دگرگونی های ایدئولوژیک در دیوان ملک الشعرای بهار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اخیراً دیوانی از اشعار ملک الشعرای بهار (1265-1330ش) به چاپ رسیده است که به کوشش مرحوم، سیدمحمود فرخ خراسانی (دوست بسیار صمیمی بهار) در طول شش دهه گردآوری شده است. خوشبختانه این دیوان، از تغییرها، حذف ها و دست کاری های ناشی از سانسورها که در دیوان های دیگر بهار به چشم می خورد، مصون مانده است. اکنون با مقایسه ی این دیوان که آن را باید تحریر اولیه و اصیل اشعار بهار به شمار آورد، با دیوان های مرسوم و تحلیل تغییرات شعری آن ها، می توانیم روند تطور شعر و اندیشه ی بهار را واکاوی کنیم و نشان دهیم که به تعبیر متن پژوهان اجتماعی، در فرایند تولید و نشر دیوان بهار، چه تغییرات معناداری رخ داده است. در این مقاله می کوشیم با ذکر و تحلیل چند نمونه از تغییرات شعری بهار، روند تغییرات ایدئولوژیک شعری او را در چهار محور بررسی و تجزیه وتحلیل کنیم.