تحول دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران: بررسی دستاوردهای چهار دهه گذشته و چالش های پیش رو (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
دیپلماسی اقتصادی، به مفهوم اولویت یافتن موضوعات اقتصادی در سیاست خارجی، یکی از ابزارهای مهم در پیشبرد اهداف بلندمدت رشد و توسعه اقتصادی کشورها به حساب می آید. ایران با اتکاء به ویژگی های ممتاز جغرافیایی، منابع سرشار طبیعی و نیروی جوان و تحصیل کرده، در سه الی چهار دهه گذشته به دنبال بهره گیری بیشتر از امکانات و ظرفیت های داخلی در عرصه تعاملات اقتصادی جهان با استفاده از ابزارهای سیاست خارجی بوده است. به همین دلیل، موضوع دیپلماسی اقتصادی و استفاده از ابزارها و ظرفیت های سیاست خارجی برای پیشبرد اهداف توسعه ملی در دولت های مختلف پس از جنگ تحمیلی کمابیش مورد توجه قرار گرفت و در برنامه های توسعه و اسناد کلان راهبردی کشور نیز انعکاس یافت. بررسی برنامه های دولت روحانی نیز نشان می دهد که اولویت یافتن اهداف اقتصادی در سیاست خارجی از طریق تعامل سازنده و موثر با دنیا به عنوان محور اصلی سیاست خارجی تعیین گردید. در این میان، بررسی نقش دستگاه دیپلماسی در پیشبرد روابط اقتصادی خارجی حائز اهمیت فراوانی است. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش این است که دیپلماسی اقتصادی از چه جایگاه و اهمیتی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخوردار بوده و چه دستاوردهایی را به همراه داشته است ؟ فرض پژوهش این است که الزامات ناشی از اهداف توسعه کشور و اسناد بالادستی و نوع برنامه ها و اولویت های سیاست خارجی اتخاذ شده از سوی دولت ها در سطح داخلی همراه با تاثیر عوامل نظام بین الملل به ویژه جهانی شدن اقتصادی باعث شدند تا سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران خصوصا از دولت سازندگی به بعد نیازمند توجه بیشتر به موضوعات اقتصادی و به کارگیری ابزار دیپلماسی اقتصادی باشد. روش پژوهش تحلیلی – توصیفی است و داده ها با استفاده از روش اسنادی-کتابخانه ای، استفاده از آمارهای ملی و بین المللی و بررسی های میدانی گردآوری و تحلیل گردیده است.Development of Economic Diplomacy in the Islamic Republic of Iran’s Foreign Policy: Review of the Achievements of the Past and Challenges Ahead
Economic Diplomacy or prominence of the economic interactions in the foreign relations is one of the most important instruments to advance countries’ long goals and their economic development.
Relying on its geographical privileges, rich natural reserves and well-educated young human resources, Iran has pursued in the last three decades, the policy of further benefiting from domestic capacities and capabilities in its international economic relations through better use of foreign policy apparatus or what we call it "economic diplomacy.
Therefore, the post- war governments in Iran paid a reasonable attention to economic diplomacy in their foreign policy agenda. Meanwhile, president Rouhani’s foreign policy agenda also indicates that economic diplomacy through effective and constructive interaction with the world economy has been placed at top of its foreign policy priorities. In this regard, studying the role and share of foreign ministry in promoting Iran’s foreign economic relations is highly important to understand the nature of economic diplomacy of Iran.
The primary question of this research is that: How important is economic diplomacy in the foreign policy of Iran? And what have been its achievements in this regard? In Response to this question, the primary hypothesis of the research is that: The requirements of the national development goals and upstream economic documents as well as programs and priorities of foreign policy of post- war governments at the domestic level along with the impact of the various actors of international transitional order, particularly the globalization of economy, constitute the most important factors that pushed economic diplomacy to the center of Iran’s foreign policy.
The research methodology is explanatory- causal by studying and analyzing relevant data gathered through first and second sources at national and international level.
تبلیغات
