رهیافت تلفیقی جامعه شناسی علم به مهاجرت نخبگان با تأکید بر جامعه ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از کاربردهای جامعه شناسی علم به عنوان شاخه ای تخصصی از جامعه شناسی معرفت، پرداختن به تأثیر و تأثر میان جامعه و علم(به ویژه مسائل جامعه شناختی نهاد علم) است. این مقاله، ضمن مرور برخی آمارهای مرتبط با مهاجرت نخبگان در ایران و جهان و همچنین ارائه سنخ شناسی این مهاجرت ها، تلاش می کند با استفاده از روش پژوهش اسنادی و تحلیل مجدد آماری و با رویکرد تلفیقی جامعه شناسی علم، به تحلیل مسأله مهاجرت نخبگان بپردازد. برخی از مهم ترین یافته های نظری مقاله عبارتند از: 1) علیرغم افزایش سهم تولید علم و پیشرفت های علمی کشور، آمار مهاجرت نخبگان ایرانی همچنان بالاست؛ 2) در پرتو تأثیر متقابل جامعه و نهاد علم، 10 سنخ از مهاجرت نخبگان ایرانی قابل کشف و شناسایی است؛ 3) بر اساس بینش مندرج در جامعه شناسی علم، ضرورت دارد به مصادیق تأثیر هنجارهای اجتماعات علمی بر نخبگان، تأثیر ساختارها و هنجارهای اجتماعی-اقتصادی بر فعالیت های علمی، نقش شبکه های ارتباطی محققان و نقش ساختارهای اجتماعی و شناختی توجه شود. رهیافت تلفیقی در تحلیل خود، همزمان به دو مؤلفه عاملیت و ساختار توجه دارد. کلیدواژه ها :Synthetic Approach of Sociology of Science to Brain Drain - Relying on Iran
One of the applications of sociology of science, as a specific branch of sociology of knowledge, is to advert the interplay between society and science, especially sociological problems of science institution. This article tries to review some statistics concerning brain drain in Iran and the world, to present the typology of these migrations, and to analyze the brain drain issue by using documentary research and re-analysis of statistics methods, and applying the synthetic approach of sociology of science. In general, some of the most important theoretical findings of this article are as follow: 1) In spite of increasing in the contribution of science production and scientific progresses of the country, the statistics of Iranian brain drain is still high. 2) In light of the interplay of society and science institution, 10 types of Iranian brain drain can be discovered and found. 3) According to the sight contained in sociology of science, it is necessary to advert the examples of the effect of scientific communities’ norms on elites, the effect of socio-economical structures and norms on the scientific work, the role of researchers’ networks, and the role of social and cognitive structures. The synthetic approach attends simultaneously to two elements of agency and structure in its analysis. .
تبلیغات
