مطالعه انسان شناختی پدیده «خون بس» در منطقه صیدون خوزستان(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اسلام و مطالعات اجتماعی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)
140 - 169
حوزه های تخصصی:
خون بس، از رسوم سنتی بخشی از ایلات کشور برای حل منازعات قومی و نوعی قرارداد اجتماعی با سازوکارهای بومی برای رفع شکاف های به وجود آمده میان اقوام و احیاء انسجام و همبستگی ایلی است. در این سنت قومی، زنان بخشی از دیه مقتول محسوب می شوند. این پدیده اجتماعی، در میان مردم ایل بهمئی ساکن در منطقه صیدون خوزستان و در محدوده مکانی جنوب غربی ایران نیز جاری بوده است. چیستی، عوامل، کنش گران، کارکردها و آثار اجتماعی این پدیده از مسائلی است که نیاز به مطالعه و کنکاش جدّی دارد. نوشتار حاضر برگرفته از پژوهشی جامع با هدف پاسخ به مسائل مذکور است که در سال 1396، با رویکرد انسان شناختی و با روش میدانی و بهره گیری از تکنیک های مصاحبه، مشاهده و بررسی اسناد مکتوب و قراردادهای غیرمکتوب به انجام رسیده است. بر اساس یافته های پژوهش: محدودیت سرزمینی، قراردادهای ایلی و نظام ایلخانی از زمینه های این پدیده و قتل، جرح و خسارت از عوامل مهم آن است و کارکردهایی مانند: وحدت ایلی، رفع اختلافات، گسترش جمعیت و نظام خانواده، حفظ انسجام و نیز کنشگرانی همچون بزرگان، کدخداها و زنان دارد. «خون بس» گرچه دارای آثار کوتاه مدت قومی بوده اما در بلندمدت پیامدهای نامطلوبی برای برخی کنشگران در پی داشته است؛ ضمن آنکه ابعادی از آن با آموزه های اسلام ناهمخوانی دارد.