامل کلیه کتابداران (۱۶۴ نفر) در سال ۱۳۹۳ بود. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران ۹۱ نفر تعیین شد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه بود؛ که در این پژوهش از پرسشنامه اصلاح شده رهبری معنوی فرای و همکاران (۲۰۰۵)، و پرسشنامه خشنودی شغلی جاج و بنو (۲۰۰۰) استفاده شد. یافته ها: نتایج همبستگی مثبت و معناداری بین رهبری معنوی و خشنودی شغلی کتابداران در کتابخانه های دانشگاه اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان وجود داشت (۰۰۴/۰P= ). همچنین بین خشنودی شغلی و مؤلفه های رهبری معنوی از جمله چشم انداز، ایمان به کار، معناداری در کار، و عضویت سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ ولی بین خشنودی شغلی کتابداران و سایر مؤلفه های رهبری معنوی از جمله عشق نوع دوستانه و ایمان دینی رابطه معناداری وجود ندارد. با توجه به اهمیت رهبری معنوی و همبستگی مثبت میان رهبری معنوی و خشنودی شغلی کتابداران، توجه به مؤلفه های رهبری معنوی برای مدیران پیشنهاد می گردد.
۴.

محاسبه بار اطلاعاتی متون علمی فارسی براساس شاخص آنتروپی نظریه اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آنتروپی نظریه اطلاعات بار اطلاعاتی واژه متون علمی فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۲ تعداد دانلود : ۵۴۳
هدف: هدف عمده این پژوهش، محاسبه میزان بار اطلاعاتی واژه های متون علمی فارسی و بررسی رابطه برخی ویژگی های واژه و بار اطلاعاتی آن برمبنای مقیاس آنتروپی شانون است. روش: پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا و در جامعه آماری شامل ۷۵۲ مقاله برگرفته از فهرست مجلات علمی پژوهشی در سال ۱۳۸۸ صورت پذیرفت. نمونه پژوهش شامل ۳۲۰ مقاله بود که با توجه به گستردگی آن در هر حوزه تنها ۱۰ درصد از مقالات به صورت تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: پژوهش حاضر نشان داد، بار اطلاعاتی واژه با احتمال رخداد آن رابطه ای معکوس دارد. با افزایش تعداد حالات ممکن میزان پیش بینی پذیری و آنتروپی واژه افزایش یافته و اطلاعات کمتری منتقل می نماید. طول واژه نیز رابطه ای مستقیم با بار اطلاعاتی آن دارد. حوزه های مختلف علمی در میزان اطلاعاتی که انتقال می دهند یکسان نیستند و حوزه علوم انسانی بیشترین میزان آنتروپی و کمترین میزان اطلاعات را نسبت به سایر حوزه ها داراست.
۵.

بررسی زبان شناختی چکیده های انگلیسی نشریات رتبه دار فارسی حوزه علوم پایه و میزان مطابقت آن ها با استاندارد ایزو ۲۱۴(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چکیده نویسی علوم پایه استاندارد ایزو 214 چکیده های انگلیسی خطاهای زبانی نشریات رتبه دار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۴۵۱
هدف: از آنجا که تنها راه انتقال آخرین یافته های مقاله های فارسی به پژوهشگران غیرفارسی زبان از طریق چکیده انگلیسی آن هاست، لذا چکیده انگلیسی مقالات فارسی از اهمیت به سزایی برخوردار است. چکیده های انگلیسی باید از لحاظ دستوری و معنایی قابل قبول باشند. در این راستا، هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل زبانی چکیده های انگلیسی نشریات رتبه دار حوزه علوم پایه برای دست یابی به خطاهای زبانی موجود در چکیده های انگلیسی است. روش : پژوهش حاضر به روش توصیف ی- تحلیل ی و مقایس ه ای انجام شده است. جامعه پژوهش را نشریات رتبه دار حوزه علوم پایه مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل می دهد. یافته ها: با بررسی چکیده های انگلیسی ۲۴ نشریه علمی- پژوهشی حوزه علوم پایه، در مجموع ۱۴۳۹ خطای زبانی در قالب ۲۷ نوع خطا مشاهده شد، که بیشترین خطاها به «استفاده نابجا از حرف تعریف the » با ۷۵/۱۳ درصد (۱۹۸ خطا)، «فاصله گذاری نادرست» با ۴۲/۱۰ درصد (۱۵۰ خطا) و «نشانه گذاری نادرست» با ۶۱/۸ درصد (۱۲۴ خطا) مربوط می شود. همچنین، میزان پایبندی چکیده های انگلیسی نشریات مورد بررسی به استانداردهای چکیده نویسی ایزو ۲۱۴، در مجموع ۷۴ درصد با میانگین ۱۶/۷ و انحراف معیار ۳۴/۱ تعیین گردید. در پایان و با توجه به حجم بالای خطاهای زبانی در چکیده ها، توصیه شد نشریات فارسی به منظور ارتقاء کیفیت چکیده های انگلیسی خود از متخصصان زبان انگلیسی استفاده نمایند.
۶.

دیدگاه های مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران در مورد راهکارهای مستندسازی تجارب و دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجربه مستندسازی مدیران مدیریت دانش کتابخانه های دانشگاهی دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۳ تعداد دانلود : ۳۶۹
هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود کتابخانه های مرکزی دانشگاه های ایران از نظر مستندسازی تجارب و دانش و موانع موجود بر سر راه مستندسازی به منظور ارائه راهکارهایی برای مستندسازی تجارب و دانش در این کتابخانه ها است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی _ تحلیلی می باشد. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای محقق ساخته است که برای ۸۸ نفر از مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال شد. روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوایی (صوری) و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ (۸۲/۰=ɑ) سنجیده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آزمون های فریدمن و تی) استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که وضعیت کتابخانه ها از نظر مستندسازی نسبتاً نامطلوب است، در حالی که میزان آگاهی مدیران آنها از این موضوع زیاد است. از دیدگاه مدیران بی انگیزگی مدیران، سلیقه ای بودن روش های مدیریتی، عدم آگاهی مدیران از نحوه و چگونگی و نیز ماهیت و چیستی مستندسازی و فرهنگ شفاهی حاکم بر جامعه به عنوان مهم ترین موانع و مشکلات مستندسازی در کتابخانه ها شناسایی شدند. نتایج آزمون تی تست نشان داد که تفاوت معناداری بین دیدگاه های مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت درمان، بهداشت و آموزش پزشکی در مورد مستندسازی وجود ندارد.
۷.

ابعاد فقر اطلاعاتی از منظر جهانی شدن در بستر رفتار اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهانی شدن دانشجویان فقر اطلاعاتی شکاف دیجیتال اضافه بار اطلاعاتی دانشگاه بیرجند خلأ اطلاعاتی نابرابری اطلاعاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۵۹۹
هدف: هدف از پژوهش حاضر سنجیدن میزان فقر اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند در چهار شاخص آن (اضافه بار اطلاعاتی، خلأ اطلاعاتی، نابرابری اطلاعاتی و شکاف دیجیتال) و همچنین نقش جهانی شدن در فقر اطلاعاتی از نظر آنان می باشد. روش : این پژوهش پیمایشی-کاربردی است که جامعه آماری آن را دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند مشغول به تحصیل در نیمسال دوم سال ۹۳-۱۳۹۲ تشکیل می دادند. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای غیر نسبتی انجام گرفت که بر این اساس تعداد نمونه ۱۲۰ نفر انتخاب شد. برای اجرای این پژوهش از دو پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. یافته ها: میزان فقر اطلاعاتی دانشجویان به طورکلی بالاتر از حد متوسط بود؛ اما میزان فقر اطلاعاتی در شاخص های مختلف فقر اطلاعاتی متفاوت بود. بیش ترین میزان فقر اطلاعاتی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی مربوط به شاخص نابرابری اطلاعاتی بود و بعد از آن شکاف دیجیتال و خلأ اطلاعاتی قرار داشتند و میزان اضافه بار اطلاعاتی کمتر از حد متوسط بود. در بحث مربوط به نقش جهانی شدن در تغییر میزان فقر اطلاعاتی از نظر دانشجویان مشخص شد جهانی شدن نقشی در کاهش و یا افزایش دو شاخص اضافه بار اطلاعاتی و نابرابری اطلاعاتی نداشت؛ اما باعث کاهش دو شاخص خلأ اطلاعاتی و شکاف دیجیتال می شود.
۸.

بررسی ادراک اعضاء هیأت علمی در استفاده از خدمات کتابخانه های دانشگاهی از دیدگاه نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادراک کتابخانه های دانشگاهی رفتار برنامه ریزی شده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۴۵۴
هدف: مطالعه حاضر به منظور بررسی کاربرد نظریه مدل رفتار برنامه ریزی شده آجزن در پیش بینی چگونگی استفاده اعضا هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در استفاده از خدمات کتابخانه دانشگاه انجام شده است. روش: این پژوهش با روش «توصیفی- پیمایشی» و بر مبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن، به بررسی رفتار و ادراک اعضاء هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در استفاده از خدمات کتابخانه مرکزی این دانشگاه پرداخت. برای این منظور پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه، با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای، تعداد ۳۲۰ پرسشنامه توزیع شد که ۲۷۸ پرسشنامه مبنای تحلیل داده ها قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد و سپس مدل با استفاده از نرم افزار لیزرل آزمون شد. یافته ها: نتایج تحلیل مسیر نشان داد که باورهای کنترل شده و قصد به طور مستقیم بر رفتار تأثیر گذاشته و باورهای کنترل شده، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری نیز بر نگرش تأثیر می گذارند. نگرش به صورت غیرمستقیم و از طریق قصد بر رفتار تأثیر گذاشته و باورهای رفتاری و باورهای هنجاری به ترتیب بر کنترل رفتاری و هنجارهای ذهنی تأثیرگذارند. این یافته ها زمینه طراحی و برنامه ریزی بهتر را برای ارائه خدمات مورد نیاز در کتابخانه های دانشگاهی فراهم سازد.
۹.

بررسی نیازهای اطلاعاتی حرفه ای و غیرحرفه ای اعضای هیأت علمی دانشگاه ها بر مبنای رویکرد تحلیل شناختی کار: مطالعه موردی، دانشگاه فردوسی مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت دانش رویکرد تحلیل شناختی کار نیازهای اطلاعاتی حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۳۵۴
هدف: پژوهش حاضر نیازهای اطلاعاتی اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد را به منظور زمینه یابی نظام مدیریت دانش این دانشگاه بررسی کرده است. روش : این پژوهش به روش پیمایشی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، کلیه اعضای هیأت علمی رسمی و پیمانی شاغل در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ دانشگاه فردوسی مشهد هستند. از مجموع ۶۶۴ نفر جامعه آماری، حجم نمونه ای به تعداد ۲۴۲ نفر به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های محقق ساخته است. یافته ها: اعضای هیأت علمی بیشترین نیاز اطلاعاتی حرفه ای خود را نیازهای اطلاعاتی شغلی-وظیفه ای می دانند. در مورد اطلاعات شهروندی، اعضای هیأت علمی بیشترین نیاز خود را به اطلاعات اجتماعی و کمترین نیاز اطلاعاتی خود را در اطلاعات سیاسی عنوان کرده اند. یافته ها نشان داد، نیازهای اطلاعاتی حرفه ای اعضای هیأت علمی در میان دانشکده های مختلف متفاوت است. اینترنت رایج ترین کانال تأمین نیاز اطلاعاتی جامعه آماری است. جامعه مورد مطالعه، مهم ترین مانع در تأمین نیازهای اطلاعاتی را پاسخگو نبودن مسئولان می دانند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دغدغه اصلی و فرعی اعضای هیأت علمی در درون و برون دانشگاه متفاوت است.
۱۰.

زمینه یابی ایجاد واحدهای علم سنجی در کتابخانه های دانشگاهی براساس مدل SWOT، مورد مطالعه: کتابخانه های دانشگاهی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه های دانشگاهی برنامه ریزی راهبردی علم سنجی تحلیل سوات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۳۵۵
هدف: هدف پژوهش حاضر زمینه یابی ایجاد واحدهای علم سنجی در کتابخانه های دانشگاهی براساس مدل سوات است، روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام گردید، پرسشنامه بین جامعه آماری که کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر مشهد بودند توزیع گردید و در مجموع ۸۰ پرسشنامه گردآوری شده با استفاده از ماتریس سوات و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کتابخانه های دانشگاهی شهر مشهد واحدی به نام علم سنجی ندارند، بنابراین کتابداران آشنایی مناسبی با علم سنجی نداشته و وظایف علم سنجی به خوبی انجام نمی گیرد. همچنین نشان داد که در ایجاد واحد علم سنجی به ترتیب منابع انسانی، فرهنگ سازمانی و فناوری بیشترین تأثیر را داشته اند. علاوه بر این مشخص گردید که نقاط قوت با مجموع امتیاز وزنی ۹۸/۳، فرصت ها با امتیاز ۷۹/۳، ضعف ها با امتیاز ۷۵/۳ و تهدیدها با امتیاز ۱۲/۳ به ترتیب بیشترین امتیاز را داشته اند. با توجه به اینکه مجموع امتیازات عوامل داخلی و خارجی بیشتر از ۳ (میانگین) است این نتیجه حاصل می شود که قوت ها و فرصت های وضعیت موجود بر نقاط ضعف و تهدید برتری دارند و تأثیر نقاط قوت و فرصت ها به مراتب از نقاط ضعف و تهدیدهای موجود بیشتر است، بنابراین کتابخانه های دانشگاهی با استفاده از راهبرد تهاجمی می توانند زمینه ایجاد واحد علم سنجی را فراهم آورند، به عبارت دیگر با استفاده از این راهبرد ایجاد واحدهای علم سنجی در دانشگاه ها توجیه پذیر و سودمند خواهد بود.
۱۱.

مطالعه ای در مورد الگوی ارائه خدمات برون کتابخانه ای از سوی کتابخانه های عمومی به بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اداره آموزش و پرورش بجنورد کتابخانه عمومی بازنشستگان خدمات برون کتابخانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۶ تعداد دانلود : ۵۳۶
هدف: هدف این پژوهش، ارائه الگویی به منظور تأمین خدمات برون کتابخانه ای برای بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد تا سال ۱۳۹۲ تشکیل دادند. ۱۳۰ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و تجزیه وتحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد، بیش ترین منابع درخواستی از نظر بازنشستگان روزنامه ها بود. از نظر بازنشستگان در میان چهار گروه خدمات کتابخانه، بیش ترین تمایل به استفاده از خدمات به ترتیب خدمات امانت، خدمات جنبی، خدمات مرجع و پژوهشی و خدمات اطلاع رسانی بود. به طورکلی برنامه های مذهبی (از خدمات جنبی) بیش ترین و تشکیل گروه های نمایش (از خدمات جنبی) کم ترین تمایل به استفاده بازنشستگان در میان چهار گروه خدمات کتابخانه بود. بیش تر بازنشستگان تمایل داشتند، شیوه ارائه خدمات از سوی کتابخانه ها غیر از خدمات جنبی کتابخانه، به صورت غیرحضوری باشد. از نظر آنان بهترین زمان برای ارائه خدمات کتابخانه ای در طول ایام هفته و به طور ویژه هنگام عصر بود. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها در راستای بهینه سازی وضعیت آزمودنی های مورد مطالعه از نظر دسترسی به اطلاعات، الگویی محقق ساخته در راستای ارائه خدمات برون کتابخانه ای (از جنبه منابع اطلاعاتی درخواستی، نوع خدمات، شیوه ارائه خدمات و زمان های مناسب ارائه خدمات) به بازنشستگان ارائه شد.
۱۲.

بررسی رفتار نوآورانه کتابداران و عامل های مؤثر بر آن در فرآیند مجموعه سازی (مطالعه موردی: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابداران رفتار نوآورانه سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی عامل های مؤثر بر رفتار نوآورانه فرآیند مجموعه سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۰ تعداد دانلود : ۴۸۱
هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان وضعیت رفتار نوآورانه کتابداران در فرآیند مجموعه سازی و عامل های مؤثر بر آن انجام شده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی توصیفی- تحلیلی با استفاده از پرسشنامه جهت گردآوری داده ها انجام شد. جامعه پژوهش را ۱۰۴ نفر از کتابداران فعال در فرآیند مجموعه سازی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تشکیل داده اند. یافته ها: به طورکلی رفتار نوآورانه کتابداران در حد متوسط (۴۴/۲) بود. در مرحله های کشف ایده و خلق ایده در حد خوب و در مرحله های پشتیبانی و اجرای ایده رفتار نوآورانه کتابداران در حد متوسط بود. از مجموع ۸۱ ایده ارائه شده توسط کتابداران فعال در فرآیند مجموعه سازی، ۶۱ ایده اجرایی شده است. بیشترین تعداد ارائه ایده (۳۷) در رابطه با ارائه خدمات به کاربران بالفعل و بالقوه بوده و به لحاظ نوع نوآوری، بیشتر ایده های اجرا شده مربوط به نوآوری فرآیند (۰۱/۵۹ درصد) بود. بررسی عامل های مؤثر بر رفتار نوآورانه کتابداران نیز نشان داد ۹/۲۸ درصد تغییرات رفتار نوآورانه به وسیله دانش، ۲/۲۸ درصد از طریق ارتباطات و ۳/۱۳ درصد به وسیله تعهد تبیین می شود.
۱۳.

تأثیر انواع خدمات الکترونیکی موجود در کتابخانه های عمومی بر میزان رضایت مندی کاربران (مطالعه موردی کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایت مندی خدمات کتابخانه کاربران خدمات الکترونیکی کتابخانه های عمومی و استان آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۵۹۸
هدف: هدف پژوهش مطالعه تأثیر انواع خدمات الکترونیکی موجود در کتابخانه های عمومی بر میزان رضایت مندی کاربران است. روش: پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تعداد کل اعضای فعال کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی می باشد. نمونه گیری به روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه می باشد که بین ۳۸۲ نفر از کاربران توزیع شد و داده ها با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: رضایت کاربران از بخش اینترنت با میانگین ۹۸/۲ و خدمات تلفنی با میانگین ۵۸/۲ می باشد. میزان رضایت کاربران از نرم افزار کتابخانه، پایگاه ایران نمایه، خدمات منابع دیداری و شنیداری و وبلاگ کتابخانه ها به ترتیب با میانگین ۳۶/۳، ۴۴/۳، ۲۴/۳، ۳۲/۳ بالاتر از متوسط است. بیشترین میزان رضایت از خدمات الکترونیکی متعلق به پایگاه ایران نمایه می باشد.
۱۴.

بررسی رابطه تمایل به دورکاری و تعهد سازمانی در میان کتابداران دانشگاه های دولتی شهراصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تعهد سازمانی اصفهان کتابخانه های دانشگاهی تعهد مستمر تعهد هنجاری تعهد عاطفی کتابداران دورکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۲ تعداد دانلود : ۴۵۸
هدف: هدف این پژوهش بررسی رابطه تمایل به دورکاری و تعهد سازمانی (تعهد عاطفی، تعهد مستمر، و تعهد هنجاری) کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بود. روش: روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آن کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (دانشگاه اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان) در سال تحصیلی ۱۳۹۱-۱۳۹۲ بود (۱۶۴ نفر). به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران (۱۰۷ نفر) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و می یر (۱۹۹۰) و پرسشنامه محقق ساخته دورکاری بود. روایی پرسشنامه توسط اساتید متخصص تأیید و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ ۸۶/۰ محاسبه گردید. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی توسط نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تعهد سازمانی با تمایل به دورکاری کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان ارتباط معناداری دارد. بین میانگین تمایل به دورکاری با هیچ یک از متغیرهای جمعیت شناختی تفاوت معنادار وجود ندارد. همچنین بین میانگین تعهد سازمانی با متغیرهای جمعیت شناختی جنسیت، پست سازمانی، دانشگاه محل خدمت، و سطح تحصیلات تفاوت معنادار وجود ندارد ولی در دو متغیر رشته تحصیلی و سابقه خدمت کتابداران تفاوت معنادار است. با توجه به اینکه برخی فعالیت های کتابخانه ای به شرط وجود زیرساخت های مناسب قابلیت دورکاری را دارند، مدیران می توانند با توجه به معیارهای تعهد سازمانی برنامه ریزی مناسبی جهت اجرای آن را انجام دهند.
۱۵.

بررسی رابطه مهارت های سواد اطلاعاتی با اثربخشی معلمان: مطالعه موردی معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اثربخشی سواد اطلاعاتی مهارت های تدریس شخصیت حرفه ای مهارت کنترل جو کلاس معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۴ تعداد دانلود : ۴۲۷
هدف: هدف این پژوهش،تعیین و شناسایی رابطه بین مهارت های سواد اطلاعاتی معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری با اثربخشی آنها بوده است. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی از نوع همبستگی بوده است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش دو پرسشنامه پژوهشگر ساخته می باشد. جامعه آماری پژوهش عبارت بوده اند از کلیه معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری (۴۶۹ نفر) که به روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد ۲۱۰ نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شده اند. برای تجزیه وتحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون t تک متغیره و آزمون همبستگی پیرسون با کمک نرم افزار آماری SPSS ویرایش ۲۰ استفاده شده است. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میزان مهارت های سواد اطلاعاتی معلمان و همچنین اثربخشی آنها بالاتر از حد متوسط بوده است. همچنین بین مهارت های سواد اطلاعاتی با اثربخشی معلمان و ابعاد سه گانه آن شامل: مهارت های تدریس، شخصیت حرفه ای و مهارت کنترل جو کلاس رابطه مثبت و معناداری وجود داشته است.
۱۶.

واکاوی مؤلفه های اساسی خط مشی مجموعه سازی و مدیریت مجموعه مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه های دانشگاهی خط مشی مجموعه سازی مدیریت مجموعه مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۴۶۰
هدف: شناسایی مؤلفه های تدوین خط مشی مجموعه سازی و مدیریت مجموعه مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد می باشد. روش: پژوهش حاضر با هدف کاربردی به صورت پیمایشی انجام گرفته است. نمایندگان گروه های آموزشی و مدیران و کارشناسان حوزه مجموعه سازی به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامه ای محقق ساخته در ۱۲ بخش و۵۸ گویه، با مقیاس پنج درجه ای لیکرت برای ابزار سنجش تنظیم شد که روایی آن توسط متخصصان حوزه تأیید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (۹۳/۰) تعیین گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی جهت توصیف داده ها و مشاهدات با ارائه جدول های توزیع فراوانی و پس از تبدیل نمودن متغیرهای تحقیق از مقیاس ترتیبی به فاصله ای، از آمار استنباطی، آزمون T و آنالیز واریانس، استفاده شد. انجام این مراحل از طریق نرم افزارهای SPSS ۲۱ و STATISTICA ۹.۰ بود. یافته ها: ۱۲ مؤلفه شناسایی شده ۱) فلسفه و اهداف، ۲) تعاریف، ۳) انتخاب یا عدم انتخاب منابع، ۴) مسائل کاربران، ۵) فراهم آوری، ۶) مسائل دسترسی، ۷) دیجیتال سازی، ۸) بودجه و مسائل مالی، ۹) حفاظ و نگهداری، ۱۰) وجین، ۱۱) مدیریت اجرایی و ۱۲) اجرا و بازنگری از سوی جامعه پژوهش جهت تدوین خط مشی ضروری شناخته شدند. نُه مؤلفه تأیید و سه مؤلفه فلسفه و اهداف، انتخاب یا عدم انتخاب منابع و وجین که از دیدگاه دو گروه جامعه پژوهش دارای تفاوت بودند، از طریق مصاحبه گروهی مورد بررسی مجدد قرار گرفتند. در پایان الگوی نوشتاری خط مشی براساس ۱۲ مؤلفه و جزئیات مناسب آن تنظیم گردید.
۱۷.

تعیین سطح خوانایی مقاله های دانشنامه رشد با هدف شناسایی گروه مخاطب با استفاده از شاخص های گانینگ/دیانی، فلش/دیانی و فرای/دیانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سنجش خوانایی دانشنامه رشد شاخص گانینگ/دیانی شاخص فلش/دیانی شاخص فرای/دیانی تعیین مخاطب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۵ تعداد دانلود : ۸۰۸
هدف: سنجش سطح خوانایی مقاله های دانشنامه رشد براساس سه شاخص گانینگ/دیانی، فلش/دیانی و فرای/دیانی به منظور شناسایی گروه مخاطب است. روش: پژوهش تحلیل محتوا و از نوع کاربردی است. جامعه آماری شامل ۱۵۰ مقاله نمایه شده در دانشنامه رشد است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای غیرنسبتی انتخاب شده اند. یافته ها: سطح خوانایی مقاله ها براساس هر سه شاخص متناسب با سطح فراگیران دوره دبیرستان و بالاتر تعیین شد. در شاخص گانینگ/دیانی پایین ترین سطح خوانایی مربوط به رده «علوم اسلامی» معادل اول دبیرستان و بالاترین سطح مربوط به دو «رده بهداشت و سلامت» و «علوم رایانه و ریاضی» معادل سوم دبیرستان بود. در شاخص فلش/دیانی سه رده «علوم انسانی»؛ «علوم رایانه و ریاضی» و «بهداشت و سلامت» دارای بالاترین سطح معادل سوم دبیرستان و رده های «علوم اسلامی»؛ «علوم تجربی»؛ «هنر و سرگرمی» پایین ترین سطح معادل اول دبیرستان بودند. در شاخص فرای/دیانی پایین ترین سطح معادل اول دبیرستان و مربوط به رده «علوم اسلامی» و بالاترین سطح مربوط به رده «علوم انسانی» معادل سال های نخست دانشگاه تعیین شد. بین میانگین رده های موضوعی براساس دو شاخص گانینگ/دیانی و فلش/دیانی در سطح ۰۵/۰ تفاوت معناداری وجود داشت. بین نتایج به دست آمده از شاخص گانینگ/دیانی و فلش/دیانی در سطح ۰۵/۰ رابطه معناداری وجود داشت.
۱۸.

رویکرد سیبرنتیکی به نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کنترل بازخورد سیبرنتیک بازیابی اطلاعات مدیریت نظام مند نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات پویایی نظام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۶ تعداد دانلود : ۸۳۶
هدف: کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به عنوان نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات با استفاده از رویکرد سیبرنتیک و به کارگیری قوانین آن می توانند توسعه یابند. این مقاله به شرح و تفسیر مباحث سیبرتنیک، مثل پویایی نظام، کنترل و بازخورد در نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات می پردازد و ضرورت دید نظام مند و سیبرنتیکی به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی را بیش از پیش نمایان می سازد. روش: در این مقاله مروری، با مطالعه منابعی که در حوزه سیبرنتیک و مباحث علم اطلاعات و دانش شناسی نوشته شده است، نقاط مشترکی که این دو حوزه با هم دارند، مخصوصاً در حوزه بازیابی اطلاعات مشخص و از منظر سیبرنتیکی تبیین شد. یافته ها: از آنجایی که سیبرنتیک علم نظام هاست، نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات نیز برای رشد و توسعه خود ناگزیر از به کارگیری اصول دانش سیبرنتیک می باشند. کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با اتخاذ رویکرد سیبرنتیکی می توانند کارکرد خود را در مقوله هایی چون نمایه سازی، ربط، جستجو و بازیابی بهبود بخشند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۷