۱. دین و دولت در مکتب قرارداد اجتماعی نویسنده: سید علی میرموسوی احسان مکتبی منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۶۲ کلید واژه ها: دیندولتسکولاریسمدین مدنیمکتب قرارداد اجتماعی حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست کلیات علوم سیاسی آثار و زندگینامه اندیشمندان سیاسی آثار و زندگینامه اندیشمندان سیاسی غرب تعداد بازدید : ۲۹۲ چکیده تعداد دانلود : ۳۲۷ موضوع رابطه دین و دولت جایگاه و اهمیتی کانونی در عرصه اندیشه سیاسی دارد و همواره مورد بحث و تأمل قرار گرفته است. اندیشه سیاسی جدید غرب نیز بر پایه بحث درباره این موضوع راه خود را از گذشته جدا کرد. این تحول هر چند از اصلاح دینی آغاز شده؛ ولی در اندیشه قراردادگرایان موضوع نظریه پردازی قرار گرفت. مقاله حاضر با بررسی این تحول کوشیده است ضمن بررسی دقیق نوع نگاه به دین و دولت، تفاوت ها و شباهت های اصحاب قرارداد اجتماعی (توماس هابز، جان لاک، ژان ژاک روسو) را درباره دین مدنی بررسی نماید. بررسی رابطه دین و دولت در دیدگاه این سه اندیشمند نشان می دهد «حاکم مقتدر دولت مسیحی»، «حاکمیت سکولار» و «دین مدنی» به ترتیب مدل تلفیقی هابز و لاک و روسو از دین و دولت است.
۲. نگرشی دیگر بر نسبت اخلاق و سیاست نویسنده: محمدباقر خرمشاد منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۶۲ کلید واژه ها: اخلاقسیاستقدرتمعنویتانقلاب اسلامی ایرانماکیاولی حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۱۶۲ چکیده تعداد دانلود : ۱۹۰ مسئله اصلی نوشتار حاضر، پرسش از نسبت اخلاق و سیاست است. در جستجوی پاسخ مناسب، پس از مطالعه روابط چهارگانه (جدایی اخلاق و سیاست، تبعیت اخلاق از سیاست، دوگانگی اخلاق و سیاست و یگانگی اخلاق و سیاست) نشان داده می شود که چگونه در طول تاریخ تحول در معنا و مناسبات قدرت و سیاست از یک سو و اخلاق و قانون از سوی دیگر و سیر طولانی یگانگی در سال های متمادی، در مرحله ای که سخن از جدایی بوده است، سیاست با «قانون» اخلاقی می شود؛ ولی به دلیل کافی نبودن قانون برای اخلاقی کردن سیاست، بازگشت تدریجی به مسیر یگانگی اخلاق و سیاست مطالبه عمومی بر می انگیزد وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 در این روند نقش بسزایی دارد. امروز بیش از هر زمان دیگری این ضرورت احساس می شود که تا چه میزان سیاست و اخلاق به یکدیگر نیازمندند. تجربه طولانی تاریخی به بشر آموخته است که انسان را نه گریزی از اخلاق است و نه راه فراری از سیاست و نیاز متقابل این دو ضرورت را به یکدیگر وابسته می سازد. البته بر خلاف سیاست داخلی که در آن چنین روندی قابل تشخیص و قابل مطالعه است، سیاست و اخلاق در عرصه بین الملل مسیری موازی و دوگانه را طی می کنند.
۳. «در » و «با » سنت نویسنده: محمد عبدالله پور منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی بهار ۱۳۹۱ شماره ۲۹ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۳۳۴ چکیده تعداد دانلود : ۳۲۵
۴. مقایسه عقلانیت ارتباطی با عقلانیت وحیانی نویسنده: کریم خانمحمدی منبع: علوم سیاسی باقرالعلوم سال پانزدهم بهار ۱۳۹۱ شماره ۵۷ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۵۰۵ چکیده تعداد دانلود : ۴۶۴
۵. دقیقه ای در باب نسبی گرایی، مطلق گرایی و عینیت باوری نویسنده: محمدحسین ملایری منبع: راهبرد سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۶۴ کلید واژه ها: پارادایمفلسفه علمنسبی گراییاندازه گیریمطلق گراییعینیت باوریهسته هرمنوتیکیاصل معرفت شناختی علم مدرناصل هستی شناختی علم مدرن حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۴۰۵ چکیده تعداد دانلود : ۳۸۹ نسبی گرایی، مطلق گرایی و عینیت باوری، مفاهیمی هستند که در تاریخ فلسفه به طور عام و فلسفه علم به طور خاص بسیار مورد رجوع و بحث بوده اند. مقاله حاضر پس از ذکر مقدمه ای، به معرفی مفاهیم مذکور از مناظر گوناگون پرداخته و هر تعریف در هر منظر را ارزیابی نموده است. مقاله نشان داده است که دامنه نسبی گرایی، بسیار مبسوط است و شاید تنوع آن به هزار نوع برسد و چه بسا به نحو مضمون و ناآگاهانه بر عادات شناختی پژوهشگر مؤثر شود. مقاله به عینیت باوری (که در تقابل با نسبی گرایی بوده و گونه ای مطلق گرایی است) نیز پرداخته و نشان داده که این گرایش، میراث تفکر نیوتنی ـ دکارتی است و گرایش های جدید فلسفه علم، آن را پشت سر گذارده است. در پایان مقاله، مصادیقی از مطلق گرایی و نسبی گرایی ذکر گردیده است.
۶. «پارادایم قدرت» به مثابه رهیافت نظری جدید و جایگزین نظریات «دولت» و «نظام سیاسی» نویسنده: سجاد ستاری منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی دوره ششم شهریور ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) کلید واژه ها: پارادایم قدرت – عاملیّت و ساختار –جاذبه و دافعه ساختیگردش نخبگان وابسته و پارادایمیاسطوره چارچوب و معمّای بازتولیدبحران باز حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۶۲۶ چکیده تعداد دانلود : ۶۲۷ «نظریه دولت» و برداشت های مختلف و متعارض از آن، رهیافتی مسلط در دانش سیاسی معاصر به شمار می آید. الگوهای مختلف لیبرالی، مارکسیستی و جهان سومی «نظریة دولت» ، همواره بازتاب گسترده ای در مطالعه سیاست در جوامع مختلف غربی و غیر غربی داشته و تئوری مرکزی غالب بویژه در ادبیات اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی سیاسی و جامعه شناسی تاریخی بوده است. موضوع و هدف اصلی این مقاله، تلاش در جهت صورت بندی یک رهیافت نظری جدید و جایگزینِ نظریات «دولت» و «نظام سیاسی» به گونه ای است که این رهیافت نظری جدید (تحت عنوان رهیافت «پارادایم قدرت») در عین اجتناب از برخی تقلیل گرایی های موجود در نظریات «دولت» و «نظام سیاسی» ، از قابلیت ها و مطلوبیت های معرفتی، روشی و نظری بیشتری برخوردار باشد.
۷. فرهنگ تکثرگرای غربی و چالش های نوپدید آن در زیست و هویت مسلمان شرقی نویسنده: حبیب الله بابایی منبع: علوم سیاسی باقرالعلوم سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۵۶ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم علوم سیاسی اصول روابط بین الملل مفاهیم پایه ای روابط بین الملل رابطه دین و مفاهیم علوم سیاسی و روابط بین الملل تعداد بازدید : ۴۴۰ چکیده تعداد دانلود : ۴۳۴
۸. نظریه های مختلف دولت سازی: به سوی یک چارچوب بندی نظری نویسنده: عباس حاتمی منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی دوره ششم شهریور ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) کلید واژه ها: جنگاصلاحات دینیدولت سازیجهان سومرهیافتهای نظریبحران های فئودالیسم حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۱۴۰۳ چکیده تعداد دانلود : ۱۴۱۶ از دهه 1970 به این سو ما شاهد رشد ادبیاتی هستیم که بازگرداندن دوباره دولت به مطالعات علوم سیاسی را دنبال می کند. در این ادبیات به طور خاص، نظریه های دولت سازی اهمیت بالایی یافته اند. همین اهمیت باعث شده است تا ما با تعدد و تکثر نظریه های دولت سازی مواجه شویم که ادبیات مربوطه را دچار نوعی آشفتگی متنی ساخته است. بدین سان در مطالعات جدید دولت سازی این ضرورت وجود دارد تا از طریق یکی از شیوه های چارچوب بندی یعنی رهیافتهای نظری، آشفتگی متنی مزبور را سامانی تئوریک داده و سازه های نظری منسجمی را در حوزه نظریه های دولت سازی بنا نهیم. در شیوه ای که نظریات بر اساس استدلا لهای تقریباً مشابه، برنامه های پژوهشی و نیای نظری مشترک دسته بندی می شوند، مقاله نظریه های دولت سازی را از حالت پراکنده به شکل چهار رهیافت نظری که به ترتیب بر متغیر جنگ، متغیر بحران ها و پویایی های اقتصادی و اجتماعی فئودالیسم، متغیر های فرهنگی و نهایتاً موضوعات مربوط به جهان سوم تاکید می کنند، متحول می سازد. در مرحله بعد و پس از ایجاد این رهیافتهای نظری، با نقدی آسیب شناختی از نظریه های دولت سازی موجود، بایسته های تئوریکی را به بحث می گذاریم که این سازه های نظری بدان نیازمند هستند. در این آسیب شناسی مشخص می سازیم که نظریه های دولت سازی در غرب باید رویکرد تک علیتی در نظریه های دولت سازی را به نفع رویکرد چند علیتی وانهند. همین طور با نگاهی آینده پژوهی و برای تکمیل نظریه های دولت سازی در کشورهای جهان سوم، نوعی دستورکار پژوهشی تدارک می بینیم.
۹. دموکراسی در هزاره سوم نویسنده: زهره روحی منبع: جهان کتاب سال شانزدهم فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۰ شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۲۶۴) حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۳۳۷ چکیده تعداد دانلود : ۳۳۹
۱۰. معرفی کتاب: قدرت، شمشیر دودم (تأملی بر کتاب محدودیت های قدرت) سایر: تقی رحمانی منبع: چشم انداز ایران شهریور و مهر ۱۳۸۹ شماره ۶۳ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی تعداد بازدید : ۳۵۵ چکیده تعداد دانلود : ۳۲۳
۱۱. اهداف حکومت اسلامی از منظر نهج البلاغه نویسنده: علی کربلایی پازوکی منبع: رهیافت انقلاب اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۲ کلید واژه ها: نهج البلاغهعدالت اجتماعیتوسعه اقتصادیآزادی اجتماعی حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست کلیات علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در اسلام تعداد بازدید : ۱۴۱۶ چکیده تعداد دانلود : ۱۰۹۴ نظامهای سیاسی مختلف افزون بر تامین امنیت و برقراری نظم، اهداف متفاوتی را برای حکومت بیان میکنند. بعضی عدالت اقتصادی، برخی توسعه سیاسی و بعضی توسعهی اقتصادی و دولت حداقلی را پیشنهاد میدهند. مشخصه مهم این نظام ها محدود کردن وظیفه حاکمیت در تامین نیازهای اولیه انسان نظیر مسکن، غذا، بهداشت و تامین حقوق مادی شهروندان است؛ اما رسیدگی به امور اخلاقی، معنوی و دینی را خارج از اهداف حکومت ذکر کردهاند؛ این نوشتار در مورد مهمترین اهداف میانی حکومت اسلامی یعنی عدالت اجتماعی، آزادی اجتماعی، توسعه اقتصادی و تربیت اخلاقی، فرهنگی و معنوی از منظر نهجالبلاغه میپردازد که در صورت تحقق این اهداف، جامعه در جهت رسیدن به هدف اصلی که قرب الهی و تکامل انسانی است حرکت خواهد کرد. به طور خلاصه افزون بر اهداف دنیوی و برقراری عدالت و توسعه در حوزه های مختلف، غایات اُخروی و سعادت ابدی و تامین نیازهای معنوی بسان نیازهای مادی در حوزه آرمانهای حکومت اسلامی قرار دارد.
۱۲. پرسش های اساسی رابطه اخلاق و سیاست نویسنده: عماد افروغ منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱ کلید واژه ها: افلاطونارسطوسقراطفعل اخلاقیوظیفه گرایی (حق) اخلاقیغایت گرایی (خیر) اخلاقیکانت (امر مطلق، اراده نیک، خودآیینی)فعل سیاسیرابطه اخلاق و سیاستسیاست شریعت محور (نظریه ملاصدرا)نظریه امام خمینی (ره) حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم علوم سیاسی اصول روابط بین الملل مفاهیم پایه ای روابط بین الملل قدرت تعداد بازدید : ۸۰۲ چکیده تعداد دانلود : ۸۰۲ در صورت مشتمل بودن فعل اخلاقی بر ابعاد مثبت و منفی، از پیوند اخلاق و سیاست، گریزی نیست. توصیه های مثبت و منفی اخلاقی، برای سیاست، در عمل، از اجتناب ناپذیری پیوند مزبور حکایت می کند. اما به نظر می رسد منظور مدافعان جدایی اخلاق و سیاست، پیوند وجه مثبت و مطلق ارزش های اخلاقی با افعال اقتضایی سیاست باشد. شاید این پاسخ، حالتی از موجه نمایی را در صورت، حفظ کند، اما در برابر سؤال اساسی علل و عوامل شکاف میان افعال اختیاری (اخلاقی و سیاسی) و سطوح مختلف حیات فردی و اجتماعی و پایایی این شکاف، بی پاسخ می ماند. بهترین پاسخ به سؤال رابطه اخلاق و سیاست، مشابه دانستن این دو در یک سطح (اختیاری بودن) و دفاع از حیات یکپارچه انسانی و متفاوت دیدن آنها در سطحی دیگر، هدف فی نفسه اخلاق و ارزش های متعالی، به رغم توجه به ضرورت هستی شناختی و غایت شناختی آن (تقدّم ارزشی) و مشروط و وسیله بودن افعال سیاسی یا قدرت (تقدّم رتبی) است. از میان گونه شناسی قدرت، اگر فعل مشروط سیاسی یا قدرت، به طور عمده بر مدار اقناع و نفوذ باشد، گرایش آن به اخلاق، در مقایسه با زمانی که بر مدار زور، تهدید و اغوا دایر باشد، بیشتر است. اطمینان از جهات اخلاقی سیاست نیز در گرو نقد فعّال و نظارت مستمر نهادهای مدنی، به ویژه اخلاقی و دینی در جامعه است.
۱۳. اندیشه: فلسفه استقلال نهاد دین، دانش، هنر و ادبیات از دولت نویسنده: سید علی محمودی منبع: آیین آبان ۱۳۸۹ شماره ۳۲ و ۳۳ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست کلیات تعداد بازدید : ۵۴۸ چکیده تعداد دانلود : ۵۴۲
۱۴. ورزش و سیاست؛ سویه های مختلف یک رابطه نویسنده: محمد روز خوش منبع: آیین شهریور ۱۳۸۹ شماره ۳۰ و ۳۱ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست کلیات علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی ورزش تعداد بازدید : ۵۵۶ چکیده تعداد دانلود : ۵۴۰
۱۵. اصلاح طلبی انتقادی نویسنده: محسن خیمه دوز منبع: آیین آبان ۱۳۸۹ شماره ۳۲ و ۳۳ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم علوم انسانی تعامل علوم انسانی با حوزه فرهنگ رابطه متقابل ما بینِ علوم انسانی و تحولات جامعه تعداد بازدید : ۵۴۴ چکیده تعداد دانلود : ۵۵۳
۱۶. ریزش یک نظام؛ علت و مبانی منبع: چشم انداز ایران شهریور و مهر ۱۳۸۹ شماره ۶۳ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست کلیات علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی تعداد بازدید : ۴۷۳ چکیده تعداد دانلود : ۴۷۳
۱۷. دموکراسی اجتماعی و فرقه های اجتماعیون نویسنده: فریدون آدمیت منبع: اطلاعات سیاسی اقتصادی سال بیست و پنجم مهر و آبان ۱۳۸۹ شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۲۷۸) حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی تعداد بازدید : ۳۴۹ چکیده تعداد دانلود : ۳۶۳
۱۸. معرفی کتاب: آفت های قدرت (ارزیابی و نقد کتاب «محدودیت های قدرت») منبع: بینات سال هفدهم بهار ۱۳۸۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۵) حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم تعداد بازدید : ۳۱۱ چکیده تعداد دانلود : ۲۷۸
۱۹. مقاله: سکولاریزه شدن: دین و کثرت گرایی نویسنده: حسین هوشمند منبع: چشم انداز ایران اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۹ شماره ۶۱ حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست مفاهیم علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین تعداد بازدید : ۳۷۶ چکیده تعداد دانلود : ۳۶۷
۲۰. مبانی حقوقی و منشور اخلاقی اعتراضات مدنی نویسنده: سید کمال الدین محمد رفیعی منبع: مطالعات بسیج سال دوازدهم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۴۴ کلید واژه ها: نظمامنیت عمومیآزادیقانونتجمع حوزه های تخصصی: علوم سیاسی مبانی علم سیاست کلیات علوم سیاسی امنیت ملی و بین المللی امنیت ملی و مباحث مربوط به آن تعداد بازدید : ۴۸۶ چکیده تعداد دانلود : ۴۰۹ حفظ نظم و امنیت عمومی یکی از اساسی ترین پیش شرط های زندگی جمعی در همه جوامع انسانی به شمار می رود و از این رو، مهم ترین وظیفه دولتها همواره برقراری نظم و امنیت در شرایط عادی و فوق العاده بوده است. از سوی دیگر، امکان اعتراض فردی و گروهی به برخی سیاستها و برنامه ها، امروزه در بسیاری از جوامع ملی به رسمیت شناخته شده و از تضمینهای کافی برخوردار شده است؛ حقی که تحت عنوان آزادی تجمعات و راهپیمایی ها هم در حقوق بین الملل و هم در قوانین داخلی کشورها بازتاب دارد. این مقاله تلاش می کند تا تعارض مسئولیت دولتها در برقراری نظم و امنیت از یک طرف و آزادی اعتراضات مدنی مردم از سوی دیگر را در قالب یک تحلیل حقوقی به نسبت مختصر به تصویر بکشد و نشان دهد که چگونه می توان تعارض بین آنها را رفع کرد.