محمدعلی لسانی فشارکی

محمدعلی لسانی فشارکی

مدرک تحصیلی: عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۸ مورد.
۱.

مسئولیت های سازمانی مدیران در امرونهی به کارکنان در پرتو قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت دولتی دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 208 - 229

کلید واژه ها: قرآن کریم امرونهی روش تحقیق موضوعی مسئولیت های مدیران فرهنگ سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 195 تعداد دانلود : 643
هدف: پژوهش حاضر با بررسی آیاتی از قرآن کریم که در آن ها کلیدواژه امرونهی یا مشتقات مرتبط با آن ها به کار رفته، درصدد شناسایی مسئولیت های سازمانی مدیران در امرونهی به کارکنان است. روش: در این پژوهش، از روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم استفاده شد تا نقش امرونهی در فرهنگ سازمانی با تمرکز بر اهمیت نقش مدیران در پرتو آیات قرآن کریم تبیین شود؛ سپس به سایر منابع حدیثی، تفسیری، ترجمه ای و لغوی مراجعه شد. با استفاده از مفاهیم به دست آمده، محورهای موضوعی پژوهش تهیه و تدارک دیده شد و یافته های پژوهش ذیل آن ها قرار گرفت. یافته ها: مطابق با مبانی نظری و یافته های پژوهش، مدیران شایسته در سازمان، همواره با موقعیت سنجی و در نظر گرفتن شرایط و مؤلفه های مختلف به امرونهی می پردازند تا احتمال اجرای آن وجود داشته باشد. برخی از اهم این شرایط و مؤلفه ها عبارت اند از: قوانین و نظام نامه های سازمانی، روشن سازی قوانین و دستورها، بهسازی و خودسازی مدیران، نگاه به سازمان به مثابه خانواده، توجه به برنامه غذایی کارکنان، مدیریت بر مبنای ویژگی های فردی کارکنان، مشارکت سازمانی کارکنان، راهبری سازمان در پرتو توکل به خداوند و استقرار نظام تشویق و تنبیه. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داده است که حوزه های مسئولیتی مدیران در امرونهی به کارکنان در سازمان، صرفاً به صدور امرونهی، فرمان یا دستور خلاصه نمی شود، بلکه ملاحظاتی نیز پیش از امرونهی، حین امرونهی و پس از امرونهی به کارکنان وجود دارد که توجه به آن ها برعهده مدیران است و می تواند در اجرای امرونهی توسط کارکنان اثرگذار باشد.
۲.

ابعاد و مؤلفه های حاکمیت مطلوب در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت اسلامی سال ۳۰ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 11 - 41
تعداد بازدید : 257 تعداد دانلود : 100
مفهوم حاکمیت خوب الگویی است که در پی ناکارآمدی سازوکارهای پیشین توسعه از سوی کشورهای توسعه یافته و مجامع بین المللی ارائه شد. اما به واسطه خاستگاه هنجاری متفاوت طرح آن از سوی اندیشمندان مختلف مورد انتقاد قرار گرفته است. بر این اساس این مقاله درصدد آن است تا با تکیه به سه بعد کتاب هدایت بودن، وجود همه لوازم هدایت تشریعی و جهان شمولی آموزه های قرآن، ابعاد و مؤلفه های حاکمیت مطلوب را با استفاده از ترکیبی از دو روش تحقیق موضوعی قرآن کریم و تحلیل مضمون از آیات قرآن استخراج نماید. بنابراین با انتخاب کلیدواژه مناسب (ریشه ح-ک-م) و بررسی آیات منتخب (703 آیه) در قالب سیاق آن (63 سیاق)، نکاتی به دست آمد که با مطالعه و مقایسه محتوایی با تفاسیر منتخب ضمن تکمیل، روایی نکات استخراجی (در مجموع 393 نکته) مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با روش تحلیل مضمون دسته بندی و کدگذاری شد. در نهایت ابعاد حاکمیت مطلوب با تکیه به 33 مؤلفه به دست آمده در 5 عنوان شریعت گرایی اسلامی، معنویت گرایی اسلامی، عقل گرایی، عدالت گرایی اسلامی و مردم سالاری دینی دسته بندی گردید. سبک مستخرج از مؤلفه ها و ابعاد با عبارت «حاکمیت برادرانه در سایه ولی حق» عنوان گذاری شد.
۳.

پیش نیازهای امرونهی در فرهنگ سازمانی در پرتو آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت سازمان های دولتی سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 143 - 154

کلید واژه ها: قرآن کریم امرونهی فرهنگ سازمانی سازمان متعالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 908 تعداد دانلود : 764
امرونهی در سازمان ابزاری برای راهبری آن توسط مدیران و رهبران است که تعیین سازوکار آن، حساسیّت هایی به دنبال دارد. پژوهش حاضر با بررسی آیاتی از قرآن کریم که در آن ها کلیدواژه امرونهی یا مشتقّات مرتبط با آن ها به کار رفته است، درصدد استخراج پیش نیازهای نظام کارآمد و اثربخش امرونهی در سازمان است. در همین راستا، از روش پژوهش موضوعی در قرآن کریم استفاده شد تا نقش امرونهی در فرهنگ سازمانی در پرتو آیات قرآن کریم تبیین شود. سپس به سایر منابع حدیثی، تفسیری، ترجمه ای و لغوی مراجعه شد. با استفاده از مفاهیم به دست آمده، محورهای موضوعی پژوهش تهیه و تدارک دیده شد و یافتههای پژوهش ذیل آن ها قرار گرفت. نقش و جایگاه امرونهی در فرهنگ سازمانی در پرتو آیات قرآن کریم را می توان در سه دسته جمع بندی کرد: 1) مقدّمات امرونهی؛ 2) مقارنات امرونهی؛ 3) تعقیبات امرونهی که هریک دارای شرایط و ملزومات مربوط به خود برای پیاده سازی موفّق نظام امرونهی در سازمان است که در این پژوهش به بیان مقدّمات لازم جهت صدور امرونهی پرداخته شده است.
۴.

مؤلفه های حکمرانی اخلاقی در پرتو قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت اسلامی سال ۳۰ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 219 - 249

کلید واژه ها: رهنمودهای قرآن حکمرانی اسلامی حکمرانی اخلاقی مدیریت اسلامی روش تحقیق موضوعی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 802 تعداد دانلود : 631
از آنجاییکه حکمرانی جوامع با نظام اخلاقی آن جامعه عجین یافته است، فهم ارزش های اخلاقی مطابق با کلام وحی امری مهم می باشد. از این رو پژوهش حاضر درصدد است که مبتنی بر آموزه های قرآن کریم اصول و مولفه های اخلاقی برجسته و کارآمد مورد نیاز حکمرانی جوامع را با بهره گیری از روش تحقیق موضوعی قرآن کریم استخراج کند. بدین منظور مفهوم اخلاق ذیل محور حکمرانی در 678 آیه مورد بررسی قرار گرفته است. دستاورد این پژوهش مجموعه اصول و مولفه های اخلاقی است که حاکمان یا کارگزاران، مردم، حوزه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اداری می بایست به آن متخلق گردند تا در پرتوآن بتوانند رهبری و هدایت امور را آنطور که مد نظر قرآن است جامه عمل بپوشانند و کار بست آنها موجب ارتقای اخلاق در جوامع اسلامی خواهد شد. مهم ترین اصول اخلاقی که در این پژوهش شناسایی شده است عبارتند از: حاکمیت رابطه رحمانی ، حاکمیت عدالت، رضایت عمومی، تخصص و تعهد، خردورزی، مشارکت عمومی، اصلاح و نظارت همگانی و شفافیت و پاسخگویی برای حاکمان. اطاعت از حکومت اسلامی، همدلی با مردم، همدلی و کمک به حکومت برای مردم و در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اداری برائت از استکبار و حفظ عزت ، توجه به معیشت ، ایجاد اقتصاد سالم، اهمیت به خانواده ، تعلیم و تربیت، قانونگذاری حق مدار و انتصابات شایسته .
۵.

سین تأکید یا تحقیق در قرآن و نگاه مفسران و مترجمان به آن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد آراء تفسیری سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴) 153 - 183

کلید واژه ها: قرآن کریم سین تأکید تحقیق تسویف استقبال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 848 تعداد دانلود : 191
سین تأکید یا تحقیق به رغم کاربرد قابل توجهی که در قرآن کریم دارد، هم چنان غریب و ناشناخته است، عمدتاً کاربردهای آن به حساب سین تسویف یا استقبال گذاشته، و از جایگاه دقیق و حساس آن غفلت می شود. در این مطالعه با این فرض که بسیاری از مواردِ کاربرد حرف سین بر سر فعل مضارع در قرآن برای تأکید و تحقیقِ فعل پس از خود است و نه برای افاده معنای تسویف و استقبال، تلاش خواهیم کرد با استخراج موارد کاربرد حرف سین در قرآن و مراجعه به تفاسیر مختلف و کتب نحو و علوم قرآن و ترجمه های مشهور فارسی قرآن، به توصیف و تحلیل آراء درباره معنا و مفهوم این حرف در آیات قرآن بپردازیم. بنا ست از این فرضیه دفاع کنیم که بسیاری از موارد کاربرد سین بر سر فعل مضارع در قرآن کریم نه برای تسویف و استقبال آن گونه که عمده مفسران و مترجمان تصور کرده اند بل که از برای دلالت بر تأکید و تحقیق است و باید هنگام ترجمه آن را معادل کلماتی مانند یقیناً، البته، درواقع، بی شک، لامحاله، ناگزیر، دائماً، پیوسته و امثال آن ها گرفت.
۶.

شناسایی شایستگی های مدیران اصلح؛ تحقیق موضوعی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مدیریت منابع انسانی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۶) 85 - 114

کلید واژه ها: شایستگی مدیران مدیران اصلح روش تحقیق موضوعی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 550 تعداد دانلود : 446
مدیران و نحوه عملکرد آنان در هر نظام، نشانگر اراده حکومت در دستیابی به آرمان ها و اهداف وعده داده شده است، لذا تعیین شایستگی های مدیران اصلح و شایسته، همچنین انتخاب و توسعه مدیران براساس آن، یکی از مسائل اصلی حکومت های متعالی است. کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران که در مسیر رشد و توسعه گام برمی دارند، برای اداره خود، نیازمند مدیرانی اصلح و شایسته می باشند، بدین سبب و باتوجه به ضرورت تبیین شایستگی های مدیران باتوجه به شاخصه های بومی و فرهنگی و مبتنی بر جهان بینی اسلامی، این تحقیق شناخت شایستگی های موردنیاز مدیران اصلح برای اداره کردن سازمان ها و جوامع از دیدگاه قرآن کریم را به عنوان هدف اصلی دنبال نموده و با بهره گیری از روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم و تدبر سیاق محور، 104 زیرمؤلفه شایستگی مرتبط با مدیران اصلح را در 14 شایستگی اصلی و قابل دسته بندی در چهار طبقه کلی شامل: شایستگی های هدایتگری، شایستگی های معنوی، شایستگی های ذهنی و شایستگی های اجتماعی معرفی می نماید.
۷.

دو دهه عملکرد کشورهای اسلامی در حال توسعه عضو گروه D8 در بروندادهای علمی و فناورانه: مطالعه تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست نامه علم و فناوری دوره دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۳) 53 - 68
تعداد بازدید : 308 تعداد دانلود : 422
اهمیت دستاوردهای علم و فناوری در دنیای امروز چنان است که بخش اعظمی از توسعه کشورها براساس آن ها ارزیابی می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت جمهوری اسلامی ایران از منظر بروندادهای علم و فناوری در بازه زمانی بیست ساله و مقایسه آن با کشورهای اسلامی عضو گروه D8 انجام شد. این پژوهش کاربردی بوده و به روش تحلیلی - توصیفی با رویکرد علم سنجی ارائه شد. جامعه پژوهش شامل بروندادهای علمی و فناورانه کشورهای اسلامی گروه D8، نمایه شده در پایگاه اسکوپوس و پایگاه های بین المللی پروانه های ثبت اختراعات در بازه زمانی 1997 تا 2017 بود. یافته های پژوهش نشان داد که ایران در شاخص های تعداد بروندادهای علمی و استنادات، پس از ترکیه جایگاه دوم را در بین کشورهای گروه D8 به خود اختصاص داده است. در حوزه بروندادهای فناورانه در سه پایگاه بین المللی USPTO EPO  و WIPO ایران به ترتیب در جایگاه دوم پس از مصر، جایگاه سوم پس از ترکیه و مالزی و جایگاه چهارم پس از ترکیه، مالزی و مصر قرار داشت. با توجه به نسبت بروندادهای فناورانه به برونداد های علمی، ایران در بین هشت کشور جایگاه چندان مناسبی نداشت و از این حیث حتی از پاکستان، بنگلادش یا نیجریه عقب تر بود. در بیشتر کشورهای بررسی شده بین تعداد بروندادهای علمی با تعداد استنادات و همچنین بروندادهای فناورانه رابطه مثبت و معنی داری برقرار بود. با وجود این، نتایج نشان دادند که افزایش تعداد بروندادهای علمی ایران الزاماً به افزایش متناسب و شایسته بروندادهای فناورانه منجر نشده است. این موضوع نشان دهنده شکاف بین علم و فناوری در کشور است.
۸.

الگوپردازی مفهوم یابی از آیات قرآن کریم با استفاده از دانش متن کاوی رایانشی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن تابستان ۱۳۹۹ شماره ۸۲ 81 - 108

کلید واژه ها: روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم مفهوم یابی متن کاوی پیکره متنی یادگیری ماشین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 535 تعداد دانلود : 439
  هدف مقاله تعیین مسیری برای تبیین فناورانه مفهوم یابی از آیات قرآن است. مفهوم یابی یکی از مراحل اصلی روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم است و در عین حال در سایر مطالعات مرتبط با فهم قرآن می تواند به کار گرفته شود. استفاده از دانش متن کاوی رایانشی برای پردازش متون، روشی متداول در فناوری دنیای امروز است. قرآن کریم نیز به عنوان یک متن و زبان مورد توجه این دانش قرار گرفته است. گام اول برای تحلیل هر متن تشکیل پیکره متنی است که متن را به داده های ساخت یافته تبدیل می کنند. در طراحی این پیکره ها از قواعد مختلفی از جمله قواعد متداول صرفی- نحوی استفاده می شود. آنچه انتظار داریم درنهایت به عنوان خروجی ماشین از آن بهره بگیریم، مفهوم یابی و استخراج دانش یا ابزارهایی برای تسهیل این کار است؛ لذا پس از تشکیل پیکره متنی، داده های نمونه برای استفاده در فرایند یادگیری ماشین برای مفهوم یابی آماده شده اند. این داده ها الگوهای ساده زبانی مبتنی بر پیکره متنی است که منجر به دریافت مفهوم می شود و می تواند در مراحل تکمیلی تدقیق شده، به سمت الگوهای پیشرفته سوق پیدا کند.
۹.

تحلیل کارکردی محیط کسب و کار با استفاده از مفاهیم قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست نامه علم و فناوری دوره دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۳) 101 - 116
تعداد بازدید : 141 تعداد دانلود : 507
این مقاله با استفاده از روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، دلالت های آموزه های قرآنی برای فضای کسب و کار را احصا کرده است. روش تحقیق موضوعی علاوه بر آیه حاوی کلیدواژه، آیات پیرامونی آن را در حکم واحد موضوعی مدنظر قرار می دهد. برای بررسی مؤلفه های فضای کسب و کار از منظر قرآن کریم، کلیدواژه های تجارت، بیع و شراء  برای مفهوم یابی از آیات انتخاب شده اند. برای دسته بندی مفاهیم، مدل کارکردی انتخاب شد. قرآن کریم علاوه بر دلالت هایی درمورد شاخص های کسب و کار، فضای مطلوبی را حاکم بر این فضا ترسیم می کند. آمیختگی اغلب آیات مرتبط با مفاهیم کسب و کار در قرآن با مفاهیم عمیق توحیدی نشان می دهد قرآن کریم محیط اقتصادی را به نحوی ترسیم می کند که در حالت مطلوب ایدئال، به گسترش و تعمیق توحید منجر شود و در حالت حداقلی با آن در تعارض نباشد. تبیین کاربردی این گزاره ها با استفاده از مدل کارکردی امکان پذیر است. مفاهیم دریافتی ذیل چهار کارکرد اصلی اخلاق کسب وکار، تسهیل گری، تنظیم گری و خط مشی گذاری تقسیم می شود. اصل حاکم بر این کارکردها، تراضی در تجارت است. برای هریک از این کارکردها، زیرنقش هایی تعیین شده است. هریک از این زیرنقش ها به مفاهیمی مستندند که مستقیماً از آیات برداشت شده اند. تحقق کارکردهای فوق در نظام مطلوب کسب و کار ایدئال باید به گونه ای باشد که به بسط و تعمیق توحید در جامعه و افزایش آرامش انسان منجر شود و باعث ارتقای ارتباطات انسانی  و کاهش فاصله طبقاتی باشد.
۱۰.

رویکردهای خاورشناسان به مسئله انسجام قرآن: سیر تحوّل تاریخی؛ ویژگی ها؛ زمینه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال شانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 139 - 159

کلید واژه ها: خاورشناسان انسجام قرآن سور مکی سور مدنی وحدت سوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 678 تعداد دانلود : 623
مطالعه قرآن به عنوان یک متن مقدس، خصوصاً به دلیل اشتراکات موضوعی با محتوای کتاب های مقدس پیشین، همواره مورد توجه خاورشناسان بوده است. از آن جا که نحوه چینش آیات قرآن و ترکیب محتوایی آن ها برخلاف الگوی عهدین است، بارزترین خصیصه سبکی قرآن که در مواجهه ابتدائی غیرمتعارف می نماید، ناپیوستگی و فقدان انسجام ظاهری است. در این جستار، روند تاریخی رویکردهای غربیان به انسجام قرآن، ویژگی های رویکردها و عوامل و زمینه های پیدایش و تحول آن ها واکاوی شده است. سیر تطوّر تاریخی روندی سه مرحله ای را نشان می دهد: نفی کلّی انسجام قرآن؛ اذعان به انسجام سوره های مکی و تردید در وجود پیوستگی در سور مدنی؛ تأکید بر لزوم بررسی سوره های مدنی با فرض وجود انسجام در آن ها. هم چنین ویژگی های این رویکردها دستخوش تغییراتی شده است، از جمله: تغییر رویکرد جدلی به رویکرد علمی؛ تحول از فهم انسجام قرآن در فرآیند تکوین تاریخی به فهم انسجام متن در نسخه نهائی؛ تغییر تصور ترکیب تصادفی به انگاره وحدت ادبی سوره . عوامل پیدایش و دگرگونی رویکردها متعدد است که می توان به مأنوس بودن ذهن غربی به نظم کتاب مقدس و نظم موضوعی، مراجعه به متن عربی به جای ترجمه قرآن، مطالعه قرآن به مثابه کلامی شفاهی و تفاوت دیدگاه ها درباره نحوه تدوین قرآن اشاره کرد.
۱۱.

بررسی و تحلیل ویژگی های مدیران برای هدایت منابع انسانی در پرتو استعاره نور در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۳) 507 - 526
تعداد بازدید : 774 تعداد دانلود : 961
موفقیت سازمانها تا حد زیادی بستگی به هدایت و رهبری در آنها دارد. در دیدگاه اسلامی هدف غایی از هدایت، رساندن انسانها به کمال مطلوب است. اجزا و عناصر هدایت عبارتند از مدیران و ساختارهای سازمانی به عنوان هدایت کننده ها و منابع انسانی به عنوان هدایت شونده. در بیان تفصیلی قرآن، اهداف سازمانها زمانی محقق خواهد شد که بین این عناصر هماهنگی و همسویی وجود داشته باشد. هدف: هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل ویژگی های مدیران سازمان با استفاده از استعاره نور در قرآن کریم بود. روش: در این مقاله از روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم استفاده شد. در این روش پس از تعیین کلیدواژه های تحقیق، آیات حاوی واژه نور و هم خانواده های آن از قرآن استخراج و مفاهیم مدّ نظر در موضوع تحقیق از آیات مذکور استنتاج شد. یافته ها: برخی از ویژگی های احصا شده برای مدیران در این تحقیق، با تحقیقات گذشته مشترک بوده، ولی در بسیاری دیگر نیز تفاوتهای اساسی وجود داشت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق با عنوان ویژگی های پنج گانه ای به شرح ذیل ارائه شد که عبارتند از: ویژگی های عقیدتی، ویژگی های شخصیتی، ویژگی های ساختاری، ویژگی های رفتاری و ویژگی های هدف گرایی.
۱۲.

گونه شناسی ساختار چینش آیات در رکوعات قرآنی (مطالعه موردی سوره بقره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 73 - 94

کلید واژه ها: رکوعات قرآنی سوره بقره چینش آیات در رکوع گفته پردازی الگوهای بسط متن گفتمان قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 53 تعداد دانلود : 359
یکی از مباحث جدید قرآن شناسی، مطالعه الگوهای گفته پردازی در زبان (بیان) قرآن کریم است. بررسی این موضوع از زوایای مختلف امکان پذیر است؛ یکی از آنها بازخوانی کوشش های مرتبط با این موضوع در میان متقدمان است. همچنین، بازخوانی و تحلیل رکوعات قرآنی که از تقسیم بندی های کهن متن قرآن کریم بوده و با علامت «ع» در برخی مصاحف شناخته شده، با این نگاه از نقطه های شروع در این مباحث است. با مطالعه چینش آیات در رکوعات یک سوره، الگوهای متن سازی (گفته پردازی) و ساختار متن قرآن کریم استخراج می شوند. جستار حاضر درصدد است با بهره گیری از روش های مختلف تحلیل شکلی و محتوایی و نیز روش های نقد متن به این پرسش پاسخ دهد که چینش آیات در رکوعات سوره بقره بر چه الگوهایی استوار است تا بدین وسیله الگوهای گفته پردازی را بازشناسد. بررسی ها نشان می دهند الگوهای گفته پردازی در این سوره به الگوهای عمومی شامل بلاغت سامی (ارتباط متقابل متون به صورت متوازی و دایره ای)، ساختار شمارشی، تقابل یا گفتمان برابر (تقابل دوگان ایمان و کفر و انفاق و ربا) ساختار توالی (ترتیب زمانی اعطای نعمت ها به بنی اسرائیل و ذکر انبیای الهی به ترتیب زمانی)، شیوه تفصیل با بیان مصداق و تمثیل (رفتارشناسی منافقین)، تصریف در بیان (پاسخ به شبهه معاد در قالب ذکر سه داستان)، الگوهای سبک ساز شامل شیوه بیانی یکسان در آیات رکوع (اوامر) و آغازین مشترک آیات رکوع، الگوهای مبتنی بر گونه سخن شامل سخن روایی که دربردارنده (داستان آدم و روایت طالوت و جالوت) و سخن حقوقی و بیان آیات الأحکام تقسیم می شوند.
۱۳.

بررسی نقش مصرف مدبّرانه بر فقرزدایی از خانواده در پرتو مطالعات میان رشته ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۳۹)
تعداد بازدید : 681 تعداد دانلود : 512
قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید پیامبر اسلام(ص) نیازمند درک عمیق و فهم دقیق برای دریافت رهیافت های کاربردی در زندگی بشری است که این فهم جز با رویکرد و گرایش به مطالعات میان رشته ای میسّر نیست. از طرفی علوم انسانی بشری نظیر اقتصاد، در حل مشکلات بشر امروزی و پاسخ گویی به سؤالات مطرح شده موفقیت کامل را به دست نیاورده است. سیاست های پیشنهادی اقتصاد متعارف در کاهش فقر به اصلاح نهادهای اجتماعی توصیه کرده و به نهاد خانواده توجه چندانی ندارد. این درحالی است که اسلام، به خانواده به عنوان پایه ای ترین نهاد تشکیل دهندهٔ جامعه به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نگریسته و دستورالعمل ها و سیاست های مشخصی را پیشنهاد می دهد. در همین راستا، مطالعات میان رشته ای برای پاسخ گویی به این دسته از سؤالات راه گشاست. اقتصاد اسلامی در سال های اخیر بر اساس روش های مدوّن جهت ترکیب دو رشته علوم اسلامی و اقتصاد مورد توجه قرار گرفته است. مقاله پیش رو، به بررسی نقش مصرف مدبّرانه بر فقرزدایی از خانواده با نگاه به تعالیم اسلامی پرداخته است. اگر الگوی اقتصادی خانواده بر اساس آموزه های اسلامی شکل بگیرد، این اعتقادات و باورها بر اعتدال در میزان مصرف و برطرف کردن معضل فقر اثرگذار خواهد بود. میزان درآمد، اعتدال و میانه روی، قناعت و شأن افراد از محورهایی هستند که برای ترسیم سبک زندگی اسلامی مبتنی بر عدالت و فقرزدایی از جامعه لازم و ضروری است. از رهیافت های کاربردی این پژوهش می توان به رابطه ازدواج و فقرزدایی، تأثیر اولویت در مصرف زوجین و همچنین آموزش های اقتصادی والدین به فرزندان در شکل گیری الگوی مصرف مدبّرانه در خانواده اسلامی اشاره کرد.
۱۴.

تحلیل گفتمانی مدل آزمون در 2 نگاره ی رودررویی حضرت موسی(ع) و ساحران از فالنامه ی صفویه

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳) 85-98

کلید واژه ها: گفتمان قرآنی داستانهای پیامبران نگاره حضرت موسی(ع) و ساحران نشانه - معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 868 تعداد دانلود : 224
قرآن با زبان تمثیلی خود در شرح سرگذشت پیامبران، به عنوان سنتی تبلیغی عمل می کند که گاهی امیدوار کننده و گاه بازدارنده است. گفتمان قرآنی که آیین گفتگوی خداوند با بندگان بواسطه ی پیام وحی از سوی یک پیامبر است، با ذکر گنجینه ای از داستان های پیامبران امکان تفسیر لایه های پیدا و پنهان نگاره های پیامبران را فراهم می کند. پژوهش حاضر به تحلیل گفتمانی، 2 نگاره که الگوی آزمون حضرت موسی در آن بروز کرده می پردازد. بنابراین مهم ترین سوال پژوهش این است: ابعاد گفتمانی آزمون حضرت موسی در برابر ساحران، چگونه در دو نگاره بروز کرده است؟ در مقاله ی حاضر با استناد به قرآن در تحلیل پیام نگاره ها، رویکرد «گفتمان قرآنی» از نوع تحلیل نشانه – معناشناسی و بر اساس گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، صحنه ی رودررویی حضرت موسی(ع) و ساحران در دو نگاره، با نمایش دو معجزه در هر نگاره، گفتمان قدرت و حقانیت الهی که حمایت الهی از پیامبر یا پادگفتمان آشکار کرد. همچنین تمامی شاخصه های تصویری چون جایگیری شخصیت ها و ایجاد ترکیب بندی، افق دید یا دید فضایی در جهت بروز الگوی آزمون، فضای تنشی ناشی از آزمون را ایجاد کردند که در نگاره اول، مفهوم تقابل و جدال و نگاره ی دوم، مفهوم پادگفتمان الهی بروز آشکارتری داشت. لازم به ذکر است، فضای تقابلی نگاره ی اول، با مربع معناشناسی گریماس تحلیل شد تا این تقابل در نگاره بهتر مشخص شود.
۱۵.

زبان و تفکّر؛ رویکردی قرآنی، تحلیلی معناشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: قرآن زبان ذکر تفکر لهو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه کلیات فلسفه زبان
تعداد بازدید : 815 تعداد دانلود : 839
تقدّم یا تأخّر تفکّر و تحصیل معنا نسبت به زبان و گفتار و تأثیر هرکدام بر دیگری و کیفیت آن مهم ترین وجوه مسأله در رابطه زبان و تفکّر است. «تعیین کنندگی زبان برای تفکّر»، «تعیین کنندگی تفکّر برای زبان»، «استقلال زبان و تفکّر از هم» و «استقلال زبان و تفکّر در آغاز تکوین و وابستگی آنها به هم در تکامل» چهار نظریه مطرح در این باره اند. در این میان، معرفت قرآنی حاصل از تحقیق موضوعی و معناشناختی آیات مرتبط، علاوه بر غنابخشی به دستاوردهای بشری، به ویژه در تبیین کیفیّت تأثیر زبان بر ذهن، می تواند پشتوانه نظری تدوین برنامه های اجتماعی تربیتی گفتمان محور و مهم تر از همه در راستای اصلاح رویکرد به آموزش و ترویج قرآن کریم، در پاسخ به چرایی ماهیت زبانی آن، نقش آفرین باشد. آیاتی از قرآن کریم شناخت یا عدم شناخت به حقایقی را در تحقّق و چگونگی کنش هایی در «زبان بیانگر» تعیین کننده نشان می دهد؛ اما «زبان دریافتی»، با لحاظ همبستگی لفظ و معنا، «کارکردی توجیهی» بر ذهن انسان به دو نحو «ذکری» و «لهوی» دارد. ثمربخشی شناخت هایی نو، بسترسازی برای آیات غیرکلامی، محوریّت برای ارزیابی و تغییر تصوّرات و تصدیقات و سببیّت برای تثبیت شناخت ها و باورهای انسان پیامد کارکرد توجیهی زبان در بیان قرآن کریم است.
۱۶.

ویژگی های مربی صالح در پرورش و مدیریت استعداد ها ؛ پژوهشی قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۷۲

کلید واژه ها: مربی گری مدیریت استعداد روش تحقیق موضوعی در قرآن توسعه استعداد ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 524 تعداد دانلود : 687
مربی گری یکی از بهترین و مؤثرترین موضوعاتی است که می تواند موجب توسعه و پرورش استعدادهای سازمانی شود که از این طریق، پیشرفت شغلی آن ها را نیز در پی خواهد داشت. برخی از پژوهش های انجام شده با هدف اثربخش تر کردن رابطه مربی گری، بر ویژگی هایی متمرکز شده اند که مربی بایستی داشته باشد تا تأثیرگذارتر و مفیدتر باشد. پژوهش حاضر نیز با اتخاذ رویکردی مشابه و با هدف مبنایی، بر بومی سازی مفاهیم مدیریتی از طریق محور قرار دادن قرآن کریم تأکید کرده و در پی معرفی ویژگی های مربی صالح می باشد. روش مورداستفاده، تدبری سیاق محور است که روش تحقیق موضوعی در قرآن نام گرفته است. پژوهشگران به منظور شناسایی ویژگی های مربی صالح در قرآن، پس از تعیین کلیدواژه مرتبط، آیات متناسب با آن و تدبر در این آیات نورانی، به مفاهیمی مرتبط هدف پژوهش دست یافته اند. سپس مفاهیم مذکور که مربی را در مسیر رشد و پرورش افراد یاری می دهد در دسته بندی پنج گانه ای که شامل ویژگی های اعتقادی، اخلاقی-رفتاری، شخصیتی، روشمندی و هدفمندی می باشد معرفی کرده اند. درنهایت پیشنهاد شده است به منظور تکمیل و تقویت این بحث، پژوهش هایی با هدف مشابه از طریق استفاده از کلیدواژه های مشابه در قرآن کریم یا استفاده از سایر منابع اصیل اسلامی طرح ریزی و اجرا شود.
۱۷.

آیین قرائت و کتابنت قرآن کریم در سیره نبوی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۴ مهر و آبان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۴۲) 54 - 61

کلید واژه ها: کتاب آیین قرائت و کتابت قرآن کریم در سیره نبوی معرفی و نقد کتاب مطالعات قرآنی- حدیثی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 290 تعداد دانلود : 859
کتاب «آیین قرائت وکتابت قرآن کریم در سیره نبوی را می توان در زمره مطالعات قرآنی- حدیثی دانست که مؤلف آن کوشیده است ضمن توصیف چگونگی بنیان گذاری قرائت و کتابت قرآن از سوی رسول خدا، الگوهای اسوه حسنه را در مباحث آموزش و ترویج قرآن برای نسل جوان امروز جهان اسلام تبیین و تحلیل کند. نویسنده در نوشتار حاضر، کتاب مذکور را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. از این رو، در ابتدا پرسش های اساسی مد نظر نویسنده کتاب و نیز مهم ترین نتایج بدست آمده وی را برمی شمارد. سپس، ساختار کتاب را با ذکر بخش ها و فصول کتاب و محتوای آن ها تشریح می کند. در انتها، برخی ایرادات کتاب را مطرح می نماید.
۱۸.

الاتجاه الأثری فی المیزان، دراسهًْ خاطفهًْ جامعهًْ(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال اول بهار ۱۳۸۹ شماره ۱ 125 - 136

کلید واژه ها: المیزان علامه طباطبایی تفسیر قرآنی قرآن تفسیر اثری شیوه های تفسیر تفسیر موضوعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 16 تعداد دانلود : 932
تفسیر اثری در جهان اسلام، بویژه در مکتب تشیع، پیشینه ای تاریخی دارد، که درخور پژوهش هایی گسترده، وعمیق می باشد.در این میان دو تفسیر اثری شیعی برجسته که نخستین آن البرهان، اثر سیدالبحرانی، ودیگری نورالثقلین، اثر شیخ الحویزی است، برای همه اهل تحقیق آشنا می باشد.هر دو مفسر یاد شده از بزرگان مفسرین قرن یازدهم بشمار می آیند.پس از این دو، مدتی مدید در حدود سه قرن یا بیشتر، این رویکرد متوقف شد، تا اینکه سرانجام در آسمان تفسیر اثری شیعی، سومین ستاره پدیدار شد، وبا ظهور خود، به برهان استوار رهنمون گشت، وبا انوار استدلالی خود، سرآمد جهانیان شد.این تفسیر المیزان نام دارد که بکوشش مفسر بزرگ، علامه سیدمحمد حسین طباطبایی رحمه الله علیه، مدون گردید.نویسنده این مقاله بر آن است این تفسیر بزرگ را که به گفته پیشینیان، همچون خورشید نیمروز است، مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان