مطالب مرتبط با کلیدواژه

توزیع فضایی


۱۰۱.

تحلیل توزیع فضایی اعتبارات عمران روستایی، جهت اجرای طرح هادی روستاها در شهرستان بردسیر

کلیدواژه‌ها: توزیع فضایی اعتبارات روستایی طرح هادی روش تاپسیس شهرستان بردسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۲۳۰
ایجاد عدالت اجتماعی در روستاها یکی از عواملی است که زندگی در روستاها را پررونق تر کرده و نه تنها می تواند مانع دفع جمعیت باشد، جاذب جمعیت نیز می تواند باشد. در این میان توزیع متعادل توزیع و اعتبارات روستایی از جمله مهمترین عوامل ایجاد کننده عدالت اجتماعی در محیط روستایی است. بنابراین برای این منظور، با استفاده از روش دلفی هفت عامل خصایص جمعیت، خصایص فضایی، خصایص کالبدی، خصایص اقتصادی، جاذبه گردشگری، خصایص محیط طبیعی، خصایص مدیریتی نهادی جهت تحلیل توزیع فضایی اعتبارات عمران روستایی در رابطه با اجرای طرح هادی روستاها در شهرستان بردسیر مشخص شدند که به 23 زیرعامل تقسیم می گردند. سپس با استفاده از روش AHP اقدام به اولویت بندی معیارها و زیرمعیار شد، نتایج این بخش مشخص کرد که عوامل اقتصادی با 0.261 و ابعاد خانوار با 0.145 مهمترین معیار و زیرمعیار بودند. برخی از معیارها از جمله فاصله از جاده از قبل وجود نداشته اند و با استفاده از این ابزار تهیه شدند، همچنین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه هر زیرمعیار براساس اهمیت آنها طبقه بندی مجدد شد. در نهایت رتبه بندی روستاها با استفاده از روش تاپسیس انجام گرفته ونتایج گویای این بود که از بین 32 روستایی که در گذشته ،طرح هادی در آنها اجرا وتخصیص اعتبار گردیده است، فقط 12 روستا در اولویت های بالای برنامه تاپسیس قرار دارندو 5 روستانیز در پایین ترین سطح اولویت قرار دارند، که طرح هادی در آنها اجرا شده است. در واقع می توان نتیجه گرفت که تا قبل از این به معیارهای جغرافیایی در توزیع اعتبارات روستایی توجه چندانی نشده است.
۱۰۲.

توزیع فضایی تاب آوری در برابر سوانح در سطح محلات کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری در برابر سوانح توزیع فضایی تحلیل عاملی کلانشهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۲۶
خسارات بسیار جانی و مالی ناشی از سوانح طبیعی در کلان شهرها ضرورت ارزیابی و ارتقای تاب آوری پیش از وقوع حادثه را نشان می دهد. کلان شهر تهران که مستعد زمین لرزه است، نیز از این امر مستثنا نیست. لذا در مقاله حاضر، مجموعه ای از شاخص های تاب آوری از سه مدل ۱ BRIC، ۲ CRI و ۳ CDRI، شناسایی شده و جهت ارائه شاخص ترکیبی چندبعدی تاب آوری کلان شهر تهران مورداستفاده قرارگرفته است. بامطالعه ۳۶۸ محله تهران و با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی، ابعاد تاب آوری در پنج بعد اجتماعی، بعد زیرساختی، بعد عملکرد اقتصادی، بعد جامعه ای–روابط همسایگی و بعد جامعه ای-مشارکت- تعریف شده اند. توزیع فضایی تاب آوری و ابعاد آن در سطح کلان شهر تهران نشان می دهد که محلات غربی و جنوبی شهر تهران و برخی از محلات در شمال شرقی وضعیت نامطلوبی ازنظر تاب آوری دارند. درصورتی که میزان تاب آوری در محلات مرکزی و شرقی به نسبت بیشتر است. در میان ابعاد تاب آوری نیز بعد زیرساختی بیشترین تأثیر منفی را بر محلات با وضعیت نامطلوب تاب آوری داشته است.
۱۰۳.

تحلیل توزیع فضایی فقر در روابط روستا و شهری با استفاده از شاخص های هزینه و درآمد (مطالعه موردی: روستاهای استان آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هزینه و درآمد توزیع فضایی آذربایجان غربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۲۴
وضعیت خالص درآمدی و هزینه خانوار روستایی یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر توسعه پایدار روستایی، است. لذا هدف از مطالعه حاضر بررسی توزیع هزینه و درآمد خانوارهای روستایی و تحلیل توزیع فضایی آن در بین شهرستان های استان آذربایجان غربی در سال 96-1395 می باشد. باتوجه به هدف مطالعه، جامعه آماری تحقیق حاضر، خانوارهای روستایی استان آذربایجان غربی است (3669 روستای دارای سکنه و 304853 خانوار). 142 روستا (403 خانوار) با استفاده از فرمول کوکران و به روش خوشه ای تصادفی با انتساب متناسب به عنوان جامعه آماری تحقیق انتخاب شدند. اطلاعات لازم به استفاده از پرسشنامه استاندارد (پرسشنامه هزینه درآمد خانوار مرکز ملی آمار ایران) بدست آمده است. نتایج کلی نشان داد، متوسط درآمد کلی خانوارهای روستایی مورد مطالعه در استان آذربایجان غربی 16654920 تومان در سال و متوسط هزینه کلی هر خانوار در ماه برابر با 1989071 تومان است. همچنین، نتایج نشان داد، خانوارهای روستایی شهرستان های نقده و تکاب به ترتیب دارای بیشترین و کمترین سطح درآمد سالانه بوده؛ خانوارهای روستایی شهرستان های شوط، پلدشت و ماکو دارای کمترین میزان هزینه در ماه و شهرستان پیرانشهر دارای بیشترین هزینه خانوار در ماه می باشد.
۱۰۴.

تحلیل نقش عوامل محیط طبیعی در نظام استقرار سکونتگاه های باستانی (نمونه موردی: محوطه های عصر آهن 3 دشت مهاباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توزیع فضایی سکونت گاه های انسانی دشت مهاباد عصر آهن 3 تحلیل سلسله مراتبی(AHP)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۰ تعداد دانلود : ۳۱۶
ارزیابی نقش عوامل طبیعی در مکان گزینی سکونت گاه های باستانی به شناخت و درک ما از نحوه ی شکل گیری و پراکنش این زیست گاه ها یاری می رساند. پژوهش حاضر باهدف شناخت، ارزیابی و درک تأثیر عوامل طبیعی در توزیع زیستگاه های باستانی و تعیین میزان ارتباط میان انسان و محیط او در محدوده ی بخش مرکزی این شهرستان انجام گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی و با روش بررسی توصیفی - تحلیلی می باشد. در این پژوهش جهت تحلیل های لازم از نرم افزارهای Arc GIS،SPSS وExpert Choice بهره گیری شده است و سکونت گاه های باستانی از دوران عصر آهن ۳ (800 – 550 پ.م ) منطقه نسبت به مهم ترین عوامل زیست محیطی شامل دسترسی به منابع آب، ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت شیب زمین، پوشش گیاهی، خاک، کاربری زمین، لندفرم و آب وهوا که تأثیرگذار در شکل دهی و توزیع فضایی زیستگاه های انسانی هستند، موردبررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که بین تمام عوامل مذکور با توزیع فضایی سکونتگاه های انسانی عصر آهن 3 همبستگی قوی وجود دارد؛ به گونه ای که شدت همبستگی برای تمامی عوامل عددی بین 50/0 تا 1 بوده است، که حاکی از همبستگی قوی بین عوامل محیطی با توزیع فضایی سکونتگاه ها است. همچنین طبق نظر متخصصین و کارشناسان به ترتیب دسترسی به منابع آب، پوشش گیاهی، لندفرم، آب و هوا، کاربری اراضی، خاک، ارتفاع، شیب زمین و جهت شیب زمین به ترتیب بیشترین تا کمترین تاثیر را در توزیع فضایی سکونتگاه های باستانی در دشت مهاباد داشته اند.
۱۰۵.

سنجش عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلانشهر تبریز با تأکید بر پراکنش فضایی مراکز آموزشی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: عدالت فضایی کاربری آموزشی توزیع فضایی آمار فضایی کلانشهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۳۷۰
       امروزه فضا های آموزشی یکی از مهم ترین کاربری ها در شهر ها است و نسبت به سایر کاربری های خدمات شهری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. تخصیص فضا نیز به این کاربری یکی از موضوعات مهمی است که در برنامه ریزی های شهری موردتوجه قرار می گیرد. کلانشهر تبریز در زمره شهر هایی است که در آن توزیع فضایی خدمات شهری از جمله خدمات آموزشی به طور مناسب و مکفی صورت نگرفته است. در راستای رفع مشکلات ناشی از این مساله و همچنین افزایش کارایی این فضاها، توجه به ساماندهی و توزیع مناسب ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، پژوهش حاضر با استفاده از مدل های آمار فضایی، تحلیل لکه های داغ و خود همبستگی فضایی در نرم افزار  Arc/GISبه نحوه توزیع فضایی کاربری های آموزشی در سطح شهر تبریز پرداخته است. داده های مورد نیاز نیز به روش کتابخانه ای و با مراجعه به منابع و سازمان های مربوطه گردآوری شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در بلوک های شهر تبریز از لحاظ وضعیت کلی آموزشی نابرابری وجود دارد؛ نواحی 1 و 2  از منطقه 2 و ناحیه 5 از منطقه 4، وناحیه 1 از منطقه 8، ناحیه 1 از منطقه 3 و ناحیه 3 از منطقه 10 بیشترین وزنه و نواحی 4 و 6 از منطقه 5، ناحیه 2 از منطقه 9 و در نهایت ناحیه 1 از منطقه 6  کمترین وزنه از کاربری های آموزشی را به خود اختصاص داده اند. به گونه ای که این نواحی به لحاظ پایداری در سطح پایین تری قرار دارند. همچنین بر اساس شاخص موران توزیع فضایی کاربری های آموزشی در کلانشهر تبریز به صورت خوشه ای می باشد. بر اساس این شاخص نیز نابرابری موجود در زمینه توزیع کاربری مورد نظر کاملا مشهود است.
۱۰۶.

تحلیل و تبیین جغرافیایی توزیع فضایی - مکانی سکونت گاه های روستایی نمونه موردی: بخش لاجان - شهرستان پیرانشهر(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: تبیین جغرافیایی توزیع فضایی لاجان منظومه مجموعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۲۰۷
روند فعلی توزیع و پراکندگی، جمعیت، فعالیت و خدمات در سطح ناحیه لاجان به تبع ساختار فضایی - مکانی کشور نابسامان است. ادامه این شرایط عامل مهم و باز دارنده ای در رویکرد سیستمی و مدل توسعه یکپارچه نواحی روستایی است که باید با توجه به موقعیت جغرافیایی، دسترسی ها، جمعیت و امکانات موجود، شبکه ارتباطی، زیربنایی، تقسیمات سیاسی و اداری و همگنی های فرهنگی ، اقتصادی، اجتماعی و محیطی زمینه مطلوب یک نظام سطح بندی خدمات رسانی را فراهم نمود. تحقیق حاضر بر اساس نگرش نظامند و مدل توسعه یکپارچه و سرزمینی در واقع تقویت فضایی - مکانی نظام کل سکونت گاهی ناحیه لاجان را با توجه به منابع محدود در قالب سلسله مراتب پنج سطحی از نواحی روستایی ارائه کرده است تا هر یک از سکونت گاه های  روستایی بتوانند با حفظ جمعیت خود و با توجه به آستانه ها و استاندارد ها به حیات خود ادامه دهند. 
۱۰۷.

ارزیابی ساختار فضایی و روند تحولات کاربری اراضی فرهنگی شهرها با استفاده از مدلهای کمی (نمونه موردی شهر بانه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: توزیع فضایی کاربری فرهنگی سرانه خدمات شهری مدل های کمی شهر بانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۶۴
هدف این پژوهش، تعیین سهم کاربری فرهنگی و تحلیل روند تحو لات تغییر این کاربری در بین نواحی مختلف شهر و همچنین ارزیابی نحوه دسترسی محلات به خدمات شهری می باشد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است و روش پژوهش، از نوع توصیفی - تحلیلی بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از مدل های تغییر سهم، شاخص ویلیامسون و ضریب آنتروپی شانون استفاده گردیده است. نتایج محاسبات مدل تحلیلی تغییر سهم نشان داد اگرچه میزان کمبود کاربری فرهنگی در اکثر محلات شهر بانه وجود دارد ولی براساس پیشنهادات طرح جامع جدید، روند و سهم توسعه فضایی این فضاها در بین نواحی 3 و 4 رو به افزایش است. همچنین براساس محاسبات مدل ویلیامسون به این نتیجه رسیدیم که اکثر محلات از دسترسی نامتعادلی در زمینه کاربری فرهنگی برخوردار هستند. محاسبات مدل آنتروپی هم نشان داد که ضریب کاربری فرهنگی شهر بانه در سال 1385 برابر با 0.683 بوده است که این ضریب در سال 1395 برابر با 0.66 برآورد شده است که به سمت عدد 1 تمایل داشته بیانگر توسعه عادلانه و متوازن کاربری مذکور در افق طرح تفصیلی شهر خواهد بود.
۱۰۸.

مدیریت سرزمین و تحلیل شبکه شهری استان همدان (1390-1355)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نظام شبکه شهری توزیع فضایی تمرکزگرایی نخست شهری استان همدان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۹۱
    کشور ایران نظیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه با مشکل تمرکز جمعیت و فعالیت در چند نقطه رو برو است. روند رو به رشد شهرنشینی در دهه های اخیر، همگام با مهاجرت های شدید روستا- شهری و همزمان با سیر تحولات اقتصادی - اجتماعی و سیاسی از مهم ترین عوامل ایجاد الگوی نظام نامتوازن شهری در ایران بوده که می توان ریشه آن را در نحوه توزیع منابع در سطح این مناطق جستجو کرد. مقاله حاضر، با هدف بررسی سلسله مراتب شهری و تحولات مربوط به آن در شهرهای استان همدان طی 35 سال گذشته صورت گرفته است. روش تحقیق به صورت کمی- تحلیلی و با بهره گیری از داده های پنج دوره سرشماری (1355- 1390) بوده است. نتایج حاصل از مطالعه بیانگر این مطالب است که سلسله مراتب شهری در استان همدان بر اساس فرمول های کمی نخست شهری دارای ساختاری کاملاً نامتعادل است و شهر همدان به عنوان نخستین شهر در شبکه شهری استان خودنمایی می کند. فاصله میان شهر همدان با شهرهای پایین دست آن یعنی ملایر، نهاوند، اسدآباد، تویسرکان و دیگر شهرهای استان زیاد بوده و شهرهای کوچک تر و کم جمعیت تر از همدان نتوانسته اند جمعیت مطلوب خود را کسب کنند. شهر همدان در هر پنج دوره آماری جایگاه خود را به عنوان شهر برتر در شبکه شهری استان حفظ کرده است. شهر ملایر با فاصله زیاد نسبت به همدان در هر پنج دوره آماری جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. همچنین، بررسی ها نشان می دهد که تعدیل قطب گرایی در توسعه شهری و تمرکززدایی از شهر مسلط از طریق راهکار تقویت شهرهای متوسط (ملایر، نهاوند، اسدآباد و...)، در این استان اقدامی منطقی در جهت متعادل سازی توزیع فضایی جمعیت در کانون های شهری می باشد.
۱۰۹.

بررسی توزیع فضایی– مکانی کاربری فضای سبز در منطقه یک شهر تهران با تأکید بر پایداری زیست محیطی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضای سبز شهری توزیع فضایی پایداری زیست محیطی سیستم اطلاعات جغرافیایی روش های آماری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۲۴۵
 هدف اصلی این پژوهش، بررسی توزیع فضایی- مکانی، فضای سبز در منطقه یک تهران با رویکرد پایداری زیست محیطی است. روش تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی می باشد. از طریق مطالعات کتابخانه ای و سازمان های مربوطه اطلاعات اولیه به دست آمده و با بهره گیری از محیط GIS، روش های ریاضی و آماری مانند: تکنیک ویلیامسون، ضریب آنتروپی، روش سنجش سطح تمرکز، منحنی لورنز، ضریب مکانی و ضریب توزیع میزان تمرکز و تعادل فضایی کاربری فضای سبز منطقه بررسی و برای ارزیابی زیست محیطی از مدل SWOT بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به جمعیت 439467 نفری منطقه، سرانه فضای سبز آن 91/3 متر مربع است و توزیع آن در نواحی 10 گانه نامتعادل است. ناحیه 6 و 10 با بالاترین میزان شاخص نابرابری و آنتروپی، با سرانه 88/20 و 8/9 متر مربع و داشتن 38 و 37 پارک و بوستان در بهترین شرایط و ناحیه 1 و 8 با پایین ترین میزان شاخص نابرابری و آنتروپی، با سرانه 5/1 و 12/2 و داشتن 7 و 9 پارک و بوستان در بدترین شرایط قرار دارند و بر اساس روش های آماری استفاده شده فضای سبز منطقه از توزیع فضایی نامتعادلی برخوردار است. در دهه های 60 و 70 تمایل به ساخت و ساز در نواحی شمالی بیشتر بوده است و حدود 45 درصد از باغات منطقه در فاصله این سال ها نابود شده است و بیشترین تخریب در ناحیه 2 اتفاق افتاده است. نتایج حاصل از SWOT نشان می دهد، امتیاز منطقه در ارزیابی عوامل داخلی برابر 3/2 و در ماتریس عوامل خارجی 1/2 است که نشانگر شرایط نامطلوب در توسعه منطقه یک و از بین رفتن پتانسیل های زیست محیطی دارد. به این معنی که نقاط ضعف و تهدیدهای موجود بیشتر از نقاط قوت و فرصت ها است و ادامه این روند باعث از بین رفتن شرایط زیست محیطی منطقه خواهد شد.
۱۱۰.

تحلیلی بر وضعیت فضای سبز شهری در شهر شهرکرد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضای سبز شهرکرد توزیع متعادل برنامه ریزان توزیع فضایی GIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۰۶
به منظور تحلیل فعالیت هایی که در یک شهر مستقر شده اند، دستیابی به تعادل در توزیع منابع و خدمات امری اجتناب ناپذیر می باشد. هر سکونتگاه مشتمل بر مکان های ارائه خدمات نظیر نقاط، بازرگانی، اداری، مالی، خدمات اجتماعی و رفاهی می باشد که با فرض وجود نظم در آن سکونتگاه این مراکز باید به صورت متناسب و در ارتباط با یکدیگر در عرصه زمین توزیع گردد تا علاوه بر امکان دسترسی شمار بیشتری از جمعیت این خدمات، کمترین تأثیرات را از یکدیگر بپذیرند. تعیین توزیع مراکز خدماتی از جمله فضای سبز و پارک ها مسأله ای است که اغلب اوقات برنامه ریزان با آن سروکار دارند و تلاش می کنند که تخصیص منابع و خدمات را هدایت کنند. در این مقاله سعی شده با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی به بررسی توزیع فضایی فضای سبز در سطح شهر شهرکرد بپردازد ونهایتاً مناطق و مکان هایی از شهر که با کمبود فضای سبز روبرو هستند را مورد شناسایی قرار داده تا از این طریق بتوان در راستایی توزیع متعادل کاربری فضای سبز شهرکرد بتوان گامی برداشت. با عنایت به محاسبات انجام شده نتایج بدست آمده نشان می دهد که سرانه فضای سبز شهرکرد رقم 5.3 مترمربع را به خود اختصاص داده است که با سرانه استاندارد وزارت مسکن وشهرسازی کشورمان (7-12 مترمربع) فاصله دارد و با کمبود این کاربری در سطح شهر و منطقه روبرو هستیم.
۱۱۱.

تحلیل فضایی نابرابری های ناحیه ای در استان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توزیع فضایی نابرابری ناحیه ای کرمانشاه کاندرست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۶۷
مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد. توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن عدم تعادل های منطقه ای است. برای شناخت توسعه یافتگی یاعدم توسعه یافتگی مناطق، به بررسی الگوی نابرابری های ناحیه ای، تفاوت های میان نواحی وبررسی میزان برتری یک مکان نسبت به ساختارمکان های مشابه درسطح مختلف نیاز است لذا باید برنامه ریزی های ناحیه ای مورد توجه قرار گیرد. هدف این پژوهش بررسی توزیع فضایی و نابرابری های ناحیه ای درشهرستان های استان کرمانشاه از لحاظ شاخص های توسعه می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری 14 شهرستان استان کرمانشاه می باشد با انتخاب 45 متغیر در قالب شاخص های آموزشی- فرهنگی، بهداشتی – در مانی و زیربنایی که وزن هر یک از متغیرها با استفاده از روش آنتروپی شانون تعیین و با مدل های تصمیم گیری چند معیاره (ویکور، تاپسیس و saw ) و مدل تلفیقی کاندرست رتبه بندی و سطح توسعه آن ها بدست آمد. نتایج پژوهش نشان می دهد سطح توسعه یافتگی از 13 تا 13- در نوسان است به طوری که شهرستان های قصرشیرین، پاوه و صحنه در رتبه های اول تاسوم و توسعه یافته، شهرستان های کنگاور، روانسر، دالاهو و گیلانغرب نسبتاً توسعه یافته، شهرستان های سنقر، کرمانشاه، جوانرود و هرسین در حال توسعه و شهرستان های اسلام آبادغرب، ثلاث باباجانی و سرپل ذهاب محروم از توسعه می باشند که این نشان از تفاوت و نابرابری های ناحیه ای در سطح توسعه یافتگی شهرستان ها می باشد.  
۱۱۲.

تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری با تاکید بر مدل های برنامه ریزی شهری (نمونه موردی: شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توزیع فضایی خدمات شهری رتبه بندی مناطق شهری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
توزیع فضایی عادلانه امکانات و خدمات بین مناطق مختلف شهری و دستیابی برابر شهروندان به آنها مترادف با عدالت اجتماعی است، زیرا عدم توزیع عادلانه منجر به ایجاد بحران های اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی و توزیع عادلانه نیز زمینه ساز توسعه متوازن مناطق شهری خواهد شد. بنابراین، ﭘﺮاکﻨﺶ بهینه و اﺻﻮﻟی خدمات و امکانات شهری، ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ عدالت اجتماعی، در ﻓﺮآیﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪریﺰی ﺷﻬﺮی از اﻫﻤیﺖ زیﺎدی ﺑﺮﺧ ﻮردار اﺳ ﺖ. از این رو این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی و با هدف بررسی توزیع فضایی خدمات عمومی شهری و رتبه بندی مناطق شهر تهران از لحاظ برخورداری از این خدمات انجام می گیرد. برای رسیدن به این هدف از مدل های کمی برنامه ریزی شامل تحلیل عاملی، روش ترکیبی شاخص توسعه انسانی (HDI)، مدل تاکسونومی و روش استانداردسازی استفاده شده است. برآیند یافته های محاسبات در مدل ترکیبی شاخص توسعه انسانی گویای این مطلب است که مناطق 3، 1 و 22 به ترتیب دارای بالاترین درجه توسعه و مناطق 8، 17 و 14 در پایین ترین درجه توسعه قرار دارند. نتایج تکنیک تحلیل عاملی حاکی از آن است که منطقه 22، با امتیاز 54/32 بالاترین رتبه و منطقه 14 با امتیازی در حدود 4/3 در پایین ترین رتبه در بین 22 منطقه قرار گرفته اند. همچنین براساس خروجی مدل تاکسونومی، منطقه 3 در رتبه اول، منطقه 1 در رتبه دوم و منطقه 12 در رتبه سوم و منطقه 10 نیز در رتبه آخر قرار دارد، و در نهایت براساس یافته های مدل استاندارد سازی، مناطق 3، 1 و 22 توسعه یافته ترین و مناطق 14، 10 و 17 محروم ترین مناطق هستند. برای رتبه بندی نهایی مناطق شهر تهران از لحاظ برخورداری از شاخص های مورد مطالعه، جمع ارزش عددی هر کدام از مناطق در چهار روش مذکور محاسبه گردید. بر اساس این روش به ترتیب مناطق 3، 1، 22، 12 و 6 در رتبه های اول تا پنجم و مناطق 13، 10، 8،، 17 و 14 به ترتیب در رتبه های آخر قرار گرفتند. با استفاده از مدل تحلیل خوشه ای، مناطق کلانشهر تهران بر اساس ارزش عددی مناطق در مدل های مورد استفاده، خوشه بندی گردید، که براساس نتایج مدل فوق مناطق 3، 1، 12، 22، 6 و 21 با امتیاز نهایی 66 و بالاتر در خوشه اول و تحت عنوان مناطق فرا توسعه و مناطق 14، 10، 8 و 17 با امتیاز نهایی 13 و کمتر در خوشه 5 و به عنوان منطق محروم شناسایی گردیدند.
۱۱۳.

ارزیابی توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در محله های شهری. مورد مطالعه: شهر بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی توزیع فضایی تحلیل خوشه ای بابلسر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
سرمایه اجتماعی به مثابه مزیت و روح اجتماعی، نقش مهمی در بالندگی و پویایی فضاهای شهری بر عهده دارد. توجه به محله های شهری و مطالعه ظرفیت های موجود در آنها به منظور احیاء و تقویت کارکردهای مهم عناصر سرمایه اجتماعی، می تواند پشتوانه ای محکم برای توسعه اجتماع محور فراهم نماید. هدف تحقیق پیش رو تحلیل توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در نواحی شهر بابلسر و سنجش و ارزیابی مولفه های تاثیر گذار در میزان آن است. روش بررسی، توصیفی- تحلیلی بوده که داده های آن با استفاده از پرسشنامه به دست آمده است. جامعه آماری 310 خانوار از محله های 22 گانه شهر بابلسر می باشند. برای ارزش گذاری و رتبه بندی میزان برخورداری محله ها ، از مدل های وایکور و تاپسیس استفاده گردید. برای تدقیق یافته ها جهت خوشه بندی محله ها از مدل تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی (با الگوریتم(Ward) استفاده شد. مدل های مورد استفاده از طریق آنتروپی شانون وزن دهی شده و با استفاده از نرم افزار ARCGIS نقشه رتبه بندی محله های شهر ترسیم شده است. نتایج نشان می دهد که بین محلات شهر بابلسر به لحاظ برخورداری از شاخص های سرمایه اجتماعی تفاوت وجود دارد. در رتبه بندی انجام شده محله «شهرک دانشگاه» به عنوان برخوردارترین محله و محلات « پارکینگ ها، بی بی سر روضه و کتی بن» در پایین ترین سطح برخورداری جای گرفته اند. محله های 22 گانه شهر بابلسر نیز در 4 خوشه همگن قرار گرفته اند، که 15 محله در خوشه اول و دوم و 7 محله در خوشه دوم و سوم قرار دارند. همچنین شاخص تعامل پذیری با ضریب (163/0) دارای بیشترین مقدار عدم توازن و شاخص هنجارپذیری با ضریب (063/0)کمترین میزان را در میان محله ها به خود اختصاص داده است.
۱۱۴.

تبیین نقش رهیافت های توزیع فضایی نیروهای وظیفه عمومی بر ارتقای انسجام ملی مبتنی بر رویکرد آمایش سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین آمایش نظامی انسجام ملی نظام وظیفه عمومی توزیع فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۲۰۵
با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی ایران و تنوع قومی و مذهبی در کشور، ضرورت ارتقای انسجام ملی مسجل می شود. هدف آمایش سرزمین نیز توزیع بهینه نیروی انسانی و فعالیت-ها در فضای جغرافیایی سرزمین به منظور دستیابی به توسعه پایدار می باشد. از این رو، در پژوهش حاضر آمایش دفاعی نیروهای وظیفه عمومی در سطح کشور با توجه به دو رویکرد توزیع در پهنه سرزمین یا کمترین فاصله جغرافیایی و تأثیر این دو رویکرد بر ارتقای انسجام ملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر آمیخته اکتشافی است. در گام اول، با انجام مصاحبه با خبرگان، کارکردهای سیاسی-امنیتی و اجتماعی-فرهنگی دوره نظام وظیفه و تأثیر آنها بر انسجام ملی شناسایی شدند، و در گام دوم، با استفاده از روش تحقیق کمی، تأثیر دو رویکرد توزیع سربازان (توزیع در پهنه سرزمین و کمترین فاصله جغرافیایی) بر انسجام ملی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج تحقیق، اگر چه رویکرد کمترین فاصله جغرافیایی از جنبه اقتصادی و اجتماعی منافع کوتاه مدتی به همراه دارد، اما از جنبه سیاسی تأثیر منفی بر انسجام ملی می گذارد و نسبت به رویکرد پراکندگی در پهنه سرزمین نمی تواند منافع بلندمدت ملی را در راستای ارتقای انسجام ملی تأمین نماید.
۱۱۵.

تحلیل نابرابری فضایی در توزیع خدمات اداری انتظامی از منظر عدالت فضایی، نمونه پژوهش: محله های شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عدالت فضایی توزیع فضایی خدمات اداری انتظامی محله های شهر اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۱۹۶
با رشد فزاینده شهرنشینی در جهان، شهرهای کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران با نابرابری خدماتی و پراکنش جمعیت مواجه شده اند؛ به طوری که ناپایداری حاصل از آن به شکل نابرابری فضایی اجتماعی و با نمودهایی چون محرومیت شهروندان از خدمات و تسهیلات شهری و افزایش شکاف طبقاتی نمایان شده است. در این زمینه هدف از این مقاله، ارزیابی الگوی فضایی خدمات اداری انتظامی در شهر اصفهان، دستیابی به تأثیر الگوی توزیع این خدمات بر مطلوبیت شعاع عملکردی و سنجش ارتباط بین توزیع فضایی این خدمات و میزان جمعیت مناطق متناظر بر موقعیت مکان آنها در شهر اصفهان است. نوع پژوهش براساس هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی است. داده های مورد نیاز به روش کتابخانه ای و با مراجعه به منابع و سازمان های مرتبط گردآوری شد. برای پیشبرد اهداف پژوهش حاضر و تحلیل داده ها، روش هایی از قبیل توابع تحلیل نزدیک ترین همسایگی، شاخص موران محلی، شاخص موران جهانی، تحلیل لکه های داغ، روش عضویت فازی و شاخص دو متغیره موران در محیط نرم افزاری GeoDa در محله های شهر اصفهان به کار گرفته شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد الگوی پراکنش خدمات اداری انتظامی، تصادفی است. ارزیابی تأثیرگذاری الگوی توزیع فضایی این خدمات بر میزان مطلوبیت شعاع عملکردی بیانگر نامطلوبی مناطق و محله های پیرامون شهری در خدمات اداری انتظامی است. سنجش ارتباط بین توزیع خدمات اداری انتظامی و میزان جمعیت محله ها نیز ارتباط بسیار ضعیف این دو متغیر را تأیید می کند. درمجموع نتایج پژوهش حاکی از نابرابری های اجتماعی و نبود عدالت در توزیع خدمات اداری انتظامی در سطح محله های شهر اصفهان است.
۱۱۶.

ارزیابی ارتباط فضایی سلامت اجتماعی بانوان مشهد و فضاهای سبز شهری؛ چه عواملی بر حضور آن ها در فضاهای سبز شهری اثرگذار است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بانوان مشهد توزیع فضایی خودهمبستگی سلامت اجتماعی فضای سبز شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۶۵
در مقاله حاضر سه هدف دنبال می شود: بررسی چگونگی توزیع فضایی سلامت اجتماعی بانوان مشهد ؛ ارزیابی خودهمبستگی فضایی آن با فضاهای سبز شهری ؛ و تعیین عوامل اثرگذار بر حضور بانوان در فضاهای سبز شهری در ابعاد فردی و محیطی. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی - تبیینی است. در مرحل ه کمی، برای سنجش سلامت اجتماعی از پرسش نامه کییز استفاده شد و 670 پرسش نامه در سطح نواحی شهر مشهد تکمیل شد. در مرحله کیفی ، برای تعیین عوامل محیطی اثرگذار، 17 مصاحب ه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. نتایج نشان داد براساس ضریب موران (ضریب 18/0)، توزیع فضایی سلامت اجتماعی خوشه ای است. خودهمبستگی فضایی سلامت اجتماعی و فضای سبز شهری با آزمون موران دومتغیره ارزیابی شد و چهار نوع خوشه در سطح مشهد تشکیل شد. در خوشه High-Low ارتباط فضایی معکوس بود. بنابراین، برای شناسایی عوامل اثرگذار بر حضور بانوان در فضاهای سبز شهری، پارک میرزاکوچک خان از این خوشه انتخاب و شعاع عملکرد آن (999 متر) مشخص شد و ساکنان این محدوده مدنظر قرار گرفتند. برای تعیین عوامل فردی از آزمون رگرسیون ترتیبی استفاده شد. نتایج نشان داد در میان متغیرهای فردی تحصیلات پایین تر و درآمد بالاتر در سطح خطای کوچک تر از 05 / 0 معنی دارند و جهت رابطه آن ها مثبت است . در حوزه عوامل محیطی نیز عوامل اثرگذار در سه بعد کالبدی - فضایی، زیباشناختی ، و ادراکی- احساسی بررسی شد. بر اساس نتایج، پیشنهادهای لازم برای ارتقای حضور بانوان در فضاهای سبز شهری و در نتیجه بهبود سلامت اجتماعی آن ها ارائه شد.
۱۱۷.

تحلیلی بر توزیع فضایی مراکز آموزشی و ساماندهی مناسب آن (مطالعه موردی: شهر پیرانشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساماندهی مراکز آموزشی توزیع فضایی پیرانشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۷۵
امروزه به دنبال گسترش شهرنشینی و رشد فزاینده جمعیت، شهرها با مشکلات متعددی از جمله عدم بهره مندی یکسان تمامی شهروندان از خدمات شهری روبرو می باشند. در این میان خدمات آموزشی به عنوان یکی از کاربری های مهم شهری که سطوح قابل توجهی از فضای شهری را به خود اختصاص می دهد با مشکلاتی چون کمبود، توزیع ناموزون و نامتناسب با نیازهای جمعیتی، عدم رعایت همجواری ها روبه رو می باشند. بر این اساس هدف از این تحقیق، تحلیل پراکنش مراکز آموزشی در سطح شهر پیرانشهر و ساماندهی مناسب آن می باشد. روش انجام تحقیق، تحلیلی- کاربردی است. به منظور طبقه بندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مذکور از میانگین نزدیک ترین همسایه، شاخص Moran's I و مدل تحلیل شبکه بهره گرفته شده است. برای انجام این عملیات از نرم افزارهای ARC/GIS و Super Decisions استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که مراکز آموزشی شهر پیرانشهر از نظر سازگاری با سایر کاربری ها و همچنین دسترسی شهروندان، دارای مشکل می باشند. نقشه های حاصل از نتایج تحقیق، فضاهای مناسب جهت احداث مکان های آموزشی جدید را پیشنهاد می دهد.
۱۱۸.

تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر گردشگری روستایی اجتماع محور مطالعه موردی: مناطق روستایی استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گردشگری اجتماع محور تحلیل فضایی توزیع فضایی استان گیلان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۲۵۵
گردشگری اجتماع محور متضمن سطح بالای مشارکت جوامع تحت لوای پایداری در فرایند توسعه و برنامه ریزی گردشگری است. درواقع این نوع گردشگری پایداری اجتماعی را برای جامعه بومی به همراه دارد چراکه فعالیت های گردشگری در بیشتر قسمت ها توسط اعضای جامعه محلی توسعه و کنترل می شود. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی وضعیت گردشگری اجتماع محور در مناطق روستایی استان گیلان است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر رویکرد توصیفی- تحلیلی است که با نمونه ای با حجم 770 نفر از میان افراد روستایی در استان گیلان انجام شده است. به منظور تجزیه وتحلیل شاخص های موردنظر و برای پهنه بندی شرایط برقراری گردشگری اجتماع محور از روش میان یابی به تکنیک کریجینگ (Kriging) و هات اسپات و رگرسیون استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بر اساس مدل رگرسیون کلیه شاخص های اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست محیطی و مدیریتی به عنوان متغیرهای پیش بین در سطح مدل معنی دار هستند. پس ازآن به بررسی توزیع فضایی در سطح شهرستان های استان گیلان صورت گرفت. توزیع فضایی به صورت کریجینگ، وضعیت گردشگری اجتماع محور نشانگر توزیع نتایج به صورت غربی- شرقی است. درواقع سمت غرب استان گیلان که شامل شهرستان های تالش، رضوانشهر، است وضعیت بهتری حکم فرماست از طرفی نیز شهرستان انزلی در مرکز و همین طور، لنگرود، رودسر و رودبار ازلحاظ وضعیت گردشگری اجتماع محور در شرایط نسبتاً مطلوبی هستند. درواقع وضعیت توزیع جهت غربی-شرقی دارد. در متد هات اسپات نیز وضعیت در شهرستان تالش که در غرب واقع شده سپس بندر انزلی به نسبت سایر شهرستان ها بهتر است.
۱۱۹.

تحلیل فضایی و مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی شهر اصفهان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی معکوس(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
مقدمه: یکی از مشکلات شهرهای امروزی، عدم مکان گزینی مناسب فعالیت های شهری می باشد که حیات شهرها را با مشکل مواجه ساخته است. ایستگاه های آتش نشانی که به عنوان یکی از فعالیت های خدمات شهری به حساب می آیند از این قاعده مستثنی نیستند. با توجه به افزایش سریع جمعیت و رشد غیرمنطقی شهرها، سیستم ایمنی شهر نیز باید بهبود پیدا کند تا بتواند پوشش کافی را بر کل شهر داشته باشد. مکان یابی درست ایستگاه های آتش نشانی در نحوه دسترسی سریع و به موقع خودروهای آتش نشانی به محل حادثه بسیار مهم است. رسیدن به موقع آتش نشانان به محل حادثه باعث می شود که خسارت کمتری به بار آید، لیکن تحقق این امر نیازمند توزیع بهینه ایستگاه های آتش نشانی است. روش: روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه، مطالعه طرح های صورت گرفته در رابطه با شهر اصفهان و نقشه 2000/1 این شهر به دست آمده است. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که ایستگاه های آتش نشانی موجود فقط 03/52 درصد از فضاهای فعال شهری را در زمان استاندارد تحت پوشش مفید خود قرار می دهند و برای ارتقای سطح دسترسی عادلانه شهروندان و بهبود الگوی توزیع فضایی ایستگاه ها بر اساس استانداردها و ضوابط، مکان یابی ایستگاه های جدید ضرورت دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، با جمع آوری داده های مؤثر در قالب لایه های اطلاعاتی نظیر شبکه ارتباطی، تراکم جمعیت مناطق و فضاهای مستعد بروز حوادث و سوانح، کاربری اراضی و غیره با استفاده از GIS و مدل تحلیل سلسله مراتبی معکوس، مکان های مناسب برای باز توزیع ایستگاه های موجود و احداث ایستگاه های آتش نشانی جدید مکان یابی و پیشنهاد شده است.
۱۲۰.

تحلیل تعادل فضایی در توزیع جمعیت روستایی در شهرهای کوچک استان گلستان (مطالعه موردی: شهرکلاله)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: جمعیت روستایی شهرهای کوچک توزیع فضایی نظام سکونتگاهی شهرستان کلاله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۲۲۵
امروزه موضوع نابرابری و عدم تعادلهای فضایی میان سکونتگاه های شهری و روستایی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه ریزان منطقه ای می باشد. وجود دوگانگی اقتصادی، قطب های رشد و پراکندگی نقاط روستایی از آثار این پدیده است. از این رو به منظور دستیابی به توسعه ی متوازن و یکپارچه در فضای منطقه ای، ایجاد سلسله مراتب متعادل و نظام یافته ی سکونتگاه ها از نیازهای اساسی به شمار می آید که در این میان توجه به شهرهای کوچک یکی از راهکارهای تعادل بخشی به این وضعیت می باشد. این مطالعه با هدف شناخت وضعیت الگوی استقرار سکونتگاه ها، نحوه ی تمرکز و روند توزیع جمعیت در فضای منطقه ای شهرستان کلاله صورت گرفته است. در این راستا به عنوان نمونه 11 روستا در نظر گرفته شده و ابتدا از مدل های آنتروپی جهت سنجش میزان تمرکز جمعیت در شبکه ی سکونتگاه ها استفاده شده است یافته های به دست آمده از ضریب آنتروپی نشان دهنده عدم تعادل جمعیت در منطقه شهری کلاله با ضریب (0/572) می باشد. در واقع در منطقه شهری کلاله عدم تعادل فضایی حاکم است.