محمدعلی رضایی اصفهانی

محمدعلی رضایی اصفهانی

مدرک تحصیلی: استاد گروه قرآن و حدیث، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۹۲ مورد.
۱.

اعتبارسنجی حدیث جنگ آذربایجان و ارتباط آن با مناقشه قره باغ(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اخبار ملاحم مَلاحم پژوهی کعب الاحبار قره باغ آذربایجان نشانه های ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 709 تعداد دانلود : 266
أَخبار مَلاحم علاوه بر آسیب های عامی که در حدیث پژوهی مطرح است با چالش های خاص ملاحم پژوهی نیز مواجه است. یکی از این چالش ها، مصداق یابی این اخبار است و در موارد بسیاری برخی اخبار بر مصادیقی تطبیق داده شده و پس از مدت زمانی عدم صحت آن آشکار شده است. نعمانی (م360 ق) در کتاب الغیبه، روایتی را نقل کرده است که با اشاره به برخی حوادث آخرالزمان و علائم ظهور، خبر از جنگی می دهد که آذربایجان و ارمنستان نیز در آن جنگ درگیر هستند. از آنجایی که این کتاب از منابع حدیثی کهن بوده و به عنوان یک منبع معتبر تلقی می گردد، این پرسش مطرح می شود که آیا این روایت از اعتبار لازم برخوردار می باشد؟ آیا تطبیق آن بر مناقشه قره باغ از توجیه کافی برخوردار است؟ و آیا جنگ قره باغ از علائم ظهور محسوب می شود؟ این نوشتار، با بررسی و تحلیل موضوعاتی چون اعتبارسنجی روایات موقوف، بررسی جایگاه حدیثی کعب الاحبار، اعتبارسنجی خبر واحد در ملاحم، کاربردشناسی آذربایجان در روایات، ناهم خوانی مفاد روایت با واقعیت های میدانی و ضرورت تفکیک ویژگی های عصر غیبت از علائم ظهور به این نتیجه دست یافته است که روایت یاد شده از نظر سندی از حجیت و اعتبار برخوردار نبوده و از نظر متنی نیز با واقعیت های میدانی مناقشه قره باغ هم خوانی ندارد.
۲.

تحلیل نشانه شناسی مفهوم«آیه» در قرآن با کاربست مدل ارتباطی یاکوبسن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن نشانه شناسی آیه مدل ارتباطی یاکوبسن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 928 تعداد دانلود : 267
نشانه شناسی دانشی است که به بررسی نظام های نشانه ای نظیر زبان ها می پردازد. قرآن کریم نیز به عنوان مجموعه ای از نشانه های زبانی از این منظر مورد بررسی قرار می گیرد. این دانش همانند ابزاری توانمند از طریق ارائه تحلیل های ساختاری به فهم دلالت های متن یاری می رساند. مدل های ارتباطی یکی از ارکان های مهم در تحلیل های زبان شناسی به شمار می رود. در این میان مدل ارتباطی یاکوبسن یکی از مدل های مطرح در حوزه مطالعات نشانه شناسی به شمار می رود. در این مدل ارتباطی، به بررسی نقش های زبانی بر اساس عناصر اصلی تشکیل دهنده ارتباط پرداخته می شود. در این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی به تحلیل نشانه شناختی واژه «آیه» در قرآن در مصادیق نشانه های آفاقی، انفسی، معجزه و عبارت زبانی در قالب مدل ارتباطی یاکوبسن پرداخته می شود و دلالت های آن استخراج می گردد. بررسی کارکردهای زبانی واژه «آیه» در مصادیق گوناگون با استفاده از مدل ارتباطی یاکوبسن در نشانه شناسی ویژگی های مشترکی نظیر جنبه غیبی داشتن، تأمل و کارکرد ارجاعی مشترک را برای رمزگان اثبات می نماید و دو سطحی بودن (دنیوی و اخروی) نشانه ها را به نمایش می گذارد.
۳.

واکاوی معنای کافر در آیه جهاد کبیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم جهاد کبیر کافر عدو اطاعت آیه 52 سوره فرقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 24 تعداد دانلود : 846
عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(فرقان:52) آمده است. باتوجه به مکی بودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون می سازد. رسیدن به معنای «الکافِرینَ» در آیه جهاد کبیر، مسئله اصلی این پژوهش بوده؛ چرا که این آیه فرمان به عدم پیروی از آنان در مسیر انجام جهاد کبیر نموده است. هدف از انجام این پژوهش، ضمن بررسی نظرات مفسران فریقین در تبیین مفهوم کافر، ارائه نتایج تحقیق به آحاد جامعه اسلامی و مسئولان آن است تا در تصمیم سازی ها وتصمیم گیری ها مبنای عمل قرار گیرد. طبق یافته های این پژوهش، «کافر» در آیه جهاد کبیر به معنای کلی «دشمن فعال علیه منافع جامعه اسلامی» و شامل افراد و گروه های ذیل می شوند: مشرکان(منکران)، کافران اهل کتاب(ذمی و غیرذمی)، معاندان، منافقان، کافران مرتد، زنادقه(کافران جحود) و کافران حربی(منکران). در نتیجه مسئولان جامعه اسلامی موظف اند صرفاً با تکیه بر داشته های جامعه دینی خود با رویکرد جهاد کبیر اقدام به برنامه ریزی و انجام امور نمایند. روشی که در این تحقیق برای رسیدن به مطلوب از آن استفاده شده، روش تحقیق موضوعی درون قرآنی و مطالعه تطبیقی میان تفاسیر شیعی و اهل تسنن است.
۴.

نقد دیدگاه سها در کتاب نقد قرآن درباره مفهوم شناسی آزادی عقیده در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کتاب نقدقرآن آزادی اخلاق حقوق آزادی عقیده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 731 تعداد دانلود : 492
نویسنده کتاب نقد قرآن با پیش فرض همسان انگاری قرآن کریم با متون بشری ، خطا و ضعف در آیات الهی را خوانش نمود و در ادامه دلیل این ضعف را در بشری بودن آن دانست. وی با این نگره، آزادی باور را در متن وحیانی انکار کرد. به نظر می رسد نویسند این متن، بدون در نظرگرفتن ناهمسانی گفتمان های لیبرال و اسلام در برداشت مفهوم آزادی باور و مؤلفه های زبانی و فرازبانی درگستره سیاق و قرینه های همبسته به متن و زمینه، روح کلی آیات، فضای گفتمانی و شرایط زیسته در عصر نزول، نبود این مفهوم را درمتن وحیانی را برداشت کرد. این پژوهه با شیوه توصیفی و تحلیلی با تکیه بر اسناد کتابخانه ای و رهیافت انتقادی در پی پاسخ به چیستی مفهوم آزادی باور در قرآن کریم و نبود آن در برداشت نویسنده کتاب نقدقرآن است. براین اساس دراین جستار تلاش شد، ناهمسانی سنخ آزادی باور در جهان امروزین و چگونگی کاربست و حد مطلوب این مفهوم در گفتمان قرآن بیان شود و با بهره بردن از مؤلفه های زبانی و فرا زبانی درگستره فهم متن وحیانی برداشت نویسنده کتاب نقدقرآن را ناقص و ناموجه نماید.
۵.

پژوهشی درباره وقف در قرآن (مطالعه موردی آیات «بِرّ» و «قرض حسن»)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وقف حبس صدقه قرض حسن بر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 654 تعداد دانلود : 259
قرآن مجید اگرچه گونه های خاصی از حبس و وقف جاهلی را ممنوع اعلام کرده، اما با عناوینی همچون صدقه، قرض حسن، تقدیم خیر، برّ، انفاق و کتابت آثار، به انجام کارهای خیر از جمله وقف تشویق نموده است. به وجود آمدن اصطلاح «وقف» بعد از دوران تشریع، نمایانگر متشرعه بودن حقیقت معنایی آن است. در این میان، دلالت آیه یا آیاتی از قرآن مجید که بیشترین ارتباط معنایی را با مفهوم وقف داشته باشد، از جمله مسائل مطرح در بحث وقف است. اگرچه اکثر محققان به این مطلب تصریح نموده اند که وقف تحت عناوین کلی قرآنی مانند خیرات و مبرّات داخل است، اما برخی مفسران با توجه به دو روایت مربوط به وقفِ دو نفر از صحابه به نام های ابوطلحه انصاری و ابوالدحداح انصاری که در ذیل آیه 92 آل عمران (آیه برّ) و آیات 245 بقره و 11 و 18 حدید (آیات قرض حسن) وارد شده است، این آیات را به طور خاص مربوط به وقف شرعی دانسته اند. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی سامان یافته است، در صدد بررسی این دو روایت تفسیری بر پایه معیارهای رجالی و فقه الحدیثی و بررسی کیفیت ارتباط آن ها با آیات ذکرشده است.
۶.

تأثیر نظریه «روح قرآن» در اعتبارسنجی احادیث توحیدی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: نظریه روح قرآن احادیث توحیدی اعتبارسنجی احادیث توحیدی نقد محتوایی روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 708 تعداد دانلود : 979
مقاله پیشِ رو با هدف بررسی چگونگی اثر نظریه «روح قرآن» بر ارزیابی روایات توحیدی سامان یافته است. برای دستیابی به آن، ابتدا لزوم اعتبارسنجی محتوایی روایات تبیین گشته و پس از تبیین نظریه «روح قرآن» و ضرورت افزودن این سنجه، به دیگر معیارهای اعتبارسنجی، نمونه هایی از روایات توحیدی، به معیار «روح قرآن» عرضه شده و اعتبار آنها محک سنجی گردید. این پژوهش که به روش تحلیلی تطبیقی و گردآوری داده های آن به صورت کتابخانه ای بوده، ادعا دارد که از مهم ترین روش های بهره گیری از معارف توحیدی قرآن و ایفای نقشِ محوری آن نسبت به دیگر معارف، سنجه راهبردهای قرآن است. نتیجه این پژوهش، اعتبارسنجی و پالایش احادیث توحیدی ناهمگون با سنجه «روح قرآن» و مرزبندی با دیدگاهی است که با جمود بر ظهور بدوی واژگان، میان الفاظ و «روح قرآن» جدایی افکنده است.
۷.

بازپژوهی سویه های تربیت معنوی سبک زندگی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی زندگی دین تربیت معنوی قرآن روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 484 تعداد دانلود : 987
اسلام و قرآن با ارائه بینش ها، آگاهی ها، ارزش ها، هنجارها، احساس ها و الگوهای اجتماعی توانسته است بیشترین تأثیر را بر نحوه زیستن انسان ها از خود نشان دهد. آخرین دین آسمانی برای تمام نیازهای درونی و بیرونی راهکار نشان داده و با عرضه الگوهای رفتاری متنوع، انسان را به سرمنزل مقصود رهنمون کند و به حیات جاودانه نائل گرداند. الگوهای سبک زندگی مدرن علی رغم فرصت ها و امکاناتی که در اختیار بشر قرار داده است وبه موضوعات مادی و مساِیل دنیوی پرداخته، بیماری ها و آسیب های متعددی را نیز به ارمغان آورده است. اسلام به عنوان آخرین و برترین دین الهی، الگوها و مدل های متعادل و جامعی را در اختیار انسان قرار می دهد تا آدمی بتواند ضمن رهایی از تهدیدها و آسیب ها به سعادت دنیوی و اخروی دست یابد. دین به گونه های مختلف می تواند در سبک زندگی انسان تأثیرگذار باشد؛ دین حاوی آگاهی ها، بینش ها و نگرش های اصلی است که در سبک دهی به زندگی انسان ها نقش آفرین اند. دین شناخت ها و نگرش های اصیلی را در ارتباط با خدا، جهان دیگر و انسان به آدمی می دهد تا از این طریق بتواند تصاویر روشن از جهان پیرامون و خویشتن داشته باشد. هدف از پژوهش پیش رو این است که اصول و موضوعات سبک زندگی اسلامی که انسان را به حیات طیبه برساند و خوشبختی و صراط را در یابد و به سعادت دنیوی و اخروی برسد از آیات و روایات استفاده کرده است و الگو و روش هایی را توضیح می دهد که ما بتوانیم آنرا در زندگی خود اجرا کنیم و سریع تر رشد کنیم تا به سر منزل مقصود برسیم.
۸.

مرجعیت علمی اهل بیت (ع) بر پایه تفسیر تطبیقی آیه اهل الذکر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 42 نحل تفسیر کلامی مرجعیت علمی اهل ذکر اهل بیت (س) اهل کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 506 تعداد دانلود : 500
آیه 43 سوره نحل درباره مرجعیت علمی اهل بیت^ نازل شده است. مفسران شیعه و اهل تسنن درباره مصداق «اهل ذکر» اختلاف نظر دارند. گروهی از مفسران اهل تسنن بر پایه سیاق آیه، مصداق اهل ذکر را اهل کتاب می دانند. این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است. مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل تسنن بر اساس روایات، مصداق کامل اهل ذکر را اهل بیت^ می دانند. این نوشتار بر آن است تا بر پایه مفهوم شناسی اهل ذکر و با توجه به شأن نزول آیه و با استناد به روایات این موضوع را تحلیل و بررسی نماید. نتیجه پژوهش آن است که اهل ذکر به معنای عالمان و آگاهان است. در زمان نزول آیه، اهل کتاب و دیگر افراد آگاه می توانند یکی از مصادیق اهل ذکر باشند؛ ولی اهل بیت^ برای همیشه مصداق اکمل اهل ذکر هستند.
۹.

تبار شناسی علوم پزشکی از منظر احادیث(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: احادیث طبی تبارشناسی طب تجربه بشری حدیث علوم پزشکی طب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 230 تعداد دانلود : 569
علوم پزشکی در قرآن و حدیث، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و در آنها اشاره ظریف و فراوانی به اسرار بدن و کارکردهای آن و مسائل بهداشتی و پیشگیری مطرح شده که شگفتی دانشمندان را برانگیخته است. تبارشناسی علوم پزشکی یعنی شناخت منشاء علوم پزشکی که آیا وحی الهی بوده - همان طور که انبیاء، با مدد از وحی الهی به درمان برخی از بیماری ها می پرداختند - یا تجربه بشری در گذر زمان است. مقاله پیشِ رو در پی پاسخ به این پرسش است که تبارشناسی علوم پزشکی از منظر احادیث چگونه است؟ پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از آیات الهی و دیدگاه مفسران و احادیث ائمه معصومانD سامان یافته و روش گردآوری مطالب آن کتابخانه ای است. این پژوهش به بررسی سه دیدگاه موافقان وحی الهی و مخالفان و نظریه تلفیق پرداخته و ادله آنها را به نقد کشیده است. نظریه تلفیق وحی و تجربه در تبار علوم پزشکی، عدم انحصار مباحث پزشکی در تغذیه یا درمان، عدم ورود پیامبران در اکثر شاخه های پزشکی و تشویق وحی در برخی از مصادیق تغذیه و طب و نقش بسزای تجربه بشر در رشد آن از نتایج این مقاله است.
۱۰.

هندسه علوم حدیث با تأکید بر تأسیس «فلسفه حدیث» به مثابه دانش نوین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: علوم حدیث آینده پژوهی فلسفه های مضاف فلسفه حدیث فلسفه علوم حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 886 تعداد دانلود : 50
دانش های حدیثی در گذر زمان به حسب نیاز شکل گرفته اند، آینده پژوهی علوم حدیث، حکایت از ضرورت تولید و پایه گذاری دو دانش دیگری به نام «فلسفه حدیث» و «فلسفه علوم حدیث» دارد. این دو دانش، محصول دو نوع نگاه نسبت به حدیث و علوم حدیث است. فلسفه حدیث از فلسفه های مضاف به امور و از دانش های درجه یک و فلسفه علوم حدیث از فلسفه های مضاف به علوم و از دانش های درجه دو تلقی می شود. هر کدام دارای نظام معرفتی خاصی است. تأسیس فلسفه های مضاف در دوران معاصر نه فقط نسبت به حدیث و یا علوم حدیث بلکه برای بخشی از علوم اسلامی، ضرورت دارد. پایه گذاری فلسفه حدیث لزوما به معنای جدیدبودن همه مفردات و مسائل آن نیست برخی از مباحث آن، در گذشته نیز کم وبیش مطرح بوده است. تعمق و نگاه جدی تر نسبت به مسائل بنیادین حدیث در چینش و ساختار خاصی، همراه با تحلیل، نقد و بررسی و افزودن مباحث نوین معاصر بر آن، با رویکرد تاریخی – منطقی، تأسیس فلسفه حدیث را به مثابه دانش نوین، لازم ساخته است. هدف نگارنده نیز در این مقاله، ساختارشناسی و تقسیمات هندسه علوم حدیث و تکمیل آن با افزودن دو دانش جدید با تاکید بر چیستی و بیان ضرروت و أهم مسائل است. تبیین تفصیلی هر یک از مسائل فلسفه حدیث، نیازمند پژوهش مستقل بعدی است.
۱۱.

بررسی رابطه جهاد کبیر و قدرت نرم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم جهاد جهاد کبیر قدرت نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 140 تعداد دانلود : 879
قرآن کریم یک بار و در آیه 52 از سوره فرقان به مفهوم جهاد کبیر اشاره کرده است. با توجه به ویژگی هایی که برای این نوع از جهاد در قرآن، روایات و آرای تفسیری بیان شده، جهاد کبیر، بسته جامعی از فعالیت های غیرنظامی مقابله با دشمن است.در علوم سیاسی نیز از مفهوم قدرت نرم نام برده شده که به معنای استفاده از ابزارهای غیرسخت در زمان مناسب و به صورت ناملموس است که بر ضد گروه مقابل به کار گرفته می شود.شباهت استفاده از ابزارهای غیرنظامی در دو مقوله جهاد کبیر و قدرت نرم، تداعی گر هم سانی و مطابقت این دو مفهوم است، اما با بررسی انجام شده و بیان تفاوت های آنها، به نظر می رسد حداکثر باید به هم خوانی و مشابهت جهاد کبیر با قدرت نرم حکم کرد. تفاوت هایی که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد: وابستگی قدرت نرم به قدرت سخت در حالی که جهاد کبیر چنین پشتیبانی ندارد، کاربرد قدرت نرم در آسیب رسانی به طرف مقابل در حالی که جهاد کبیر دفاعی، بازدارنده و مصونیت بخش است.برای رسیدن به این نتایج از روش تحقیق تطبیقی میان دو مفهوم و روش تحقیق میان رشته ای با استفاده از منابع کتابخانه ای بهره برده شده است.
۱۲.

مبانی و اصول ویژه جهاد کبیر بر پایه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم جهاد کبیر مبانی ویژه جهاد کبیر اصول ویژه جهاد کبیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 72 تعداد دانلود : 237
عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(الفرقان/52) آمده است. باتوجه به مکی بودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون می سازد. استخراج مبانی و اصول جهاد کبیر از قرآن کریم امری است که تاکنون به درستی بررسی نشده و مقاله پیش رو، سعی بر رفع این کاستی دارد. در این تحقیق، منظور از مبنا، پایه ها و ریشه های مشروعیت جهاد کبیر است که این نوع از جهاد بر آن ها بنا شده است. همچنین مراد از اصل، شاخص ها و چهارچوب های اجرای جهاد کبیر است، به نحوی که جهاد کبیر در آن قالب ها و با تکیه بر مبانی پیش گفته انجام پذیرد. این تحقیق مشخص کرد که مبارزه غیرنظامی به وسیله قرآن، مقابله با شبهات، آزمون الهى برای شناخت مجاهدان و مبارزه با باطل از مبانی ویژه جهاد کبیر و اعتقاد به وجود دشمن فکری، مبارزه نرم با دشمنان و برخورداری از روحیه جهادی از اصول اختصاصی آن است. این یافته ها که از آموزه های قرآن کریم و برداشت های مفسران فریقین استخراج شده، مشخص می کند که قرآن کریم با رویکرد عدم اطاعت از کافران، باید ابزار انجام جهاد کبیر باشد. مجاهدان عرصه های غیرنظامی می بایست در راه مبارزه با دشمنان، استخراج و طرح نظریات موردنیاز جامعه اسلامی، با بهره گیری از اصول و مبانی فوق، گام بردارند. روشی که در این تحقیق برای رسیدن به مطلوب از آن استفاده شده، روش تحقیق موضوعی درون قرآنی و مطالعه تطبیقی میان تفاسیر شیعی و اهل تسنن است.
۱۳.

بررسی احادیث تأثیر سوره ها در درمان بیماری های جسمی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قرآن حدیث قرآن درمانی احادیث خواص سُور درمان نقد حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 600 تعداد دانلود : 405
احادیث بی شماری در جوامع روایی و تفسیری وجود دارد که با صراحت، نسخه درمان برخی یا تمام بیماری ها را قرائت سوره یا آیه قرآن می دانند. مسلمانان از دیرباز با توجه به اعتقادشان به قرآن، به قرائت برخی سوره ها و آیات برای درمان بیماری ها مبادرت می کردند. شکی نیست که قرآن معجزه ابدی و شفا بخش بیماری های روحی و روانی و جهل و نادانی است؛ اما آیا با تلاوت سوره های آن می توان امراض جسمی را درمان کرد؟ ازاین رو، مقاله پیش رو در پی بررسی احادیث تأثیر سُور در درمان بیماری های جسمی است. پژوهش حاضر، با روش تحلیلی- توصیفی و با بررسی سندی و دلالتی و همچنین با استفاده از فقه الحدیث و علم رجال و نقد آن ها سامان یافته و گردآوری مطالب از طریق نرم افزارها و روش کتابخانه ای است. با بررسی احادیث خواص سُور در درمان بیماری ها که دامنه آن ها در منابع شیعی و سنی است، روشن شد که این احادیث در برخی موارد از سند متقنی برخوردار نبودند و راویان آن ها مورد طعن اصحاب رجال قرار گرفته اند؛ برخی از آن ها که غالبا اهل تسنن هستند، اعتراف به جعل حدیث به خاطر ترغیب مردم به قرائت قرآن نمودند. از مجموع این یافته ها می توان نتیجه گرفت که با توجه به احادیث دیگر و ادله قرآنی، خواندن سوره های قرآن همراه با اخلاص و ایمان می تواند در درمان بیماری ها، مؤثر باشد. علوم تجربی نیز تأثیر قرائت قرآن را در درمان برخی از بیماری ها می پذیرد. علاوه بر آن، خداوند امور خود را بر اساس اسباب وضع کرده است؛ اما این مطلب از باب وجود مقتضی و زمینه است، نه علت تامه؛ تأثیر آن ها مشروط به مقتضیاتی مانند عمل بر طبق محتوای سوره ها و اعتقاد شخص به تأثیرگذاری و... بوده، همچنان که مستلزم عدم موانعی از جمله: عدم اعتقاد بیمار به تأثیر و کفر و... است.
۱۴.

بررسی و نقد ادلّه قرآنی عبدالکریم سروش در باب کثرت گرایی دینی و تنکیر صراط مستقیم با تأکید بر آراء علامه طباطبایی

کلید واژه ها: کثرت گرایی دینی علامه طباطبایی عبدالکریم سروش تنکیر صراط مستقیم مدعای قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 455 تعداد دانلود : 20
یکی از موضوعات کلامی که همواره مورد توجّه قرآن پژوهان مسلمان بوده و در سال های اخیر، به طور ویژه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است، پلورالیسم یا همان کثرت گرایی دینی است. برخی از نو اندیشان معاصر همانند عبدالکریم سروش با استناد به برخی از آیات قرآن کریم که در آن ها، صراط مستقیم به صورت نکره ذکر گردیده است، آن را دلیل بر تعدّد صراط مستقیم پنداشته و ادّعای کثرت گرایی دینی نموده اند. از جمله آیاتی که بدان استناد جسته اند، عبارتند از : «إِنَّکَ عَلى صِراطٍ مُستَقیمٍ» (زخرف: 43)؛ «عَلى صِراطٍ مُستَقیمٍ» (یس: 4)؛ «وَ یَهْدِیَکَ صِراطاً مُستَقیماً» (فتح: 2)؛ «وَ هَداهُ إِلى صِراطٍ مُستَقیمٍ» (نحل: 121) که در سه آیه ی نخست، هدایت بر صراط مستقیم، مرتبط با پیامبر اکرم (ص) و در آیه ی چهارم، مرتبط با حضرت ابراهیم (ع) می باشد. رهیافت مقاله ی حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از آراء مفسّران و اندیشمندان قرآنی به ویژه علامه طباطبایی، آیات یاد شده را دلیل بر تفخیم، مبالغه و تعظیم صراط مستقیم دانسته و استناد این آیات، بر پلورالیسم دینی را مردود نموده و یگانه راه سعادت و آیین حق را دین مبین اسلام دانسته که صراط مستقیم در انحصار آن است.
۱۵.

تبیین مبانی تفسیر روان شناختی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن مبانی تفسیر گرایش های تفسیری روانشناسی تفسیر روان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 587 تعداد دانلود : 327
توجه به ویژگی های روانی انسان ها در تعامل خداوند با بندگان از جمله در تشریع احکام، در آیات مختلف قرآن کریم مشاهده می شود. علاوه بر وجود مفاهیم و کلیدواژه های روان شناختی در برخی آیات قرآن کریم، آیاتی نیز به طور غیرمستقیم دارای اشارات نهفته روان شناختی هستند که لازم است مفسران با نگاهی دقیق و تخصصی به تبیین آنها پرداخته و در نهایت آموزه های روانشناسی قرآن را استخراج نمایند. تفسیر روان شناختی یکی از گرایش های تفسیری است که مفسر با رویکرد روان شناختی به مجموع آیات قرآن نگریسته و با استفاده از منابع تفسیری و با هدف عرضه یافته های گذشته دانش روانشناسی، تولید یافته های جدید روانشناسی از آیات و نظام سازی بر اساس آنها، به تفسیر اشارات روان شناختی قرآن کریم می پردازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی مبانی تفسیر روان شناختی قرآن کریم انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اصولی مانند: «وجود آیات روان شناختی در قرآن کریم»، «جواز و حجیت تفاسیر روان شناختی»، «نظریات مسلم روان شناختی، قرائنی مقبول در تفاسیر روان شناختی»، «تقدم نظریات مسلّم روانشناسی بر ظاهر آیات»، «توجه به حالات روانی انسان ها در کلام الهی»، «چند بُعدی بودن معارف قرآن» و «واقع نما بودن نظریات قرآنی» را می توان به عنوان مبانی تفسیر روان شناختی بیان نمود.
۱۶.

مبانی استنباط نظریه های علمی احادیث(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: حدیث مبانی فهم نظریه پردازی شرح علمی روایات احادیث علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 934 تعداد دانلود : 210
فهم احادیث علمی اهل بیتb از مسائلی است که در صورت عدم توجه به مبانی، ضوابط و شیوه های اختصاصی فهم این دسته از احادیث، می تواند منجر به تحمیل نظریه های علمی بر احادیث و موجب برخی آثار منفی هم چون: تفسیر به رأی، تأویل های غیرمجاز و شک در احادیث گردد. مواردی مانند: نبودن تعارض واقعی بین حدیث و علم، هماهنگی بسیاری از مطالب علمی احادیث با نظریه های علمی اثبات شده، قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی، وجود روایات علمی در احادیث، عدم وجود همه علوم در روایات، به عنوان مبانی و پیش فرض های مواجهه با احادیث علمی، مطرح شده است، که توجه به این مبانی در کنار توجه به ضوابط فهم علمی احادیث، موجب می گردد که پژوهشگر در استنباط نظریه های علمی احادیث دچار خطا و اشتباه نگردد.
۱۷.

تناقض نمایی آیات پرسمان گناهکاران در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم قیامت پرسش گناهکاران تناقض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 390
بخشی از آیات قرآن کریم به توصیف قیامت و رویدادهای آن از جمله وضعمجرمان در قیامت می پردازد. از این میان، آیاتی استنطاق و پرسش از مجرمان و اعمالشان را حتمی می انگاردو به تأکید، پرسش از عموم مردم، گناهکاران و حتی فرستادگانالهی را گزارش می دهد و پاره ای دیگر از آن، بر عدم پرسش از مجرمان و افعال مجرمانه شان دلالت دارد. از این رو، بین دلالات این دودسته از آیات، ناسازگاری و تناقض (ظاهری) پدیدار شده است. مفسران قرآن کریم کوشیده اند با تبیین درستآیات، تناقض یاد شده را مرتفع سازند. عدم توجه به موقعیتمکانی پرسش، اختلاف موضوع پرسش در آیات،توجه نداشتن به شرائط تناقض بین دو گزاره و نهایتاً عدم توجهبه قواعد تفسیر از جمله پاسخ هایی است که به این تناقض ظاهری داده شده است. پژوهش حاضر می کوشد با بررسی آیات مورد نظر و گونه شناسیآیات پرسمان گناهکاران، ضمن بهره مندی از قواعد تفسیر، تعدد پرسش ها، نفیپرسش حقیقی و اثبات پرسش های مجازی و نیز بیان تعدد مواقف در آخرترا تبیین نموده و به تناقض نمایی های این دسته آیات قرآنی، پاسخی مستدّل ارائه کند.
۱۸.

بررسی شاخصه های سلامت معنوی در تفسیر آیات طبیعت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر علمی آیات علمی آیات طبیعت سلامت معنوی شاخص کنشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 921 تعداد دانلود : 829
قرآن کریم در آیات فراوانی به موضوع طبیعت پرداخته است. طبیعت، نشانه و آیه ای از هستی بخشِ موجودات و خالق کیهان و بستری بالنده و زنده برای کسب و ارتقاء سلامت معنوی است. قرآن کتاب و دستورالعمل تشریع و قانونگذاری و هم کتاب تکوین و خلقت و آفرینش است. صدها آیه در قرآن، ظرفیت بالایی از تحصیل رهیافت بینشی و کنشی در ارتباط با طبیعت را در اختیار قرار می دهد که در کنار توجه به شریعت، اعتقادات و اخلاقیات، از مسیر شناخت و تفکر در آفرینش های برّی و بحری، زمینی و آسمانی، جاندار و بی جان، دیدنی و نادیدنی، رفتارهایی که می تواند کسب و ارتقاء سلامت معنوی فردی و اجتماعی، جسمی و روحی را هموار نماید و انسان را به آرامش، امید و رضایت برساند؛ طبیعتی که برای انسان آفریده شده و گماشته او است برای اینکه در آبادانی آن بکوشد، از آن بهره برداری نماید و از فساد و افساد آن جلوگیری نماید تا از این طریق به همه مواهب مادی و معنوی تحصیل نشاط و آرامش جسمی و روحی، به ویژه بینش، کنش و منش موحّدانه و در راستای کسب سعادت آخرت دست یابد و چنانچه در تعامل با پدیده های هستی نباشد، نمی توان رفتار مورد درخواست قرآن را محقق نمود و به معنویت مورد انتظار قرآن نائل آمد.
۱۹.

تحلیل انتقادی شبهه نامه انگاری قرآن کریم

کلید واژه ها: نامه ابیونی شبهه تاریخ قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 571 تعداد دانلود : 360
یکی از مباحث مهم و اصولی علوم قرآن، وحیانی بودن آیات قرآن کریم است. با این وجود در عصر حاضر علیه قرآن نظریاتی جدیدی مطرح شده است تا وحیانی و قدسی بودن قرآن، متزلزل شود. شبهه «نامه انگاری آیات قرآن» از مسائل و نظریاتی است که در رابطه با این موضوع در کتاب «نامه هایی برای محمد(ص) پیامبر» ادعا شده است؛ به طوری که در این نظریه آمده است که قرآن کریم یک سری نامه ها و ملحقاتی است که از طرف فرقه ای به نام «ابیونی» بر پیامبر اسلام(ص) ارسال می شده است. در نظریه حاضر آمده است که با طرح این مطلب، بسیاری از مسائل قرآن از قبیل حروف مقطعه و ابهام در ضمایر، حل و فصل می گردد. نویسنده کتاب «نامه هایی برای محمد(ص) پیامبر» برای اثبات فرضیه نامه بودن قرآن کریم به ذکر دلایلی هم چون عدم انسجام در آیات قرآن، وجود لغات غیر عربی و ذکر حروف مقطعه در صدر سور پرداخته است. در این جستار با رویکردی تحلیلی و انتقادی به بررسی فرضیه نامه بودن قرآن کریم پرداخته شد و حاصل پژوهش آن که هیچ کدام از دلایل صاحب فرضیه با آیات قرآن و تاریخ منطبق نیست و نویسنده کتاب «نامه هایی برای محمد(ص) پیامبر» در فرضیه خویش به جای استناد به ادله متقن، بیشتر بر حدسیات و اوهام متکی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان