آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۸

چکیده

اسرارنامه ی عطار و مخزن الاسرار نظامی از مهم ترین مثنوی های عرفانی - حکمی ادبیات فارسی محسوب می شوند. وجود مضامین مشترک و گاه خط فکری یکسان این احتمال را ایجاد می کند که عطار در سرودن اثر خود از نظامی تأثیر پذیرفته باشد. در این جستار با تطبیق جزء به جزء محتوا و ساختار این آثار، همسانی ها و دگرسانی ها استخراج شده است. همسانی ها عبارت اند از: 1. انسان؛ 2. جهان هستی؛ 3. عشق؛ 4. سلوک؛ 5. نقد تصوف؛  6. اندیشه های کلامی. ناهمسانی ها نیز شامل موارد زیر است: 1. ساختار متن ها؛ 2. جهان بینی دو شاعر؛ 3. بافت ادبی اشعار؛ 4. بینش اجتماعی؛ 5. «بقای بعد از فنا» در اسرارنامه و « فنا» در مخزن الاسرار . 6. نگرش دو شاعر در باب سخن؛ 7. ترکیب محتوایی. نتیجه ی حاصل از تطبیق کلی دو کتاب بیانگر اشتراکات فکری دو شاعر در مباحث بنیادین است. اگر دراین باره تفاوت هایی هم در محتوا و ساختار به چشم می خورد، حاکی از شخصیت، ساختار ذهنی و جایگاه متفاوت عطار و نظامی است؛ هرچند نمی توان به طورقطع تأثیرپذیری اسرارنامه از مخزن الاسرار را اثبات کرد؛ اما تشابه ذهنیّات منعکس در اشعار و موضوعات محوری دو اثر نموداری از این تأثیرپذیری است.      

تبلیغات