دام

خشکسالی عبارت است از کاهش غیر منتظره بارش درفاصله زمانی معین، به گونه ای که به دلیل این کاهش نوعی از سازش سیستمهای حیاتی منطقه در معرض نابودی قرار گیرد، از آنجا که کوچ نشینی و معیشت وابسته به آن، نوعی سازش فرهنگی انسان با محیط به شمار می رود، پدیده خشکسالی به دلیل ماهیت بر هم زننده تعادل و سازش سیستمها، معیشت مبتنی بر کوچ را به طور جدی به چالش می کشاند. از سال 1377 متاسفانه بخشهای وسیعی از ایران، از جمله استان سیستان و بلوچستان با خشکسالی روبرو شده اند، این درحالی است که بر اساس نتایج سرشماری عشایر کوچنده در سال 1377، عشایر استان حدود 5 درصد جمعیت کل استان و 6/9 درصد خانواده های عشایر کشور را شامل شده و از این حیث چهارمین استان عشایرنشین کشور به شمار می رود. با توجه به استمرار پدیده خشکسالی در سالهای بعد، که هنوز هم ادامه دارد، نه تنها بخش قابل توجهی از مراتع به عنوان مهمترین منبع تامین علوفه دامی از بین رفته است، بلکه دام، که اساس اقتصاد زندگی عشایر را تشکیل می دهد، نیز خسارت جبران ناپذیری دیده و به تبع آن فرآورده های آن نیز کاهش یافته و یا از بین رفته است. البته در طول این سالها از سوی اداره کل امور عشایری و دیگر دستگاههای ذی ربط استان، اقداماتی صورت گرفته که تا حدودی مؤثر بوده است. نوشتار حاضر به اثرات خشکسالی در امور دامی و فرآورده های آن در سطح استان و اقدامات انجام شده از سوی اداره عشایری می پردازد.

تصویر شکار و وابسته های آن، یکی از تصاویر پویا و پر ابهام در غزلیات شمس است. با توجه به کثرت کاربرد این تصویر در سایر متون عرفانی می توان به درک روشن تر و والاتری از این تصویر نائل شد. برای این منظور بر اساس نظریه بینامتنیت که - مبتنی بر این اندیشه است که متن نظامی بسته و مستقل نیست و هیچ متنی در خلأ پدید نمی آید و در خلأ ادراک نمی شود، هر متنی خواسته یا نا خواسته با متون دیگر نوشته می شود و با متون دیگر خوانده می شود- به روابط بین متون و در حیطه این تصویر دست یافته، به تأویل و بررسی این روابط پرداخته شده است. تصویر شکار به عنوان یک تصویر کانونی در نظر گرفته شده و بر اساس آن مهم ترین خوشه های تصویری آن که شامل صید، صیّاد، دام، تیر و کمان و تیغ بلاست، بررسی شده است. در بیشتر متون صیّاد نماد پروردگار است که انسان گریزان را به جانب دام عشق الهی و رحمت خود می کشاند و تیر و کمان قدرت حق و تیغ بلا و آزمایش های الهی همه وسیله ای است، برای صید کردن هستی مجازی انسان و تبدیل آن به هستی حقیقی و رساندن او به مرتبه بقا در حق.

این پژوهش با هدف کلی بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونیهای دامپروری در شهرستان خدابنده با استفاده از روش توصیفی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق را 220 نفر از اعضای تعاونیهای دامپروری شهرستان خدابنده تشکیل دادند که تعداد 140 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. روایی پرسشنامه نیز توسط پانلی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی مورد تأیید قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS پردازش شد. بر اساس یافته های پژوهش و با استفاده از روش تحلیل عاملی، عوامل تأثیرگذار بر موفقیت تعاونیها در قالب 8 عامل هماهنگی-آموزشی، حرفه ای، اقتصادی، حمایتی، سازمانی، اجتماعی، ارتباطی و رسانه ای و بازاریابی دسته بندی شدند. این عوامل در مجموع 33/68 درصد از تغییرات واریانس متغیر موفقیت تعاونیها را تبیین کردند.  

خشک سالی های اخیر در کشور به ویژه در نیمه جنوبی و از جمله شهرستان داراب خسارت های زیادی را در پی داشته که در پایان به تخلیه ی بسیاری از روستاها انجامیده است و آثار اجتماعی ، اقتصادی که بر جای می گذارد به دلیل زیان های وارده به اقتصاد روستایی، تقریباً جبران ناپذیر خواهد بود. اگر چه خشک سالی بر همه ی فعالیت ها اثر می گذارد، ولی آثار زیان بار آن بر روستاها به دلیل وابستگی اقتصاد روستایی به منابع آب و خاک بیش تر آشکار است. در این جستار آثار خشک سالی بر پدیده های محیط طبیعی و انسانی داراب که در روند توسعه ی روستایی نقش دارند، بررسی  می شود.برای نمونه در بسیاری از روستاها به دلیل پدیده ی خشک سالی شاهد فقر شدیدی هستیم که، انگیزه ی روزافزون روستاییان را برای همکاری در اداره ی امورجامعه ی خود سست می کند . در حالی که همکاری آنان به توسعه ی روستایی می انجامد . در این پژوهش، یافته های اصلی تحقیق با بهره گیری از 22 رابطه و تابع مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است . نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که اگر دولت و مردم همکاری کنند آثاری که خشک سالی در روستاهای داراب بر جای می گذارد و سبب کندی در فرآیند توسعه ی روستایی می شود، به کم ترین میزان خواهد رسید .  

در سرزمین خشک و نیمهخشکی مانند ایران، جنگلهای کرانه دریای خزر یکی از ذخایر اکولوژیک عظیمی است که ارزشهای طبیعی و اقتصادی بسیاری را در خود نهفته دارد. حفظ این منبع و بهبود وضعیت محیطی آن، هم برای جامعهای که بطور مستقیم با آن مرتبط است و هم برای کل کشور مسالهای حیاتی است. متاسفانه، دخل و تصرفهای ناسنجیده، بدون هدف و برنامه، موجودیت این جنگلها را در شرایط کنونی به مخاطره انداخته است. قریب یک سوم از کل سطح جنگلهای شمال کشور (6/000/000 هکتار) از جنگلهای مخروبه پوشیده شده است. در داخل این مخروبه، خانوادههای زیادی به صورت مجتمع و یا پراکنده در آبادیهای یک خانوار تا چند خانوار زندگی می کنند که یکی از عوامل عمده تخریب بودهاند. در این محدوده قریب 100/00 خانوار، با حدود 4/5 میلیون واحد دامی در قالب 33/000 واحد دامداری مستقر هستند که شغل اصلی و عمده آنها دامداری است این تحقیق با عنوان بررسی جغرافیایی اثرات اقتصادی  اجتماعی "طرح خروج دام از جنگل" میباشد که دو فرضیه مهم و اصلی آن شامل : بهبود وضعیت ا قتصادی و معیشتی روستاییان دامدار و جنگل نشین پس از اجرای طرح "خروج دام از جنگل " وافزایش برخورداری از خدمات اجتماعی و امکانات زیربنایی در دهستان های کلاردشت پس از اجرای طرح خروج دام از جنگل میباشد و در این تحقیق سعی در یافتن پاسخ این دو فرضیه هستیم زیرا افرادی که طرح را پذیرفته اند و به اصطلاح مشمول طرح «خروج دام از جنگل »  شدند در ازای خارج شدن خود و دامهایشان از جنگل پول نقد و یا زمین دریافت کرده اند و لیکن اکثریت آن ها نتوانستند شیوه معیشت دامداری خود را بعد از اجرای طرح ادامه دهند. بنابراین مشکلات اقتصادی و اجتماعی برایشان بوجود آمده است.به منظور بررسی دقیق تر و کسب نتیجه مطلوب بهینه از روش کتابخانهای، میدانی و پرسش نامهای استفاده گردیده است . به نظر نگارنده در جهت موفقیت و کارآمدن کردن طرح باید به شاخصهایی نظیر آنچه در ذیل آمده، توجه ویژه شود.  ا یجاد امکانات جانبی با توجه به استعداد منطقه از قبیل قالی بافی، کارگاه های کوچک روستایی، توصیه پرورش زنبور عسل و غیره تا به این طریق مشکل بیکاری تا حدودی حل شود.  از خانوادههای مشمول طرح تا زمانی که این گروه بتوانند از نظر اقتصادی به حدی از خودکفایی برسند، حمایت شود.  زمینهایی که به مشمولین طرح واگذار میشود تا حد امکان در نزدیکی روستای محل سکونت آنها باشد و . . .

پیچیدگی مسائل عمومی، تنوع محافل خط مشی گذاری و محدودیت های شناختی و توانایی های فکری خط مشی گذاری، فضایی فراروی خط مشی گذاران و بخصوص دولت ها قرار می دهد که باعث می شود دولت ها بر سیاق عقلانیت خط مشی گذاری نکنند. وقتی دام های خط مشی ای رخ می دهد دولت ها به شدت متمایل به در پیش گرفتن خط مشی های رفع تکلیفی می شوند. دام های خط مشی ای وقتی شکل می گیرند که مسائل خط مشی ای پیچیده و بغرنجی رخ می دهند و سپس به طور ناگهانی، بحران ها، یا طوفان های آتشین رسانه ای قد علم می کنند. «خط مشی های رفع تکلیفی، اصطلاحی است که نویسنده در سال 1395 برای نخستین بار به کار برد و با آنچه مک کونل در سال 2019، از آن به عنوان «خط مشی های مُسکّن (دارونما)» یاد می کند مشابه است. در این شماره، می خواهم در مورد این پدیده سخن بگویم.

جامعه ی روستایی و عشایری کشور، جامعه ای است که اساس دامداری آن به شیوه ی سنتی و بهره برداری از مراتع بناشده است. علی رغم سهم بسزای نظام های دامداری سنتی در تولید بخش اعظمی از شیر و گوشت موردنیاز کشور، از شرایط ناپایداری برای ادامه حیات خود برخوردارند، مهم ترین این عوامل: تحلیل منابع طبیعی، روی آوردن به تکنولوژی های مدرن صنعتی، بالا رفتن سطح بهداشت و فرهنگ و یا... می باشد که موجب گردیده تا این شیوه سنتی معیشت، در برخی از نقاط روستایی باسابقه ای دیرینه رو به رکود نهد. ازاین رو، هدف از این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر رکود دامداری سنتی در روستاهای موردمطالعه است. روش شناسی تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی – تحلیلی می باشد. جامعه ی آماری تحقیق حاضر شامل خانوارهای دامدار ساکن دهستان القچین از توابع شهرستان چرام است. حجم نمونه با بهره گیری از فرمول کوکران، دربرگیرنده ی تعداد 198 خانوار دامدار معین شد. داده های مربوط به دو ناحیه به وسیله ی نرم افزار SPSS از طریق به کارگیری آزمون های آماری مناسب، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. طبق آزمون آماری مان ویتنی که در سطح اطمینان ۹۵ درصد گرفته شد، نتایج به دست آمده نشان می دهند در شاخص های میزان برگزاری دوره های آموزشی- ترویجی و هزینه ی دارو و دامپزشک با مقدار Sig. (2-tailed) =.000 بیشترین اختلاف معنی دار بین دو ناحیه استنتاج می شود؛ و در شاخص های اجرای طرح و عملیات هایی جهت حفظ محیط زیست با مقدار Sig. (2-tailed) =.833 و سرمایه گذاری در سایر فعالیت های دامدار با مقدار Sig. (2-tailed) =.567 بیشترین یکسانی وضعیت در دو ناحیه و عدم وجود تفاوت معنادار حاصل گردیده است.

مقدمه: تدوین سیاست ها در بخش کشاورزی و منابع طبیعی مستلزم شناخت کافی از وضعیت اقتصادی- اجتماعی بهره برداران روستایی و عشایری است. در این میان، از نظر رشد اقتصادی کشور، جامعه عشایری اهمیت ویژه ای در بخش تولید دام و فعالیت های جانبی مرتبط دارد.هدف پژوهش: در این تحقیق برخی شاخصه های اجتماعی- اقتصادی از جمله جمعیت، تعداد و نوم دام، سوخت مصرفی، صنایع دستی و اراضی مورد بهره برداری عشایر استان خوزستان طی سه دهه گذشته (60، 70 و 80) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. روش شناسی تحقیق: آمار و اطلاعات به روش اسنادی و کتابخانه ای از داده های سرشماری های اجتماعی-اقتصادی عشایر کوچنده در سال های 1366، 1377 و 1387 موجود در آرشیو مرکز آمار ایران استخراج و تجزیه و تحلیل شدند.قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده ی مورد مطالعه استان خوزستان است که در جنوب ایران قرار دارد.یافته ها و بحث: با توجه به نتایج، جمعیت و تعداد خانوار عشایر استان خوزستان از سال 1366 تا 1387 روند کاهشی داشته است. بیش ترین تعداد دام عشایر استان بز و بزغاله و تعداد دام در محل استقرار ییلاقی بیشتر از محل استقرار قشلاقی بوده است. بیشترین تعداد خانوار عشایر استان خوزستان از هیزم و زغال چوب به عنوان سوخت مصرفی جهت پخت و پز و ایجاد گرما استفاده کرده اند و میزان مصرف سوخت عشایر در انواع مختلف سوخت مصرفی طی سال های 1366 تا 1387 روند کاهشی داشته است. میزان صنایع دستی تولید شده توسط عشایر از سال 1377 تا 1387 روند افزایشی و از سال 1366 تا 1377 روند کاهشی داشته است. بطورخاص، میزان تولید پلاس (چادر) در بین خانوارهای عشایر نسبت به سایر صنایع دستی بیشتر بوده است.نتایج: توسعه فعالیت های زراعی، توسعه سایر صنایع دستی و سایر فعالیت های غیروابسته به دام می توانند به عنوان منابع معیشت جایگزین و تکمیلی نقش مهمی ایفا کنند که در این راستا برنامه ریزی های متناسب ضروری است.

مقدمه: امروزه سرمایه انسانی یکی از مهم ترین عناصر در فرایند توسعه و محور توسعه شناخته می شود. بنابراین، تأمین امنیت غذایی پایدار آحاد جامعه ساکن در ایران یکی از اهداف اساسی در برنامه های توسعه قبل و بعد از انقلاب محسوب می شود. هدف پژوهش: در تحقیق حاضر به شناخت وضعیت امنیت غذایی و در ادامه عوامل اقتصادی- اجتماعی موثر بر امنیت غذایی خانوارهای عشایر پرداخته شده است. روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر ابزار مبتنی بر پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای عشایر واقع در شهرستان زنجان می باشد. شهرستان زنجان در سال 1395، دارای 3741 نفر جمعیت عشایرنشین و 829 خانوار  سکنه می باشد. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه 314 بدست آمد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی ( ابزار پرسشنامه)، جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی و برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش مقیاس ناامنی غذایی استفاده شده است.   قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعاتی عشایر کوچنده واقع در شهرستان زنجان می باشد. شهرستان زنجان پر جمعیت ترین و بزرگترین شهرستان استان زنجان است. مرکز این شهرستان شهر زنجان است. یافته ها و بحث: 24 درصد خانوارها دارای امنیت غذایی، 24.08 درصد دارای ناامنی غذایی بدون گرسنگی، 24.31 درصد دارای ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط و 27.61 درصد دارای ناامنی غذایی با گرسنگی شدید می باشند. همچنین نتایج مدل هکمن نشان می دهد با احتمال 99 درصد 11 عامل اقتصادی و اجتماعی در امنیت غذایی خانوارهای عشایر موثر می باشد. نتایج: در بین عوامل موثر عامل سن سرپرست خانوار و تعداد دام بیشترین تاثیر را بر امنیت غذایی خانوارهای عشایر داشته اند.

پس از انقلاب صنعتی و تحولات گسترده قرن بیستم، تکنولوژی به سرعت وارد زندگی بشر شد و آن را دچار تغییر و تحولات اساسی کرد. انسان با انگیزه دستیابی به رفاه و امنیت بیشتر، هر روز بیشتر از روز قبل از تکنولوژی های مختلف استفاده کرد تا اینکه پس از مدتی، فن سالاری (تکنوکراسی) در جوامع بشری مطرح شد، بدین صورت که کم کم ابزار و آلات نقش کلیدی را در زندگی انسان ها پیدا کردند. بتدریج تکنولوژی برای تمام توقعات انسان، در همه زمینه ها پاسخ ارائه داد. بدین ترتیب راه برای ظهور تکنوپولی (انحصار گرائی تکنولوژی) باز شد. در این زمان بود که تکنولوژی بطور نامحسوسی سنت و فرهنگ را از زندگی انسان ها خارج کرد و برای همه لغات کلیدی زندگی آنها، تعریفی را که خود می پسندید، جایگزین کرد؛ لذا کار بجایی رسید که تکنولوژی به جای خدا قرار گرفت و انسان کاملاً در دام آن افتاد. بطوری که تکنولوژی بر تمام زوایای زندگی انسان مثل فرهنگ، محیط زیست، اشتغال، اقتصاد و هر مورد قابل تصور دیگر، تأثیرات شگرفی بجای گذاشت که ما در این مقاله از آن به عنوان دام تکنولوژی، موضوع مقاله حاضر نام می بریم. البته روش هایی برای مقابله با این توسعه همه جانبه و افتادن در دام پر زرق و برق تکنولوژی وجود دارد. پذیرفتن هر نوع تکنولوژی، اجباری نیست. بلکه آنچه می تواند بسیار تعیین کننده باشد، سرشت و اعتقادات معنوی جامعه ای است که تکنولوژی به آن وارد می شود. هر جامعه ای می تواند با توجه به پیشینه های ارزشمند فرهنگی، تاریخی و اعتقادی خود از جنبه های مناسب و مفید تکنولوژی های جدید استفاده کرده و جنبه های غیر مفید و آن هایی را که نمی پسندد، کنار بگذارد. پس بهره وری از تکنولوژی در هر جامعه ای می تواند به صورت گزینشی و کاملاً بجا در معماری مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله سعی خواهد شد پس از ارائه تعاریفی از تکنولوژی به مطالعه شرایط حاکم بر دنیای امروز در مواجهه با پدیده فراگیر تکنولوژی پرداخته شود. در پایان نیز روش هایی برای ارزیابی و پیش بینی تکنولوژی به منظور جلوگیری از غافلگیری و عواقب ناشی از پذیرفتن بی چون و چرای تکنولوژی های مختلف ارائه شده است.