علی داوری

زمینه: شناسایی رویکرد اخلاقی مورد پذیرش افراد سازمان از سویی حافظ بقا و بالندگی سازمان است و از سوی دیگر، راهنمای مدیران در زمینه سیاستگذاریها و خط مشیهای مربوط به توسعه و بهبود منابع انسانی می باشد. از این رو، این مقاله با بهره گیری از الگوی دایره اخلاق به دنبال ایجاد بستری مناسب برای طراحی منشور اخلاقی کارکنان و در نهایت نهادینه سازی اخلاقیات در دانشگاه می باشد.روش کار: روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است که از طریق نمونه گیری طبقه بندی نسبی (به تعداد 170 نفر) و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه به شناسایی اخلاق سازمانی کارکنان می پردازد.یافته ها: نتایج تحلیل آماری نشان می دهد که گرایش کارکنان دانشگاه به نظریه نفع گرایی جمعی است و این گرایش در بین گروههای مختلف از جهت جنسیت، تحصیل، سن و سابقه کار تفاوت معنی داری ندارد.نتیجه گیری: با توجه به گرایش کارکنان به نظریه نفع گرایی جمعی مدیران دانشگاه باید آن را مد نظر قرار داده و در این راستا اقداماتی نظیر طراحی منشور اخلاقی مناسب و نظام پاداش متناسب و غیره انجام دهند.

امروزه کارآفرینی برای رشد و ایجاد فضای سالم اقتصادی در جامعه لازم است و نقش آن در پایداری و ثبات اقتصادی تایید شده است. کارآفرینی فرآیند نوآوری، خلق و تاسیس یک کسب و کار جدید است که از چهار عامل «فرد»، «محیط»، «سازمان» و «فرآیند» تاثیر می پذیرد. همچنین شبکه های مختلف همکاری بر توسعه کارآفرینی موثر هستند و از آن پشتیبانی می کنند (Kuratk & Hodgetts, 2001:45). یکی از این شبکه ها، دولت است که با تدوین و اجرای خط مشی های مناسب نقش مهمی در توسعه کارآفرینی ایفا می کند.تاکید این مقاله بر نوع شناسی خط مشی های دولتی است که منجر به توسعه کارآفرینی می شود. همچنین الگوهای مهم خط مشی های دولتی بررسی توسعه کارآفرینی، از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت با استفاده از ادبیات موضوع مدلی برای استفاده سیاستگذاران توسعه کارآفرینی ارایه می شود.

از نظر تئوریک، فناوری اطلاعات و ارتباطلات(فاوا) به عنوان بخشی از معماری سازمانی مفهوم جدیدی است که در چارچوب تحولات حاصل در طرق هدایت نظام مدیریت سازمان ها مطرح شده است که با نگاهی ویژه به این مقوله در حوزه منابع انسانی و طرح رویکردهای جدید مانند معماری منابع انسانی قابل بررسی است. با توجه به این که عوامل مؤثر بر ارایه چارچوب معماری منابع انسانی(اعم از بازدارنده و پیش برنده) در محیط ها و بسترهای گوناگون متفاوت بوده یا حداقل درجه اثرگذاری و اهمیت آن ها متغیر است، در این پژوهش تلاش بر ارایه چارچوبی برای سنجش فناوری اطلاعات و ارتباطلات در قالب مدل های آمادگی الکترونیک در معماری منابع انسانی با رویکرد استراتژیک در صنعت نفت کشور مورد توجه قرار گرفت. پس از بررسی ادبیات نظری مربوط به این موضوع، مهم ترین عوامل مؤثر بر حوزه فاوا در قالب 7 بعد شناسایی شد. سپس در چارچوب یک پژوهش پیمایشی، در شرکت ملی نفت ایران 182 پرسشنامه جمع آوری شد. نتایج نشان می دهد که کارشناسان و خبرگان صنعت نفت وضعیت موجود را پیش برنده و مناسب ارزیابی نکرده اند. در پایان پیشنهادهایی برای بهبود وضع موجود ارایه شده است.

بیشتر اعضای خوشه های صادراتی کشور را بنگاههای کوچک و متوسط تشکیل می دهند. بررسی پژوهش ها نشان می دهد تاکنون چارچوب منسجمی در خصوص توسعه بین المللی خوشه های صادراتی کشور ارائه نشده است، از این رو پژوهش حاضر با توجه به عدم موفقیت فراگیر خوشه های صادراتی کشور در بازارهای بین المللی با تاکید بر رویکرد اکتشافی و بهره گیری از نظرات خبرگان این حوزه و استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری، الگویی برای بکارگیری استراتژی رقابتهمکارانه در بین المللی سازی خوشه های صادراتی کشور ارائه نموده است. پژوهش حاضر در حوزه بکارگیری استراتژی رقابتهمکارانه هم از نظر توسعه چارچوب و هم به لحاظ روش شناسی دارای نوآوری است. این پژوهش در سال 1397 انجام گردیده و با معرفی پانزده عامل موثر، الگوی پیشنهادی را در سه سطح مختلف توسعه داده است. مطابق با این الگو با اولویتترین عوامل تاثیرگذار در توسعه بین المللی خوشه های صادراتی کشور دو عامل شناخت عمومی خوشهها از محیط بازارهای صادراتی و انعقاد قرارداد و تفاهمنامه های تجاری بین المللی توسط آنها می باشد که در سطح سوم الگوی پیشنهادی قرار دارند، درحالیکه سه عامل سطح دوم یعنی مدیریت تعارضات اعضای خوشه، تحلیل روندهای موجود در بازارهای بین المللی و تحلیل جذابیت های بازارهای بینالمللی توسط خوشه در درجه اهمیت بعدی نسبت به دو عامل قبلی قرار دارند. ده عامل تعیین شده در سطح اول الگوی پیشنهادی از جمله تدوین استراتژی و برنامه های عملیاتی صادرات، توسعه فرهنگ همکاری و کارگروهی و ... از اولویتهای بعدی در این زمینه محسوب میشوند.

امروزه با توجه به نقش کلیدی فناوری اطلاعات و ارتباطات در تسهیل فرآیند گذار و تغییر سازمان ها و جوامع از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی، اکثر کشورها تلاش می کنند تا با استفاده از این فناوری ها،جایگاه جهانی خود را بهبود بخشند.در سطح خرد نیز سازمان ها به توسعه ظرفیت ها و استفاده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (فاوا)در جهت بهبود مزیت رقابتی توجه دارند.مفهومی که بیانگر میزان دسترسی و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع و سازمانها است آمادگی الکترونیک نامیده می شود.کشورها، صنایع و سازمان ها می توانند با استفاده از مدل های ارزیابی آمادگی الکترونیک وضعیت موجود خود را از ابعاد مختلف با یک روش منسجم و جامع اندازه گیری کنند و سپس با توجه به نتایج این ارزیابی، برنامه های بهبود را اجرا کنند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی-پیمایشی و به کمک چارچوب سنجش آمادگی الکترونیک موسسه بریجزبه سنجش آمادگی الکترونیک در بانک سپه پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهدکه سطح آمادگی الکترونیک این بانک و ابعاد پنج گانه آن بر اساس مدل بریجز در سطح مناسبی نیست. همچنین میزان اهمیت ابعاد آمادگی الکترونیک یکسان نیست.

یکی از روش های ایجاد وفاداری در مشتریان، ارائه ارزشی فراتر از ارزش ذاتی محصول یا خدمت از طریق باشگاه مشتری است. هدف اصلی این مطالعه طراحی مدل کسب وکار باشگاه مشتریان در صنعت بیمه با تأکید بر «نوآوری» و «بلوک مشتریان» است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد کیفی، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند در قالب گروه کانونی و با حضور 12 نفر از خبرگان شرکت بیمه حافظ انجام شده و درنهایت بر اساس تحلیل یافته ها و با استفاده از نرم افزار Atlas.ti ارکان بلوک نوآوری و مشتریان تبیین گردید. نتایج نشان می دهد به منظور طراحی مدل کسب وکار باشگاه مشتریان در صنعت بیمه مؤلفه های بلوک مشتریان شامل 3 تم بخش بندی مشتریان، کانال توزیع و ارتباط با مشتریان، 9 زیر مؤلفه و 40 گویه می باشد. زیرمولفه های مضمون بخش بندی مشتریان شامل پراکندگی جغرافیایی، مشتریان خرد و کلان، ویژگی های جمعیت شناختی، سودآوری و اهمیت و ویژگی های رفتاری، زیر مؤلفه های کانال مشتریان شامل کانال های سنتی(فیزیکی) و راه های ارتباطی نوین (مجازی) و زیر مؤلفه های مضمون ارتباط با مشتریان شامل راه های ارتباطی اختصاصی و عمومی است. همچنین نتایج نشان می دهد که مؤلفه های نوآوری شامل مضمون ارزش پیشنهادی دارای 8 زیر مؤلفه شامل کاهش هزینه بیمه گری، کاهش هزینه بیمه گذار در سایر موارد، آموزش، نوآوری در فرآیند ارائه خدمات، اهداء جوایز، ارائه محصولات سفارشی با تمرکز بر انتظارات مشتریان خاص و بهبود تجربه است. هرچند عنوان تم ها با ادبیات مدل کسب وکار یکسان است اما زیر مؤلفه سازنده آن ها در مدل کسب وکار باشگاه مشتریان کاملاً متفاوت است.

تاب آوری سازمان به عنوان ظرفیت تغییرپذیری و سازگارپذیری در مقابل چالش های محیطی، مفهومی است که دو دهه اخیر موردتوجه اندیشمندان قرار گرفته است. تاب آوری شناختی پیش نیاز و نوعی فرآیند ذهنی برای یادآوری، فهم، تحلیل پدیده، به کارگیری آن در تصمیم گیری، حل مسئله و پاسخ به تغییرات محیطی است. ازآنجاکه پژوهش های پیشین بیشتر متمرکز بر چیستی و چرایی حوزه های مختلف تاب آوری شناختی، عاطفی-احساسی و رفتاری بوده اند، هدف این پژوهش ارائه الگوی کاربردی، برای پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان سطح کلی تاب آوری شناختی سازمان را براساس ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های مهم آن و با تکیه بر دانش بومی کارآفرینان ایرانی تغییر داد. این پژوهش کیفی، تحقیقی روایتی است و روش اجرای آن تحلیل گفتمان است که با تکنیک مصاحبه های عمیق و هدفمند انجام شده است. یافته های حاصل از تحلیل تجربه زیسته 10 کارآفرین تثبیت شده با تجربه تاب آوری در کار خویش و دو پژوهشگر کارآفرینی با تجربه مرشدی کسب وکار، نشان می دهد که چگونه دانش بومی و مفهومی کارآفرینان طی سه فرآیند: 1. تاب آوری شناختی سخت با زیرفرآیندهای یادآوری و فهم؛ 2. تاب آوری شناختی نرم با زیرفرآیندهای کاربرد، تحلیل، ارزشیابی و نقد و 3. تاب آوری شناختی اقناعی با زیرفرآیند نوآوری مبتنی بر ویژگی سلسله مراتبی نظریه عمومی سیستم ها منجر به نوآوری شناختی می گردد. براساس یافته های پژوهش از آنجا که نتیجه تاب آوری شناختی به مثابه رفتار سازمانی، نوعی یادگیری مشترک جمعی (همچون سبک های سازگارپذیری و پیشگامی) است، پیشنهاد می شود کارآفرینان این سازه مهم را به عنوان یک مفروض زیربنایی فرهنگ سازمانی در حین بازآفرینی مدل های کسب وکار تحلیل نمایند تا زمینه تحقق تاب آوری سازمانی فراهم شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی آثار راهبردکارآفرینی سازمانی در شرکت های وابسته به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران صورت گرفته است. نتایج این پژوهش کاربردی و پیمایشی، با بررسی 36 شرکت از این سازمان نشان می دهدکه عناصر تشکیل دهنده راهبردکارآفرینی سازمانی شامل دیدگاه راهبردی کارآفرینانه، معماری سازمانی حامی راهبردکارآفرینی، و گرایش و رفتارهای کارآفرینانه می شوند. سپس مدل مفهومی پژوهش در شرکت های تحت پوشش سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) استفاده شد. در این راستا، برای بررسی روابط بین متغیرهای پژوهش از رگرسیون خطی استفاده می شودو برای تجزیه وتحلیل داده ها، نرم افزار PLS بکار برده می شود. پژوهش حاضر نشان می دهدکه دیدگاه راهبردی کارآفرینانه بر آثار فردی راهبردکارآفرینی، معماری سازمانی حامی کارآفرینی بر آثار سازمانی راهبردکارآفرینی، و گرایش و رفتار کارآفرینانه بر آثار فردی و سازمانی راهبردکارآفرینی در شرکت های تحت پوشش ایمیدرو تاثیرگذار هستند. همچنین، مشخص شدکه در ساختار شرکت های نمونه، راهبردهای شرکت با مفهوم کارآفرینی سازمانی عجین نشده اندو فرهنگ کارآفرینانه در شرکت ها وجودندارد. از این رو، نیاز است تا تمامی عوامل اجرایی شرکت ها از جمله مدیران ارشد، مدیران میانی، مدیران عملیاتی، و کارشناسان با عزم جدی در مسیر نهادینه سازی موضوع کارآفرینی در تمامی شریان های حیاتی شرکت حرکت نمایندو نسبت به فرهنگ سازی کارآفرینی و فعالیت های کارآفرینانه مبادرت ورزندو زمینه بروز آثار فردی راهبردکارآفرینی را در شرکت ها مانندشکوفایی استعدادهای نهفته افرادو افزایش پتانسیل کارکنان در جهت پذیرش مخاطره های ناشی از فعالیت های کارآفرینانه فراهم نمایند.

هدف گرایی (علیت) و امکان گرایی (اثرسازی) دو منطق تصمیم گیری است که کارآفرینان در انجام فعالیت هایشان بکار می گیرند. در طول دو دهه گذشته، توجهات فزاینده ای به دو منطق رفتاری که کارآفرینان در راه اندازی و توسعه شرکت های جدید بکار می گیرند شده است. پژوهش های موجود حاکی از آن است عملکرد کسب و کار با هدف گرایی و امکان گرایی رابطه دارد. هدف این مقاله بررسی هدف گرایی و امکان گرایی (با چهار بعدآزمایش گری، زیان قابل تحمل، انعطاف پذیری و پیش تعهدات) بر عملکرد کسب و کار با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری است. این پژوهش از منظر هدف کاربردی است و داده ها به روش، توصیفی-همبستگی گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش، کسب و کار های فعال در صنعت فناوری اطلاعات است. نمونه آماری از طریق فرمول کوکران، شامل 175 کارآفرین فعال در این حوزه است که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. داده های گردآوری شده، با نرم افزارهایSPSS26 و SmartPLS3 تجزیه و تحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که انعطاف پذیری، هدف گرایی، آزمایش گری با عملکرد کارآفرینانه رابطه ای مثبت و معنی دار دارد؛ و زیان قابل تحمل و پیش تعهدات با عملکرد رابطه ای منفی و معنی دار دارد.

نوآوری باز، استفاده هدفمند از جریانهای ورودی و خروجی دانش در داخل و خارج از سازمان ، از یک سو موجب تسریع و توسعه نوآوری در شرکتهای کوچک و متوسط جهت ارائه محصولات و خدمات نوین با استفاده از ایده های خارجی شده و از سوی دیگر موجب توسعه تجاری سازی ایده های داخلی در خارج از سازمان شده است. شواهد نشان میدهد اتخاذ رویکرد نوآوری باز در کسب و کارهای کوچک و متوسط صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات بانکی با همکاری واسط نوآوری باز سبب تسریع و بهبود فرآیند نوآوری در این صنعت شده است و توسعه بانکداری باز را به همراه داشته است. با توجه به مطالعات انجام شده و بررسی مقالات موجود در خصوص همکاری بین کسب و کار کوچک و متوسط با واسط نوآوری باز، تا کنون به چگونگی مکانیزم همکاری متناسب با سطح تعاملات اجتماعی (مکانیزم شناسایی و انتخاب واسط نوآوری باز و همچنین مکانیزم اعتماد سازی با واسط نوآوری باز) پرداخته نشده است. لذا برآنیم ضمن ارائه الگوی نوآوری باز در کسب و کار کوچک و متوسط با همکاری واسط نوآوری ، چگونگی مکانیزم همکاری با واسط نوآوری متناسب با سطح تعاملات اجتماعی نیز مورد بررسی قرار گیرد. از این رو با اتخاذ رویکرد کیفی ، مصاحبه با مدیران ارشد کسب و کارهای کوچک و متوسط فناوری اطلاعات و ارتباطات بانکی که با واسط نوآوری همکاری داشته اند ، مدیران ارشد واسط نوآوری و همچنین نمایندگان نهاد حاکمیت در این حوزه ، صورت گرفته و مدلی در این خصوص ارائه شده است. این مطالعه منتج به شناسایی بازیگران شامل کسب وکارهای کوچک ومتوسط ، واسط نوآوری و نهاد قانونگذار گردیده است که با اتخاد راهبرد از سوی شرکتهای کوچک و متوسط ، منتج به بروز برونداد های مشخص برای کسب و کارهای کوچک و متوسطی شده است که با واسط نوآوری همکاری داشته اند.

با توسعه جهانی شدن، محیط رقابتی کسب وکارها از سطوح محلی و ملی به سطح جهانی گسترش یافته است. کشورهایی موفق می شوند بازارها را در سطح بین  المللی در اختیار بگیرند که توانایی تولید کالاها و خدمات رقابتی را در این سطح دارند. در غیر این صورت اگر کشوری توانایی رقابت نداشته باشد، کشورهای پیشگام، بازار آن را تصاحب می کنند. بنابراین، نقش و مأموریت دولت ها در این فرایند برای بهره گیری از فرصت های بین المللی تعیین کننده است. توسعه کارآفرینی بین المللی یکی از حوزه های مهم سیاستگذاری است که کشور را قادر خواهد ساخت با تولید و عرضه کالاها و خدمات در سطح بین المللی، از فرصت ها بهره ببرد. با توجه به این که فعالیت های کارآفرینی بر محوریت نوآوری، خطرپذیری و نااطمینانی، فرصت و اطلاعات استوار است، نقش دولت در این زمینه اهمیتی ویژه دارد. دولت برای آموزش و تربیت کارآفرینان و فراهم کردن زیرساخت های لازم به منظور توسعه کارآفرینی بین المللی، مسئولیتی منحصربه فرد برعهده دارد؛ به خصوص این که سازوکار بازار قادر به تأمین آن نیست.هدف این مقاله شناسایی و اولویت بندی سیاست های توسعه کارآفرینی بین لمللی در بخش صنعت ایران است. براساس ادبیات موضوع، سیاست ها و ابزارهای سیاستی متعددی وجود دارد تا دولت ها برای توسعه فعالیت های کارآفرینانه از آنها استفاده کنند و از این طریق از فرصت های کارآفرینانه بین المللی بهره ببرند. در این مقاله، براساس یافته های مرور ادبیات، چارچوب فکری نظری توسعه سیاستگذاری کارآفرینی بین المللی با محوریت صنعت ایران و محورهای سیاستگذاری در حوزه های آموزشی، شبکه سازی، فناوری، قانونی و مالی استخراج و ابزارهای سیاستی هر حوزه، از ادبیات موضوع و حقایق آشکارشده ایران، تبیین شده است. نتایج این پژوهش می تواند به دولت جمهوری اسلامی ایران کمک کند تا در حوزه های گفته شده سیاست های اولی را در جهت توسعه کارآفرینی بین المللی انتخاب و اجرا کند.

هدف از این پژوهش اکتشافی ارایه مدلی برای بین المللی شدن زودهنگام شرکت های کوچک و متوسط صنایع غذایی در ایران است.  برای رسیدن به این هدف، طی روش دلفی فازی سه مرحله ای ابتدا با «مرورسیستماتیک» مطالعات و تحقیقات انجام شده، ابعاد، مولفه ها، فلسفه و اهداف بین المللی شدن زودهنگام در شرکت های کوچک و متوسط صنایع غذایی در ایران شناسایی و توسط 17 نفر از خبرگان علمی و اجرایی مورد تائید قرار گرفتند. این عوامل به صورت همگن در 3 رکن سازمان، محیط و فرد و 6 بعد ساختاری، مدیریتی، فرهنگی، فضای رقابتی، محیط نهادی صنعت و ویژگی های روانشناختی طبقه بندی گردید. سپس با نظرسنجی، توسط 107 نفر از مدیران صنایع غذایی به عنوان نمونه آماری، 61 مولفه ی تاثیرگذار در بین المللی شدن زودهنگام شرکت های کوچک و متوسط شناسایی شد که بر اساس نگرش آنان، قیمت رقابتی محصول، مهارت های ارتباطات بین المللی مدیر(دانستن زبان های خارجی)، وجود فرهنگ سازمانی صادرات محور در شرکت، شرکت در نمایشگاه های تخصصی بین المللی، پاسخ به سفارشات غیرمنتظره خارج از کشور، ساختار متناسب با بیمه، بانک، مالیات و نظام مالی پشتیبانی صادراتی از شرکت های صادرات محور و داشتن روحیه پیشگامی در مدیر، مهم ترین مولفه های تاثیرگذار در هر یک از این ابعاد بودند.