روش های آموزشی

با توجه به سرعت فزاینده تولید دانش جدید و توسعه فن آوری های ارتباطی نظیر تلفن همراه که منابع و داده های مرتبط با هر موضوع را بدون محدودیت زمانی و مکانی در اختیار فراگیران قرار می دهد و با عنایت به جنبه های مثبت فراوان کاربرد آن در مدارس و ضرورت سازگاری با تغییرات و بهره گیری صحیح از این فن آوری جدید، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیرآموزش از طریق تلفن همراه بر میزان یادگیری هنرجویان و مقایسه آن با روش آموزش سخنرانی، در هنرستان کشاورزی خوشه های زرین شهرستان روانسر در استان کرمانشاه طراحی و در سال 1388 اجرا گردید. طی یک مطالعه نیمه تجربی،30 هنرجوی پسر به عنوان نمونه به طور تصادفی انتخاب، و با توجه به سن، وضعیت تحصیلی، معدل و وضعیت اقتصادی خانواده به دو گروه همتا (15 نفر آزمایش و 15 نفر کنترل) تقسیم شدند. ابتدا با استفاده از آزمون 10 سؤالی بر اساس اهداف رفتاری درس، پیش آزمون انجام شد و سپس به گروه آزمایش از طریق تلفن همراه و به گروه کنترل از طریق سخنرانی، طی دو جلسه ی دو ساعته، آموزش داده شد و با همان سؤالات، پس آزمون انجام شد و با آزمون t مورد قضاوت آماری قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد با وجود اینکه هر دو روش آموزش سخنرانی و آموزش از طریق تلفن همراه بر یادگیری هنرجویان تاثیر مثبت دارد، ولی آموزش از طریق تلفن همراه نسبت به آموزش از طریق سخنرانی تاثیر بیشتری بر میزان یادگیری هنرجویان داشت.

مقارن با تحول تکنولوژی ارتباطی در دهه های اخیر، آموزش در منزل به عنوان جایگزینی برای آموزش در مدرسه در بسیاری از کشورها گسترش یافته است . در سال های اخیر، خانواده ها به دلایل متعدد از جمله ارزش های خاص فرهنگی و مذهبی ، عدم تناسب برنامه های مدرسه با نیازهای فرزندان و پایین بودن سطح آموزش در برخی مدارس به آموزش فرزندان خود در منزل رغبت بیشتری نشان داده اند. بزرگ ترین مزیت آموزش در منزل این است که می توان با توجه به ویژگی ها، علایق و توانایی های هر دانش آموز برای او برنامه ریزی نمود. مدت زمان دوره تحصیلی نیز با توجه به توانایی دانش آموزان تنظیم می شود و آنان مجبور نیستند با همکلاسی های خود همگام باشند. بدین ترتیب از آموزش لذت برده ، دچار اضطراب و نگرانی نمی شوند. این روش محدودیت هایی دارد که از آن جمله می توان به محدود شدن روابط اجتماعی دانش آموزان اشاره کرد. هم چنین جایگزینی ارتباط غیرمستقیم به جای ارتباط چهره به چهره ممکن است به کاهش تجارب دانش آموزان بیانجامد. به رغم این محدودیت ها، آموزش در منزل در مواردی که بین فرهنگ و ارزش های خانواده و جامعه اختلاف زیادی وجود دارد، یا هدف های آموزشی که خانواده برای فرزندان در نظر گرفته است تفاوت چشمگیری با هدف های آموزشی مدرسه دارد و یا برای کودکان با بیماری های مزمن و معلولیت های شدید مفید به نظر می رسد. به کارگیری این روش در کنار تکنولوژی های آموزشی نظیر شرکت در کلاس های مجازی و استفاده از وسایل کمک آموزشی می تواند مؤثر باشد. هدف از این مطالعه بررسی آموزش در منزل به منزله یکی از روش های غیررسمی آموزشی است که گاه می تواند جایگزین مناسبی برای آموزش های رسمی باشد. در این مطالعه جنبه های مختلف آموزش در منزل، روش های تسهیل کننده، مزایا و محدودیت های آن نقد و بررسی شده است.

این مطالعه ی شبه تجربی با هدف مقایسه تأثیر آموزش برمبنای نقشه مفهومی با روش تلفیقی در یادگیری درس علوم دانش آموزان پایه سوم استان البرز صورت گرفته است. تعداد 4 دانش آموز پایه سوم به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و در 2 گروه گواه و آزمایش کاربندی شدند. پس از اجرای پیش آزمون، هر دو گروه به مدت 12جلسه و در طول 3ماه به ترتیب تحت آموزش با روش آموزش تلفیقی و روش نقشه مفهومی قرارگرفته و سپس پس آزمون اجراگردید. برای جمع آوری داده ها از یک آزمون پیشرفت تحصیلی برای ارزشیابی حیطه های دانش و یادگیری معنی دار دانش آموزان در درس علوم استفاده گردید. نتایج با استفاده از نرم افزار spss و با آزمونt با نمونه های زوج و مستقل مورد تجزیه وتحلیل آماری قرارگرفت و نشان داد در داخل گروه ها، بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون هر گروه در 2 آزمون «دانش و یادگیری معنادار» تفاوت معنی دار بوده است. یعنی هر دو روش آموزشی در ارتقای دانش و یادگیری معنی دار دانش آموزان مؤثر بوده است. همچنین اختلاف میانگین نمرات پس آزمون دانش و یادگیری معنی دار گروه آزمایش بیشتر از گروه گواه بود ولی آزمون آماری t مستقل تفاوت معنی داری را در سطح دانش نشان نداد، این اختلاف میانگین ها تنها در بعد یادگیری معنی دار، از نظر آماری معنی دار بود. پس روش آموزش نقشه های مفهومی در مواردی که نیاز به یادگیری عمیق و سطح بالا از مطالب درسی وجوددارد، توصیه می گردد.

این تحقیق با هدف بررسی نقش آموزش بر به کارگیری عملیات حفاظت خاک در راستای پایداری شالیکاری شهرستان ساری انجام گرفته است. از لحاظ هدف تحقیق حاضر کاربردی است و از بعد جمع آ وری اطلاعات، روش تحقیق توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل 24339 نفر، از شالیکاران شهرستان ساری می باشد. به منظور انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب، استفاده گردید. تعداد 283 نفر از آنها بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آ وری داده ها پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه توسط اساتید فن و صاحب نظران تأیید شد. کرونباخ آلفا 93/0 محاسبه گردید. میانگین میزان به کار گیری عملیات حفاظت خاک در حد متوسط، میانگین میزان آگاهی از عملیات حفاظت خاک در حد زیاد و میانگین استفاده از روش های آموزشی نیز در حد کم است. نتایج رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که 65 درصد از تغییرات به کارگیری عملیات حفاظت خاک در راستای پایداری شالیکاری ناشی از استفاده روش های آموزشی، سن، آگاهی از عملیات حفاظت خاک و تحصیلات می باشد.

: با توجه به تأکید سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران بر ارتقای مهارت های مدل سازی دانش آموزان، این مطالعه به بررسی نگرش ریاضی و نظرات ۲۴۴ دانش آموز پایه دوم متوسطه درباره مسائل مدل سازی ریاضی می پردازد. این تحقیق به صورت پیش آزمون-مداخله آموزشی-پس آزمون برگزار شد. مداخله آموزشی به این صورت بود که دانش آموزان در دو گروه با شیوه آموزشی متفاوت شیوه آموزشی مستقیم (معلم محور) و شیوه استراتژی عمل گرا (دانش آموز محور) طی 6 جلسه به حل مسائل مدل سازی ریاضی پرداختند. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه در مقیاس لیکرت و یک پرسشنامه باز پاسخ استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که آموزش مسائل مدل سازی در هر دو گروه آموزشی، بهبود نگرش ریاضی دانش آموزان را به همراه داشته است. به علاوه، درحالی که اغلب دانش آموزان درباره مسائل مدل سازی نگرش مثبتی دارند، آن ها را کاربردی و جالب توصیف کردند، برخی هم نظراتی منفی داشتند.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل روش های آموزشی امام رضا (ع) با تکیه بر مسند الإمام الرضا (ع) انجام شده است. نوع پژوهش، کاربردی و روش آن تحلیل مفهومی و اسنادی است. جامعه پژوهش متنی و شامل کلیه مضامین مرتبط با روش های آموزشی امام رضا (ع) در مسند آن حضرت است که به صورت هدفمند و در راستای سؤالات پژوهش انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی است که روش های آموزشی امام رضا (ع) در برگیرنده فنون آسان ساز شامل دسته بندی مطالب، جملات کوتاه و بهره گیری از داستان؛ فنون جلب توجه مخاطب شامل تأکید بر اهمیت مطلب، استفاده از کلمات خطابی و استفاده از ادات تنبیه و تحضیض؛ شیوه های عینیت بخش شامل ذکر مثال و تشبیه و شیوه پرسش و پاسخ شامل طرح پرسش ابتدایی از سوی امام (ع) و پاسخ آن از سوی شاگرد با تأیید، تصحیح و تکمیل آن از سوی امام (ع) ، طرح پرسش های احتمالی و پاسخ آن توسط امام (ع) و طرح پرسش ابتدا از سوی شاگرد و پاسخ توسط امام (ع) است. نتیجه آن که از میان روش های نام برده، پرسش و پاسخ از بیشترین اهمیت برخوردار است. استفاده از این روش توسط امام رضا (ع) سبب ایجاد روحیه پرسش گری در مخاطبان و موجب افزایش انگیزه یادگیری و شرکت فعال شاگرد در فرایند آموزش می شود و با تقویت قوه تفکر، تعمیق و تمرکز بر زوایای آموزش را در پی دارد.

زمینه و هدف: مهارت های حرکتی بنیادی، پایه مهارت های پیشرفته ورزشی است و این مهارت ها باید در سنین پیش دبستانی و دبستانی مورد توجه قرار گیرند. هدف از پژوهش حاضر مقایسه تأثیر شیوه های آموزشی کودک م حور و معلم محور بر تحول مهارت های حرکتی درشت کودکان پیش دبستانی بود. روش: این پژوهش از نوع علی -مقایسه ای است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کودکان مهدکودک های شهرستان کاشان در 92-93 بود که تعداد 78 کودک از سه مهدکودک (49 دختر و 29 پسر) به روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. کودکان بر حسب روی آورد آموزشی در حال اجرای مهد کودک ها به دو گروه کودک محور و معلم محور تقسیم شدند. در گروه معلم محور، مربی مرکز فعالیت های خود را به صورت برنامه های رایج و سیستماتیک؛ و در گروه کودک محور، مربی مرکز با دادن آزادی عمل و فرصت بازی به کودکان، فعالیت آموزشی خود را اجرا کردند و پژوهشگر بعد از مشاهده و ارزیابی شیوه آموزشی هر دو شیوه، به اندازه گیری مهارت های حرکتی پایه کودکان پرداخت. ارزیابی و پایش مهارت های حرکتی کودکان به مدت 3 هفته و هر هفته 3 جلسه یک ساعته، ادامه پیدا کرد. از آزمون تحول حرکتی درشت-2 اولریخ (2000) برای اندازه گیری مهارت های حرکتی بنیادی استفاده شد و برای مقایسه بین دو گروه، تحلیل واریانس چندمتغیره به کار گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد گروه آموزش کودک محور در تحول مهارت های دستکاری، برتر از گروه معلم محور بوده ولی در مهارت های جابجایی، تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد (0/05< p ). نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد در روی آورد آموزشی کودک محور، شرایطی فراهم می شود که منجر به افزایش فعالیت بدنی و بازی کودکان می شود که در نهایت منجر به تسهیل تحول مهارت های دستکاری در کودکان پیش دبستانی می شود. در نتیجه می توان بیان داشت اتخاذ شیوه تدریس کودک محور، نیاز کودکان به تشویق، فرصت تمرین کردن، و بازی را به خوبی برآورده می سازد.

یکی از بنیادی ترین شاخصه های مرجعیت علمی که به لحاظ تاریخی باورمندی به مرجعیتِ مرجع و سرآمدی او را بر دیگر مدعیان اثبات می کند، شاگردپروری است. این اصطلاح بدین معناست که هر مربی، معلم یا استاد با کاربست تمهیداتی برنامه ریزی شده، فراگیرانش را افرادی متخلّق، کارآمد و متخصص بار می آورد و آنان را برای ایفای نقش های متناسب علمی در جوامع انسانی آماده می سازد. فرایند شاگردپروری بر اساس اصول و روش های خاصی انجام می گیرد. مسئله این پژوهش چگونگی کاربستِ هوشمندانه و نظام مند این فرایند در نظام آموزشی امام صادق (ع) است. سؤال این است که الزامات، اصول و روش های شاگردپروری در مکتب علمی امام صادق (ع) در حوزه آموزش و اخلاق چگونه محقق شده است؟ روش پژوهش تحلیل محتوا با رویکرد کیفی و تحلیل مضمون و روش جمع آوری داده ها، بررسی اسناد و مدارک است. واحد بررسی، گزارش ها و روایات تاریخی با تکیه بر روایت مشهور به «رجل شامی» است. راویان متعددی تعداد شاگردان امام را از یک تا 200 نفر تا خانه پر از جمعیت گزارش کرده اند. شاگردپروری نخبگانی در دستور کار امام قرار داشته و امام بر این نکته تحفظ داشته اند که شاگردان در همان رشته هایی که تخصص دارند به مناظره بپردازند. بررسی نمونه انتخابی از مناظرات علمی امام صادق (ع) نشان داد که تربیت برنامه ریزی شده شاگردان متخصص و نخبه در رشته های مختلف بر پایه اصول آموزشی هشتگانه و اصول اخلاقی پنج گانه و با استفاده از روش های آموزشی هفتگانه و روش های اخلاقی سه گانه انجام گرفته است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی تربیت اقتصادی در برنامه درسی دوره ابتدایی در کشورهای آلمان، ژاپن، سوئد و ایران است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی است و با استفاده از روش پیمایش تطبیقی در نظام های آموزش و پرورش بر اساس دیدگاه بردی انجام شد. جامعه پژوهش شامل اطلاعات و داده های ارائه شده به زبان انگلیسی و فارسی از سال 2005 تا سال 2020 در پایگاه های اطلاعاتی و استنادی پایگاه های اطلاعاتی خارجی و پایگاه های داخلی و همچنین شبکه بین المللی آموزش مالی، سایت های آموزش وپرورش کشورهای مورد مطالعه بود. روش نمونه گیری به صورت هدفمند و داده های جمع آوری شده مطابق با الگوی مذکور در چهار مرحله توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که در حوزه تعلیم و تربیت اقتصادی، میان نظام آموزش و پرورش کشور ایران و کشورهای آلمان، ژاپن و سوئد از حیث اهداف آموزشی (الگوی مصرف، نگرش مالی، کسب مهارت ها و صلاحیت های اقتصادی و مالی)، تاکید و تمرکز بر مواد درسی مرتبط با حوزه تعلیم و تربیت اقتصادی، سازماندهی محتوا و موضوعات درسی، روش های آموزش مفاهیم اقتصادی و شیوه های ارزشیابی تفاوت وجود دارد. نتایج پژوهش بیانگر بازنگری نظام آموزش و پرورش ایران در حوزه تربیت اقتصادی دانش آموزان به ویژه مقطع ابتدایی در اهداف آموزشی، برنامه درسی و روش های آموزش و ارزشیابی است تا بتواند بستر مناسب را به منظور درونی سازی ارزش های اصیل دینی و اخلاقی در حوزه تربیت اقتصادی و حرفه ای مبتنی بر نظام معیار اسلامی فراهم نماید.

به دلیل تعامل علمی شیعه و عامه از یکدیگر یا داشتن مساجد مشترک برای تدریس، ممکن است تصور گردد که بین این دو مذهب هیچ گونه تفکیکی در فرآیند تعلیم و تربیت یا ساحت مبانی، محتوا (آموزه ها)، منابع تولید علم و روش های آموزشی وجود ندارد و اسم آن را باید نظام آموزشی اسلام یا مسلمانان بدانیم. بر پایه اهمیت مسئله و سیر تاریخی تحولات هر کدام از حوزه های علمی آنان، در بررسی تاریخی نظام آموزشی و فرآیند آن، این سؤال مطرح می گردد که آیا این دو مذهب و مکتب دارای نظام مستقلی هستند؟ در فرض جدایی، محورهای تشخیص تمایز آن دو کدامند؟ در بررسی تاریخی به صورت تطبیقی فرایند فعالیت های علمی و آموزشی دو مذهب امامیه و اهل تسنن این نتیجه حاصل گردید که این دو دارای نظام مستقلی بوده و مهمترین مؤلفه های تمایز این دو نظام در مبانی، منابع تولید علم و محتوای آموزشی، آموزه ها و روش های آموزشی است. روش پژوهش مبتنی بر تطبیق مؤلفه های نظام آموزشی فریقین بود و نتیجه بررسی تطبیقی دو دیدگاه آن گردید، که امور ذکر شده به عنوان مؤلفه ها یا نشان گرهای اصلی تشخیص تمایز نظام ها از همدیگر است.

ادبیات تعلیمی یکی از مهم ترین گونه های ادبیات فارسی است و سعدی از ادیبان سرآمد این عرصه محسوب می شود. ادبیات تعلیمی ارائه شده از جانب سعدی از این جهت متمایز و دارای اهمیت ویژه است که وی در آثار خود، علاوه بر بیان مفاهیم اخلاقی و بیان نظریات تربیتی، به بیان روش های متنوع آموزش ادبیات تعلیمی نیز پرداخته است. سعدی در فرآیند تربیت مخاطبان از روش های آموزشی خاصی از جمله؛ روش سخنرانی، نمایشی، آزمایشی، استقرایی، گفت وگو و ... کمک گرفته است و رویکردهای ویژه ای چون؛ رویکرد ایجاد صمیمیت، گریز از تنبیه و تنبیه زبانی را در فرایند تربیت مخاطبان، اعمال کرده است. سعدی در برخی از حکایات، از فرآیند تربیت پذیری خود نیز سخنانی به میان آورده است که در چارچوب فلسفه تعلیم و تربیت نل نادینگز قابل بررسی است. در گلستان، به دلیل شرایط حاکم بر قلمرو آثار ادبی، نظریات و روش های آموزشی سعدی به صورت مستقیم بیان نشده و به شکلی غیر مستقیم به این موارد اشاراتی شده است. روش تحقیق در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی است و هدف؛ شناسایی و تحلیل نظریات و روش های آموزشی در آثار سعدی است تا قدرت روانشناسی او در دوره ای که علم روانشناسی تربیتی به شکل امروزی ظهور نکرده بود، مشخص شود. در نتیجه؛ روش های آموزشی مورد استفاده سعدی، با توجه به اینکه وی درک عمیقی از آثار و مخاطبان خود داشته است، ثمربخش بوده است و به همین دلیل، در بحث آموزش آثار سعدی، می توان از همان روش های آموزشی کمک گرفت که سعدی در گذشته از آن ها استفاده کرده است.

هدف: سرزندگی نقش مهم و موثری در بهبود و ارتقای متغیرهای روانشناختی و تحصیلی در دانش آموزان دارد. بنابراین، هدف این مطالعه، ارائه مدل برنامه درسی مبتنی بر سرزندگی در دانش آموزان مقطع ابتدایی بود.روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف و روش اجرا به ترتیب کاربردی و توصیفی از نوع کمی بودند. جامعه پژوهش معلمان مقطع ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 11526 نفر بودند که تعداد 374 نفر از آنها بر اساس جدول کرجسی و مورگان با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه ها به پرسشنامه محقق ساخته برنامه درسی مبتنی بر سرزندگی در دانش آموزان مقطع ابتدایی (100 سوالی) پاسخ دادند که شاخص های روانسنجی آن قابل قبول بود. داده ها با روش های تحلیل عاملی اکتشافی و مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS و Smart PLS تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد که برنامه درسی مبتنی بر سرزندگی در دانش آموزان مقطع ابتدایی در مقوله اصلی یعنی برنامه درسی مبتنی بر سرزندگی شامل انگیزش و باور مثبت، روابط اجتماعی و اشتیاق تحصیلی، در مقوله شرایط علّی شامل اهداف آموزشی، متن کتب درسی، روش های آموزشی و ارزشیابی برنامه درسی، در مقوله شرایط زمینه ای شامل شرایط درون کلاسی و شرایط مدرسه، در مقوله شرایط مداخله گر شامل سیاست گذاری آموزشی، محیط و فرهنگ، در مقوله راهبردها شامل تمرکززدایی و زیرساخت و در مقوله پیامدها شامل اشتیاق و رفتار بود. همچنین، بار عاملی مقوله اصلی، شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها بالاتر از 50/0، میانگین واریانس استخراج شده آنها بالاتر از 70/0 و پایایی آنها با روش های آلفای کرونباخ و ترکیبی بالاتر از 80/0 برآورد شد. افزون بر آن، مدل برنامه درسی مبتنی بر سرزندگی در دانش آموزان مقطع ابتدایی برازش مناسبی داشت و در این مدل شرایط علّی بر مقوله اصلی، مقوله اصلی، شرایط زمینه ای و شرایط مداخله گر بر راهبردها و راهبردها بر پیامدها اثر معنادار مستقیم داشت (001/0P<).نتیجه گیری: طبق نتایج این پژوهش، مدل طراحی شده برنامه درسی مبتنی بر سرزندگی در دانش آموزان مقطع ابتدایی می تواند به برنامه ریزان و متخصصان در طراحی و اجرای برنامه هایی برای بهبود سرزندگی در دانش آموزان کمک نماید.