۱. معانی تقدیم و تأخیر ساختارهای متشابه قرآن با تکیه بر تفاسیر مجمع البیان، المیزان و نمونه نویسنده: محمدنبی احمدی رضا امانی مصیب مرزبانی منبع: اندیشه علامه طباطبایی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳ کلید واژه ها: قرآن کریم تفسیر نمونه تفسیر المیزان تقدیم و تأخیر تشابه لفظی تفسیر مجمع البیان حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۵۶۷ چکیده تعداد دانلود : ۲۵۵ در قرآن کریم آیاتی با ساختار مشابه وجود دارد که در این آیات، گاهی اسلوب تقدیم و تأخیر به کار رفته است و بی شک این اسلوب ها، حامل غرض خاصّی می باشند. با دقّت و بررسی تفاسیر مجمع البیان، المیزان و نمونه، متوجّه این مهم می شویم که عملکرد آنها در برخورد با این دسته از آیات، متفاوت بوده است. بازتاب تفسیر المیزان در پاسخگویی به تقدیم و تأخیر آیات متشابه لفظی، از تفاسیر دیگر بهتر است و پس از آن، عملکرد تفسیر نمونه در مرتبة بعد از المیزان قرار می گیرد. امّا صاحب تفسیر مجمع البیان در این موضوع، رویکرد و تلاش خاصّی انجام نداده است و تنها در مواردی به تشابه میان آیات اشاره کرده است. در این جستار که به روش توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه ای انجام گرفته، ضمن آنکه نپرداختن تفسیر مجمع البیان به دلایل اسلوب تقدیم و تأخیر در آیات متشابه لفظی را نقص به حساب می آورد، سعی دارد که با بررسی و نقد تفاسیر نامبرده و برخی تفاسیر دیگر در مسئلة تقدیم و تأخیر آیات متشابه لفظی اثبات نماید که تک تک آیات متشابه لفظی قرآن کریم، به ویژه آیاتی که تقدیم و تأخیر در آنان به وقوع پیوسته، دلیل و حکمت منحصر به فردی دارند که تفسیر یکسانی ندارند؛ زیرا در قرآن کریم، تکرار عبثی که منتهی به تفنّن و سرگرمی باشد، وجود ندارد.
۲. معرفى, نقد و بررسى (کتاب الجغرافیه) نویسنده: رضا صفری منبع: آینه پژوهش شهریور ۱۳۸۹ شماره ۱۲۳ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۹۶۲ چکیده تعداد دانلود : ۴۴۰
۳. نگاهی به آموزش تفکر در قرآن کریم نویسنده: کمیتهی رویکرد فرهنگی و تربیتی دفتر برنامهریزی و تألیف کتابهای درسی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۹ شماره ۲۹ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی تعداد بازدید : ۶۹۵ چکیده تعداد دانلود : ۳۴۶
۴. الفرق بین لغة القرآن الکریم و بین اللغة الحمیریة نویسنده: عبدالغنی ایروانی زاده سید محمد امیری منبع: آفاق الحضاره سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۳۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) کلید واژه ها: لغة القرآن اللغة العربیة الحمیریة اللغة العدنانیة اللغة القحطانیة المستشرقون حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۰۵۶ چکیده تعداد دانلود : ۵۴۴ تنقسم بلاد العرب ـ بسبب الظروف الطبیعیة ـ إلی قسمین کبیرین یختلفان اختلافاً متبایناً فی الحیاة عامة، و تبعا لذلک ینقسم سکانها إلی قسمین أیضاً هما الجنوبیون فی الیمن المتحضرون و هم القحطانیون أو الحمیریون، و الشمالیون فی الحجاز الذین یعیشون معیشة بداوة و هم العدنانیون و هذه الظروف التی سببت اختلاف حیاتهم لاشکّ و لاریب سببت اختلاف لغتهم. فالقحطانیون و العدنانیون شعبان عرفهما التاریخ و خلّفا لنا من لغتیهما نصوصاً لا تقبل شکاًولا جدالاً و اذا اخضعنا هذه النصوص للدرس العلمی فنستخلص من هذا الدرس نتائج مختلفة فی اللغة و الادب و التاریخ ایضاً، و العلماء اللغویون القدماء کانوا یرون أن لسان قحطان غیر لسان عدنان و إنما کانوا یقولون إن العرب العدنانیین اخذوا عربیتهم من القحطانیین، ولکنهم لم یحاولوا معرفة لغة قحطان، و کان ابوعمرو بن العلاء مطمئناً الی وجود اختلاف جوهری بین العربیة و الحمیریة، لکن المستشرقین المحدثین وُفِّقوا الی اکتشاف اللغة القطحانیة بل وُفِّقوا الی اکتشاف اللغات القحطانیة و هی اللغة الحمیریة و السبئیة و المعینیة و عُنوا باللغة الحمیریة خاصة فعرفوا نحوها و صرفها فکانت النتیجة ان الحمیریة لغة و العربیة الفصحی لغة اخری و اذا کانت اللغة الحمیریة تختلف عن اللغة العدنانیة فنحن بإزاء لغتین کانت احداهما فی شمال الجزیرة العربیة و هی هذه التی نسمیها لغة القرآن و الثانیة کانت فی الجنوب و هی هذه التی تمثلها النصوص الحمیریة و السبئیة و المعینیة. و هذا المقال یُعنی بنصّ او نصّین لتبیین الفروق الأساسیة بین القحطانیة أو الحمیریة و بین الفصحیٰ أو لغة القرآن الکریم.
۵. روش تحقیق و پژوهش در قرآن کریم نویسنده: محمدعلی لسانی فشارکی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۹ شماره ۲۹ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۶۵۰ چکیده تعداد دانلود : ۸۶۰
۶. چرا قرآن به زبان عربی فرود آمده نویسنده: صادقی رضایی منبع: بشارت سال سیزدهم خرداد و تیر ۱۳۸۹ شماره ۷۷ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۹۱۱ چکیده تعداد دانلود : ۴۳۸
۷. کتابشناسى آثار یاقوت حموی نویسنده: الهى پاکستانى منبع: آینه پژوهش تیر ۱۳۸۹ شماره ۱۲۲ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۱۷۶ چکیده تعداد دانلود : ۵۷۹
۸. قرآن و زبان نمادین نویسنده: محمدعلی رضایی اصفهانی منبع: آموزه های قرآنی زمستان ۱۳۸۹ شماره ۱۲ (پیاپی ۳۶) حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۱۱۵ چکیده تعداد دانلود : ۱۱۱۸
۹. التناص القرآنی فی روایة حِکایات حَارتنا لنجیب محفوظ نویسنده: خلیل پروینی نعیم عموری منبع: آفاق الحضاره سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۳۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) کلید واژه ها: التناص التناص القرآنی حکایات حارتنا نجیب محفوظ المفاهیم الماورائیة حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۴۷۱ چکیده تعداد دانلود : ۷۰۶ النقد الأدبی علم حیّ ومتطور بتطور المجتمع والأفکار وهو ذو صلة بالعلوم الإنسانیة الأخری ولهذا له إفرازات عدّة منها نظریة التناص التی لها مفاهیم قریبة فی النقد الأدبی العربی القدیم من اقتباس وسرقة أدبیة وتضمین إلاّ أنّ التناص ممهد له ومقصود ولا یأتی عفو الخاطر، ففی هذا البحث نحاول دراسة أثر القرآن فی روایة «حکایات حارتنا» للأدیب نجیب محفوظ، وکما سنری فی البحث أنّه استخدم القرآن الکریم فی روایته هذه التی یحکی فیها سیرته وخاصة أیام طفولته ویبیّن لنا امتزاجه بالقرآن الکریم حیث لم یفارق فکره ولسانه ونحاول کشف ماوراء هذا التناص القرآنی من تلمیحات وإشارات ورموز حتی نصل إلی المفاهیم الماورائیة للتناص القرآنی فی هذه الروایة
۱۰. المطابقة بین الضمیر ومرجعه فی القرآن الکریم نویسنده: مهین حاجی زاده منبع: آفاق الحضاره سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۳۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) کلید واژه ها: القرآن الکریم المطابقة الضمیر مرجع الضمیر آراء العلماء حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۱۳۹ چکیده تعداد دانلود : ۵۰۳ اللغة نظام، و لکل نظام قواعد تحکم بنیة مفرداته. قواعد اللغة العربیة تقوم علی الإعراب الذی یبین مواقع الکلمات فی جملها تبعاً للمعنی الذی تمثله فی ترکیبها. و بجانب الإعراب هناک قواعد أساسیة أخری تستعمل کثیراً فی الکتابة من أهمها المطابقة و هی اشتراک لفظین فی بعض السمات. فالمطابقة تکون فی کلمات لا یتمثل فیها الإعراب أصالة، و إنما تطابق کلمات أخری ذات موقع إعرابی فی الجملة. و المطابقة قد تکون فی أمر واحد کالمطابقة فی الإعراب، وکمطابقة المعطوف للمعطوف علیه و قد تکون فی أکثرمن أمر، کمطابقة الصفة لموصوفها فی الإعراب و النوع و العدد. و قد تکون المطابقة فی أمرین: العدد و النوع. کمطابقة الخبر للمبتدأ. و من أکثر القواعد فی الاستخدام اللغوی مطابقة الضمیر للاسم الذی یعود علیه. الأصل فی الضمیر أن یطابق مرجعه فی العدد و فی الجنس. ولکن یوجد فی القرآن الکریم ضمائر کثیرة یُزْعَمُ أنها خارجة عن القاعدة النحویة و ظاهرها المخالفة بین الضمیر و مرجعه فی العدد و الجنس. تناولت فی هذا المقال قواعد مطابقة الضمیر لمرجعه و ذکرت أمثلة المطابقة فی القرآن الکریم، ثم ذکرت الآیات التی ظاهرها المخالفة، و بیّنت آراء العلماء فیها مع ترجیح بعض الأقوال علی بعض، و سبب ذلک الترجیح.
۱۱. قرآن ، معجزه ی جاویدان اسلام در تمام اعصار نویسنده: هیات تحریریه منبع: کلام اسلامی ۱۳۸۸ شماره ۷۰ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام پیامبرشناسی نبی کیست، وحی چیست حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۹۹۶ چکیده تعداد دانلود : ۵۳۲
۱۲. علوم قرآن از دیدگاه قتاده بن دعامه نویسنده: زینب ایزدخواستی مریم ایزدخواستی منبع: بینات سال شانزدهم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۴۶۰ چکیده تعداد دانلود : ۶۳۴ ملاحظه روایاتی که از قتاده در لابه لای کتاب های تفسیر وعلوم قرآن به دست آمده است.دیدگاه های قتاده را درباره برخی ازعلوم قرآن منعکس می سازد مثل 1.ناسخ ومنسوخ 2.محکم ومتشابه 3.اختلاف قراءات4.حروف مقطعه 5.امثال قرآن 6.سوگند7.مکی ومدنی8.الفاظ غریب9.تقدیم وتاخیر 10.قصص 11.مبهمات 12.لهجه قرآن 13.علم الغات 14.آیات الاحکام. مثلا یکی از مباحث مهم وگسترده علوم قرآنی نزد قتاده نسخ در قرآن است که از مسائل بحث انگیزبشمار می رود که مدرسه بصره عاملی در جهت پیشرفت قتاده در زمینه مفهوم نسخ بوده وهمین موجب تآلیف کتابی مستقل از ایشان شده است. همچنین قتاده در خصوص محکم ومتشابه محکم را ناسخی می داند که به حلال وحرام آن می توان عمل کرد ومتشابه،را منسوخی می داند که نمی توان به آن عمل کرد وفقط باید به آن ایمان داشت.و درباره حقیقت حروف مقطعه هم،این حروف را اسامی قرآن می داند و در خصوص قصص قرآن،تفسیر قتاده کمی به اسراییلیات آلوده شده است. ضرورت بحث در این علوم قرآنی از آن جهت است که تا قرآن کاملا شناخته نشود و ثابت نگردد که کلام الهی است پی جور شدن محتوای آن موردی ندارد. بنابراین هریک از مسایل علوم قرآنی در جای خود نقش مهمی در بهره گیری از محتوای قرآن ایفا می کند.
۱۳. تدبر، پل ارتباطی انسان با قرآن کریم نویسنده: عبدالمجید فلسفیان منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۸ شماره ۲۵ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۷۲۲ چکیده تعداد دانلود : ۳۷۰
۱۴. علم و عمل:خاستگاه فهم بالنده قرآن1 نویسنده: محمدتقى مصباح یزدى منبع: معرفت ۱۳۸۸ شماره ۱۴۳ کلید واژه ها: تفسیر باطن قرآن ظاهر قرآن رابطه علم و عمل راه فهم عمیق قرآن حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۸۹۵ چکیده در باب وظایف قرآنپژوهان، توجه به دو محور مهم الزامى است: محور نخست عبارت است از لزوم شناخت و بهرهگیرى از آثار قرآنپژوهان پیشین که در حد تلاش خود گوهرهایى از دریاى معارف قرآن را به بشر عرضه کردهاند. محور دوم، تلاش براى استخراج گوهرهاى ناشناخته و مستور قرآن است که تاکنون در دسترس قرار نگرفته است. این استخراج نیاز به زمینهها و شرایطى دارد که افزون بر توانایىهاى علمى و نظرداشت حاصل عمر گذشتگان، عمل کردن و کاربست آموزههاى قرآن از مهمترین آنها به شمار مىآید. برخى آیات و احادیث، بیانگر ارتباط علم و عمل مىباشند. در این نوشتار، نمونهاى عینى از تأثیر عمل به آموزههاى قرآن در درک عمیق آن بیان شده است.
۱۵. همراه با امام: چگونه باشیم؟ نویسنده: حمید محمدی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۸ شماره ۲۷ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۶۷۳ چکیده تعداد دانلود : ۳۱۵
۱۶. زبان قرآن در آثار شهید مطهری: مثل خورشید و ماه نویسنده: اسماعیل دخیلی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۸ شماره ۲۴ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۸۹۱ چکیده تعداد دانلود : ۵۲۸
۱۷. جایگاه آموزش قرآن کریم در قرآن و سنت نویسنده: رضا نباتی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۸ شماره ۲۶ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۸۹۵ چکیده تعداد دانلود : ۱۹۲۸
۱۸. آداب تلاوت قرآن نویسنده: سید محمد حسینی اصل منبع: بشارت ۱۳۸۸ شماره ۷۲ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۱۰۱۸ چکیده
۱۹. عوامل پیدایش معنای احتمالی در آیات نویسنده: صادق علاماتی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۸ شماره ۲۵ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۶۵۰ چکیده تعداد دانلود : ۳۳۲
۲۰. ریشه های قرآن ستیزی نویسنده: هیات تحریریه منبع: کلام اسلامی ۱۳۸۸ شماره ۶۹ حوزه های تخصصی: حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مباحث کلی علوم قرآن تعداد بازدید : ۹۸۶ چکیده تعداد دانلود : ۴۷۵