مطالب مرتبط با کلیدواژه

توسعه ی روستایی


۲۱.

عدالت فضایی بهره مندی از امکانات و خدمات در سکونت گاه های روستایی دهستان های استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: نابرابری توسعه ی روستایی خدمات روستایی دهستان های استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۶۸۷
توسعه ی روستایی جلوه ای از اعتدال، رفع نابرابری و تبعیضات مکانیست که می تواند در تحقق اهداف توسعه متوازن در سطح ملی موثر باشد. از آنجایی که دسترسی به امکانات و خدمات به خصوص در زمینه های زیرساختی و تولیدی در شکل گیری و تقویت زمینه های توسعه روستاها نقش دارد، تحقیق حاضر میزان دسترسی و بهره گیری دهستان های استان گیلان از خدمات کلیدی توسعه روستایی را به عنوان یکی از مصادیق کاهش نابرابری و عدالت فضایی است، مورد سنجش قرار داده است. روش تحقیق در این مقاله از نظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی- تحلیلی است؛ برای انجام این پژوهش از مدل موریس، روش شاخص بندی، استاندارد سازی و تقسیم بر میانگین استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، دهستان های سراوان، کلیشم و گل سفید بیشترین میزان دسترسی و دهستان های کوهستانی تالش، شوئیل و اشکور علیا محروم ترین دهستان ها از نظر دسترسی به امکانات و خدمات روستایی بوده اند؛ بر اساس شاخص های مورد بررسی، فاصله ی بین دهستان های محروم و برخوردار به طور تقریبی بین 2 تا 10 برابر در نوسان بوده است. این وضعیت نشان دهنده نابرابری شدید فضایی در برخورداری از امکانات و خدمات در سطح دهستان های استان گیلان است.
۲۲.

ارزیابی و پهنه بندی مخاطره ی فرسایش خاک در حوضه ی آبریز الشتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال اول زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: توسعه ی کشاورزی توسعه ی روستایی سامانه ی اطلاعات جغرافیایی دشت الشتر پسیاک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۶۳۸
در مطالعات آمایش محیطی، بهترین مسیر توسعه توجه اصولی به توان ها و تهدیدهای محیطی و، بر این اساس، استفاده بهینه از سرزمین است. در این باره، ارتباط تنگاتنگی بین توسعه ی کشاورزی، توسعه روستایی و منابع محیطی وجود دارد. نوع بهره برداری از اراضی عامل بسیار مهمی در فرسایش و تولید رسوب حوضه های آبریز به شمار می رود. در پژوهش حاضر، مطالعه و ارزیابی وضعیت فرسایش خاکِ حوضه ی آبریز «دشت الشتر» با هدف توسعه ی بهره برداری های کشاورزی با استفاده از روش PSIAC صورت گرفته است. اصول روش PSIAC برای تخمین استعداد رسوب زایی اراضی بر پایه ی بررسی نقش و اهمیت نُه عامل مؤثر شامل وضعیت زمین سطحی (مقاومت سنگ بستر در برابر عوامل فرساینده)، وضعیت خاک (واحد های اراضی)، وضعیت آب وهوا، وضعیت رواناب، وضعیت توپوگرافی (پستی وبلندی)، وضعیت پوشش حفاظتی، نحوه ی استفاده از اراضی، وضعیت فعلی فرسایش، ارزیابی عامل شیب فرسایش رودخانه ای و حمل رسوب در فرسایش خاک طراحی شده است. در فرآیند مطالعه، با استفاده از سامانه ی اطلاعات جغرافیایی (GIS)، این اطلاعات تجزیه وتحلیل، تلفیق و، سرانجام، به صورت لایه های اطلاعاتی تهیه گردیدند. در ادامه، با استخراج واحدها و سنجش آن ها با مطالعات طرح جامع احیا و توسعه ی کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، که مؤسسه ی پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی تهیه کرده است، پهنه بندی نهایی صورت گرفت. نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد فرسایش در سطح حوضه نسبتاً فراوان است، به نحوی که حداقل بیش از 62% را از وسعت حوضه کلاس های فرسایشی (VI V,) و حدود 37% را از سطح حوضه کلاس های فرسایشی کم تا متوسط (III, II, I) در برگرفته است. بنابراین، در نگاه کلی، استفاده از اراضی در این حوضه با محدودیت فرسایش روبه رو است و کنترل فرسایش خاک و اقدام هایی برای حفاظت خاک و آب در چارچوب طرح های حفاظتی اولویت می یابد. با این حال، مکان گزینی گذشته سکونتگاه های روستایی عمدتاً منطبق بر پهنه های فرسایشی کم تا متوسط است که این نشان دهنده ی وجود نوعی تفکر آمایشی سنتی نزد پیشینیان است
۲۳.

بررسی آثار نوسازی بر تغییر و تحولات سبک زندگی خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان پلدختر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۶

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی نوسازی توسعه ی روستایی تحولات اجتماعی و اقتصادی شهرستان پلدختر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۵ تعداد دانلود : ۵۵۴
فرایند نوسازی آثار مختلفی بر زندگی انسانی داشته و این آثار در جوامع روستایی ملموس تر از شهرها بوده است. هدف این مقاله نیز بررسی آثار نوسازی در تغییر و تحولات سبک زندگی خانوارهای روستایی در بخش مرکزی شهرستان پلدختر می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده، شیوه و ابزار جمع آوری داده ها در مطالعات نظری به صورت کتابخانه ای و در مطالعه ی میدانی از طریق پرسش نامه می باشد. جامعه ی آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای روستاهای بخش مرکزی شهرستان پلدختر می باشد (6874N=). 360 سرپرست خانوار از طریق فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کای دو، برازش رگرسیونی و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج یافته های تحقیق در مورد نگرش خانوارهای روستایی نسبت به مؤلفه های نوسازی از طریق آزمون خی دو نشان می دهد که آثار مدرنیته و نوسازی در مورد همه گویه های مورد بررسی از دیدگاه پاسخگویان مورد تأیید می باشد. همچنین بررسی تأثیرات نوسازی بر سبک زندگی روستاییان از طریق رگرسیون نشان می دهد که نوسازی تغییرات زیادی در سبک زندگی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خانوارهای روستایی و گرایش آنها به سبک و زندگی شهری داشته است. در بین مؤلفه های سبک زندگی، نوسازی بیشترین تأثیر را در تغییر سبک زندگی فرهنگی داشته است؛ بطوری که باعث تغییر الگوهای فرهنگی و زبانی، الگوهای رفتاری، نوع پوشش و لباس محلی مخصوصا در بین قشر جوان شده است. لذا می توان گفت که بهترین راه برای رسیدن به توسعه ی روستایی توجه کافی به فرهنگ محلی می باشد که مناسب ترین سازگاری با اوضاع هر منطقه را دارد و به دلیل انطباق آن با جوامع محلی، برای رسیدن به توسعه ی پایدار بسیار ساده تر از کاربرد فناوری و تکنولوژی مدرن و پیشرفته می باشد.
۲۴.

تحلیل الگوی مدیریت برنامه ریزی فضایی مناطق روستایی در ایران مورد مطالعه: طرح های هادی مناطق روستایی استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۰ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۹۳)

کلیدواژه‌ها: استان تهران توسعه ی روستایی طرح هادی مدیریت برنامه ریزی فضایی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۹ تعداد دانلود : ۵۵۳
الگوی مدیریتی کنونی طرح هادی روستایی به دلیل غلبه ی رویکردبخشی و نگاه از بالا به پایین، سبب بروز چالش های مختلف (محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی) در منطقه ی مورد مطالعه (روستاهای استان تهران) شده است؛ از این رو، پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش راهبردی است که مدیریت طرح هادی روستایی«در مراحل مختلف تهیه، اجرا و ارزیابی طرح های توسعه ی آن در محدوده ی مورد مطالعه، تا چه میزان به اصول، چارچوب و فرایند برنامه ریزی فضایی توجه کرده است؟» برای پاسخ علمی به پرسش راهبردی مزبور از روش توصیفی- تحلیلی، استفاده شد. به همین منظور، داده های موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. جامعه ی آماری پژوهش 129 روستای بالای بیست خانوار در سه شهرستان منتخب شمیرانات، تهران و ری است که از این تعداد، دوازده روستا به عنوان نمونه انتخاب شدند. تعداد دوازده پرسشنامه در سطح مدیران روستا (شورا/ دهیار) و 120 پرسشنامه نیز در سطح سرپرستان خانوار توزیع و تکمیل شده است.به منظور تحلیل از آزمون آماری t تک نمونه ای استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که به جز موارد انگشت شماری (مانند وضعیت روستای چاله طرخان که در حد متوسط بوده است)، درکل، بین میانگین روستاهای مورد مطالعه ازنظر میزان توجه به چارچوب، اصول و فرایند برنامه ریزی فضایی در زمینه ی تهیه، اجرا و پایش و ارزیابی طرح هادی تفاوت معناداری نیست و درواقع، بیشتر روستاهای مزبور ازنظر شاخص های مورد بحث، وضعیت نامطلوبی دارند.
۲۵.

سنجش آثار فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه ی برخی شاخص های اقتصادی و اجتماعی روستاهای بخش مرکزی شهرستان بهار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۸

کلیدواژه‌ها: توسعه ی روستایی شاخص های اجتماعی فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) شاخص های اقتصادی دفاتر خدمات روستایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای رفتاری و فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای اقتصادی
تعداد بازدید : ۸۹۹ تعداد دانلود : ۳۹۲
هدف مطالعه ی حاضر سنجش آثار فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه برخی شاخص های  اقتصادی و اجتماعی روستاهای بخش مرکزی شهرستان بهار بود. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر شیوه ی جمع آوری داده ها پیمایشی و از نظر تحلیل داده ها از نوع  توصیفی-تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل 15933 نفر از ساکنین 13 روستای دارای دفاتر خدمات فاوا در بخش مرکزی شهرستان بهار بودند که از بین آن ها تعداد 375 تن بر اساس جدول کرجسی و مورگان انتخاب و به صورت انتساب متناسب پرسشنامه ها توزیع و تکمیل گردید. ابزار اصلی جمع آوری داده ها پرسش نامه بود که روایی سؤالات آن توسط صاحب نظران و اساتید مربوطه تأیید و پایایی آن نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ محاسبه شد که میزان پایایی بین 863/0 و 872/0 به دست آمد. به منظور سنجش متغیّرهای مربوط به شاخص های اقتصادی و اجتماعی همچنین میزان استفاده از خدمات فاوا از طیف پنج قسمتی لیکرت استفاده شد. پردازش داده ها از طریق نرم افزار SPSS و به دو صورت توصیفی و تحلیل انجام شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که میزان استفاده از فاوا بین روستاییان مورد مطالعه در همه شاخص های اقتصادی مورد مطالعه از قبیل افزایش تولید محصول، افزایش درآمد، اشتغال زایی، کاهش هزینه حمل و نقل و بازاریابی تأثیر مثبت و معنی دار داشته است. نتایج همچنین نشان داد میزان استفاده از فاوا در برخی شاخص های اجتماعی نظیر مشارکت پذیری، اعتماد اجتماعی، آموزش و ارتباطات و رفاه اجتماعی تأثیر مثبت و معنی داری داشته ولی بر میزان مهاجرت روستاییان تأثیر منفی و معنی دار داشته است. با توجه به نقش مثبت دفاتر فاوا در روستاهای مورد مطالعه پیشنهاد می شود حمایت های لازم از این مراکز چه توسط سازمان های دولتی و چه غیر دولتی به نحو مقتضی اعمال گردد. برای این منظور پیشنهاد می شود دولت از طریق یک نظام آموزشی و مشاوره های قوی بسترهای لازم برای تقویت این مراکز را در روستاها فراهم نماید.
۲۶.

روش شناسی تدوین الگوهای نظری - بومی توسعه ی روستایی با رویکرد اسلامی و ایرانی برای جامعه ی معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۳ بهار ۱۳۹۸ ویژه نامه 43-68

کلیدواژه‌ها: توسعه ی روستایی الگوهای نظری بومی روش شناسی تدوین رویکرد اسلامی و ایرانی جامعه ی معاصر ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۳۶۳
مسئله ی اصلی این مقاله با فرض ضرورت تدوین الگوهای نظری بومی با رویکرد اسلامی و ایرانی در خصوص توسعه ی روستایی برای جامعه ی معاصر ایران، معطوف به تبیین روش شناسی این فرایند است. منظور از این روش شناسی تبیینی است فلسفی درباره ی چیستی، چرایی و چگونگی فرایند یادشده که به طور مدلل صورت گرفته است. نتایج به دست آمده در این پژوهش به شرح زیر است. 1. الگوپردازی توسعه ی نظری - بومی با رویکرد اسلامی و ایرانی در خصوص توسعه ی روستایی، سازوکاری است از نوع تحقیقات کاربردی که در آن محقق به جای تأکید صرف بر نظریات آکادمیک در این خصوص و به جای رویکردی کاملاً تقلیدی یا عمل گرایانه و اقتضایی به تجارب توسعه ای دیگر جوامع در این مورد، می کوشد نخست نظریه های موجود و تجارب بومی و غیربومی در این زمینه را بر اساس تناسب با فرهنگ اسلامی - ایرانی تبیین و بررسی کند و سپس بر همین اساس مجموعه ای از طرح واره های مفهومی نظام مند و منسجم را متناسب با شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و معطوف به مسائل بومی جوامع روستایی معاصر کشور ایران و برای پشتیبانی از فرایند سیاست گذاری و برنامه ریزی زندگی روستایی در جامعه ی معاصر ایران طراحی، تدوین و اعتباربخشی نماید. 2. الگوهای توسعه ی نظری بومی با رویکرد اسلامی و ایرانی، محصول نظریه پردازی محض در زمینه ی مباحث توسعه ی روستایی نیست؛ بلکه پاسخی نظرورزانه به مسائل کنونی و پیش روی توسعه ی روستایی در جامعه ی معاصر ایران است که با توجه به شرایط خاص جمهوری اسلامی ایران و با عنایت به مسائل چشم انداز پیش روی جوامع روستایی این کشور و البته با نگرش اسلامی، ساخته و پرداخته می شود؛ لذا این شیوه ی الگوپردازی ناظر است به حل نظرورزانه ی مسائل عملی جریان توسعه ی روستایی در یک محیط خاص و متناسب با مقتضیات این زیست بوم در دوران معاصر. بنابراین، نگاه نظرورزانه موقعیت محور، تجربه مدار، توجه خاص به مسائل بومی، پذیرش کثرت و تنوع و نیز تأکید بر ملاحظات اسلامی و ایرانی، وجوه اصلی تفاوت فرایند طراحی و تدوین این گونه الگوهای نظری بومی با رویکرد اسلامی و ایرانی با روند نظریه پردازی آکادمیک در خصوص توسعه ی روستایی است.
۲۷.

تحلیل مضمون الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت و کاربرد آن در معماری الگوی بومی توسعه ی روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۳ بهار ۱۳۹۸ ویژه نامه 181-197

کلیدواژه‌ها: الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت تحلیل مضمون توسعه ی روستایی الگوی بومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۳۳۲
تجربه ی برنامه ریزی توسعه ی روستایی کشور در هفت دهه ی گذشته نشان دهنده ی موفقیت اندک برنامه ها در توسعه ی مناطق روستایی است که بخشی از این ضعف به دلیل فقدان الگوی مناسب در این زمینه است؛ بنابراین طراحی الگوی بومی برای توسعه ی روستایی ضروری است. در این راستا، الگوی اولیه و پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت که توسط مرکز الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت به عنوان یک سند کلان تهیه شده و در مهرماه 1397 جهت ارائه ی نظرات مشورتی و بررسی عمیق ابعاد مختلف سند توسط نهادها، مراکز علمی، نخبگان و صاحب نظران ارائه شده است، با روش تحلیل مضمون مورد کنکاش قرار می گیرد تا مفاهیم و مؤلفه های آن برای معماری الگوی بومی توسعه ی روستایی مورد بررسی و استفاده قرار گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت شامل مجموعه ای از مبانی، آرمان ها، رسالت، افق (سال 1444) و تدابیر (56 تدبیر) و در مجموع شامل 10 صفحه و 2807 کلمه است. همچنین در این الگو هرچند واژه ی روستا به طور مشخص وجود ندارد، کارکردهای نواحی روستایی شامل تولید موادغذایی، گردشگری، منابع طبیعی، آب، استقرار جمعیت به طور مشخص دیده می شود. تحلیل مضمون الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت نشان دهنده ی 253 کد اولیه، 35 مضمون سیاسی و امنیتی، اقتصادی، و فرهنگی است. در مجموع هرچند در الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت تهیه شده به عنوان یک الگو نارسایی های جدی به لحاظ ساختاری و محتوایی وجود دارد، ولی مضامین موجود در این الگو شامل عدالت اجتماعی، امنیت اجتماعی، نظارت اجتماعی، مسئولیت اجتماعی، قانون مداری، مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی، نهاد خانواده، پایداری منابع و محیط زیست، سلامت، آموزش، سرمایه ی انسانی، دانش و فناوری، تحقیق و پژوهش، آینده پژوهی، عدالت اقتصادی، رفاه اقتصادی، هویت ملی، سرمایه های فرهنگی، اخلاق، ارزش ها، استقلال، عدالت سیاسی، وحدت اسلامی، ثبات سیاسی، امنیت ملی، و معنویت می تواند به عنوان مفاهیم و مؤلفه های مناسب به تناسب در معماری الگوی بومی توسعه و پیشرفت روستایی و به ویژه در تنظیم اصول، چارچوب و فرایند این الگو مورد استفاده و استناد قرار گیرد.
۲۸.

تبیین محورهای الگوی اسلامی – ایرانی مدیریت توسعه ی روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۳ بهار ۱۳۹۸ ویژه نامه 199-223

کلیدواژه‌ها: اسلامی و ایرانی مدیریت توسعه ی روستایی الگو مدلسلامی و ایرانی مدل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۰۲
به نظر می رسد به رغم پاره ای از توفیقات در عرصه ی مدیریت روستایی کشور، هنوز مدیریت روستایی در این کشور مهجور است. این مهجور بودن را می توان تا حدودی ناشی از گسست میان دانش مدیریت موجود در کشور با ارزش های بومی و فرهنگی در نظریه و اجرا دانست. مدیریت توسعه ی روستایی به سبک غیربومی و غیرمحلی نتوانسته موجب توسعه ی کشور شود و از سویی دیگر موجب کمرنگ شدن ارزش های ایرانی و اسلامی شده است. دلیل این امر را باید در اینجا جستجو کرد که مبانی، اقتضائات و مسائل و غایات توسعه با مبانی جامعه ی اسلامی و ایرانی فاصله ی معناداری دارد. الگوی اسلامی - ایرانی مدیریت روستایی رویکردی جامع جهت تعالی و پیشرفت مناطق روستایی کشور بر مبنای آموزه های اسلام و با توجه کامل به مقتضیات و شرایط مکانی و فضایی کشور است. بر اساس مفاهیم اسلامی و ایرانی، برای طراحی الگوی اسلامی - ایرانی مدیریت توسعه ی روستایی کشور لازم است سه رویکرد یکپارچه مورد توجه قرار گیرند. نخست مبانی ناظر به خاستگاه معرفتی و دینی است که ناظر بر وجه اسلامیت طراحی الگوست. دوم مبانی ناظر به خاستگاه بومی و محیط اجرای الگوست که توجه به ایرانیت الگوست، و سوم مبانی ناظر بر منطق طراحی الگو یا وجه روشمندی الگو و سازوکار علمی آن است که ناظر بر علمی بودن طراحی الگوست. در الگوی اسلامی و ایرانی پیشنهادی مدیریت توسعه ی روستایی، دین مداری، شایسته سالاری، مصلحت اندیشی، مشارکت طلبی و عدالت محوری به عنوان مهم ترین شاخص های مشترک جایگاه ویژه ای دارند. در این راستا دین مداری قوه ی محرکه ی سایر وجوه الگوی اسلامی و ایرانی به ویژه عدالت محوری به عنوان اصلی ترین شاکله ی هویت بخش الگوی اسلامی و ایرانی مدیریت روستایی کشور محسوب می شود. شاکله های پیشنهادی الگوی اسلامی و ایرانی مدیریت توسعه ی روستایی، علاوه بر بینش و جهان بینی الهی، دارای وجوه عینی و واقعی بر اساس مستندات، ساختمانی خاص با شاخص های معین، قلمرویی وسیع در ورای معیارهای مادی و قیاسی از رویدادهای واقعی در سطح مناطق روستایی کشور است.
۲۹.

مزیت نسبی تولید انبه در روستاهای جنوب شرق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۰) 1-18

کلیدواژه‌ها: انبه توسعه ی روستایی ساختار بازار مزیت نسبی شاخص HHI شاخص RCA

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۴۱۵
انبه یکی از میوه های گرمسیری محسوب می شود که به دلیل خصوصیات ویژه ای که دارد همواره دارای علاقه مندان زیادی است. خاستگاه اصلی این میوه ی خوش طعم و مطبوع که نقش مهمی در اقتصاد روستانشینان دارد، شبه قاره ی هند، پاکستان، بنگلادش و آسیای جنوب شرقی است و در مناطق روستایی استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان به میزان قابل توجهی تولید و کشت می شود. در این مطالعه وضعیت ساختار بازارهای داخلی انبه تولیدی کشور بر اساس شاخص های تمرکز و شاخص های هرفیندال و مزیت نسبی این محصول در استان های تولید کننده بر اساس شاخص های RCA و SRCA در طی سال های 1387-1396 مورد مطالعه قرارگرفته است. نتایج حاصل از آزمون های شاخص های مذکور نشان از آن دارد که ساختار بازار انبه کشور دارای ساختار انحصار دوجانبه(بیش از90 درصد از تولید انبه کل کشور) و متعلق به دو استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. همچنین بر اساس شاخص های مزیت نسبی آشکارشده مشخص شد که تولید این محصول در استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان دارای مزیت نسبی است و در استان کرمان دارای مزیت نسبی نیست. بر اساس شاخص مزیت نسبی آشکار قرینه شده، میزان مزیت نسبی تولید محصول انبه در استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان بالا است. پیشنهاد می شود با توجه به شرایط اقلیمی خاص مورد نیاز برای تولید محصول انبه و به وجود آمدن شرایط انحصاری طبیعی برای استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان در کشور و همچنین با توجه به اثری که تولید این محصول در رونق اقتصاد و اشتغال زایی برای روستاییان دارد، با افزایش تولید و همچنین امر برندسازی که به سبب خاصیت های منحصر به فرد این محصول تولید شده در این مناطق ایران به راحتی میسر است زمینه ی ورود آن به بازارهای منطقه ای فراهم گردد .
۳۰.

تحلیل و بررسی نقش مشارکت روستاییان در گرایش به یکپارچه سازی اراضی زراعی مورد مطالعه: شهرستان بستان آباد

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 643 - 661

کلیدواژه‌ها: توسعه ی روستایی مشارکت یکپارچه سازی اراضی زراعی بستان آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۳۰۳
بهره برداری مناسب از عوامل تولید برای به فعالیت درآوردن امکانات بالقوه، اجرای کامل قانون یکپارچه سازی اراضی، تعاونی کردن تولید یا تجمیع اراضی خرد و پراکنده، ایجاد قطعات اراضی مناسب برای تولید و تجمیع سرمایه های انسانی و مادی پراکنده ی کشاورزان از راهبردهای اساسی و مهم در رسیدن به توسعه ی پایدار کشاورزی و روستایی محسوب می شود. بدیهی است مشارکت کشاورزان در امر یکپارچه سازی اراضی زراعی می تواند زمینه ساز اهداف راهبردی مذکور باشد. نوشتار حاضر که با هدف بررسی نقش مشارکت در گرایش به یکپارچه سازی اراضی زراعی تدوین شده است از نوع مطالعات کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است و جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات از مطالعات میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه ی آماری مورد مطالعه را روستاهای عین الدین، حاج آقا، اشدلق علیا و کردکندی از شهرستان بستان آباد جمعاً با 1013 بهره بردار کشاورز، واقع در شهرستان بستان آباد تشکیل می دهد. حجم نمونه با بهره گیری از فرمول کوکران 197 خانوار برآورد گردید. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ بررسی و ضریب آلفای کرونباخ 71/0 محاسبه گردید که بیانگر مطلوب بودن ابزار تحقیق است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (ویکور، همبستگی، جدول توافقی و واریانس) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که، بین ویژگی های فردی روستاییان و بهره بردارن پاسخگو و مشارکت در اجرای طرح ها و پروژه ها در همه مولفه ها (سن، جنس، تأهل، تحصیلات و ....) رابطه معناداری وجود دارد. همنیطور، بین شاخص های یکپارچه سازی اراضی و مشارکت اجتماعی در همه شاخص های مورد بررسی در سطح آلفای 05/0 رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. همچنین بین شاخص یکپارچه سازی اراضی زراعی و مشارکت مردم با میزان همبستگی (327/0 درصد) و سطح معناداری 000/0 رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
۳۱.

پتانسیل اشتغال زایی بخش کشاورزی و توسعه روستایی در چارچوب کارآفرینی جوانان روستایی

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ 788 - 800

کلیدواژه‌ها: جوانان روستایی کارآفرینی کارآفرینی کشاورزی توسعه ی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۳۹۱
کارآفرینی راهکاری جدید در نظریه های توسعه در راستای دستیابی به توسعه روستایی است، در این میان کشاورزی از بخش های اساسی اقتصاد روستا و کشور و زمینه ساز رشد و توسعه ی آن است. از طرفی آیندهتوسعهی کشاورزیمتکیبرجوانانروستاییاست وجوانانروستاییپتانسیلهایبالقوهو اندیشمندیجهتمشارکتدربرنامههایسازندگیروستایی هستند. کارآفرینی جوانان روستایی در زمینه ی کشاورزیمیتواندباشناساییفرصتهاو بحران های موجود،بهایجادراهکارهاینویندرجهترشدوتوسعه روستاییمنجر شود و در این رابطه یکی از راهکارهای اساسی می تواند آموزش های کارآفرینانه به جوانان روستایی در راستای خوداشتغالی یا تشکیل تشکل هایی برای راه اندازی کسب و کار در روستا باشد. همچنینبرگزاری دوره های آموزشی لازم در راستای معرفی مزایای شغل کشاورزی، تهیه-ی برنامه های رادیویی و تلویزیونی مناسب و کاربردی جهت معرفی بخش کشاورزی و ارائه ی الگوهای مناسب اشتغال در این بخش می تواند مثمرثمر واقع شود. این مقاله که به روش تحلیلی-مروری و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایت های اینترنتی تدوین شده تلاش دارد ضرورت کارآفرینی جوانان روستایی را در راستای اشتغال زایی در بخش کشاورزیمورد تحلیل قرار داده و راهکارهای لازم را ارائه نماید.
۳۲.

عوامل اجتماعی و محیطی مؤثر بر عملکرد تعاونی های تولید روستایی شهرستان گناوه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعاون و کشاورزی سال ششم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۲ 103 - 121

کلیدواژه‌ها: تعاونی تولید توسعه ی پایدار توسعه ی روستایی شهرستان گناوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۵۲
پژوهش حاضر با هدف بررسی و ارزیابی عوامل اجتماعی و محیطی مؤثر بر عملکرد تعاونی تولید روستایی شهرستان گناوه انجام گرفت. گردآوری داده های موردنیاز با استفاده از شیوۀ میدانی (پرسش نامه) انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش 96 کشاورز عضو تعاونی تولید شهرستان گناوه بودند. برای طراحی پرسش نامه از  چهار شاخص اجتماعی در قالب 21 نماگر و سه شاخص محیطی در قالب 25 نماگر بهره گرفته شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره در محیط نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین تمام شاخص های عوامل اجتماعی و محیطی و عملکرد تعاونی تولید روستایی رابطۀ مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد که از بین مؤلفه های عوامل اجتماعی، مؤلفه اعتماد اجتماعی  با ضریب 670/0 و از بین مؤلفه های عوامل محیطی، مؤلفه مدیریت خاک با ضریب 540/0 بیشترین تأثیر را در عملکرد تعاونی های تولید داشته اند. برپایۀ نتایج ضریب بتا نیز مشخص شد که متغیر اعتماد اجتماعی با مقدار 785/0 و مدیریت خاک با مقدار 695/0  متغیرهای عملکرد تعاونی تولید روستایی را پیش بینی کردند. علاوه بر این، نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که متغیرهای عوامل اجتماعی و محیطی بر عملکرد تعاونی تولید مطلوب و تأثیرگذار بوده اند. از بین متغیرهای ذکرشده، متغیر اعتماد اجتماعی با میانگین 94/3 بیشترین تأثیر و متغیر مدیریت آب با میانگین 24/3 کمترین تأثیر را بر متغیر وابسته داشته اند.
۳۳.

اثرات خشکسالی بر فرآیند توسعه ی روستایی در مناطق خشک و نیمه خشک با تأکید بر کشاورزی (مطالعه ی موردی داراب)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهارم تابستان ۱۳۸۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 119 - 144

کلیدواژه‌ها: خشکسالی آب توسعه توسعه ی روستایی دام مرتع مهاجرت فقر داراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۷۹
خشک سالی های اخیر در کشور به ویژه در نیمه جنوبی و از جمله شهرستان داراب خسارت های زیادی را در پی داشته که در پایان به تخلیه ی بسیاری از روستاها انجامیده است و آثار اجتماعی ، اقتصادی که بر جای می گذارد به دلیل زیان های وارده به اقتصاد روستایی، تقریباً جبران ناپذیر خواهد بود. اگر چه خشک سالی بر همه ی فعالیت ها اثر می گذارد، ولی آثار زیان بار آن بر روستاها به دلیل وابستگی اقتصاد روستایی به منابع آب و خاک بیش تر آشکار است. در این جستار آثار خشک سالی بر پدیده های محیط طبیعی و انسانی داراب که در روند توسعه ی روستایی نقش دارند، بررسی  می شود.برای نمونه در بسیاری از روستاها به دلیل پدیده ی خشک سالی شاهد فقر شدیدی هستیم که، انگیزه ی روزافزون روستاییان را برای همکاری در اداره ی امورجامعه ی خود سست می کند . در حالی که همکاری آنان به توسعه ی روستایی می انجامد . در این پژوهش، یافته های اصلی تحقیق با بهره گیری از 22 رابطه و تابع مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است . نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که اگر دولت و مردم همکاری کنند آثاری که خشک سالی در روستاهای داراب بر جای می گذارد و سبب کندی در فرآیند توسعه ی روستایی می شود، به کم ترین میزان خواهد رسید .  
۳۴.

نقش اکوتوریسم در توسعه ی پایدار و روستایی مطالعه ی موردی شاندیز (خراسان رضوی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفتم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 1 - 17

کلیدواژه‌ها: اکوتوریسم توسعه توسعه ی پایدار توسعه ی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۸۶
اکوتوریسم شاخه ای از توریسم (گردشگری) است اما مشخص کردن مرز آن با توریسم به علت عدم تعریف دقیق آسان به نظر نمی آید. برای رسیدن به اکوتوریسم موفق باید از رهگذر توسعه ی پایدار عبور کرد. دستیابی به توسعه پایدار در گرو توجه به ارکان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی در یک جامعه است و گردشگری به عنوان فعالیتی اثرگذار بر تمامی ارکان توسعه، بیش از گذشته نیازمند مطالعه است. در این تحقیق با بیان اجزاء مشترک مفهوم توسعه پایدار از دیدگاههای متفاوت، به ویژگیهای توسعه ی پایدار و توسعه ی روستایی پرداخته و به طور خاص شاندیزاز شهرستان مشهد مطرح شده است. این مطالعه نشان می دهد که روند کنونی بهره برداری از طبیعت علیرغم برخی فعالیتها و تمهیدات محدودکننده، فراتر از ظرفیت تحمل محیط بوده و بیم آسیب های جدی و نابودی توانهای طبیعی و البته اقتصادی منطقه می رود.
۳۵.

تحلیل رابطه سطح شاخص های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستایی، مورد مطالعه: بخش جزینک، شهرستان زهک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۲) 1397 - 1413

کلیدواژه‌ها: شاخص های کیفیت زندگی توسعه ی روستایی مدل آنتروپی مدلsaw بخش جزینک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۴۹
کیفیت زندگی به عنوان یکی از مفاهیم محوری توسعه در تمام زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی در سکونتگاه های روستایی مطرح می باشد، ازاین رو پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی به بررسی و تحلیل رابطه بین سطح شاخص های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستایی پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه خانوارهای روستایی بخش جزینک از توابع شهرستان زهک است که داری 5223 خانوار می باشد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 357 نفر برآورد شد. و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از مدل آنتروپی و SAW، آزمون های اسپیرمن و تحلیل واریانس در نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج سطح بندی با استفاده از مدل SAW و آنتروپی نشان داد، شاخص های کیفیت آموزش و کیفیت اشتغال و درآمد به ترتیب با وزن 189/0 و 113/0 بیشترین میزان را به خود اختصاص داده اند. و شاخص های کیفیت محیط و کیفیت اوقات فراغت به ترتیب با وزن 009/0 و 023/0 کمترین سطح ازنظر شاخص های کیفیت زندگی را در میان روستاهای بخش جزینک دارا می باشند. همچنین؛ روستاهای جزینک، ندام شرقی و صفدر میربیک به ترتیب با نمره نهایی 586/0، 581/0، 576/0 با بیشترین امتیاز و روستاهای قلعه نو، آس قاضی و لچوی به ترتیب با نمره نهایی 494/0، 494/0، 491/0 در رتبه آخر ازنظر شاخص های کیفیت زندگی قرار دارند. نتایج حاصل از آزمون آماری آزمون تحلیل واریانس گویای آن است که؛ بین ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی) کیفیت زندگی در روستاهای موردمطالعه تفاوت معناداری مشاهده می شود. همچنین نتایج آزمون اسپیرمن گویای آن است که بین سطح شاخص های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستاهای بخش جزینک، رابطه معناداری وجود دارد، و سطح کیفیت زندگی روستاییان در توسعه روستایی نقش مؤثری دارد.
۳۶.

ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه ی گردشگری روستایی با تأکید بر خانه های دوم، مطالعه ی موردی: دهستان حصار ولیعصر- شهرستان بوئین زهرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه‏‏ ریزی و توسعه گردشگری سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۶ 52 - 74

کلیدواژه‌ها: توسعه ی روستایی سرمایه ی اجتماعی گردشگری خانه های دوم شهرستان بوئین زهرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۶۶
از دیدگاه برنامه ریزان توسعه، ابعاد متعدد سرمایه ها از قبیل سرمایه ی طبیعی، فیزیکی، انسانی، مالی و اجتماعی برای توسعه ی مناطق روستایی مورد نیاز است؛ ازاین رو، در چند دهه ی اخیر، مفهوم سرمایه ی اجتماعی به عنوان یک مفهوم فرارشته ای نقش مهمی در تحلیل های اجتماعی و اقتصادی توسعه ی روستایی به ویژه توسعه ی گردشگری مطرح شده و به نقش ساختارهای اجتماعی محلی از قبیل روابط متقابل، شبکه ها و نهادهای محلی، نگرش، انسجام و اعتماد تأکید دارد. هدف از این پژوهش بررسی نقش سرمایه ی اجتماعی در توسعه ی روستایی با تأکید بر گردشگری مبتنی بر خانه های دوم در منطقه ی روستایی دهستان حصار ولیعصر از توابع شهرستان بوئین زهرا است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده، توصیفی-تحلیلی است و جمع آوری داده ها مبتنی بر استفاده از پرسش نامه و مصاحبه بوده است. روایی سؤالات از طریق پرسش نامه ی پیش آزمون بررسی شده و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 0.8 محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل 4 روستای دارای خانه های دوم گردشگری است که به علت در دسترس بودن همه ی خانواده ها از روش تمام شماری استفاده شده است. یافته ها نشان داد که نتیجه ی حاصل از تقلیل 35 متغیر، بیانگر 8 عامل استخراج شده بوده که 71.74 درصد از واریانس را تبیین می کند که نشان از رضایت بخش بودن تحلیل عاملی و متغیر های مورد بررسی است. در این بین عامل اول، یعنی عامل علاقه ی فردی و مشارکت با مقدار ویژه ی 4.06 را به خود اختصاص داده است و 11.61 درصد واریانس را تفسیر و توجیه می کند که بیشترین تأثیر را در زمینه ی گسترش گردشگری خانه های دوم و توسعه ی سرمایه ی اجتماعی روستایی در منطقه ی مورد مطالعه داشته است و کمترین عامل، مربوط به عامل تعصب است که مقدار ویژه ی این عامل 1.61 است که 4.60 درصد واریانس را محاسبه و توضیح می دهد.
۳۷.

تحلیل جایگاه گردشگری روستایی در برنامه های کلان توسعه ی کشور (با تأکید بر برنامه های پنج ساله ی توسعه ی ملی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه‏‏ ریزی و توسعه گردشگری سال سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹ 11 - 30

کلیدواژه‌ها: گردشگری روستایی توسعه ی ملی برنامه های پنج ساله ی توسعه ی کشور توسعه ی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۶۹
در دهه های گذشته، گردشگری به یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است و دولت ها سیاست های مختلفی را به منظور توسعه ی گردشگری و زیربخش های آن در مقیاس های گوناگون، از سطوح محلی تا سطح ملی، به کار گرفته اند و در این باره همکاری های بین المللی نیز رو به گسترش است. گردشگری روستایی نیز یکی از انواع مهم و روبه رشد بخش گردشگری شناخته می شود که فعالیت های مختلفی را دربر می گیرد. در دهه های گذشته به ویژه از دهه ی 1990، به دلیل رکود بخش کشاورزی و مشکلات فراروی جوامع روستایی، همواره متخصصان و برنامه ریزان توسعه ی روستایی بر اهمیت توسعه ی گردشگری روستایی، به عنوان راهبردی برای کمک به فرایند کلی توسعه ی روستایی تأکید کرده اند. مقاله حاضر با استفاده از شیوه اسنادی و تحلیل متون توسعه، جایگاه گردشگری روستایی در برنامه های کلان توسعه ی کشور با تأکید ویژه بر برنامه های پنج ساله ی توسعه را مورد ارزیابی قرار می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تا برنامه ی چهارم ( 1388-1384 ) گردشگری روستایی جایگاه مشخص و قانونی در برنامه ی توسعه ی کشور نداشته است، در این برنامه به طور هر چند گذرا توسعه ی گردشگری روستایی به عنوان یکی از فعالیت های دارای مزیت نسبی در نواحی روستایی معرفی شده است. در برنامه ی پنجم (1394-1390)، برای نخستین بار حمایت از گردشگری روستایی در چارچوب اختیارات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مطرح گردید. اما در این برنامه نیز جایگاه گردشگری روستایی در چارچوب فرایند کلی توسعه ی یکپارچه ی روستایی به روشنی مشخص نشده است و به عنوان پدیده ای که می تواند، با توجه به ویژگی های متنوع سکونتگاه های روستایی کشور به صورت اشکال و الگوهای متعدد توسعه یابد به متنوع سازی فعالیت ها و توسعه ی اقتصادی روستاها کمک کند، مورد توجه قرار نگرفته است.
۳۸.

ارزیابی نقش اکوتوریسم در توسعه ی مناطق روستایی (مطالعه ی موردی: دهستان اورامان تخت-شهرستان سروآباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه‏‏ ریزی و توسعه گردشگری سال سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹ 191 - 211

کلیدواژه‌ها: اکوتوریسم توسعه ی روستایی اقتصاد روستایی شهرستان سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۸۹
اکوتوریسم شکلی از گردشگری دوران پست مدرنیسم به شمار می آید که با ساختارهای اقتصادی-اجتماعی جوامع محلی رابطه ی نزدیکی دارد و نقش مهمی در توسعه ی مناطق روستایی از طریق ایجاد فرصت های شغلی و منابع درآمدی و نظایر آن ایفا می کند و به عنوان ابزار قدرتمندی برای حفاظت از تنوع زیستی و فرهنگ های محلی مطرح است. هدف این مطالعه، شناخت نقش اکوتوریسم در توسعه ی سکونتگاه های روستایی دهستان اورامان تخت، از توابع شهرستان سروآباد در استان کردستان است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که برای تبیین موضوع و نتایج آن، از روش های توصیفی - تحلیلی مبتنی بر مطالعه ی میدانی و تکمیل پرسش نامه بهره گرفته شده است. جامعه ی آماری تحقیق، پنج روستای دارای سکنه ی دهستان اورامان تخت است که از بین 1228 خانوار ساکن در آن حجم نمونه از طریق فرمول کوکران، تعداد 274 مورد به عنوان نمونه انتخاب گردید. روایی گویه ها با بهره گیری از روش پیش آزمون و پانل متخصصان بررسی شد و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 768/0 محاسبه گردید. برای تحلیل کمی داده ها از آزمون های آماری نظیر آزمون t تک نمونه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، کای دو، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که میانگین عددی همه ی مؤلفه ها بالاتر از میانگین طیف لیکرت است و تفاوت همه ی مؤلفه ها از مطلوبیت عددی مورد آزمون به شکل مثبت ارزیابی و برآورد شده است. علاوه بر این، نتیجه ی تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد که بیشترین میزان تأثیر مستقیم اکوتوریسم در ابعاد اقتصادی (550/0) و کالبدی (371/0) توسعه ی روستایی است و کمترین آن نیز به مؤلفه ی زیست محیطی (269/0) اختصاص دارد. از طرفی دیگر، نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که بیشترین اثر کلی مربوط به مؤلفه های اقتصادی (858/0) و کمترین اثر کلی به مؤلفه ی کالبدی (371/0) اختصاص دارد.
۳۹.

بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه‏‏ ریزی و توسعه گردشگری سال چهارم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۵ 148 - 169

کلیدواژه‌ها: توسعه ی روستایی گردشگری روستایی معیشت پایدار روستایی استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۱
در طی دهه های گذشته بهبود معیشت پایدار مردم روستایی مورد توجه زیادی قرار گرفته و به عنوان یکی از اهداف اصلی توسعه ی پایدار روستایی مطرح بوده است. یکی از رهیافت های اصلی برای بهبود معیشت روستایی توسعه ی گردشگری روستایی است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان است. طرح تحقیق حاضر شبه آزمایشی با مقایسه ی دو گروه روستاهای گردشگری و غیرگردشگری است، که بر مبنای راهبرد پیمایشی به انجام رسیده است. از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه برای جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. 170 نفر سرپرست خانوار از روستاهای گردشگری و 130 سرپرست خانوار از روستاهای غیر گردشگری به عنوان نمونه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که سرمایه های معیشتی 5 گانه در دو گروه روستاها کمتر از حد متوسط و در وضعیت نامناسب بود. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که میانگین سرمایه های فیزیکی، مالی و کل سرمایه ها در روستاهای گردشگری از روستاهای غیرگردشگری بیشتر است. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد که در روستاهای گردشگری فعالیت هایی مانند «فروش تولیدات لبنی محلی»، «فروش لباس محلی»، «زراعت»، به ترتیب راهبرد معیشتی اهمیت بیشتری داشته است. در حالی که در روستاهای گروه دوم، به ترتیب فعالیت های زراعت، کارگری، دامداری، اهمیت بیشتری داشته است. نتایج آزمون کای اسکویر نشان داد که مهم ترین زمینه آسیب پذیری در هر دو گروه روستاهای گردشگری و غیرگردشگری، فصلی بودن تغییرات است که معیشت روستاییان را با ناامنی بودن مواجه کرده است. همچنین نتایج آزمونt  تک نمونه ای برای ارزیابی پیامدهای معیشتی گردشگری نشان داد که به جزء پیامدهای زیست محیطی، وضعیت سایر پیامد های گردشگری، مناسب است.
۴۰.

واکاوی عوامل موثر بر پایداری مدیریت توسعه ی روستایی با تأکید بر عملکرد دهیاران (مطالعه ی موردی: دهیاری های بخش شاندرمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۲) 199 - 209

کلیدواژه‌ها: تحلیل کیفی توسعه ی روستایی مدیریت روستایی دهیاری شاندرمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۸۷
نظام مدیریت روستایی در ایران با مشکلاتی چون نگرش بخشی در برنامه ریزی و توزیع منابع، حاکمیت فن سالارانه و دولت محور، نسبت پایین بهره وری بخش کشاورزی، وضعیت نامطلوب آموزش روستائیان و مشارکت پایین در برنامه ریزی توسعه ی روستایی رو به رو است. از سویی دهیاری ها به عنوان نهاد نوپا و به عنوان مدیریت نوین روستایی و مدیران اجرایی در سطح روستا مطرح هستند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر پایداری مدیریت توسعه ی روستایی با توجه به عملکرد دهیاران بخش شاندرمن انجام شده است و در پی پاسخ به این سوال است: عملکرد دهیاران با توجه به کدام عوامل، بر پایداری مدیریت توسعه ی روستایی تأثیرگذار است؟ تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی-توسعه ای و در ردیف تحقیقات کیفی قرار دارد. جامعه ی آماری در مرحله ی کیفی، شامل جمعی از کارشناسان و اساتید دانشگاه است که ابتدا به روش هدفمند و به صورت گلوله برفی انتخاب شده اند. سپس به روش دلفی در دو مرحله و با مصاحبه ی نیمه ساختاریافته، داده ها گردآوری شد. داده های مصاحبه در سه مرحله ی کدگذاری باز، محوری و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفتند تا مفاهیم و مقوله هاطبقه بندی گردند. یافته ها نشان می دهد که عملکرد دهیاران در قالب 7 شاخص کلی در مدیریت پایدار توسعه ی روستایی موثر است. شاخص زیست محیطی، شاخص اجتماعی-فرهنگی، شاخص اقتصادی، شاخص برنامه ریزی، شاخص نهادی- سازمانی، شاخص اداری و شاخص کالبدی که طی فرایند کدگذاریِ محوری، استخراج و ارتباط آنها به وسیله ی کدگذاری انتخابی (گزینشی) با مدیریت پایدار توسعه ی روستایی مورد سنجش قرار گرفت.